Πάλι πιάστηκε να αντιγράφει τους "πολιτικούς" (ή καλύτερα αυταρχικούς) προπάτορες του ο Κ. Μητσοτάκης. Ο Δημήτρης Ψαρράς, αξιοποιώντας το πλούσιο αρχείο του, μας δείχνει στον ιστότοπο του "Χωρίς Εφημερίδα" (x-efimerida) πως τα προβεβλημένα από το μηντιακό σύστημα "Ωνάσεια Σχολεία" του Μητσοτάκη, της ("εκπαιδευτικού" κατά δήλωση της) Ζαχαράκη, του Πιερρακάκη και λοιπών ανθών του δύσοσμου μπουκέτου, δεν είναι παρά η εφαρμογή του μοντέλου  Παπαδοπούλου, όπως το είχε παρουσιάσει ο ίδιος ο δικτάτορας, ήδη από το 1971. 

«Ανισόρροπος έχει καταστή η κοινωνία των ανθρώπων σήμερον και οφείλομεν, εάν αισθανθώμεθα ότι έχομεν υποχρέωσιν να αγωνισθώμεν διά την επιβίωσίν της, να δώσωμεν πάλιν εις αυτήν το έρμα, το έρμα του μέτρου, του μέτρου της λογικής, του μέτρου του λόγου, του λόγου των αξιών, των αξιών, μέσω των οποίων ο άνθρωπος τιθασεύει το ένστικτον του θηρίου εις την δύναμιν του πνεύματος και, αποκτών την ισορροπίαν, κατορθώνει εκάστοτε να προσδιορίζη το πρέπον ανάμεσα εις το δυνατόν και το επιθυμητόν» ανακοίνωσε ο δικτάτορας Παπαδόπουλος το 1971 για να τον "διαφημίσει" και ο επίσημος προπαγανδιστής του, Σάββας Κωνσταντόπουλος του "Ελεύθερου Κόσμου" χαιρετίζοντας ως ιστορικό «σταθμό» την ίδρυση των σχολείων αριστούχων, υποστηρίζοντας ανοιχτά ότι πρόκειται για ρατσιστικό μέτρο: «σήμερον πρέπει να δεσπόζη η αρχή της φυσικής επιλογής του ικανωτέρου». Και επανέλαβε ότι όλα αυτά ήταν τόσο σπουδαία, ώστε «αν δεν υπήρχε ο κ. Γ. Παπαδόπουλος θα έπρεπε να τον εφεύρωμεν» (2.7.1971).

Προφητικά λόγια. Τις τελευταίες μέρες, καθώς φαίνεται κάποιοι εφευρίσκουν πάλι τον Παπαδόπουλο.

Αλλά ας διαβάσουμε όλο το άρθρο του Δημήτρη Ψαρρά από το "Χωρίς Εφημερίδα" για να καταλάβουμε καλύτερα πως όταν η ΝΔ του Σαμαρά ενσωμάτωνε τους ακροδεξιούς του ΛάΟΣ, η ενσωμάτωση αυτή δεν ήταν καθόλου δύσκολη. Η ακροδεξιά, αυταρχική ουσία της ΝΔ ήταν ήδη δομικό της στοιχείο. Αυτή η ουσία είναι που παρουσιάζεται πότε με τον μανδύα της δεξιάς του 1950 (βλ. το νεκραναστημένο "πατρίς - θρησκεία - οικογένεια" της γλοιώδους τηλεπερσόνας)  και πότε ως νεοφιλελεύθερη -"εκσυγχρονιστική" πτέρυγα. Η συνεργασία των δύο απαίσιων όψεων σήκωσε από τον τάφο τους και τα Παπαδοπουλικά σχολεία των αρίστων, μόνο που τα λένε πια "Ωνάσεια"

Κυκλοφόρησε μαζί με την κήρυξη της επανάστασης, το επαναστατικό και με αφιέρωμα στον ξένο τύπο, φύλλο #94 της RAF-WEST Journal, της no.2 εφημερίδας της ανατολικής Αττικής

ΤΟΥ ΒΑΓΓΟΥ: Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά τουφέκια πέφτουν / Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι; / Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι / ο Βάγγος κάνει πόλεμο με Γιάμαλη και Τζίμα

Ο ΣΚΑΪ κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν ο ALPHA / το ΜEGA δεν σας προσκυνά και πόλεμο θα κάνει / Δαυλί στο χέρι άρπαξε, κράζει τον Πορτοσάλτε: / «Σκλάβοι μη ζήσουμε, παιδιά, όλοι μαζί μου ελάτε» / Και τα φυσέκια ανάψανε, κλάφτε, παιδιά μου, κλάφτε

ΔΙΕΘΝΗ ΝΕΑ: Ο Ντόναλντ Τραμπ καλεί εσπευσμένα τον Σερίφη της Ραφ Τάουν για το Ριβιέρα Πρότζεκτ. «This man is fucking good» δηλώνει στο FOX News, ενθουσιασμένος από τον Κρανίου Τόπο που δημιούργησε o Σερίφης στο Μεγάλο Ρέμα. Η Οσία Αθετούσα διαμαρτύρεται έντονα για τον παραγκωνισμό της: «Αυτό το τσιμέντο είναι δικό του και δικό μου … αυτό το τσιμέντο είναι δικό του και δικό μου»

ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΥΠΟΣ: Εκτεταμένο αφιέρωμα στα έργα που γίνονται στη Ραφ Τάουν από το TIME Magazine και το National Geographic: «Μεγάλη διάκριση για τη Ραφ Τάουν, που συγκαταλέγεται πλέον μέσα στα 100 πιο αηδιαστικά μέρη του κόσμου» μεταδίδει ο Δανός ανταποκριτής του National Geographic, Ari Oestergaard. «Η δολοφονία ποταμών φέρνει κέρδη – Αδιάφοροι πολίτες απολαμβάνουν την καταστροφή» γράφει το TIME  Magazine έχοντας στο εξώφυλλο φωτογραφία των δύο εμβληματικών φυσιογνωμιών της πόλης χαρακτηρίζοντάς τους ως «Αδέξιους σύμμαχους που ζουν στη Λίθινη Εποχή»

Μη χάσετε τη RAF-WEST Journal που κυκλοφορεί σήμερα, Κυριακή 6/4

Η Πρωτοβουλία Συλλόγων και Πολιτών #SaveRafina ενημερώνει με ανακοίνωση της για την πορεία των πολιτικών επαφών της με βουλευτές της Ανατ. Αττικής, όπως και με τους Δήμους, την Περιφέρεια και άλλους θεσμικούς φορείς. 

Η αντιπροσωπεία του SaveRafina έθεσε την αναγκαιότητα κατάθεσης απόψεων από το Δημοτικό Συμβούλιο κατά της ΣΜΠΕ στο Υπουργείο, καθώς και την επιτακτική ανάγκη να εφαρμοστεί η “προσαρμογή δρομολογίων” (δηλαδή η διασπορά τους καθόλη τη διάρκεια της ημέρας) κατά τα προβλεπόμενα στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τις Μεταφορές 2019-2037, ώστε να αποσυμφορηθεί η Ραφήνα από τον κυκλοφοριακό φόρτο.

Αναλυτικότερα και περισσότερα στην ανακοίνωση που επισυνάπτεται

Κυκλοφόρησε το φύλλο #93 της RAF-WEST Journal, της no.2 εφημερίδας της ανατολικής Αττικής

ΠΟΛΙΤΙΚΗ - Στα πλαίσια εξοικονόμησης πόρων και δεδομένου ότι δεν απαιτείται πλέον άνθρωπος για αυτή τη θέση, αποχωρεί από τη θέση του κυβερνητικού εκπροσώπου Τύπου ο Παύλος Μαρινάκης. Στη θέση του τοποθετείται ένας εκπρόσωπος του πιο συγγενούς είδους του ανθρώπου. «Τέρμα στις άσκοπες σπατάλες» διαμήνυσε o νέος υπουργός Οικονομικών. «Ό,τι λέει ο Παύλος μπορεί να το πει και ο χιμπατζής. Και θα κοστίζει και λιγότερο».

Ο ίδιος ο Παύλος Μαρινάκης τοποθετείται περιοδεύων δάσκαλος για να απαντά σε ερωτήσεις των μαθητών και να τους λύνει απορίες. «Είναι βέβαιο πως ο Παύλος θα διαπρέψει στη νέα του θέση και θα αφήσει το στίγμα του στη δημόσια εκπαίδευση» ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Ούτε το chatGPT δεν απαντά με τέτοια πληρότητα στις ερωτήσεις που του θέτουν»

ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ - Ραγδαίες εξελίξεις. Στην προσπάθειά της να διαπιστώσει εάν είναι απευθείας απόγονος του Περικλή ή του Λεωνίδα, η Αφροδίτη Λατινοπούλου έκανε τεστ DNA που έδειξε 70% από Τουρκία (Ντιγιαρμπακίρ) και 30% από Αλβανία (Ελμπασάν). Στελέχη της Φωνής Λογικής της ζητούν να παραδώσει την ευρωβουλευτική της  έδρα. Ο Μάκης Βορίδης την απειλεί με απέλαση. Ο πρόεδρος της Νίκης την καλεί να πει το “Πιστεύω” και το “Πάτερ ημών” για να αποδείξει ότι είναι Χριστιανή. Ο Κυριάκος Βελόπουλος της έστειλε δώρο ένα Κοράνι μαζί με μια αλοιφή για τη φαλάκρα. Το κόμμα των Σπαρτιατών της ζητά να αποχωρήσει από τη χώρα. Η ίδια βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης και παρακολουθείται από ειδικούς.

ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑ – «Τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω». Ανατρέχοντας στα αρχεία του Πνευματικού Κέντρου της Ραφ Τάουν, ανακαλύψαμε ένα παλιό φύλλο μιας παλιάς σχολικής εφημερίδας. Το ημερολόγιο δείχνει 27/3/1977 και στην εφημερίδα γράφει ο μικρός Βαγγέλης. Ένα παιδί που, σε αντίθεση με τους περισσότερους συμμαθητές του, ξέρει τι θέλει από μικρός. Διαβάστε όλη την έκθεση στα εσωτερικά φύλλα της RAF WEST JOURNAL

Μη χάσετε τη RAF-WEST Journal που κυκλοφορεί σήμερα, Κυριακή 30/3

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ: “Βρες τον επόμενο”. Άρχισε πριν από μία εβδομάδα ένα νέο παιχνίδι που αναμένεται να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του φιλοθεάμονος κοινού. Το παιχνίδι ξεκίνησε θεαματικά και ο πρώτος που αποχώρησε ήταν ο Αρίστος. Βρείτε εσείς ποιος θα είναι ο επόμενος: Ο υπουργός που αποκαλεί τα Κατεχόμενα «Τουρκική δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου;». Ή η υπουργός που, ενώ ήταν βουλευτής, πληρωνόταν παράλληλα από τον ΕΦΚΑ για νομικές υπηρεσίες; Ή μήπως η υπουργός που είναι αδελφή υπόδικου για τα Τέμπη; Ή μήπως κάποιος άλλος; Παίξε και κέρδισε πλούσια δώρα

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΠΟΝΤΙΚΑ: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απαντά στη λασπολογία, λέγοντας πως δεν υπάρχει κανένα λάθος και πως όλα γίνονται βάσει σχεδίου και είναι ενταγμένα στο πρόγραμμα: “ΑΝΟΙΓΟΥΜΕ ΤΡΥΠΕΣ – ΧΤΥΠΑΜΕ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ”. “Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι δούλευαν επί έξι μήνες. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα ήταν άνεργοι”. Συμπλήρωσε δε, πως η διάνοιξη τυχαίων σηράγγων θα συνεχιστεί

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΤΟΛΗ: Κυκλοφόρησε το καινούργιο φύλλο της μηνιαίας εφημερίδας φίλων Σερίφη. Διαβάστε σήμερα: Σερίφης: «Γνώση, αλήθεια και ταπεινότητα. Αυτό είναι το τρίπτυχο με το οποίο βαδίζω στη ζωή μου» /  Μεγάλο Ρέμα: «Οι κάτοικοι πανηγυρίζουν. Επιτέλους καταστράφηκε. Τέλος τα κουνούπια και η ελονοσία» / Τοίχος νεκροταφείου Ραφ Τάουν: «Ποια μυστικά κρύβει;». Μόνο στον Τόλη

Η ΣΑΓΗΝΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΚΟΤΟΥ: «Κολλητοί και κολλητάρια γίνανε μαλλιά-κουβάρια, ποιος το νήμα θα το πιάσει, θα το λύσει, θα το ξάσει;»

Με αυτό το ποίημα ενός ανώνυμου ποιητή υποδέχεται η Ραφ Τάουν την έκθεση «Σαγήνη του Αλλόκοτου». Πέρα από τα γνωστά έργα, θα εκτεθούν και έργα τοπικών καλλιτεχνών, όπως «το θαμμένο ποτάμι», «τα ξεκληρισμένα δέντρα», «το μετέωρο βήμα των επτά», «η κατάρα της Οσίας», «το ανάστημα του Σερίφη».  Τα μέτρα ασφαλείας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα αυστηρά, καθώς οι διοργανωτές της έκθεσης φοβούνται βανδαλισμούς από οργισμένους οπαδούς του έκπτωτου Σερίφη. Πλούσιο φωτορεπορτάζ στα εσωτερικά φύλλα της εφημερίδας

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΕΛΑΣΗ: Όλα είναι έτοιμα στη Ραφ Τάουν για τη μεγαλειώδη παρέλαση. Επίσημη καλεσμένη φέτος η Γιάννα Αγγελοπούλου – Δασκαλάκη με το επετειακό τσαντάκι-φέσι καθώς και ένας (1) εύζωνας. «Όλο το χρόνο ετοιμαζόμαστε για τη μεγάλη παρέλαση. Πού να βρούμε το χρόνο να ασχοληθούμε με το Μεγάλο Ρέμα ή με τα Τέμπη;» δήλωσε μέλος του Λυκείου Ελληνίδων Ραφήνας σε σχετική ερώτηση της RAF WEST. Ήδη τα πληρώματα για το καρναβάλι της Ραφ Τάουν κάνουν τις τελευταίες τους πρόβες και, όπως πληροφορούμαστε από το ρεπόρτερ Βαγγέλη Δεμεχέζη, την Τρίτη αναμένεται να δούμε Κρήτες βρακοφόρους, Τριγλιανούς απόγονους, παλαιστές, μάγους, ζογκλέρ, ταχυδακτυλουργούς και άλλους πολλούς. Ο φακός της RAF WEST θα είναι εκεί από νωρίς για να σας μεταφέρει το κλίμα

ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΙΕΣΤΗΡΙΟΥ: Mε αφορμή την Παγκόσμια Hμέρα Νερού, στεφάνι κατέθεσαν από κοινού στη μνήμη του Μεγάλου Ρέματος, ο έκπτωτος Σερίφης και η Οσία Αθετούσα: ”Καιρός είναι να σταματήσουμε τις ιδεοληψίες και τους αδιέξοδους συναισθηματισμούς. Το τρεχούμενο νερό είναι επικίνδυνο και έπρεπε να εξαφανιστεί. Από εδώ και μπρος, μόνο εμφιαλωμένο”. Φωτογραφίες από τη συγκινητική εκδήλωση δεν θα δείτε, γιατί ο Δανός δημοσιογράφος Ari Oestergaard που είχε αποσταλεί για το σκοπό αυτό από τη RAF WEST, ξέχασε να βάλει φιλμ στη μηχανή

Εισήγηση της Σοφίας Παυλάκη - 

Δικηγόρου, ΜΔΕ Δασικής & Περιβαλλοντικής πολιτικής,
υπ. Δρ. Παν/μίου Αιγαίου,
μέλους Επιστημονικού Συμβουλίου Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος & Βιωσιμότητας

από την Ημερίδα για την παρουσίαση του «Μητρώου των Ελληνικών Δέντρων» που διοργάνωσε το σωματείο

«Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων» την 29/11/2024, στο Ξενοδοχείο Titania στην Αθήνα (https://filoiparkon.org/)

Α. Γενικά

Τα δέντρα αποτελούν βασικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος άρρηκτα συνδεδεμένο με τον κύκλο της ζωής, του κλίματος, της θερμοκρασίας και του νερού στη φύση, καθώς και με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της οικολογικής ισορροπίας σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Από τα πανάρχαια χρόνια η παρουσία των δέντρων στάθηκε καθοριστική. Το αρχαιότερο τραγούδι της ανθρωπότητας χαραγμένο στους δίσκους της Ουγκαρίτ[1], ήταν ένας ύμνος στη σεμιτική θεά των δέντρων των οπωρώνων. Στην αρχαία Αθήνα η επικράτηση της αρμονικής δύναμης του πνεύματος που αντιπροσώπευε η Αθηνά, επί της άλογης ορμής των φυσικών δυνάμεων που εξέφραζε ο Ποσειδώνας, επισφραγίστηκε με την προσφορά στον τόπο ενός δέντρου, της πολύτιμης και ευλογημένης ελιάς. Το «δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού» στάθηκε για τους Πρωτοπλάστους το διακύβευμα ολόκληρου του Παραδείσου, ενώ χάρη επίσης σε ένα δέντρο ο Ισαάκ Νεύτων διατύπωσε τους νόμους του στη Φυσική που άλλαξαν την πορεία της ανθρωπότητας οδηγώντας τη στη βιομηχανική εποχή.

Πριν περίπου 550 χρόνια ο σπουδαίος ερευνητής, ζωγράφος και στοχαστής της Αναγέννησης Leonardo da Vinci, διατύπωσε τον «Κανόνα των Δέντρων» σύμφωνα με τον οποίο όλα τα κλαδιά ενός δέντρου σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής του, αν συναρμοστούν, είναι ίσου πάχους με τον κορμό του[2]. Νεώτερες έρευνες επιβεβαίωσαν τον κανόνα αυτό του Ντα Βίντσι οδηγώντας σε σημαντικά επιστημονικά συμπεράσματα για τη φυσιολογία των δέντρων και την ικανότητά τους να αντιστέκονται σε ακραία καιρικά φαινόμενα και στη δριμύτητα των ανέμων. Ακόμα και πρόσφατες επιστημονικές έρευνες[3] απέδειξαν ότι οι δακτύλιοι των δέντρων αποτελούν βασικά δεδομένα για το κλίμα του παρελθόντος καθώς έχουν με φυσικό τρόπο «αρχειοθετήσει» τις περιβαλλοντικές συνθήκες σε περιόδους για τις οποίες δεν υπάρχουν ανθρώπινες μετρήσεις, ενώ ταυτόχρονα συνιστούν πολύτιμο εργαλείο για την πρόβλεψη των μεταβολών στο κλίμα, σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα.

Τα δέντρα ανέκαθεν ενέπνευσαν τις επιστήμες, τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, την παράδοση, τη λογοτεχνία και την τέχνη των λαών. Στην Ελλάδα τα δέντρα έγιναν συχνά μάρτυρες σπουδαίων γεγονότων της αρχαίας αλλά και της νεότερης ιστορίας μας: Χαρακτηριστικές είναι οι διηγήσεις του Νίκου Καζαντζάκη για τον ιστορικό πλάτανο της πλατείας στο Μεγάλο Κάστρο, όπου οι Οθωμανοί δυνάστες απαγχόνιζαν τους Χριστιανούς αφήνοντάς τους επί μέρες κρεμασμένους για παραδειγματισμό, ενώ μοναδικής αξίας είναι και το κήρυγμα του Πατροκοσμά του Αιτωλού που συνήθιζε να διδάσκει κάτω από μία βελανιδιά που σώζεται και σήμερα στο Πωγώνι, προφητεύοντας συγκλονιστικά πως: «Οι άνθρωποι θα μείνουν φτωχοί επειδή δεν θα έχουν αγάπη στα δέντρα».

Σε κάθε εποχή τα δέντρα προσέφεραν το ξύλο τους και τα πολύτιμα προϊόντα τους στην οικοδομική, στις μεταφορές, στη ναυσιπλοΐα, στις κατασκευές, στα δημόσια έργα, στη φαρμακευτική, στην ενέργεια, στην αναψυχή, στην κατασκευή ακόμα και των πλέον απαραίτητων σκευών και μέσων για την καθημερινή διατροφή, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το κυνήγι, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Η ύπαρξη των δέντρων είναι επομένως άρρηκτα συνυφασμένη με ολόκληρο το φάσμα της ζωής και την πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών και τον πολιτισμό τους. Για τούτο τα δέντρα απασχόλησαν από πολύ νωρίς και το δίκαιο και προστατεύτηκαν από αυτό τόσο αυτοτελώς όσο και ως θεμελιώδη στοιχεία του δασικού αλλά και του αστικού περιβάλλοντος.

Β. Δασικά δέντρα

Στο πλαίσιο της δασικής νομοθεσίας, τα δέντρα συνιστούν το απολύτως βασικό και αναγκαίο στοιχείο των δασικών οικοσυστημάτων επί των οποίων εφαρμόζεται το δίκαιο προστασίας των δασών, αλλά και το κύριο αντικείμενο μελέτης της επιστήμης της δασολογίας και της δασοπονικής πρακτικής που ασκείται από τη Δασική υπηρεσία, σύμφωνα με τις διατάξεις κυρίως του ν. 998/1979 περί προστασίας δασών και του Δασικού Κώδικα (νδ/γμα 86/1969).

Η δασική προστασία και η αναδάσωση κατοχυρώνονται ρητά στις διατάξεις των άρθρων 24 και 117 του Συντάγματος, ενώ µε την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 24 αποδίδεται η έννοια του δάσους, κρίσιµη για τη συγκρότηση της οποίας είναι η οργανική ενότητα της βλάστησης, η οποία στα δάση συγκροτείται κυρίως από μεγάλα, υψηλά και αιωνόβια δέντρα.

Ολόκληρη η δράση της δασικής υπηρεσίας, η δασοκομία, η δασοπονία και η ίδια η δασική νομοθεσία κατατείνουν στη βιώσιμη διαχείριση των δασικών δέντρων, με τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας τους στο διηνεκές και τη διευκόλυνση και διασφάλιση της φυσικής τους αναγέννησης ή τη διενέργεια αναδασωτικών παρεμβάσεων, όπου αυτό απαιτείται, σε περίπτωση καταστροφής ή υποβάθμισής τους από πυρκαγιά ή άλλη αιτία.

Γ. Αστικά δέντρα

Σε επίπεδο αστικού πρασίνου τα δέντρα διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο καθώς εξασφαλίζουν τη δυνατότητα επαφής του ανθρώπου των πόλεων με το φυσικό στοιχείο.

Με το άρθρο 24 του Συντάγματος αναγνωρίζεται το δικαίωμα του ανθρώπου να ζει και να αναπτύσσεται σε περιβάλλον υγιεινό και οικολογικά ισόρροπο. Το αντικείμενο του δικαιώματος στο περιβάλλον ορίζεται με τη δέουσα ευρύτητα, ώστε να καταλαμβάνει όλα τα στοιχεία που συνθέτουν διαχρονικά τον υπό ευρεία έννοια «ζωτικό χώρο» του ανθρώπου, μεταξύ των οποίων καθοριστική θέση κατέχουν τα δέντρα. Για τούτο και η προστασία των δέντρων στις σύγχρονες πόλεις συνιστά βασική συνιστώσα του σχεδιασμού με στόχο τη διασφάλιση βιώσιμου περιβάλλοντος.

Η ίδια η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 974/2005) έχει τονίσει με έμφαση τη σημασία των χώρων αστικού πρασίνου, στους οποίους κατ’ εξοχήν αναπτύσσονται τα δέντρα των πόλεων, οι οποίοι αν και αποτελούν μεγέθη του δομημένου χώρου, αντιμετωπίζονται από το δίκαιο, λόγω της σπουδαίας λειτουργίας που επιτελούν, ως «αυτούσια συστήματα φυσικού κεφαλαίου εντός του οικιστικού ιστού», που ενεργοποιούν ολόκληρο το φάσμα της συνταγματικής προστασίας του άρθρου 24.

Παράλληλα, οι αρχές της «αειφορίας» και του «πολεοδομικού κεκτημένου» επιτάσσουν ότι δεν είναι επιτρεπτή η μείωση ή η υποβάθμιση του αστικού πρασίνου, οποιαδήποτε δε επέμβαση στο αστικό περιβάλλον θα πρέπει να συντελείται με τρόπο που διασφαλίζει ή προάγει το υφιστάμενο επίπεδο προστασίας και σε καμία περίπτωση δεν το υποβαθμίζει.

Σημαντικότερους χώρους ανάπτυξης δέντρων στο περιβάλλον των πόλεων και των οικισμών συνιστούν τα άλση και τα πάρκα, στα οποία έχει επεκταθεί η προστασία που αποδίδεται από το δίκαιο στα ίδια τα δάση της χώρας (ΣτΕ Ολ 677/2010). Τα άλση κατά κανόνα προϋπάρχουν του σχεδίου πόλεως, διαθέτουν φυσική βλάστηση και αποτελούνται κυρίως από δασικά δέντρα, ενώ τα πάρκα προβλέπονται από τον εκάστοτε πολεοδομικό σχεδιασμό και σε αυτά απαντάται τόσο φυσική όσο και τεχνητή βλάστηση.

Κεφαλαιώδης είναι και ο ρόλος των δέντρων των περιαστικών περιοχών στη διατήρηση της ισορροπίας και της βιωσιμότητας του αστικού περιβάλλοντος, του κλίματος και του αστικού τοπίου αλλά και στην προστασία πόλεων, οικισμών και καλλιεργειών από πλημμυρικά φαινόμενα, κατολισθήσεις και ακραίες θερμοκρασίες ιδίως κατά τους θερινούς μήνες.

Δ. Προστασία αυτοτελών δέντρων στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής νομοθεσίας

Τομή στη νομική προστασία των δέντρων ως αυτοτελών στοιχείων του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, αποτέλεσε η θέσπιση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας με τον ν. 1650/1986, ο οποίος εισήγαγε μία κλιμακούμενη κατηγοριοποίηση των περιοχών προστασίας της φύσης, φυσικών συνόλων ή και μεμονωμένων φυσικών στοιχείων, μεταξύ των οποίων δέντρα και δασικά συμπλέγματα που κρίνεται ότι χρήζουν αυξημένης προστασίας από το δίκαιο.

Συγκεκριμένα, κατά τα άρθρα 18 και 19 ν. 1650/1986 ακόμα και μεμονωμένα στοιχεία ή σύνολα της φύσης και του τοπίου μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο προστασίας και διατήρησης ως «προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί» λόγω της οικολογικής, βιολογικής, γεωλογικής, γεωμορφολογικής, επιστημονικής ή αισθητικής σημασίας τους.

Ως «προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί» (Protected Natural Formations) χαρακτηρίζονται λειτουργικά τμήματα της φύσης ή μεμονωμένα δημιουργήματά της, δηλαδή περιοχές ή στοιχεία σημειακού χαρακτήρα που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, γεωλογική ή γεωμορφολογική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση φυσικών διεργασιών ή στην προστασία φυσικών πόρων, όπως μεταξύ άλλων, δέντρα, συστάδες δέντρων και θάμνων, παρόχθια και παράκτια βλάστηση, φυσικοί φράχτες, απολιθωμένα δάση, δέντρα ή τμήματά τους. Προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί που έχουν ταυτόχρονα και μνημειακό χαρακτήρα χαρακτηρίζονται ειδικότερα ως «διατηρητέα μνημεία της φύσης» με το άρθρο 19 του ν. 1650/1986.

Τα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας επίσης προστατεύονται και διατηρούνται μαζί με τη βιοκοινότητα και τον βιότοπο ή τον οικότοπο στον οποίο ανήκουν, ως βιογενετικά αποθέματα και ως συστατικά στοιχεία των οικοσυστημάτων. Ιδιαίτερα προστατεύονται είδη που είναι σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση, είδη των οποίων ο πληθυσμός εμφανίζει τάση μείωσης λόγω υποβάθμισης των βιοτόπων του ή υπερεκμετάλλευσης και είδη που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, επιστημονική, γενετική, παραδοσιακή ή οικονομική αξία κατά το άρθρο 20 του ν. 1650/1986.

Ορίζεται περαιτέρω ότι η άσκηση της γεωργίας, της δασοπονίας, της θήρας, της αλιείας, η φυτοπροστασία και η υγειονομική προστασία των ζώων ασκούνται κατά τρόπο που εναρμονίζεται με τις ανάγκες προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδας (άρθρο 20 ν. 1650/1986).

Ε. Διαδικασία χαρακτηρισμού δέντρου ως «Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης»

Για τον χαρακτηρισμό ενός δέντρου ως «Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης» ακολουθείται η διαδικασία των άρθρων 18, 19 (παρ. 2γ’, 4) και 21 ν. 1650/1986 και οι εξειδικευμένες προδιαγραφές εκπόνησης ειδικών περιβαλλοντικών μελετών για αιωνόβια δένδρα, που εγκρίθηκαν από το ΥΠΕΧΩΔΕ το 2006 (βλ. έγγραφο 185577/1078/30.3.2006) και δίχως να είναι ευρύτερα γνωστές μνημονεύονται σε αρκετές περιπτώσεις στο προοίμιο ορισμένων προεδρικών διαταγμάτων για τον χαρακτηρισμό μνημειακών δέντρων[4].

Σε περίπτωση που το προστατευτέο δέντρο εμπίπτει σε περιοχή προστασίας της βιοποικιλότητας ή σε εθνικό πάρκο, απαιτείται προεδρικό διάταγμα της παρ. 4 του άρθρου 21 του ν. 1650/1986, κατόπιν ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης της παρ. 2 του άρθρου 21 του νόμου αυτού. Αν το δέντρο δεν εμπίπτει σε περιοχή προστασίας της βιοποικιλότητας ή σε εθνικό πάρκο, η κήρυξή του ως διατηρητέου μνημείου της φύσης συντελείται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του ΥΠΕΝ -συνήθως του Γενικού Γραμματέα Δασών, ο οποίος δεσμεύεται με τη σχετική απόφαση, ότι θα προβεί και στην έκδοση σχετικής Δασικής Απαγορευτικής Διάταξης (ΔΑΔ), η οποία θα εξειδικεύει τις απαγορεύσεις και τις κυρώσεις επί παραβάσεων που αφορούν το δέντρο.

Κατά κανόνα, ο φάκελος εμπεριέχει γνωμοδοτήσεις της Διεύθυνσης Δασών και του Δήμου, απόσπασμα Πρακτικού Συνεδρίασης της Δημοτικής Επιτροπής και εισήγηση του Δασαρχείου σχετικά με την απόφαση κήρυξης του δέντρου ως προστατευτέου μνημείου της φύσης, έγγραφο της αρμόδιας Διεύθυνσης Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών, αιτήματα και προτάσεις πολιτών ή τοπικών φορέων και συλλόγων προς τις αρχές για την προστασία του δέντρου, μαρτυρίες και μελέτες για την οικολογική, αισθητική, ιστορική ή άλλη αξία του δέντρου και άλλα σχετικά έγγραφα.

Αν το δέντρο εντάσσεται σε προστατευόμενη περιοχή ή εθνικό πάρκο, το προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται συνοδεύεται από «ειδική περιβαλλοντική μελέτη» που εστιάζει στη ρύθμιση δραστηριοτήτων, χρήσεων και κατάλληλων μέτρων για τη διατήρησή του, και από τη Γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας κατόπιν επεξεργασίας του Σχεδίου διατάγματος.

Με το προεδρικό διάταγμα ή την απόφαση που εκδίδεται γίνεται επίσημα ο χαρακτηρισμός ως «Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης» του προστατευτέου δέντρου, που προσδιορίζεται με όλα τα σημαντικά στοιχεία της τοπικής ταυτότητάς του, ενώ καθορίζεται ως περιβάλλουσα ζώνη προστασίας του ορισμένη έκταση, στην οποία ενδέχεται να συμπεριλαμβάνονται και άλλα φυσικά ή πολιτιστικά προστατευτέα στοιχεία (π.χ. κρήνες, γεφύρια, νερόμυλοι κ.λπ.) με τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη η υπόσταση του δέντρου, και προσκομίζεται πρωτότυπο διάγραμμα, θεωρημένο από τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Τοπογραφικών Εφαρμογών, του οποίου αντίτυπο σε φωτοσμίκρυνση δημοσιεύεται με το διάταγμα.

Στο προεδρικό διάταγμα αναφέρονται υποχρεωτικά οι βασικοί άξονες διαχείρισης του δέντρου, όπως ενδεικτικά:

α) Η διατήρηση και η προστασία του από επεμβάσεις στον κορμό, στο ριζικό σύστημα, στην κόμη, στην υδρολογική κατάσταση και στην περιβάλλουσα ζώνη του και προτείνονται μέτρα για την ανάδειξή του και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής του.

β) Η αξιοποίηση του δέντρου για αναψυχή με τρόπο που δεν θα βλάπτει το ίδιο και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας του.

γ) Δέσμευση ότι το Μνημειακό δέντρο θα αποτελεί σημείο αναφοράς δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, φιλοδασικών ή φιλοπεριβαλλοντικών δράσεων, επετειακών εκδηλώσεων, εκθέσεων, δρώμενων κ.λπ. που σχετίζονται με τη μορφολογία, τον μνημειακό χαρακτήρα, την ιστορία του δέντρου ή της τοποθεσίας που το περιβάλλει κ.ά.

Κατά κανόνα, για τη διατήρηση και προστασία ενός μνημειακού δέντρου επιβάλλονται οι εξής όροι, περιορισμοί και απαγορεύσεις:

1. Κανένα δημόσιο, δημοτικό έργο, ανάπλαση ή διαμόρφωση του χώρου δεν επιτρέπεται χωρίς έγκριση της αρμόδιας αρχής και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας αν υπάρχουν συμπροστατευόμενα πολιτιστικά μνημεία και σύνολα.

2. Κανένα οδικό έργο ή βαθιά εκσκαφή για διέλευση υπόγειων αγωγών και δικτύων, που μπορεί να επηρεάσουν το ριζικό σύστημα του δένδρου ή την υδρολογική του κατάσταση δεν επιτρέπεται χωρίς την έγκριση της αρμόδιας υπηρεσίας.

3. Με την άδεια χρήσης νερού της οικείας Δ/νσης Υδάτων της Περιφέρειας θα καθορίζεται η ελάχιστη και σταθερή οικολογική παροχή για τις ανάγκες άρδευσης του δένδρου από τις πηγές, μη επιτρεπομένης της διακοπής ή εκτροπής της παροχής για άλλους σκοπούς, ειδικά τη θερινή περίοδο.

4. Απαγορεύεται η ανάρτηση διαφημιστικών πινακίδων, καλωδίων και φωτιστικών στον κορμό και τους κλάδους του δένδρου.

5. Απαγορεύεται η στάθμευση οχημάτων στην περιβάλλουσα ζώνη προστασίας του δέντρου.

6. Εξασφαλίζεται διακριτικός φωτισμός του δένδρου, αποκλειομένης της χρήση προβολέων στραμμένων προς την κόμη του για την αποφυγή όχλησης των πτηνών που φωλιάζουν σε αυτό.

7. Απαγορεύεται η αναρρίχηση στον κορμό και τους κλάδους του δέντρου.

8. Τυχόν απαιτούμενες κλαδεύσεις ή καθαίρεση επικίνδυνων κλάδων θα γίνονται μόνο με την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας που καθορίζει το προεδρικό διάταγμα ή η απόφαση, βάσει των συμπερασμάτων της παρακολούθησης και του ελέγχου του δέντρου και με τρόπο που η κλάδευση θα φαίνεται ως φυσική ενέργεια και δεν θα θέτει σε κίνδυνο το δέντρο ούτε θα υποβαθμίζει την αισθητική εικόνα του.

9. Εξασφαλίζεται ελάχιστη αναγκαία απόσταση από τον κορμό του δέντρου για την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων στη ζώνη που το περιβάλλει, ούτως ώστε να μην εμποδίζεται η κυκλοφορία των επισκεπτών ή μελετητών του δέντρου και να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη παρατήρησή του και η φωτογράφηση του κορμού και των φυλλωμάτων του.

10. Υιοθετούνται μέτρα προστασίας και ανάδειξης του προστατευόμενου δέντρου κυρίως όσον αφορά: α) στη βελτίωση της υδρολογικής του κατάστασης, β) στην αποκάλυψη τμήματος του κορμού του για τον επαρκή αερισμό του ριζικού συστήματός του, γ) στην κατάλληλη διαμόρφωση του φωτισμού της περιοχής που περιβάλλει το δέντρο, όπως προβλέπεται στην ειδική περιβαλλοντική μελέτη, δ) στη σήμανση με κατάλληλες πινακίδες προσανατολισμού και ενημέρωσης, ε) στην τακτική παρακολούθηση και στον φυτοϋγειονομικό έλεγχο του δέντρου μετά από ολοκληρωμένη φυτοπαθολογική μελέτη τεκμηρίωσης και καταγραφής δεδομένων για την υγεία του από ειδικό Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο που τεκμηριώνει την τρέχουσα φυσιολογική και παθολογική κατάστασή του, στ) στην έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου για την ανάδειξη του δέντρου.

11. Λαμβάνονται μέτρα για την προστασία του δέντρου από ασθένειες, παράσιτα και ξενοκατακτητικά είδη.

Η εφαρμογή του προεδρικού διατάγματος και κάθε θέμα διαχείρισης, προστασίας και ανάδειξης του μνημειακού δέντρου ανατίθεται κατά κανόνα στην οικεία Διεύθυνση Δασών, ενώ τα αναγκαία έργα προστασίας και ανάδειξής του μπορούν να εκτελούνται από τη δημοτική αρχή με ειδικές μελέτες που εγκρίνονται από τη Δ/νση Δασών. Για επεμβάσεις ή εργασίες σε συμπροστατευόμενα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, απαιτείται έγκριση και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Μέχρι σήμερα έχουν χαρακτηριστεί ως «Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης» και προστατεύονται αυστηρά από την περιβαλλοντική μας νομοθεσία, τα ακόλουθα δέντρα και στοιχεία ή σύνολα της φύσης:

Οι δύο Πλάτανοι του Σχολαρίου Λαγκαδά Θεσσαλονίκης (Β’ 281/1975), 2. Το Κλήμα των Καλαβρύτων Αχαΐας (ή Κλήμα του Παυσανία) (Β’ 738/1976), 3. Το Πεύκο της Νικήτης Χαλκιδικής (Β’ 738/1976), 4. Ο Πλάτανος στον Γεροπλάτανο Χαλκιδικής (Β’ 738/1976), 5. Ο Πλάτανος της Βάβδου Χαλκιδικής (Β’ 738/1976), 6. Ο Πλάτανος του Παυσανία στο Αίγιο (Β’ 738/1976), 7. Οι Δώδεκα Βρύσες του Αιγίου (Β’ 738/1976), 8. Οι Πλάτανοι των Κομποτάδων Φθιώτιδας (Β’ 1113/1976), 9. Ο Πλάτανος της Άρτας (του Αλή πασά) (Β’ 1113/1976), 10. Ο αειθαλής Πλάτανος της Φαιστού (ή της Γόρτυνας) (Β’ 590/1977), 11. Οι Πλάτανοι της Βέροιας (Β’ 590/1977), 12. Ο Πλάτανος του Ναυπλίου (Β’ 590/1977), 13. Η Ελιά του Ναυπλίου (Β’ 590/1977), 14. Ο Φοίνικας του Ναυπλίου (του Καποδίστρια) (Β’ 590/1977), 15. Οι Ίταμοι Κρυονερίου Αργολίδας (Β’ 590/1977), 16. Οι Ελιές της Δήμαινας Αργολίδας (Β’ 590/1977), 17. Οι Ελιές του Αλμυροποτάμου Εύβοιας (Β’ 590/1977), 18. Ο Πλάτανος της Δημητσάνας Αρκαδίας (Δ’ 121/1980), 19. Ο Σφένδαμος του Σιδηροκάστρου Μεσσηνίας (Δ’ 121/1980), 20. Η Ελιά της Καλαμάτας (Δ’ 121/1980), 21. Το Δάσος Δενδροκέρδων Κυνουρίας Αρκαδίας (Δ’ 121/1980), 22. Η Δρυς του Περιθωρίου Αιγιαλείας (Δ’ 121/1980), 23. Συστάδα Δρυός και Φράξου στις Μουριές Κιλκίς (Δ’ 121/1980), 24. Η Δρυς στις Κορφές Ηρακλείου (Δ’ 121/1980), 25. Οι Βελανιδιές στον Καλαμιά Αιγίου (Δ’ 121/1980), 26. Η Δρυς της Δόριζας Αρκαδίας (Δ’ 121/1980), 27. Ο Πλάτανος του Βλάτους Χανίων (Δ’ 121/1980), 28. Ο Πλάτανος της Αγίας Μαρίνας Φθιώτιδας (Δ’ 121/1980), 29. Οι Πλάτανοι της Λαμίας (Δ’ 121/1980), 30. Το Δάσος της Οξιάς στην Τσίχλα Χαϊντού Ξάνθης (Δ’ 121/1980), 31. Το Δάσος Οξιάς στο Πευκωτό Πέλλας (Δ’ 121/1980), 32. Το Παρθένο Δάσος της Κεντρικής Ροδόπης (Δ’ 121/1980), 33. Το νησί Πιπέρι στις Βόρειες Σποράδες (Δ’ 121/1980), 34. Ο Πλάτανος στον Λια Θεσπρωτίας (Β’ 173/1981), 35. Η Φτελιά της Αηδόνας Καλαμπάκας (Β’ 173/1981), 36. Ο αειθαλής Πλάτανος των Αζωγυρών Χανίων (Β’ 173/1981), 37. Το Κρητικό Κεφαλάνθηρο στις Καμάρες Ηρακλείου (Β’ 589/1985), 38. Ο Πλάτανος του Αγίου Φλώρου Μεσσηνίας (Β’ 589/1985), 39. Το απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου (Α’ 160/1985), 40. Ο Πλάτανος του Ιπποκράτη στην Κω (Β’ 589/1985), 41. Ο Πλάτανος της Απολλωνίας Θεσσαλονίκης (Β’ 589/1985), 42. Ο Πλάτανος της Πλατανιώτισσας Καλαβρύτων (Β’ 773/1985), 43. Το Δάσος του Λεσινίου Αιτωλοακαρνανία (Β’ 773/1985), 44. Ο Πλάτανος της Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων (Β’ 656/1986), 45. Ο Σφαγνώνας στο δάσος του Λαϊλιά Σερρών (Β’ 656/1986), 46. Υπόλειμμα υδροχαρούς Δάσους στην Ιστιαία Ευβοίας (Β’ 656/1986), 47. Το Κουμαρόδασος στο νησί Σαπιέντζα Μεσσηνίας (Β’ 656/1986), 48. Το Μικτό Δάσος Προμάχων Λυκοστόμου Αριδαίας (Β’ 656/1986), 49. Το Φυσικό Δάσος Κυπαρισσιού στον Έμπωνα Ρόδου (Β’ 656/1986), 50. Το μικτό Δάσος του Γράμμου (Β’ 656/1986), 51. Το Κυπαρίσσι Πρασιάς (Ζελενίτσας) Ευρυτανίας (B’ 590/1977), 52. Ο Πλάτανος στο Κράσι Μαλίων Ηρακλείου Κρήτης (ΑΑΠ 247/2011), 53. Ο Πλάτανος Μαγουλιάνων Αρκαδίας (ΑΔΑ: ΒΙΦΖΟΡ1Φ-Δ5Μ), 54. Η αρχαία ελιά Καβουσίου Λασιθίου (Β’ 3912/2019), 55. Η αιωνόβια Δρυς στη Λόχμη Γρεβενών (Β’ 3940/2019), 56. Ο αιωνόβιος Πλάτανος του Πάρκου των Καταρρακτών Πέλλας (Β’ 3035/2019), 57. O αιωνόβιος πλάτανος στο Κιουπρί Πέλλας (Β’ 3035/2019), 58. O αιωνόβιος Κράταιγος στη Ζώμινθο Ρεθύμνου (ΑΑΠ 128/12), 59. Ο αιωνόβιος Πλάτανος Σεβαστειανών Σκύδρας Πέλλας (Β’ 4574/2016), 60. H αιωνόβια Βελανιδιά στη Δεσκάτη Γρεβενών (Β’ 1255/2017), 61. Το απολιθωμένο Δάσος Λήμνου (ΑΑΠ 473/2013), 62. Ο αιωνόβιος Πλάτανος Μαυρολιθαρίου Φωκίδας (ΑΑΠ 35/14), 63. Η αιωνόβια Πουρνάρα της Καστριώτισσας (ΑΑΠ 35/2014), 64. Το Δάσος του Ράντη Σάμου (ΑΑΠ 93/2014), 65. Ο Πλάτανος της Άρνας Λακωνίας (ΑΑΠ 178/2014), 66. Η Δρυς στο Nεοχώρι Γρεβενών (Β’ 836/2018), 67. Η Λίμνη Βουλιαγμένη Αττικής (Δ’ 51/2003), 68. Ο αιωνόβιος Πλάτανος Λευκοπηγής Κοζάνης (Β’ 2378/2017), 69. Η φυσική λιμνοδεξαμενή Μαυρόμπαρα Πολυχρόνου Χαλκιδικής (Β’ 756/1998), 70. Το Δάσος Παναγίας Βαλτινού Τρικάλων (Δ’ 164/2020), 71. Η υπεραιωνόβια ελιά στην Απιδέα Λακωνίας (Β’ 5005/2024), 72. Η υπεραιωνόβια βελανιδιά Παπαστράτειου Πάρκου Αγρινίου (Β’ 5005/2024).

Στ. Η εχθρική για τα δέντρα σύγχρονη πραγματικότητα

Παρατηρούμε επομένως ότι η περιβαλλοντική νομοθεσία κατοχυρώνει ένα αρκούντως αυστηρό πλέγμα προστασίας, στο οποίο ωστόσο δύνανται να υπαχθούν μόνο δέντρα που συγκεντρώνουν μια σειρά από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που αφορούν κυρίως είτε την πολύ μεγάλη ηλικία τους, είτε τη μορφολογία τους ή ακόμα και την ιστορικότητά τους.

Για τη μεγάλη πλειονότητα ωστόσο των Ελληνικών δέντρων τόσο της υπαίθρου όσο και των αστικών κέντρων, οι δυνατότητες αυστηρής ή εξατομικευμένης προστασίας τους παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες έως και -επί της ουσίας- ανύπαρκτες. Τα δέντρα, αυτός ο πρωταρχικός φορέας ζωής, αγαθών και ομορφιάς, δυστυχώς δεν έτυχαν του σεβασμού και της προσοχής που τους έπρεπε στην εποχή μας.

Από τη μία η τραγική έλλειψη σύγχρονου και ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου για το αστικό πράσινο, οι οικιστικές πιέσεις και τα καταστροφικά κλαδέματα στο περιβάλλον των πόλεων και από την άλλη οι δασικές πυρκαγιές, οι επαχθέστατες ανθρώπινες επεμβάσεις και οι εντατικές αποψιλώσεις που βαφτίστηκαν «πρόληψη» και «καθαρισμοί» και αφανίζουν συστηματικά και μεθοδευμένα τα δάση μας όλα τα τελευταία χρόνια, καθιστούν σαφές ότι το σύνολο των δέντρων στην Ελλάδα, τόσο στον αστικό όσο και στον εξωαστικό χώρο, τελούν σε σοβαρό κίνδυνο και σε καθεστώς αμείωτης απαξίωσης και εγκατάλειψης.

Χρειάζεται επομένως να ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις που θα επιτρέψουν την εφαρμογή ενός νομικού πλαισίου αληθινά προσηλωμένου στην προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση του συνόλου των ελληνικών δέντρων. Ενός πλαισίου που θα σέβεται τον σπουδαίο ρόλο των δέντρων στη ζωή μας και θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη πως τα δέντρα:

α) Αποτελούν φυσικά στοιχεία υψηλής οικολογικής και αισθητικής αξίας, ενδιαιτήματα, σημεία διαχείμασης και φωλεοποίησης ακόμα και σπάνιων ειδών ζώων και πουλιών και πεδίο ανάπτυξης της χαμηλής και αναρριχητικής βλάστησης.

β) Συνδέονται με την ιστορία, τον πολιτισμό και την εξέλιξη των τόπων ή έχουν συντελέσει στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της τοπικής κοινωνίας και στην πολιτική, επαγγελματική και πολιτιστική ζωή κάθε τόπου.

γ) Απειλούνται από ποικίλες προσβολές και συστηματική υποβάθμιση, γεγονός που επιτάσσει την αυξημένη μέριμνα για αυτά με την υπαγωγή τους σε καθεστώς βιώσιμης διαχείρισης και προστασίας.

Στον αντίποδα ωστόσο της φθοράς και της καταστροφής, η ίδρυση του «Μητρώου Ελληνικών Δέντρων» από ανθρώπους με αληθινή αγάπη και κατάρτιση για τα δέντρα, αποτέλεσε μια πρωτοβουλία που έρχεται να καλύψει ένα μακροχρόνιο κενό στην ελληνική πραγματικότητα, παρέχοντας τη δυνατότητα κατοχύρωσης σε αυτό δέντρων του τόπου μας με εμβληματική παρουσία, ιστορική, αισθητική, βιολογική, οικολογική ή άλλη αξία καθώς και δέντρα που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Ως νομικός, θα ήθελα να μεταφέρω και την πολύ σημαντική συμβολή του Μητρώου σε σχετικές ένδικες ή και εξώδικες διαφορές, καθώς η κατοχύρωση ενός δέντρου στο Μητρώο αυτό αναμφίβολα συνιστά ένα σημαντικό στοιχείο που επιβεβαιώνει την ιδιαίτερη αξία του δέντρου και την αυξημένη ανάγκη για τη βιώσιμη διαχείριση και προστασία του.

Θα ήθελα να κλείσω την Εισήγηση αυτή με μια μετάφραση που αποτόλμησα στα αλησμόνητα λόγια του κορυφαίου γερμανού συγγραφέα και μύστη της φύσεως Έρμαν Έσσε[5], που μέσα στη μεγάλη του αγάπη και το δέος που έτρεφε για τα δέντρα και τα δάση, είχε πει:

«Για μένα τα δέντρα υπήρξαν πάντα οι πιο σπουδαίοι κήρυκες. Τα σέβομαι που ζουν σε γένη και φυλές, σε δάση και σε άλση. Και ακόμη περισσότερο τα σέβομαι έτσι που στέκουν μόνα τους. Μοιάζουν με τους μοναχικούς ανθρώπους…

Στα ψηλά κλαδιά τους θροΐζει ο κόσμος και οι ρίζες τους αναπαύονται βαθιά μέσα στο άπειρο. Όμως δεν χάνονται, παλεύουν με όλη τους τη δύναμη για ένα και μόνο: να εκπληρώσουν τον προορισμό τους, να διαπλάσουν τη μορφή τους, να ορίσουν την παρουσία τους στον κόσμο.

Τίποτα δεν είναι πιο ιερό, τίποτα δεν είναι πιο θαυμαστό από ένα όμορφο και δυνατό δέντρο. Όταν ένα δέντρο κόβεται και αποκαλύπτεται η πληγή του, μπορεί κανείς να διαβάσει όλη την ιστορία του στον φωτεινό δίσκο του κορμού του: στα δαχτυλίδια του βλέπεις τα χρόνια που πέρασαν από πάνω του. Κει πάνω είναι γραμμένος όλος ο αγώνας του, όλα τα δεινά που έζησε, όλες οι αρρώστιες, η ευτυχία και η ευημερία, οι δύσκολες αλλά και οι καλές ημέρες, τα χτυπήματα που άντεξε, οι μπόρες και οι κακοκαιριές που έχει υπομείνει.

Τα δέντρα είναι ιερά. Εκείνος που ξέρει να τους μιλάει, εκείνος που ξέρει να τ’ ακούει, αυτός μαθαίνει την αλήθεια. Δεν κηρύττουν νουθεσίες και διδαχές, μόνο διδάσκουν στον καθένα τον αρχαίο νόμο της ζωής.

Ένα δέντρο διηγείται: “Ένας πυρήνας είναι κρυμμένος μέσα μου, μια σπίθα, μια σκέψη, είμαι ζωή απ’ την αιώνια Ζωή. Η τόλμη και η προσπάθεια που έβαλε μέσα μου η αιώνια Μάνα είναι μοναδικές. Το σχήμα μου και οι φλέβες μου είναι μοναδικά. Η μικρότερη φυλλωσιά στην κορφή μου, αλλά και η μικρότερη ουλή στον φλοιό μου, είναι μοναδικά. Δουλεύω ακούραστα αποτυπώνοντας την αιωνιότητα ακόμα και στο πιο μικρό κομμάτι της ύπαρξής μου”.

“Δύναμή μου είναι η πίστη μου. Δεν ξέρω τίποτα για τον πατέρα μου, δεν ξέρω τίποτα για τα μυριάδες παιδιά που σπέρνω κάθε άνοιξη. Ζω μέχρι τέλος για το μυστικό του σπόρου μου και τίποτα άλλο δεν με νοιάζει. Πιστεύω ότι ο Θεός ζει μέσα μου. Πιστεύω πως το έργο μου είναι ιερό. Με αυτή την αλήθεια ζω”.

Όταν είμαστε λυπημένοι και αδυνατούμε πια ν’ αντέξουμε την ίδια τη ζωή μας, τότε μπορεί ένα δέντρο να μιλήσει στην καρδιά μας και να μας πει: “Ησύχασε! Ησύχασε! Κοίταξε εμένα! Η ζωή δεν είναι εύκολη. Η ζωή δεν είναι δύσκολη…”.

“Η δίψα να βαδίζω ανάμεσα στα δέντρα μου φέρνει δάκρυα κάθε βράδυ καθώς τ’ ακούω να θροΐζουν στον αγέρα. Αν μες στη βραδινή σιωπή το αφουγκραστείτε αυτό για καιρό, τότε θα νιώσετε την ουσία και το νόημα μιας τέτοιας περιπλάνησης μέσα στη φύση”.

“Ενώ τα δέντρα θροΐζουν κάθε βράδυ, εμείς μένουμε γεμάτοι από τις έγνοιες μας μες στις παιδιάστικές μας σκέψεις. Όμως τα δέντρα έχουν απέραντες, μεγαλόπρεπες σκέψεις και ανάσα ξένοιαστη, όπως επίσης και ζωή πολύ μεγαλύτερη από τη δική μας ζωή. Όσο δεν τ’ ακούμε, παραμένουν σοφότερα από εμάς. Όταν όμως μάθουμε ν’ ακούμε τα δέντρα, τότε όλο το πεπερασμένο, το φευγαλέο και το αφελές των σκέψεών μας, δίνει τη θέση του σε μιαν ανέκφραστη χαρά. Όποιος έμαθε ν’ ακούει τα δέντρα δεν νοιάζεται πια να τους μοιάσει. Δεν θέλει πια να μοιάζει σε τίποτα άλλο από εκείνο που πραγματικά είναι. Αυτός βρήκε μια πατρίδα δική του. Βρήκε την ευτυχία”».

[1] Ο ύμνος των οπωρώνων, https://kimintenia.com/2020/09/06/0935/

[2] Εντρυφώντας στον «Κανόνα των Δέντρων» του Λεονάρντο ντα Βίντσι, https://dasarxeio.com/2020/11/20/89058/

[3] Εξαγωγή ιστορικών κλιματικών δεδομένων από δακτύλιους δέντρων, https://dasarxeio.com/2024/11/13/140623/

[4] Βλ. μεταξύ άλλων, πδ/γμα 29/2011 (ΦΕΚ ΑΑΠ 247/29.9.2011) «Χαρακτηρισμός του αιωνόβιου πλατάνου στην πλατεία του οικισμού Κράσι της Δημοτικής Ενότητας Μαλίων του Δήμου Χερσονήσου (Ν. Ηρακλείου) ως Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης, και καθορισμός ζώνης προστασίας αυτού» κ.ά.

[5] Τα Δέντρα (Έρμαν Έσσε), https://dasarxeio.com/2023/09/07/128954/

 Download [1.61 MB]

Το on-line περιοδικό Χωρίς εφημερίδα είναι ένα εγχείρημα των Άντας και  Δημήτρη Ψαρρά, των γνωστών σοβαρών και διακεκριμένων δημοσιογράφων και συγγραφέων. Όπως επισημαίνουν στο προφίλ του περιοδικού  "Ποτέ δεν είναι αργά. Μετά από δεκαετίες δουλειάς σε περιοδικά και εφημερίδες αποφασίσαμε να κάνουμε ένα νέο πείραμα στον χώρο του διαδικτύου. Ένα νέο site ανοιχτό και προσβάσιμο και φιλικό σε όλους εκείνους που θέλουν να διαβάσουν τη δική μας ματιά και τις δικές μας αποκαλύψεις για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας."  Μπορείτε να διαβάσετε το προφίλ του περιοδικού. Από το περιοδικό αυτό λοιπόν αναδημοσιεύουμε το άρθρο του Δημήτρη Ψαρρά, της 4ης Μαρτίου 2025 που αναφέρεται σε μία παλαιότερη τραγωδία με τραίνα και τη συγκάλυψη της. Σύνδεσμος ειδικά για το πρωτότυπο άρθρο δίνεται στο τέλος του παρόντος.

Τραγωδία Τεμπών:
ποιον αντιγράφει ο κ. Μητσοτάκης;

Πώς συγκάλυψε η χούντα τις ευθύνες της για την πολύνεκρη σύγκρουση τρένων την παραμονή Χριστουγέννων του 1971

του Δημήτρη Ψαρρά  4/3/2025

Χειμώνας 1971. Ήταν η εποχή που η σιδηροδρομική διαδρομή Αθήνας-Θεσσαλονίκης διέθετε μια μόνο γραμμή. Στις 23 Δεκεμβρίου 1971 το απόγευμα, 30 χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα, στο Κρυονέρι, συγκρούστηκαν μια επιβατική και μια εμπορική αμαξοστοιχία και προκλήθηκε ο θάνατος τεσσάρων ατόμων και τραυματίστηκαν πάνω από 30. Ένας από τους τραυματίες κατέληξε σε λίγες μέρες. Η εμπορική αμαξοστοιχία ήταν σταματημένη και έπεσε επάνω της η επιβατική που ερχόταν πίσω της με ταχύτητα.

Ο «Ελεύθερος Κόσμος», η επίσημη εφημερίδα της χούντας αφιέρωσε στις 24.12.1971 το πρωτοσέλιδό του στο δυστύχημα:

Την επομένη, ο «Ελεύθερος Κόσμος» είχε ήδη βγάλει το «πόρισμα». Έφταιγε «μάλλον ο νεκρός μηχανοδηγός». Το δημοσίευμα συνοδευόταν από την επίσκεψη του «αντιπροέδρου» της χούντας Στυλιανού Παττακού στο νοσοκομείο όπου περιθάλπονταν οι τραυματίες:

Την εποχή εκείνη ίσχυε φυσικά η λογοκρισία του δικτατορικού καθεστώτος και απαγορευόταν κάθε δημοσίευμα που θα αμφισβητούσε την επίσημη κυβερνητική γραμμή. Παρόλα αυτά, η περιγραφή του δυστυχήματος από τον Τύπο επέτρεπε στον αναγνώστη να κατανοήσει ότι το πρόβλημα βρισκόταν στον τρόπο οργάνωσης και σηματοδότησης της γραμμής. Διαβάζουμε στα «Νέα» της 25.12.1971:

«Στο μεταξύ, η προανάκριση κατέληξε στα εξής συμπεράσματα, από την εξέταση μαρτύρων και την αυτοψία. Μετά τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας από το Μπογιάτι κι ενώ κατευθυνόταν προς Δεκέλεια, “πορτοκαλί” σήμα προειδοποιούσε ότι ακολουθεί “κόκκινο” (προπορευόταν η μηχανή). Η αμαξοστοιχία πέρασε το πρώτο σήμα και σταμάτησε προ του “κόκκινου”. Κατά την προανάκριση, ο προϊστάμενος της αμαξοστοιχίας Γ. Γεννηματάς είπε στον μηχανοδηγό Η. Παπαδόπουλο, να προχωρήσει περί τα 250 μέτρα από του σημείου της αρχικής σταθμεύσεως, για να τοποθετήσει το φορητό τηλέφωνο σε ειδικό βύσμα που υπήρχε σε κολόνα, προκειμένου να επικοινωνήσει με τον σταθμάρχη και να τον ρωτήσει τι συμβαίνει και να τού εκφράσει τις ανησυχίες του για την αυτοκινητάμαξα από τη Χαλκίδα που ακολουθούσε. Πράγματι, ο συρμός προχώρησε περί τα 250 μέτρα και σταμάτησε. Τα 25 βαγόνια κατελάμβαναν επί της σιδηροδρομικής γραμμής μήκος 340 μ. Με το να περάσει, όμως, το “κόκκινο φωτοσήμα” ελευθερώθηκε η δίοδος για την αυτοκινητάμαξα από τον σταθμό Μπογιατίου. Στην πορεία της, όμως, η αυτοκινητάμαξα συνάντησε το φωτοσήμα με το πορτοκαλί χρώμα, που την προειδοποιούσε ότι το επόμενο φωτοσήμα ήταν κόκκινο, μια και η προπορευόμενη αμαξοστοιχία δεν είχε φθάσει ακόμα στον επόμενο σταθμό Δεκέλειας.

Τη στιγμή που ο προϊστάμενος της εμπορικής αμαξοστοιχίας ζητούσε να ελευθερωθεί η γραμμή [πράγμα που δέν ήταν δυνατό να γίνει, γιατί στη Δεκέλεια δεν είχε φθάσει ακόμα η μηχανή) κατέφθασε η αυτοκινητάμαξα κι έπεσε με σφοδρότητα στον σταθμευμένο συρμό. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι ο Γ. Γεννηματάς, όταν πληροφορήθηκε από τον σταθμάρχη ότι δεν ήταν δυνατό ν’ ανοίξει η γραμμή, έστειλε τον τροχοπεδητή Εμμανουήλ Κόλπαση στην “ουρά” τού συρμού να προειδοποιήσει τον μηχανοδηγό της αυτοκινητάμαξας. Ήταν, όμως, πολύ αργά για να αποφευχθεί η σύγκρουση».

Από την αναλυτική περιγραφή προκύπτει ότι το δυστύχημα οφειλόταν ακριβώς σε κενά ασφαλείας της οργάνωσης των σιδηροδρόμων και ήταν αδύνατον να τα φανταστούν οι εργαζόμενοι και να τα ξεπεράσουν. Μ’ άλλα λόγια, οι μηχανοδηγοί και ο προϊστάμενος έκαναν ό,τι είχαν μάθει να κάνουν, ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες που είχαν. Και τι έκανε το χουντικό καθεστώς; Απλώς τα έριξε όλα πάνω στον μηχανοδηγό και συγκάλυψε τα πραγματικά αίτια του δυστυχήματος.

Ναι, συγκάλυψε.

Πηγή: Χωρίς εφημερίδα 4/3/2025

ΤΕΧΝΕΣ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: «Ο εξαπατημένος. Δε γνώριζε/ Δεν όφειλε να γνωρίζει». Τεράστιες ουρές σχηματίζονται έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες που προβάλλουν το δραματικό πολιτικό-δικαστικό θρίλερ της ΣΚΑΪ ΠΡΟΝΤΑΞΙΟΝΣ. Λίγα λόγια για την ταινία. Ο πρωθυπουργός μιας κεντροαφρικανικής φευδοδημοκρατικής Μπανανίας κατηγορείται άδικα για τη συγκάλυψη ενός τεράστιου σκανδάλου. Όλοι τον βρίζουν και όλοι τον καταριούνται. Λίγοι μόνο γενναίοι και πιστοί θα σταθούν δίπλα του την κρίσιμη ώρα. Θα καταφέρουν να τον αθωώσουν ή θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει νύχτα τη χώρα με ελικόπτερο; Η συνέχεια επί της οθόνης

ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΛΠΙΔΑΣ: Ευρύς ανασχηματισμός ανανέωσης και ελπίδας επιβεβαιώνει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έλαβε πράγματι το μήνυμα από το λαό και τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια. Υπουργός Δίωξης και Πογκρόμ κατά Μεταναστών και Προσφύγων, ο Μάκης ο Σουγιάς. Χρέη ειδικού συμβούλου, ο Ηλίας Κασιδιάρης. Υπουργός Βίας και Καταστολής ο Μιχάλης Χρυσοχουντίδης. Χρέη ειδικού συμβούλου, ο Στυλιανός Παττακός. Υπουργός Διάλυσης της Δημόσιας Υγείας ο Σπυραντώνης Γεωργιάδης. Ειδικός σύμβουλος ο Σύλλογος Ιδιωτικών Θεραπευτηρίων Ελλάδος. Υπουργός Εκποίησης Εθνικής Περιουσίας, ο Κωστής Χατζηδάκης. Ειδικός σύμβουλος, ο Σύλλογος Παλαιοπωλών Μοναστηρακίου

ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ ΚΟΛΑΦΟΣ: «Σερίφης 160%». Μεγάλη δημοσκόπηση του Τόλη του Μέντιουμ φέρνει τα πάνω-κάτω στη Ραφ Τάουν. Για πρώτη φορά παγκοσμίως καταγράφεται σε δημοτική παράταξη ποσοστό άνω του 100% και για πρώτη φορά επίσης καταγράφονται αρνητικά (ΑΡΝΗΤΙΚΑ) ποσοστά για όλες τις άλλες αντίπαλες δημοτικές παρατάξεις. Ειδικοί εκλογικοί αναλυτές καταφτάνουν στη Ραφ Τάουν για να μελετήσουν το πρωτοφανές φαινόμενο που αναμένεται να αλλάξει δια παντός τη μέθοδο δημοσκοπήσεων. Όπως δήλωσε πάντως στη RAF WEST ο Δανός εκλογολόγος Ari Oesterggard «Μην εκπλήσσεστε. Δεν είναι καθόλου περίεργο αυτό. Από τη στιγμή που μια παράταξη παίρνει ποσοστό άνω του 100%, είναι αναμενόμενο όλες οι άλλες παρατάξεις να πάρουν αρνητικά ποσοστά». Ολόκληρη η ιστορική δημοσκόπηση στα εσωτερικά φύλλα της εφημερίδας

ΕΡΕΥΝΑ: «Σερίφη μας λείπεις». Μεγάλη έρευνα δρόμου του Βαγγέλη Δεμεχέζη στη Ραφ Τάουν επιβεβαιώνει τον Τόλη το Μέντιουμ. «Ο Θεός να μας κόβει μέρες και να δίνει χρόνια στο Σερίφη». Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουν οι απανταχού δημότες της Ραφ Τάουν. «Με το Σερίφη ξέραμε ποιος έκλεβε. Τώρα είμαστε στο σκοτάδι. Έτσι δεν μπορεί να κυβερνηθεί ο τόπος».  

ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ ΣΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ: Χαρακτήρα γκραν γκινιόλ παίρνει η διαμάχη μεταξύ της Οσίας Αθετούσας και του πρώην Σερίφη της Πόλης. «Το νεκροταφείο της Ραφ Τάουν θα γίνει ο τάφος σου» του είπε η Οσία. «Αυτό επιθυμώ και εγώ. Πού να τρέχω σε άλλο νεκροταφείο;» απάντησε ο Σερίφης με Ολύμπια ψυχραιμία. Σκληρές εικόνες στα εσωτερικά φύλλα. Απαραίτητη η γονική συναίνεση

Ο φίλος και συνεργάτης της Attica Voice, Αλέξης Κροκιδάς απέδωσε στα ελληνικά ένα ποιηματάκι αγνώστου Άγγλου ποιητή, που χρονολογείται στις 2 πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα. Το ύφος του είναι μάλλον παιδικό αλλά μέχρι την εποχή του τέλους του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, αυτό δεν ήταν ασυνήθιστο. Το ποίημα πιθανόν να γράφηκε νωρίτερα από το 1917 και ο ποιητής να χάθηκε σε κάποιο χαράκωμα, μεσούντος του "Μεγάλου Πολέμου" όπως τον αποκαλούσαν τότε, αλλά αυτό είναι κάτι που ίσως δεν μάθουμε ποτέ, όπως και την ταυτότητα του ποιητή

OVER

ήταν ένα μικρό πουλί
(έμοιαζε λίγο με τσαλαπετεινό, αλλά δεν ήταν)

είχε φάει ένα σκάλωμα
και κάθε πρωί
ανέβαινε
σε ένα ψηλό κλαδί
και τραγουδούσε (κάπως φωναχτά)

Μ' ακούει κανείς;
Αν μ' ακούει κανείς
ας μου απαντήσει
όβερ

(δεν ήταν τραγούδι αυτό,
πώς να το περιγράψει κανείς;
ας πούμε, ήταν κάτι σαν παράταιρο νανούρισμα,
ίσως διπλά παράταιρο
πρώτον γιατί τραγουδούσε πρωί πρωί
και δεύτερον γιατί τραγουδούσε φωναχτά
δεν είναι έτσι το νανούρισμα)

ήταν αυτό το μικρό πουλί
και κάπως αστείο
γιατί έπινε όλη τη νύχτα
(ουίσκια το χειμώνα
βότκες το καλοκαίρι
ενδιάμεσες εποχές δεν είχε
στο νησί που ζούσε
μόνο χειμώνα και καλοκαίρι)

και κάθε πρωί παραπατούσε
και παραπετούσε
(δεν χρειαζόταν πάντως να πετάξει μακριά ή ψηλά,
μόνο να φτάσει στο κλαδί του)

τέλος πάντων
προβλέψιμα όπως είναι αυτά τα πράγματα
ένα πρωί
καθώς τραγουδούσε το τραγούδι του
(που τραγούδι δεν ήταν ακριβώς)
πάνω στο κλαδί του
παραπάτησε κι έπεσε

δεν πρόλαβε να κάνει αυτό που κάνουν τα πουλιά
να πετάξει δηλαδή
και έπεσε στο έδαφος
κάτω από το δέντρο
μ' ενα μικρό γδούπο

ένα τσακάλι που περνούσε
το είδε
σταμάτησε και το ρώτησε
Τί έπαθες εσύ;

όβερ
απάντησε το πουλί
όβερ

όπως θες
μουρμούρισε το τσακάλι αδιάφορα

και το κανε μια χαψιά

Ανώνυμος Αγγλος ποιητής circa 1917