Η ΛΑΡΚΟ διαθέτει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα νικελίου κοβαλτίου που βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος και έχει τις δυνατότητες να είναι μία από δέκα μεγαλύτερες παραγωγούς σιδηρονικελίου στον κόσμο. Η ανάπτυξή της ανακόπηκε, καθώς οι εκάστοτε διοικήσεις επέδειξαν ασυγχώρητη αδράνεια και ολιγωρία, αγνοώντας για παράδειγμα τη δυνατότητα καθετοποίησης της παραγωγής και "θάβοντας" τη μέθοδο της υδρομεταλλουργίας, που ανέπτυξε το 2006 το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η οποία έδινε τη δυνατότητα διαχωρισμού νικελίου και κοβαλτίου.

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αποφάσισε την ιδιωτικοποίησή της. Η διαδικασία ιδιωτικοποίησης της βιομηχανίας ΛΑΡΚΟ μαζί με τα μεταλλευτικά δικαιώματα που αυτή κατέχει, όδευε προς ολοκλήρωση. Η συμφωνία προέβλεπε  την εξαγορά με μόλις 6 εκατομμύρια ευρώ των μεταλλείων της Εύβοιας, της Καστοριάς και της Λάρυμνας - δηλαδή το σύνολο των κοιτασμάτων νικελίου και κοβαλτίου όλης της Ελλάδας - ενός λιγνιτωρυχείου στα Σέρβια, δύο οικισμών, του  εργοστασιακού συγκροτήματος της Λάρυμνας και του λιμανιού της, καθώς και έναν πρότυπο ΧΥΤΑ που κόστισε πάνω από 40 εκατομμύρια ευρώ

Όμως, τη Δευτέρα 5/8/2024 το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ανακοίνωσε και επίσημα αυτό που η αγορά πιθανολογούσε εδώ και μήνες: πως οι διαγωνισμοί για την πώληση των  περιουσιακών στοιχείων της ΛΑΡΚΟ καθώς και των μεταλλευτικών δικαιωμάτων του Δημοσίου ,ακυρώνονται, καθώς ο προτιμητέος επενδυτής που είχε αναδειχθεί (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και AD Holdings) γνωστοποίησε ότι απέσυρε το ενδιαφέρον του 

Σύμφωνα με το υπουργείο οικονομικών "η κυβέρνηση σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ, θα προχωρήσει στην επισκόπηση και -αν κριθεί απαραίτητο- στην επανασχεδίαση της δομής της συναλλαγής με σκοπό την προκήρυξη νέου διαγωνισμού με στόχο την εξεύρεση βιώσιμης λύσης"

Οι εργαζόμενοι από την πλευρά τους αναφέρουν, ως πιθανό αίτιο της απόσυρσης,   όρους και  περιορισμούς που υπήρχαν στη συμφωνία, όπως ο όρος για διατήρηση της υφιστάμενης παραγωγικής διαδικασίας , εικάζοντας ότι με το νέο διαγωνισμό θα αρθούν και οι τελευταίοι  περιοριστικοί όροι

Η απόσυρση του επενδυτή έρχεται τεσσεράμισι χρόνια μετά τον Φεβρουάριο του 2020, οπότε και η εταιρεία τέθηκε σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης. Και όλα αυτά, σχεδόν δύο χρόνια από την ανάδειξη προτιμητέου επενδυτή

Όλα αυτά τα χρόνια, οι εργαζόμενοι ζουν μέσα σε ένα καθεστώς αβεβαιότητας που έρχεται να επιτείνει ο κυβερνητικός εμπαιγμός με "προγράμματα απασχόλησης και αποκατάστασης των απολυμένων" από τη ΔΥΠΑ και την κυβέρνηση. Δεν εγκαταλείπουν όμως και συνεχίζουν τον αγώνα για την επιβίωση, στους σκοτεινούς καιρούς που η χώρα ξεπουλά και τους τελευταίους (αλλά μοναδικούς και υπερπολύτιμους για όλον τον κόσμο) φυσικούς της πόρους.

Η Attica Voice επισκέφθηκε τη Λάρυμνα στις 21 Ιουλίου, λίγες ημέρες πριν την ανακοίνωση της απόσυρσης ενδιαφέροντος από τον προτιμητέο επενδυτή (= αγοραστή) και συνομίλησε με το γραμματέα του Σωματείου εργαζομένων της #ΛΑΡΚΟ, Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Η συζήτηση αποκάλυψε πολλές πλευρές της εμβληματικής αυτής απόπειρας ξεπουλήματος της βαριάς βιομηχανίας της χώρας μαζί με τον ορυκτό πλούτο που αυτή διαχειρίζεται και εκμεταλλεύεται. Η αποβιομηχάνιση της χώρας είναι η μία μόνο όψη ενός εγκλήματος που επιχειρείται από τα καλοταϊσμένα ΜΜΕ, να παρουσιαστεί ως "η μόνη λύση" σε ένα αδιέξοδο που οδήγησαν τη χώρα αυτοί που σχεδιάζουν τώρα και το ξεπούλημα του φυσικού της πλούτου.

Ακολουθεί η συζήτηση με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου και το σχετικό βίντεο

Κύριε Παπαϊωάννου καλημέρα, είστε ο Γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων της ΛΑΡΚΟ, ευχαριστούμε πάρα πολύ για τη φιλοξενία εδώ στη Λάρυμνα στα γραφεία του σωματείου σας.

Γνωρίζουμε - και διορθώστε με αν κάνω λάθος  - ότι η ΛΑΡΚΟ είναι μία από τις 5 μεγαλύτερες παραγωγούς σιδηρονικελίου παγκοσμίως, ενώ τα αποθέματα νικελίου και κοβαλτίου που διαθέτει είναι της τάξεως των 130 εκατομμυρίων τόνων. Ταυτόχρονα έχει διαμορφωθεί μία ενεργειακή οικονομία στην οποία τόσο το νικέλιο όσο και το κοβάλτιο θεωρούνται κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν μέσα σε αυτό το ενεργειακό οικονομικό πλαίσιο και με αυτόν τον ορυκτό πλούτο , η ΛΑΡΚΟ να μην είναι κερδοφόρα;

Καταρχάς, όντως η ΛΑΡΚΟ είχε φτάσει σε αυτή την παγκόσμια κατάταξη ως παραγωγός σιδηρονικελίου . Πλέον όμως, λόγω των μέτρων που αποφασίστηκαν κατά τη διαδικασία της «εξυγίανσης» και εκκαθάρισης, έχει ανασταλεί οποιαδήποτε παραγωγική δραστηριότητα και άρα δεν είναι πλέον σε αυτή τη θέση ως παραγωγός. Είχε όμως μία δυναμική της τάξεως των 20.000 τόνων ετησίως με τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις, κάτι που θα την έβαζε όντως στην 1^η δεκάδα, αν σκεφτούμε ότι το 2021 οι Ηνωμένες Πολιτείες παρήγαγαν 18.000 τόνους και ήταν ένατες στην παγκόσμια κατάταξη. Είχαμε λοιπόν  τις δυνατότητες να είμαστε πιο ψηλά από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην παραγωγή.

Όντως η συζήτηση γύρω από το νικέλιο και το κοβάλτιο έχει τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και πλέον ο διεθνής στόχος για την πράσινη μετάβαση απαιτεί μεγάλες ποσότητες νικελίου και κοβαλτίου. Μην ξεχνάμε ότι είναι δύο εκ των 5 βασικών μετάλλων για την παραγωγή μπαταριών σε ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα μαζί με το λίθιο και άλλα. Και η  Ελλάδα όντως έχει το πλεονέκτημα να είναι η μοναδική χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατέχει κοιτάσματα λατεριτών  (Σ.Σ ο λατερίτης είναι ένας τύπος εδάφους πλούσιος σε σίδηρο και αλουμίνιο. Οι συγκεκριμένοι λατερίτες περιέχουν επίσης ποσότητες νικελίου και κοβαλτίου)

Τα κοιτάσματα αυτά πού βρίσκονται;

Τα πρώτα ήταν στον Αϊ Γιάννη Βοιωτίας, δίπλα στη Λάρυμνα και ένας από τους λόγους που το εργοστάσιο δημιουργήθηκε εδώ ήταν αυτός. Το επόμενο ήταν στην Εύβοια και το άλλο στην Καστοριά, αλλά υπάρχουν αναφορές για εμφανίσεις μέχρι και στην Πάρνηθα. Δε συνεχίστηκαν οι μεταλλευτικές έρευνες για να ξέρουμε ακριβώς την έκταση των κοιτασμάτων. Σίγουρα, μία βασική αρχή της μεταλλευτικής έρευνας είναι ότι όσο ψάχνεις βρίσκεις, όμως οι έρευνες έχουν διακοπεί εδώ και πολλά χρόνια. Τα γνωστά βέβαια κοιτάσματα είναι της τάξεως που προσδιορίσατε.

Το χαρακτηριστικό των ελληνικών κοιτασμάτων είναι ότι είμαστε πλούσιοι σε φτωχά κοιτάσματα, δηλαδή ενώ είναι της τάξεως περίπου του 1 τοις εκατό σε περιεκτικότητα, ταυτόχρονα είναι πάρα πολλά. Βέβαια, ένα κοίτασμα έχει και οικονομικές προεκτάσεις, είναι οικονομοτεχνικός όρος και εννοώ ότι πριν 10 χρόνια άλλη ήταν η έννοια του οικονομικά εκμεταλλεύσιμου. Μετά από 5 χρόνια ή 10 , αυτό μεταβάλλεται και αυτό συνδέεται , με την παραγωγή, την σπανιότητα, την τεχνολογία, τις εφαρμογές που μπορεί να προκύψουν‧ γεωπολιτικοί παράγοντες επίσης επιδρούν σε αυτό. Μην ξεχνάμε ότι η Ευρώπη είναι εξαρτημένη. Παρά το γεγονός ότι τεχνολογικά υπερέχει και πρωτοστατεί στον τομέα των νέων τεχνολογιών -  στην πράσινη μετάβαση ίσως να είναι και από τους πρώτους εμπνευστές - είναι όμως τρομερά εξαρτημένη όσον αφορά τις πρώτες ύλες για να μπορέσει να το υποστηρίξει. Μάλιστα έχουν προχωρήσει σε διάφορες συμφωνίες και δράσεις συντονισμού με τελευταία απόφαση τις ποσοστώσεις εισαγωγών που θα πρέπει να έχουν, συγκεκριμένους στόχους όσον αφορά την αξιοποίηση των δικών τους κοιτασμάτων προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτή την έλλειψη πρώτων υλών. Μέρος αυτού του παζλ είναι η ΛΑΡΚΟ

Γιατί η ΛΑΡΚΟ δεν κατάφερε να είναι κερδοφόρα;

Υπήρχαν περίοδοι που ήταν. Δεν υπήρχε μία σταθερή κατάσταση, όπως αρέσκονται να λένε διάφοροι που αναπαράγουν κάτι που δεν είναι αλήθεια. Άρα, ακόμα και αν το δούμε με τους δικούς τους όρους, με όρους ισολογισμού, υπήρχαν περίοδοι που ήταν κερδοφόρα. Σίγουρα η στρατηγική που εφάρμοσαν στην ΛΑΡΚΟ δεν ήταν στρατηγική ανάπτυξης. Δεν έγιναν οι απαραίτητοι εκσυγχρονισμοί, ενώ αυτό που δεν κάναμε ως χώρα - και εκεί βρισκόταν η λύση του προβλήματος - ήταν η καθετοποίηση της παραγωγής προκειμένου να παράγεις ανοξείδωτο χάλυβα εδώ στη χώρα. Και με όρους εθνικού συμφέροντος, ήταν εγκληματικό που δεν έγινε. Χωρίς καθετοποίηση της παραγωγής, την προστιθέμενη αξία την καρπώνονταν τα μονοπώλια του ανοξείδωτου χάλυβα που ήταν στις ισχυρές οικονομίες, όπως της Γερμανίας

Σου παίρνουν δηλαδή φτηνά την πρώτη ύλη και σου φέρνουν ακριβότερα τα προϊόντα.

Επί της ουσίας αυτό ήταν. Κάποτε σου έπαιρναν το μετάλλευμα, για παράδειγμα στη γερμανική κατοχή. Μετά κατέληξαν ότι για 1,8 ή 2 τοις εκατό ο τόνος σε νικέλιο δεν συμφέρει να μεταφέρεις το χώμα –μετάλλευμα έξω. Οπότε μπήκες σε μία πρώτη φάση καθετοποίησης,  να παράγεις εδώ το μέταλλο και να το εξάγεις έξω. Αλλά τελικά, εκεί που είναι η ουσία και τα λεφτά, η αξία και οι περισσότερες θέσεις εργασίες, δηλαδή στην περαιτέρω καθετοποίηση και την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα , αυτό δεν έγινε ποτέ.

Ήταν λοιπόν οι πολιτικές τους που εμπόδισαν την ανάπτυξη της ΛΑΡΚΟ

Οι πολιτικές και οι γεωπολιτικές. Τη δεκαετία του ’80 ο Μποδοσάκης δεν ήταν χαζός να μην ξέρει ό τι όλη η αξία ήταν στην καθετοποίηση της παραγωγής και την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα. Όχι μόνο το ήξερε, αλλά είχε κάνει και πειράματα και είχε παράξει 50 τόνους ανοξείδωτου χάλυβα, εξαιρετικής ποιότητας αλλά δεν προχώρησε ποτέ.

Γιατί δεν προχώρησε;

Γιατί υπήρχε και η Ένωση άνθρακα - χάλυβα

Και το εμπόδισε;

Προφανώς. Είναι αυτό που είπε πρόσφατα ένας καθηγητής του Πολυτεχνείου σε μία επιστημονική ημερίδα που κάναμε σχετικά με τη ΛΑΡΚΟ. Πως «η λύση είναι εκεί, αλλά τα λόμπι δε σε αφήνουν». Διότι ειδικά στην κατηγορία του ανοξείδωτου χάλυβα, τα λόμπι είναι πολύ ισχυρά. Το αντιλαμβάνομαι, αλλά δεν συμβιβάζομαι με αυτή την ιδέα

Υπήρχε επίσης η ιδέα από το 2006 για μετάβαση από την πυρομεταλλουργία -που δεν δίνει τη δυνατότητα στη Λάρκο διαχωρισμού του κοβαλτίου από το νικέλιο και ούτε τη δυνατότητα νομίζω για παραγωγή καθαρού νικελίου- στη μετάβαση στην υδρομεταλλουργία.  Πρόκειται για μία διεθνώς αναγνωρισμένη, πρωτοποριακή μέθοδο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου,  η οποία ήταν στοχευμένη στα δικά μας κοιτάσματα λατεριτών και έδινε τη δυνατότητα τόσο του διαχωρισμού του κοβαλτίου από το νικέλιο, όσο και της παραγωγής καθαρού νικελίου. Μάλιστα εφαρμόστηκε και πιλοτική μονάδα εδώ στη Λάρυμνα. Τι συνέβη, απέτυχε; Γιατί δεν έγινε επένδυση σε αυτόν το τομέα; Διότι, από ό,τι διαβάσαμε, θα εκτόξευε τα κέρδη της ΛΑΡΚΟ μία τέτοια στροφή

Και μόνο το γεγονός ότι έκανες κερδοφόρο ένα μέρος των κοιτασμάτων  που δεν μπορούσε να τα αξιοποιήσεις αλλιώς γιατί ήταν πολύ φτωχά και με αυτή την μέθοδο τα άχρηστα κοιτάσματα τα μετέτρεπες σε πλούτο, αυτό και μόνο έπρεπε να αρκεί για να συγκεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην αξιοποίηση αυτής της μεθόδου. Πράγματι δημιουργήθηκε μία πιλοτική μονάδα με συνεργασία Πολυτεχνείου, ΙΓΜΕ και ΛΑΡΚΟ

Πήγε καλά αυτό; Είχε αποτελέσματα;

Κατ’αρχάς, δεν ολοκληρώθηκε. Κάποια στιγμή την μπαζώσανε άρον άρον. Μάλιστα, ο πρόεδρος της εταιρείας εκείνη την περίοδο ήταν ο κ. Δασκαλάκης. Ήταν πρόεδρος στη ΛΑΡΚΟ επί σειρά ετών, διορισμένος από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και έπαψε τα καθήκοντά του επί Νέας Δημοκρατίας. Εκείνη λοιπόν την περίοδο, όχι απλά το εμπόδισαν, αλλά δεν το άφησαν να λειτουργεί ούτε για ακαδημαϊκούς λόγους, δηλαδή για να έρχονται έστω οι μεταλλειολόγοι και γεωλόγοι να βλέπουν αυτή τη μέθοδο. Και όμως την μπάζωσαν, παρόλο που είναι εφαρμόσιμη μέθοδος και ήδη εφαρμόζεται από εταιρεία του εξωτερικού.

Έχει μια αξία να πούμε και το εξής. Τώρα ο κ. Δασκαλάκης συμμετέχει σε έναν εκ των ομίλων της κοινοπραξίας που θα αγοράσει τη ΛΑΡΚΟ. Ο κ .Δασκαλάκης που τότε, ως πρόεδρος της ΛΑΡΚΟ, έθαψε τη μέθοδο, πριν από τρία χρόνια έκοβε κορδέλες στην Κύπρο, πηγαίνοντας να εφαρμόσει την μέθοδο σε βιομηχανία παραγωγής χαλκού. Είναι λοιπόν μία αντίφαση αυτό, ο ίδιος που την θάβει ως πρόεδρος στη ΛΑΡΚΟ, τώρα να την αναδεικνύει για τα συμφέροντα μιας ιδιωτικής εταιρείας

Καταλαβαίνουμε ότι οι πολιτικές των διοικήσεων δεν είχαν στόχο την ανάπτυξη

Είχαν έναν τυχοδιωκτικό χαρακτήρα, οι κυβερνήσεις διόριζαν συγκεκριμένους με ημερομηνία λήξης

Έχουν γίνει κατά καιρούς αναφορές στη διοίκηση του κ. Σκρέκα, σε προεκλογικές προσλήψεις…

Οι προσλήψεις δεν ήταν από μόνες τους πρόβλημα. Ήταν παιδιά που ήδη δούλευαν στη ΛΑΡΚΟ. Είναι λάθος αυτή η τοποθέτηση. Αυτά τα παιδιά δούλευαν σε εργολαβικό καθεστώς και απλά έγιναν μονιμοποιήσεις. Ήταν αίτημα όλων των εργαζομένων να μονιμοποιηθούν γιατί, εγώ που ήμουν μόνιμος και εσύ που δεν ήσουν, είχαμε την ίδια δουλειά αλλά εσύ είχες λιγότερα δικαιώματα, κάτι που δεν ήταν ούτε δίκαιο, ούτε σωστό. Ήταν από τους πιο εκμεταλλευόμενους εργαζόμενους, ήταν εργαζόμενοι δεύτερης κατηγορίας.

Από το 2020 και μετά μπήκατε σε ειδικό καθεστώς διαχείρισης, οι μισθοί συνέχισαν να καταβάλλονται από το κράτος και ανέρχονται στο ποσό των 120 εκατομμυρίων ευρώ, κάτι που οδήγησε υπουργούς, όπως τον κύριο Χατζηδάκη, να χαρακτηρίζει την ΛΑΡΚΟ ως την πιο προβληματική της χώρας και να κάνει δηλώσεις, όπως ότι επιτέλους βάζουν τέλος στο μπάχαλο που δημιουργήθηκε όλα αυτά τα 30 χρόνια. Ποιοι το κάνανε αυτό το μπάχαλο; Τι συνέβη από το 2020 και μετά, όσον αφορά στη λειτουργία και την παραγωγή της ΛΑΡΚΟ, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στην πληρωμή των μισθών;

Ο κύριος Χατζηδάκης έχει σε ένα σημείο δίκιο. Η ΛΑΡΚΟ έχει πράγματι παθογένειες και τις παθογένειες τις έχει γιατί τη ΛΑΡΚΟ τη διοικούσαν οι ¨Χατζηδάκηδες¨. Είτε μιλάμε για αυτόν καθ’αυτόν, είτε μιλάμε για τον Σταϊκούρα, είτε μιλάμε συνολικά για τους υπουργούς της Νέας Δημοκρατίας και των άλλων κυβερνήσεων που πέρασαν, γιατί το κράτος έχει πάντα συνέχεια. Άρα λοιπόν έχει δίκιο ο Χατζηδάκης, αλλά θα πρέπει πρώτα να κοιτάζεται στον καθρέφτη όταν τα λέει αυτά. Ειδικά ο συγκεκριμένος, που με τις σούπερ δυνάμεις του για τις οποίες καμαρώνει, έχει καταφέρει να κάνει σε διάφορους τομείς της οικονομίας και του πλούτου της χώρας ζημία. Ο κύριος Χατζηδάκης λοιπόν, επειδή η  ΛΑΡΚΟ δεν πάει καλά, επειδή ρυπαίνει και επειδή έχει όλες αυτές τις ευαισθησίες, έρχεται λέει να εξυγιάνει και να καθαρίσει. Να τελειώσει με αυτή την παθογένεια και να βάλει σε τάξη τη ΛΑΡΚΟ. Και τι κατάφερε; Από το 2020 καταργήθηκε η παραγωγή. Πήρε 5 καμίνια, 4 περιστροφικές, παραγωγή 1.600 τόνων εκείνη την περίοδο με δυνατότητα να φτάσει τους 1.800 και παρέδωσε μηδέν. Πήρε πάνω από 1000 θέσεις εργασίας, πάνω από 12.000 ΑΦΜ αν βάλεις και τους εργολαβικούς και τους μικροεργολάβους γύρω από τη ΛΑΡΚΟ και αυτή τη στιγμή είμαστε μηδέν, γιατί από την Τρίτη και οι τελευταίοι εναπομείναντες, γύρω στους 700, είμαστε απολυμένοι. Αυτός είναι ο λογαριασμός

Το 2020 πόσοι ήσασταν;

Μαζί με τους εργολαβικούς, ξεπερνούσαμε τα 1200 άτομα. Συνολικά, μιλάμε για μία δραστηριότητα που συνδέει 12.000 ΑΦΜ γιατί είναι οι προμηθευτές και μία σειρά επαγγελματιών που συνδέονται με τη λειτουργία της ΛΑΡΚΟ

Σε ποιους πωλείται η ΛΑΡΚΟ;

Στην κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑD Holdings

Έναντι ποιού ποσού;

6 εκατομμύρια στο σύνολο

Ένα ποσό δηλαδή, σαν αυτό που δίνεται για έναν μικρομεσαίο Ευρωπαίο ποδοσφαιριστή.

Στη δική μας περίπτωση, με έξι εκατομμύρια παίρνει τα δικαιώματα νικελίου και κοβαλτίου όλης της Ελλάδας , δύο οικισμούς σαν αυτόν που βλέπετε

Συγνώμη, μία διευκρίνιση. Και της Εύβοιας και της Καστοριάς και της Λάρυμνας;

Ναι. Και ένα λιγνιτωρυχείο στα Σέρβια

Τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε τα αγοράζει; Είναι μίσθωση για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είναι άδεια παραχώρησης μεταλλευτικών δικαιωμάτων για πόσο καιρό;

Είναι άδεια παραχώρησης εκμετάλλευσης. Στα μεταλλεία επ’ αορίστου, στο εργοστάσιο μίσθωση‧ δε θυμάμαι ακριβώς, πιθανόν για 100 χρόνια

Άρα τα μεταλλευτικά δικαιώματα όλης της χώρας που είναι τα μοναδικά στην Ευρώπη, το λιγνιτωρυχείο στα Σέρβια, 2 οικισμούς, όλο το εργοστασιακό συγκρότημα της Λάρυμνας, το λιμάνι του συγκροτήματος με τους γερανούς

Άδεια για βιομηχανική δραστηριότητα, έναν πρότυπο ΧΥΤΑ εδώ κοντά που υποτίθεται ότι είχε σχεδιαστεί για την εναπόθεση της σκουριάς. Δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ για αυτό, αλλά έχει όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά να συγκεντρώσει απορρίμματα όλης της Ελλάδας. Μπορεί να αξιοποιηθεί και να είναι προσοδοφόρο

Η ΛΑΡΚΟ μάλιστα είχε κάνει και πολύ μεγάλη επένδυση για αυτόν τον ΧΥΤΑ.

Ναι, γύρω στα 40 εκατομμύρια , δε θυμάμαι το ακριβές ποσό. Και έχει και άδεια επέκτασης. Τα παλιοσίδερα μόνο να πάρεις του εργοστασίου, η αξία είναι μεγαλύτερη

Από τα 600 εκατομμύρια που είναι το χρέος, τα 136 εκατομμύρια αφορούν πρόστιμο της ευρωπαϊκής ένωσης, μαζί με τις προσαυξήσεις, λόγω παράνομης κρατικής ενίσχυσης διότι δεν υποβλήθηκε σχέδιο εξυγίανσης και ανάπτυξης όπως προβλεπόταν.

Όσον αφορά στο πρόστιμο των 136 εκατομμύρια ευρώ, δεν οφειλόταν ακριβώς σε κρατική ενίσχυση αλλά σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και δανεισμό και το πρόστιμο επιβλήθηκε  επειδή δεν τηρήθηκε το απαιτούμενο πρότυπο που ακολουθείται σε ανάλογες περιπτώσεις

Ποιος δεν τήρησε το απαιτούμενο πρότυπο;

Η κυβέρνηση. Το χρέος όμως αυτό, διαγράφεται από τη στιγμή που η επιχείρηση ιδιωτικοποιείται. Δηλαδή, το πρόστιμο ισχύει μέχρι να πουληθεί. Μέχρι τότε, σε στραγγαλίζουν οικονομικά, γιατί σε εμποδίζουν να έχεις οποιαδήποτε συμμετοχή σε οποιαδήποτε μορφή χρηματοδότησης. Απαγορεύεται να έχεις είτε ερευνητικά προγράμματα είτε μέσω ΕΣΠΑ χρηματοδοτικά, ακόμα και  δανεισμό από τράπεζα. Σε αποκλείουν από παντού και ουσιαστικά σου βάζουν μία θηλιά στο λαιμό μέσω του τεχνητού κατ΄ εμάς προστίμου για να σε οδηγήσουν σε ένα τέτοιο σημείο ώστε να μην μπορείς να ανταπεξέλθεις και να έρθει μετά ο Χατζηδάκης να σε βάλει σε τάξη

Υπήρχε εναλλακτικό σενάριο διάσωσης; Δηλαδή να χαρακτηριστεί στρατηγικής σημασίας βιομηχανία όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη, ώστε να ενταχθεί σε ένα σχέδιο πράσινης, βιώσιμης ανάπτυξης αλλά και καθετοποίησης της παραγωγής όπως είπατε ότι γίνεται σε όλες τις χώρες του εξωτερικού, όπως στη Φινλανδία, στη Σουηδία…

Θα το δούμε στην Τουρκία σε λίγο..

Τι ακριβώς γίνεται στην Τουρκία;

Πριν από 20 χρόνια είχαν γίνει ενέργειες για να κατοχυρώσουμε μεταλλευτικά δικαιώματα στην Τουρκία και πλέον μέσα στα επόμενα χρόνια θα δούμε την Τουρκία όχι απλά να κάνει παραγωγή νικελίου, αλλά και να κάνει καθετοποίηση της παραγωγής ανοξείδωτου χάλυβα. Ενώ η Ελλάδα, με 60 χρόνια πορείας στον κλάδο αυτό, διάλεξε να χρηματοδοτεί τους μεγάλους ομίλους της ΕΕ. Αυτή είναι η διαφορά

Αν υπήρχε πολιτική βούληση, θα μπορούσε η ΛΑΡΚΟ να έχει άλλη πορεία;

Αν υπήρχε πολιτική βούληση… ναι, θα μπορούσαμε να βάλουμε αυτόν τον γενικό τίτλο. Η κατεύθυνση όμως είναι να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες της ΕΕ, που σημαίνει πρώτον ότι μεθοδεύω ιδιωτικοποίηση και δεύτερον αλλάζω αποστολή για τους ελληνικούς λατερίτες. Η αποστολή τους όλα αυτά τα χρόνια ήταν να τροφοδοτούν με νικέλιο την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα, ενώ τώρα πρέπει να στηρίξουν την πράσινη ανάπτυξη. Επί της ουσίας, η συνάντηση με την ΤΕΡΝΑ αυτό μας έδειξε. Αυτό είπαν και οι ίδιοι, ότι στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης και για να καλυφθούν οι ανάγκες σε μπαταρίες, συσσωρευτές κ.α πρέπει οι ελληνικές λατερίτες να ακολουθήσουν και να εξυπηρετήσουν αυτόν τον στρατηγικό στόχο. Και γιατί δεν το κάνουν από εδώ, θα ρωτήσει κανείς. Γιατί η μορφή του νικελίου που βγαίνει ως κράμα σιδηρονικελίου είναι ακατάλληλο για αυτή τη χρήση, για αυτή την αγορά. Έτσι στρέφονται σε άλλη μέθοδο παραγωγής για να βγάλουν σε άλλη μορφή νικέλιο.

Είναι απαραίτητα κακό αυτό;

Θα το σχολιάσω, θα βάλουμε σε λίγο πρόσημο αν είναι καλό ή κακό. Ας εξετάσουμε όμως πρώτα τι είναι. Έτσι  λοιπόν, στρέφονται στη μέθοδο της υδρομεταλλουργίας.

Ίσως αν είχε γίνει η υδρομεταλλουργία από τότε, να είχε και άλλη πορεία η ΛΑΡΚΟ

Μιλάνε για μεγάλη επένδυση. Όμως η οικονομία είναι εξαιρετικά ασταθής, με δεδομένα να αλλάζουν συνεχώς στο κομμάτι της ενέργειας - ακόμα και οι πόλεμοι συντελούν σε αυτό - που τόσο μακρόπνοα σχέδια τα καθιστούν ευάλωτα.

Τώρα για το πρόσημο. Εμείς θεωρούμε ότι όλα καλύπτουν ανάγκες. Ανάγκη είναι και το να μπορέσεις να φτιάξεις μπαταρίες και συσσωρευτές, ανάγκη είναι και ο ανοξείδωτος χάλυβας. Η ανθρωπότητα δε σταμάτησε να χρειάζεται ανοξείδωτο χάλυβα και δεν θα σταματήσει ποτέ. Είναι πιο σταθερό στρατηγικό πλάνο, διότι ο ανοξείδωτος χάλυβας υπήρχε και πριν την ηλεκτροκίνηση, αλλά θα υπάρχει ως ανάγκη και μετά από αυτήν. Ειδικά αυτού του τύπου οι ανοξείδωτοι χάλυβες - οι λεγόμενοι ωστενιτικοί - είναι απαραίτητοι στη χημική βιομηχανία, στους αγωγούς LNG, στην πετρελαιοβιομηχανία, στα ναυπηγεία, στην αεροναυπηγική, σε στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα τομείς. Έτσι, αν ήθελες σαν χώρα, θα μπορούσες να έχεις εδώ παραγωγή και όχι να είσαι απλά εισαγωγέας ,θα μπορούσες να αξιοποιήσεις όλη την παραγωγική ικανότητα που έχει η ΛAΡKO και η χώρα. Τελικά όμως, έχεις επιλέξει να κάνεις απλά γάμους τουριστών στη Σαντορίνη.

Η καθετοποίηση λοιπόν της παραγωγής και ο έλεγχος της αξιακής αλυσίδας των προϊόντων θα αρκούσε για να είναι κερδοφόρα η ΛΑΡΚΟ;

Θα μπορούσε να είναι η βάση για να συγκροτήσεις συνολικά βιομηχανία. Όμως δεν ήταν αυτός ο στόχος τους.  Ήταν μία ληστρική τυχοδιωκτική διαχείριση. Η μεγαλύτερη ληστεία γινόταν από τους πελάτες της ΛΑΡΚΟ, καθώς καρπωνόντουσαν την προστιθέμενη αξία. Η υπεραξία ήταν στην παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα. Σου έπαιρναν την πρώτη ύλη ως χώρα και στην έφερναν με πολλαπλάσια προστιθέμενη αξία σαν πιρούνι, αμάξι, κατσαρόλα κτλ. Εκεί έγινε η μεγαλύτερη ληστεία που έκανες στον εαυτό σου ως χώρα

Στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, ακόμη και η σκουριά, επειδή είναι σιδηρούχος, θα μπορούσε να είναι πρώτη ύλη για σίδηρο και για χάλυβα. Εκεί έχει στραφεί η επιστήμη τώρα. Διάφοροι όμιλοι για παράδειγμα, θέλουν να εκμεταλλευτούν την ερυθρά ιλύ, που μέχρι τώρα πετιούνταν ως απόρριμμα.

Μιλάμε για άπειρες δυνατότητες που θάφτηκαν συστηματικά και μεθοδευμένα. Γι αυτό το σκοπό έβαλαν άλλωστε στις θέσεις αυτές τους κατάλληλους ανθρώπους, τους κατάλληλους διοικητές, τα κατάλληλα στελέχη. Μιας και πολλές φορές μιλάμε για λάθη των διοικήσεων, αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν ακατάλληλοι. Ήταν κατάλληλοι για να κάνουν ακριβώς τη δουλειά που τους ανέθεσαν

Αυτή είναι λοιπόν η κατάσταση …  είναι πολύ μελαγχολικό, θλιβερό και στενάχωρο

Πράγματι, τι κλίμα είναι πολύ βαρύ, το είδαμε κι εμείς φτάνοντας στη Λάρυμνα και βλέποντας τον κόσμο

Πρέπει να επισκεφτείτε και τον οικισμό. Να σκεφτείτε ότι στον οικισμό υπάρχει ζωή και δραστηριότητα εδώ και πενήντα χρόνια. Πολλοί εδώ είναι και 3ης γενιάς εργαζόμενοι.

Ξέρεις, ο πατέρας μου ήταν οικοδόμος και δούλεψε στα κατασκευαστικά έργα του εργοστασίου τη δεκαετία του ‘60. Θυμάμαι μια φωτογραφία του πάνω στην καμινάδα

 Ο πατέρας σου την είδε να χτίζεται … εσύ θα τη δεις να γκρεμίζεται….

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε τις ώρες που βρίσκεται σε εξέλιξη άλλη μία πυρκαγιά στην ανατολική Αττική και ειδικά στο πολύπαθο Πεντελικό βουνό το οποίο από το 1995 έχει καεί και ξανακαεί με 5 πυρκαγιές (1995,1998,2009,2018,2022) και πολύ πιθανό πλέον 6 (με τη φετινή) να έχουν διαστάσεις μεγάλης καταστροφής. Είναι σκέψεις που έρχονται αυτόματα στον νου όσω ανθρώπων έχουν ζήσει λίγο ή πολύ τις πυρκαγιές της τελευταίας δεκαπενταετίας η οποία χαρακτηρίστηκε από τα τραγικότερα περιστατικά που συνδέονται με τις δασικές πυρκαγιές της Πεντέλης. Δεν διεκδικεί δάφνες πραγματείας ούτε αποτελεί πλήρως στοιχειοθετημένη καταγραφή των γεγονότων αλλά συγκεντρώνει τις πολύ βασικές πληροφορίες γύρω από αυτά τα γεγονότα που ακόμα μία φορά εκτυλίσσονται στο ίδιο μέρος και με σχεδόν την ίδια πορεία,

Αρχικά, στον πίνακα που ακολουθεί μαζεύουμε πρόχειρα μεγάλες καταστροφές από δασικές πυρκαγιές και τα πρόσωπα που βρίσκονταν σε θέσεις ευθύνης τον καιρό της κάθε καταστροφής. Σε θέσεις υψηλής ευθύνης (πρωθυπουργοί) και θέσεις τοπικής διοικητικής ευθύνης (δήμαρχοι).

Εφόσον το επίκεντρο της ανάρτησης είναι η ανατολική Αττική και πιο συγκεκριμένα η Πεντέλη στα διοικητικά όρια της Ραφήνας (και του Πικέρμίου), δεν έχουν περιληφθεί στον παραπάνω  πίνακα τα παρακάτω:

οι πυρκαγιές του 2007  που σε εθνική κλίμακα κόστισαν τη ζωή σε 84 ανθρώπους (οι περισσότεροι στην Πελοπόννησο) και έκαψαν 2.700.000 στρέμματα

οι πυρκαγιές του 2018 στα Γεράνεια (Κινέτα), που έκαψαν 60.000 στρέμματα χωρίς όμως νεκρό, σε αντίθεση με τη σχεδόν ταυτόχρονη πυρκαγιά στο Μάτι, που είχε 104 νεκρούς σε 2 ώρες και μέσα σε 18.000 στρέμματα καμένης γης

και οι μεγάλες πυρκαγιές του 2021 με τρεις νεκρούς. Οι πυρκαγιές εκδηλώθηκαν στη Βόρεια Εύβοια (511.000 στρ) στην  Αρχαία Ολυμπία (150.000 στρ.), στην Ανατολική Μάνη  (101.000 στρ), στα Βίλια (94.600 στρ.),  στη Βαρυμπόμπη (83.774 στρ.) και  στο Σχίνο (69.600 στρ.) που έκαψαν  συνολικά 1.000.000 στρέμματα και μαζί με άλλες μικρότερες, έκαψαν 1.300.000  στρέμματα περίπου

Στις μεγάλες καταστροφές των τελευταίων 15 ετών στην ανατολική Αττική, 2 είναι τα ονόματα που εμφανίζονται συχνότερα σε θέσεις ευθύνης (2 φορές το καθένα). Ο Κ. Μητσοτάκης στη θέση ύψιστης ευθύνης, εκείνη του πρωθυπουργού της χώρας και του Ευ. Μπουρνούς, στη θέση του τοπικού υπεύθυνου (θέση δημάρχου). Μάλιστα παρά τις ευθύνες που συνεπάγονται οι «θέσεις ευθύνης» και οι δύο αρνούνται την ευθύνη τους! Στην Ελλάδα η ευθύνη είναι κάτι που ο νόμος, ο πολιτισμός και η συνείδηση μας το θεωρούν «λάστιχο». Εύκαμπτο και πάντα αορίστου μορφής.

Στον αριθμό των νεκρών, τα θλιβερά πρωτεία κατέχουν οι Ευ. Μπουρνούς και Αλ. Τσίπρας αφού είναι οι θεσμικοί παράγοντες που έχουν την ευθύνη τη χρονική στιγμή της φωτιάς στο Μάτι. Όλα όσα χρησιμοποιούνται για να διαχυθεί η ευθύνη προς τα κάτω ή προς κάθε άλλη κατεύθυνση, μοιάζουν με σενάριο κακής ποιότητας.

Ο πρωταθλητής σε καμένες εκτάσεις δεν είναι δύσκολο να αναδειχθεί αφού με 2.700.000 στρέμματα και 84 νεκρούς το 2007, μαζί με το ολοκαύτωμα του 2009 στην Πεντέλη (πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής) τα νούμερα είναι αμείλικτα. Όμως από το 2010 μέχρι το 2018 -χρόνια της σκληρής ύφεσης-  παρατηρείται μείωση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων. Από το 2018, πρώτα με τα Γεράνεια και μέχρι το 2019, παρατηρείται αύξηση περιστατικών, καμένων στρεμμάτων και δυστυχώς νεκρών. Μόνο οι φωτιές σε Γεράνεια και Μάτι μετρούν συνολικά  80.000 στρέμματα και 104 νεκρούς. Ασύλληπτα μεγέθη. Από το 2019 και μετά, το πράγμα ξεφεύγει και κορυφώνεται το 2021. Μέχρι σήμερα, ο Κ. Μητσοτάκης φέρει τη θεσμική ευθύνη για τουλάχιστον άλλο 1,5 εκατομμύριο καμένων εκτάσεων που σίγουρα μετά τη φετινή πυρκαγιά (2024) στην ανατολική Αττική θα ξεπεραστεί κατά πολύ.

Σε επίπεδο διοικητικής ευθύνης, σε ό,τι αφορά στους πληγέντες δήμους, οι δήμοι Ραφήνας – Πικερμίου και Μαραθώνα, κατέχουν τις πιο μαύρες επιδόσεις. Δεν είναι μόνο οι αριθμοί των θυμάτων και των καμένων εκτάσεων αλλά και η επανάληψη των καταστροφών μέσα σε μικρά διαστήματα από τα ίδια πρόσωπα. Εκεί μόνο μπορεί ο δήμος του Μαραθώνα να παραθέσει το επιχείρημα πως υπέστη ζημιές με δύο διαφορετικούς δημάρχους (Ηλ. Ψινάκη και Στ. Τσίρκα) τα τελευταία χρόνια και συνεπώς να διασκορπίσει τις θεσμικές ευθύνες των προσώπων μέχρι αυτές να χαθούν τελείως από τη μνήμη. Σε αντίθετη κατάσταση βρίσκεται ο δήμος Ραφήνας Πικερμίου, ο οποίος απέδειξε πως επιλέγει πάντα αυτόν που «δεν έχει καμία ευθύνη». Έτσι τουλάχιστον ισχυρίστηκε ο Ευ, Μπουρνούς, τόσο το 2018 όσο και το 2022, όντας εκλεγμένος σε δύο διαφορετικές θητείες. Εκεί όμως μπορεί να βασιστεί και να αποτινάξει τις ευθύνες του ισχυριζόμενος πως «οι πολίτες τον εμπιστεύονται» άσχετα αν είναι ο θεσμικός υπεύθυνος για ό,τι συνέβη στον δήμο του οποίου ήταν επικεφαλής. Αν τον εμπιστεύτηκαν, σίγουρα δεν θα είναι για τις επιδόσεις του σε θέματα πολιτικής προστασίας (ποιος ξεχνάει εκτός από τις πυρκαγιές και τα χιόνια του 2022; ). Αλλά το 2024 μία νέα δήμαρχος έχει πια τη θέση ευθύνης στον δήμο, Η Δήμητρα Τσεβά - Μήλα. Γιατί όμως προαισθανόμαστε όλοι πως μετά την πυρκαγιά που καίει από χθες και τον δήμο που διοικεί, θα αρνηθεί πως έχει οποιαδήποτε ευθύνη αφού αυτά είναι θέματα «υπουργείου πολιτικής προστασίας» ή οποιουδήποτε άλλου;

Σκέψεις και απορίες που γεννούν οι εξελίξεις. Οι καταστροφές που χτυπούν καθημερινά την πόρτα μας και τίποτα δεν δείχνει ικανό να τις αποτρέψει. Ούτε τα δήθεν προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται ούτε η ακατάσχετη κενολογία αυτών που κατέχουν θέσεις ευθύνης χωρίς να ξέρουν τι σημαίνει η λέξη ευθύνη. Απόδειξη πως την αρνούνται στην πρώτη περίπτωση που θα τους ζητηθεί ο λογαριασμός για όσα έπραξαν μέσα στα όρια ευθύνης τους. Υπάρχουν βέβαια  και αυτοί που έχουν πέσει στη χύτρα με το αθωωτικό φίλτρο εκ γενετής και ποτέ δεν φέρουν ευθύνη, ούτε και όταν αυτή είναι δομικό στοιχείο του θεσμικού τους ρόλου.

Ας ευχηθούμε να τελειώσει το γρηγορότερο ο εφιάλτης που ζώνει τη χώρα και περισσότερο την Αττική, κάθε καλοκαίρι και αυτές τις ώρες βρίσκεται σε εξέλιξη στα ανατολικά παράλια της, Μετά θα έχουμε όλον τον απαραίτητο χρόνο για να ξεχάσουμε και πάλι και να συνεχίσουμε να θεωρούμε εαυτούς αφυπνισμένους και ενεργούς πολίτες. Άλλωστε αυτό δεν κάνουμε τόσα χρόνια τώρα, σε κάθε μας πολιτική (υποτίθεται) πράξη;

Ο καύσωνας χτυπάει τη RAF WEST! Μετά από χιλιάδες μηνύματα αγωνίας που λάβαμε από κάθε γωνιά του πλανήτη, οφείλουμε να καθησυχάσουμε τους φανατικούς αναγνώστες της RAF WEST και να τους πούμε πως είμαστε ακόμη ζωντανοί, στη σκηνή, σαν ροκ συγκρότημα και πως η επί δύο εβδομάδες απουσία της RAF WEST οφείλεται στο παρατεταμένο κύμα καύσωνα, το οποίο προκάλεσε υπερθέρμανση του εγκεφάλου των συντακτών της Νο2 εφημερίδας της Ανατολικής Αττικής. Ως εκ τούτου, περιμένοντας να επανέλθει η θερμοκρασία του εγκεφάλου στα επιθυμητά επίπεδα,  αναγκαζόμαστε να διακόψουμε την κυκλοφορία του φύλλου μέχρι το τέλος του Αυγούστου και άλλοι από εμάς να πάνε διακοπές και άλλοι να βράσουν στο ζουμί τους. Παρακαλούνται μόνο, όσοι πάνε διακοπές, να προσέχουν να μην ενοχλούν τους τουρίστες

Επειδή όμως δεν μπορούσαμε να φύγουμε χωρίς να αποχαιρετίσουμε τους αναγνώστες μας, ετοιμάσαμε ένα καλοκαιρινό φύλλο με τις ευχές των πολιτικών αρχόντων του τόπου και δηλώνουμε βαθιά συγκινημένοι από την υπερχειλίζουσα αγάπη με την οποία διαπιστώσαμε ότι μας περιβάλλουν.

Μαζί με τις ευχές, δύο παγκόσμιες αποκλειστικότητες και ένα δώρο-έκπληξη για τους αναγνώστες μας

Το πλοίο θα σφυρίξει τρεις φορές! Πρωτοποριακό μέτρο για την αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας της πόλης! Με το πρώτο σφύριγμα ετοιμαζόμαστε, με το δεύτερο παίρνουμε στα χέρια μας το κλειδί του αυτοκινήτου και με το τρίτο σφύριγμα βάζουμε μπροστά τη μηχανή. Μετά το τρίτο σφύριγμα, θα είναι πλέον αργά

Μέτρα ανακούφισης για τον καύσωνα! Ομοιοπαθητική στα γεωτρύπανα του Σερίφη! Ελλείψει επαρκών δημόσιων κλιματιζόμενων χώρων, θα δοκιμαστεί  η ομοιοπαθητική μέθοδος στο σεληνιακό τοπίο που έχει δημιουργήσει ο πρώην Σερίφης στο πρώην Μεγάλο Ρέμα. Οι ειδικοί ομοιοπαθητικοί σύμβουλοι του δήμου εκτιμούν πως ο οργανισμός θα αντιδράσει θετικά και θα είναι πλέον σε θέση να αντιμετωπίζει τον καύσωνα σαν μια απλή ζεστή ημέρα

Καλοκαιρινή προσφορά! Για όσους δεν καταφέρουν να πάνε διακοπές, ευχές για ένα καλό staycation στη Ραφ Τάουν και ένα βίντεο - παρουσίαση της πόλης για την υποδοχή των τουριστών

 Κυκλοφόρησε το άφωνο από τις εξελίξεις, φύλλο #63 της RAF WEST Journal. της no.2 εφημερίδας της ανατολικής Αττικής.

Τα λόγια είναι περιττά όταν ο πρώην σερίφης και νυν πειρατής, πετάει τα σπιρούνια και το αστέρι του και φορώντας μπαντάνα συγκαλεί σύσκεψη της πειρατικής του ομάδας προκειμένου να κάνει έφοδο και να ανακαταλάβει το λιμάνι, για το οποίο άλλωστε αγωνίζεται τόσα χρόνια αφού ο καλός ο πειρατής από το λιμάνι φαίνεται.

Ο πρώην σερίφης που σήμερα αποκάλυψε το πραγματικό του όνομα, δηλαδή ο Βαγγέλης ο Σπάροου, ξεπέρασε τα ιστορικά διλήμματα αφού μονο αυτός μπουρνεί και ξεχύθηκε από τα υπόγεια καπηλειά της Ραφ Τάουν, μαζί με τους πειρατές συντρόφους του, με τα παπαγαλάκια τους στους ώμους,  για ένα ιστορικό ρεσάλτο στους μώλους και τις παραλίες της Ραφ Τάουν. 

"Μείνετε εσείς με την οσία να προσεύχεστε κι εγώ αναλαμβάνω να σώσω τον τόπο μόνος μου" είπε και ξεχύθηκε για να καταλάβει πρώτα τον ΟΛΡ και μετά το δημαρχείο. Η πολεμική του ιαχή "Όλα είνα θέμα τιμής" έσκισε τον αέρα, τρομάζοντας ΤΑΙΠΕΔ και επενδυντές οι οποίοι έβγαλαν τις αριθμομηχανές τους για να υπολογίσουν την τιμή. Η μάχη του master plan διεξήχθη στο φως του φεγγαριού που η άλως του φώτιζε τον ουρανό της Ραφ Τάουν, σβήνοντας ακόμα και αυτή τη λάμψη του φωτοστέφανου της πολιούχου οσίας Αθετούσας. Στο δημαρχείο και στον Οργανισμό Λιμένα ακούγονταν κραυγές ανακατεμένες με τον ήχο από καζανάκια που έχυναν ασταμάτητητα το περιεχόμενο τους στις λεκάνες όλων των ορόφων. Τόσος ήταν ο τρόμος που φώλιασε στα μάτια των επενδυτών που αποφάσισαν πως πρέπει να φύγουν. Αλλά όταν οπισθοχώρησαν, ο Βαγγέλης ο Σπάροου έβγαλε πάλι την πολεμική του ιαχή "Όλα είναι θέμα τιμής είπαμε" και όλοι ανακουφίστηκαν. Επενδυτές και καζανάκια.

Οι ανακουφισμένοι θεατές αποχώρησαν προς τα κρεββάτια τους, σίγουροι πως ο Βαγγέλης ο Σπάροου εγγυάται πως ούτε το λιμάνι ούτε η πόλη θα ξεπουληθούν

Από την πρώτη μέρα φαινόταν πως η λεγόμενη "διαπαραταξιακή" του δημοτικού συμβουλίου Ραφήνας - Πικερμίου για τη γνωμοδότηση επί της ΣΜΠΕ του Master Plan του λιμανιού, δεν θα μακροημέρευε. Άν και είχε διαφανεί από καιρό πριν, πως τα μέλη της διαπαραταξιακής δεν ήταν στο σύνολο τους απέναντι από το φαρωνικό λιμάνι που θα καταπιεί την πόλη, υπήρχαν αυτοί που εύκολα κατάπιαν τους θεατρικούς λεονταρισμούς που ακούστηκαν στις σχετικές συζητήσεις. Υπήρχαν οι καλοπροαίρετοι (;) που πίστευαν πως οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι τους θα "ορθώσουν τείχος αντίστασης" μπροστά στις επιθυμίες και τα ζητούμενα των υποψηφίων παραχωρησιούχων του λιμανιού. Εκείνων δηλαδή που  θεωρούν την πόλη ένα ενοχλητικό σπυρί στην πλάτη του "μεγάλου πρότζεκτ". Της "επένδυσης τους". Πίστεψαν δηλαδή οι αφελείς πως αυτοί που παραχώρησαν δημόσιο - δημοτικό χώρο σε ιδιώτες, αυτοί που ξεπούλησαν το φυσικό περιβάλλον του τόπου με δικαιολογίες και προσχήματα για νήπια και αφελείς, τώρα τάσσονται εναντίον των "επενδυτών" και υποψήφιων ιδιοκτητών πόλης και λιμανιού. Πίστεψαν πως αυτοί που παρακαλάνε για την αύξηση της κίνησης των αυτοκινήτων στην πόλη μέσω Αττικής Οδού και άλλων "οδών" θα αντιδρούσαν στην προϋπόθεση κατασκευής μεγάλων οδικών αρτηριών, Παραμύθια για να κοιμίζετε τα ανήσυχα μωρά σας ή έστω τη συνείδηση σας.

Η υπόθεση "διαπαραταξιακή ήταν απλά ένα πρόσχημα. Απλά ένα θεατρικό κακής ποιότητας και περιεχομένου. Έπρεπε να στηθεί για να πείσει για το "αγαθό των προθέσεων" των όσων έχουν ήδη εγκληματίσει και συνεχίζουν να εγκληματούν κατά του τόπου. Οι ίδιοι που το χρειάστηκαν ήξεραν και πως θα το διαλύσουν έτσι ώστε όλοι να συμπεράνουν πως "προσπάθησαν αλλά η διχόνοια είναι η κατάρα". Η επόμενη φάση του σχεδίου είναι η θετική γνωμοδότηση (ή η μη γνωμοδότηση) του δήμου για το master plan. και έτσι κανένας δεν θα κουβαλάει τη λέζα πως συμφώνησε για το φαραωνικό λιμάνι.

Η ανεξάρτητη κίνηση Γη & Ελευθερία προχώρησε στην παρακάτων ανακοίνωση για το κακής ποιότητας θέατρο του Ευάγγελου - Κώστα Πρέκα- Μπουρνούς, στη διαπαραταξιακή για να "την κάνει με ελαφρά" και πρώτος πρώτος, κραυγάζοντας μάλιστα την αντίθεση του με το master plan και τα σχετικά σχέδια.

Εμείς μόνο αναρωτιόμαστε. Υπάρχει ένθρωπος που πείστηκε από αυτόν τον πολύ κακό ηθοποιο;

Ακολουθεί η ανακοίνωση της ανεξάρτητης δημοτικής κίνησης "Γη & Ελευθερία"

Κυκλοφόρησε, το φύλλο #62 της RAF-WEST Journal, της Νο2 εφημερίδας της ανατολικής Αττικής. Διαβάστε σήμερα:

Η τανκ ή επί τανκ. Καταιγιστικές εξελίξεις. Ο πρώην Σερίφης αλυσοδέθηκε στο τανκ και αρνείται να το εγκαταλείψει, αντιδρώντας στην απόφαση της οσίας πολιούχου της πόλης να μετακινήσει το τανκ για χατίρι των τρομοκρατών συνεργατών της. «Η τανκ ή επί τανκ» φωνάζει την ώρα που αλυσοδένεται, ενώ οι Κρήτες βρακοφόροι φρουροί του τανκ μάταια προσπαθούν να τον μεταπείσουν, για να πάνε για ρακές.

Breaking news - Φεύγει το τανκ και έρχεται το γατόσπιτο. Μετά από πολύωρες διαπραγματεύσεις, ο Σερίφης δέχεται να φύγει το τανκ, υπό τον όρο να τοποθετηθεί στη θέση του το γατόσπιτο, το σήμα κατατεθέν της σύγχρονης Ραφ Τάουν, που τριγυρνάει σαν την άδικη κατάρα στα ακαθάριστα χωράφια της πόλης και κινδυνεύει να καεί.

Θα γίνει ΜΑΚΕΛΕΙΟ - Το τανκ στην υπηρεσία της Ραφ Τάουν.  Μαζί με ένα τρέιλερ, θα δοθεί στον πρώην υπασπιστή του Σερίφη, ο οποίος,  αφού εκπαιδευθεί στην οδήγησή του, θα αναλάβει το μάζεμα των κλαδιών και των κομμένων δέντρων. Τον πρώην υπασπιστή του πρώην Σερίφη ανέλαβε να συνδράμει ο Στέφανος Χίος.

Μη χάσετε το φύλλο #62 της RAF WEST της Κυριακής, 23/6/2024

Κυκλοφόρησε, κρύο και δροσερό, όπως πρέπει δηλαδή για τις δύσκολες μέρες του καύσωνα, το πανηγυρικό φύλλο #61 της RAF-WEST Journal, της Νο2 εφημερίδας της ανατολικής Αττικής. Διαβάστε σήμερα:

Είμαστε για τα πανηγύρια και γουστάρουμε. Ελάτε να διασκεδάσετε με τους εκλεκτούς καλεσμένους μας. Η Δήμητρα, ο Σερίφης, η Χριστίνα και ο Καθηγητής σας περιμένουν και σας υπόσχονται ένα υπερθέαμα υψηλής τέχνης και αισθητικής, όπου όμορφη μουσική, ζεστή μπύρα, κρύα σουβλάκια και κοκορέτσι για βίγκαν σας περιμένουν για να διασκεδάσετε μέχρι το πρωΐ. Συμμετέχει ο Κώστας Ξηντάρας

Η μεγάλη ανατριχίλα. Οι προφητείες του Αγιορείτη μοναχού επαληθεύονται και προκαλούν σοκ. «Θα έρθει καιρός που τη χώρα θα την κυβερνάει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και υπουργός θα είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης. Που άνθρωπος καραφλός θα πουλάει φάρμακο για τη φαλάκρα και επιστολές του Ιησού και θα γίνει αρχηγός μεγάλου κόμματος» Αυτές και άλλες πολλές προφητείες του Πατέρα Παϊσίου στο τεύχος που κυκλοφορεί, αλλά και σε επόμενα τεύχη, καθώς η RAF WEST προχώρησε σε αποκλειστικό συμβόλαιο συνεργασίας με την ομάδα πιστών του Πατέρα Παϊσίου, σε μια προσπάθεια ανίχνευσης του μέλλοντος αιώνος …. Αμήν

Μη χάσετε το πανηγυρικό φύλλο #61 της RAF WEST της Κυριακής, 16/6/2024

Κυκλοφόρησε το καυτό, εκλογικό φύλλο #60 της RAF-WEST Journal, της Νο2 εφημερίδας της ανατολικής Αττικής εν μέσω συνθηκών καύσωνα και  αέρα. Διαβάστε σήμερα:

• 4 χρόνια καύσωνα και περπαταμε στον πέμπτο χρόνο Οι παραλίες καλούν τους ψηφοφόρους οι οποίοι εκτιμώντας σοβαρά και συνετά την κατάσταση, φοράνε τα μαγιώ τους. "Και τι θα γίνει αν δεν ψηφίσω;" μας λένε πως σκέφτονται. Η RAF-WEST τους λύνει την απορία αφού οι ψηφοφόροι είναι ώριμοι άνθρωποι και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει καμία συμφορά και καμία καταστροφή που συνέβη τα τελευταία 4 χρόνια του καύσωνα. Άλλωστε όλα είναι η μοίρα που τα όρισε και οι ψηφοφόροι πιστεύουν βαθιά στη μοίρα.

• Η Ραφ Τάουν εκπέμπει SOS για τον καύσωνα. Ο δήμος Ραφ Τάουν και Πέκος Χάιτς συνιστά στους δημότες του, σε περίπτωση παρατεταμένου καύσωνα, να μην γκρινιάζουν και να σκεφτούν πως υπάρχουν και χειρότερα. Προτείνει μάλιστα περίπατο στο πρώην Μεγάλο Ρέμα που είναι ακόμα πιο δροσερό από την έρημο Καλαχάρι ή τη Σαχάρα ή τη γειτονική κοιλάδα του θανάτου της Νεβάδα. Να μη γκρινιάζουν και να κάνουν βολτα στους δρόμους της Ραφ Τάουν που αφαιρέθηκαν τα ενοχλητικά δέντρα που δεν άφηναν τον αέρα να περάσει. Όσοι επιμένουν πως αυξήθηκε η θερμοκρασία μπορούν να επισκεφθούν τον πρώην σερίφη ο οποίος θα τους εξηγήσει δωρεάν και επιστημονικά, πως τα έργα βελτίωσαν το κλίμα. Μετά μπορούν να παρακολουθήσουν τη δέηση και λιτάνευση της εικόνας της οσίας Αθετούσας για το περιβάλλον

• Αύριο διαλέγουμε εκατομμυριούχο: Στις κάλτσες - που έλεγε και ο τιτανοτεράστιος ΓΑΠ- θα βρεθούμε μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα. Ποιον εκατομμυριούχο να διαλέξουμε για να μας εκπροσωπήσει η ομάδα του στο ευρωκοινοβούλιο; Φωτορεπορτάζ με υψηλή ραπτική, καπέλα, ρολόγια και κοσμήματα μαζί με άφθονο lifestyle, θα τεθούν στην κρίση του συνετού, ώριμου και σοβαρού Έλληνα λαού (για να ξαναθυμηθούμε τον σοφό ΓΑΠ)

• Ρεπορτάζ τοπικής αγοράς από τον Ari Ostergaard Ο Δανός Ποσειδωνιολόγος, δύτης και δημοσιογράφος παρουσιάζει τοπικές start up (νεοφυείς) επιχειρήσεις και καλεί τον κόσμο να τις στηρίξει. Στο φύλλο #60 ξεχώρισε την επιχείρηση Μεταφοραί-μετακομίσεις δέντρων «Ο Δουβίτσας». Για ό,τι πρόβλημα παρουσιάζουν τα κακομαθημένα δέντρα που φυτρώνουν εκεί που δεν τα σπέρνουν, ο Δουβίσας είναι δω για να τα πάει βόλτα. Για του δέντρου τη βολτίτσα να φωνάξεις τον Δουβίτσα

• Νέο θαύμα της οσίας Αθετούσας. Η ιερή γραφή της κάτω από μία διπρόσωπη εικόνα που προσπαθούσε να απεικονίσει τον Ιανό αν δεν επρόκειτο για φιγούρα ταρώ, έγραφε «Οι άνθρωποι δείχνουν το πραγματικό τους πρόσωπο όταν έχουν εξουσία και κυρίως όταν κινδυνεύουν να τη χάσουν». Αυτά στις  12/10/23 γιατί όπως ανακάλυψε ο δαιμόνιος Χρ. Φακιόλης, πάνω από την επιγραφή δεσπόζει πια ο νέος Ιανός ο Ραφταουνίτης. Η αποκάλυψη του νέου Ιανού έγινε όταν ο Χρ. Φακιόλης έξυσε την εικόνα ταρώ γιατί του φάνηκε διαφορετική από τον Οκτώβριο. Το ξύσιμο αποκάλυψε την αλήθεια. Η ερευνητική ομάδα της RAF WEST Journal συνεχίζει την έρευνα των εικόνων και των επιγραφών της οσίας με τη βοήθεια του μέντιουμ Σοράγια

Μη χάσετε το εκλογικό, καυτό φύλλο #60 της RAF-WEST Journal που κυκλοφορεί από σήμερα Σάββατο 8/6/2024. Και καλή ψήφο

(Συνέντευξη στο συνεργάτη της Attica Voice και συνιδρυτή του Mad in Greece, Αλέξη Κροκιδά)

Συνάντησα τον Robert Whitaker για πρώτη φορά το 2018 στην Αθήνα. Είχε αποδεχθεί πρόσκληση από το Ελληνικό Δίκτυο Ακούγοντας Φωνές να είναι βασικός ομιλητής σε διήμερο συνέδριο που διοργάνωσε το Δίκτυο στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Η φήμη του φυσικά προηγούνταν της παρουσίας του. 

Ως βραβευμένος ερευνητής και επιστημονικός δημοσιογράφος, συγγραφέας του εξαιρετικά επιδραστικού βιβλίου Anatomy of an Epidemic (2010), ιδρυτής και αρχισυντάκτης του Mad in America και αυθεντικός περιηγητής σε διάφορες χώρες, έχει υπάρξει ακούραστος υποστηρικτής μιας ριζικής αλλαγής στον τρόπο άσκησης της ψυχιατρικής. Η πίστη του στην επιστήμη είναι σχεδόν “πουριτανική”, αν μου επιτρέπεται να το θέσω έτσι, αν και αμφιβάλλω αν θα συμφωνούσε στο να φέρω την πίστη ή τις πεποιθήσεις στην επιστήμη. Πράγματι, μέρος της αποστολής του είναι να απαλλάξει την επιστήμη πάνω στην οποία υποτίθεται ότι βασίζεται η ψυχιατρική από μη επιστημονικούς ισχυρισμούς, εξετάζοντας και αποκαλύπτοντας μεθοδικά και σχολαστικά την κακή μεθοδολογία, τη θεσμική διαφθορά και τις ατεκμηρίωτες θεωρίες που τροφοδοτούν συνεχώς το ανυποψίαστο κοινό και μάλιστα πολλούς ανυποψίαστους γιατρούς. 

Όπως και να έχει, ο Robert είναι ένας πολύ προσιτός και πραγματικά φιλικός τύπος, πάντα έτοιμος να ακούσει και να εμπλακεί σε συζήτηση, εξίσου άνετος με ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα, καθώς και με ακαδημαϊκούς, ερευνητές και γιατρούς.

Ο Robert συμφώνησε σε αυτή τη συνέντευξη, η οποία διεξήχθη γραπτώς.

Ρόμπερτ, σε ευχαριστώ πολύ που δέχτηκες να το κάνεις αυτό. Πες μας λίγα λόγια για το βιβλίο σου Anatomy of an Epidemic.  Πώς προέκυψε και, κυρίως, τι πραγματεύεται;

Αυτό το βιβλίο ήταν στην πραγματικότητα η συνέχεια του πρώτου βιβλίου που έγραψα για το θέμα αυτό, το οποίο είχε τίτλο Mad in America και εκδόθηκε το 2002. 

Το βιβλίο αυτό περιγράφει την ιστορία της αντιμετώπισης των “σοβαρά ψυχικά ασθενών” στις Ηνωμένες Πολιτείες, από την εποχή της αποικιοκρατίας μέχρι σήμερα. Ένα θέμα που προέκυψε από το βιβλίο αυτό είναι ότι η συμβατική αφήγηση στη δυτική ψυχιατρική, η οποία διηγείται πώς η εισαγωγή του πρώτου “αντιψυχωτικού” στην ιατρική του ασύλου τη δεκαετία του 1950 έδωσε το έναυσμα για μια “ψυχοφαρμακολογική επανάσταση” (π.χ. μια μεγάλη πρόοδος στη φροντίδα), διαψεύδεται από την επιστημονική βιβλιογραφία. Εκεί διαπιστώνεται ότι η εισαγωγή του πρώτου αντιψυχωτικού δεν αύξησε τα ποσοστά εξιτηρίου για τους ασθενείς με πρώτο ψυχωτικό  και ότι λίγο μετά την καθιέρωση της χρήσης τους, τα ποσοστά υποτροπής των ασθενών που έλαβαν εξιτήριο επιδεινώθηκαν. Πράγματι, ερευνητές του Χάρβαρντ ανέφεραν τη δεκαετία του 1990 ότι τα ποσοστά ανάρρωσης των ασθενών με σχιζοφρένεια δεν ήταν καλύτερα από ό,τι ήταν στο πρώτο τρίτο του 20ού αιώνα^th – η ιστορία ενός μεγάλου άλματος προς τα εμπρός στα αποτελέσματα περιγράφεται καλύτερα ως κοινωνική αυταπάτη. 

Ένα δεύτερο θέμα που αναδύεται στο Mad in America είναι ότι η αμερικανική ψυχιατρική δεν είναι αξιόπιστος αφηγητής των επιστημονικών της ευρημάτων. Η ιστορία που διηγούνταν στο κοινό τη δεκαετία του 1990 ήταν ότι οι επιστήμονες είχαν ανακαλύψει ότι η σχιζοφρένεια προκαλείται από μια ανισορροπία ντοπαμίνης στον εγκέφαλο και ότι μια δεύτερη γενιά “άτυπων” αντιψυχωτικών διόρθωνε αυτή τη χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο, όπως η ινσουλίνη στον διαβήτη. Τα άτυπα φάρμακα διαφημίστηκαν στο κοινό ως “πρωτοποριακά φάρμακα”. Αλλά η επιστημονική βιβλιογραφία έλεγε για το πώς οι μελέτες απέτυχαν να επιβεβαιώσουν την υπόθεση της ντοπαμίνης και πώς ο FDA (Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) κατά την επανεξέταση των κλινικών δοκιμών των νέων φαρμάκων, διαπίστωσε ότι δεν υπήρχαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ήταν πιο αποτελεσματικά από τα αντιψυχωτικά πρώτης γενιάς.

Αφού έγραψα το Mad in America, έγραψα μερικές ιστορίες για άλλα θέματα και στη συνέχεια έστρεψα την προσοχή μου ξανά στην ψυχιατρική και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία μας. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονταν και μας έλεγαν ότι αυτό ήταν ιατρική πρόοδος: περισσότεροι άνθρωποι έπαιρναν υποτιθέμενη επιτυχή θεραπεία για γνωστές εγκεφαλικές ασθένειες. Ωστόσο, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι λάμβαναν θεραπεία, το βάρος των ψυχικών ασθενειών στην αμερικανική κοινωνία αυξανόταν. Το 1987, 1,25 εκατομμύρια ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες λάμβαναν επίδομα αναπηρίας λόγω ψυχικής ασθένειας – μέχρι το 2007, ο αριθμός αυτός είχε ανέλθει σε 4 εκατομμύρια. 

Έτσι, στην Ανατομία μιας επιδημίας, προσπάθησα να απαντήσω σε ένα θεμελιώδες ερώτημα. Πώς επηρεάζουν τα ψυχιατρικά φάρμακα τη μακροπρόθεσμη πορεία των ψυχικών διαταραχών; Τα ψυχιατρικά φάρμακα εγκρίνονται από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων με βάση κλινικές δοκιμές που δείχνουν ότι μετριάζουν τα συμπτώματα μιας διαταραχής καλύτερα από το εικονικό φάρμακο σε διάστημα έξι εβδομάδων. Αλλά αυτή η έρευνα δεν μας λέει για το πώς τα φάρμακα επηρεάζουν τους ανθρώπους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, το οποίο φυσικά είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί.

Τώρα, για να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα, πρέπει να εξετάσει διάφορους τύπους αποδεικτικών στοιχείων, καθώς δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που να μπορούν να δώσουν απάντηση. Κατ’ αρχήν, πρέπει να να εξεταστούν οι έρευνες που αφορούν τις μακροπρόθεσμες εκβάσεις ψυχιατρικών διαταραχών πριν από την εισαγωγή της πρώτης γενιάς ψυχιατρικών φαρμάκων (στη δεκαετία του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960). Στη συνέχεια, πρέπει κάποιος να δει αν μετά την εισαγωγή των ψυχιατρικών φαρμάκων οι κλινικοί ιατροί και οι μελέτες διαπίστωσαν ότι οι εκβάσεις των ασθενών βελτιώθηκαν. Παρέμεναν οι ασθενείς περισσότερο καιρό καλά; Υποτροπιάζανε λιγότερο συχνά; Λειτουργούσαν τώρα καλύτερα από ό,τι πριν; Και στη συνέχεια πρέπει να αναζητηθούν μελέτες στη σύγχρονη εποχή που να συγκρίνουν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για όσους έπαιρναν ψυχιατρική φαρμακευτική αγωγή με όσους δεν έπαιρναν τέτοια φαρμακευτική αγωγή.

Δυστυχώς, αυτό που βρίσκει κανείς στην επιστημονική βιβλιογραφία είναι αδιάσειστα στοιχεία ότι τα φάρμακα επιδεινώνουν τις μακροπρόθεσμες εκβάσεις (συνολικά). Ενώ ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να ανταποκριθούν στα φάρμακα, συνολικά αυξάνουν τον κίνδυνο το άτομο να γίνει χρόνια συμπτωματικό και λειτουργικά εξασθενημένο. 

Τώρα μπορείς να φανταστείς ότι αυτό το βιβλίο θύμωσε πολλούς στον ψυχιατρικό κόσμο και κάποιος μπορεί να βρει στο Διαδίκτυο κάθε λογής καταγγελίες τόσο του χαρακτήρα μου όσο και του βιβλίου. Αυτό όμως που δεν μπορεί να βρει κανείς είναι μία κριτική της Ανατομίας μιας επιδημίας που, κατόπιν εξέτασης, να παρέχει αποδείξεις ότι αυτά τα συμπεράσματα του βιβλίου είναι λανθασμένα.

Αυτή η ιστορία είναι πράγματι απογοητευτική. Μιλάμε εδώ για μια συστηματική και συνεχιζόμενη παραπλάνηση, για να το θέσω επιεικώς. Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί, πώς είναι αυτό δυνατό; Στα γραπτά σου, αναφέρεσαι συχνά στο ψυχιατρικό κατεστημένο. Θα μπορούσες να μας εξηγήσεις τι εννοείς, πώς λειτουργεί και τι το συντηρεί;

Όταν μιλάω για το ψυχιατρικό κατεστημένο, αναφέρομαι στην ψυχιατρική υπό την ιδιότητά της ως ιατρική συντεχνία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχει η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, η οποία εκδίδει το American Journal of Psychiatry και η αποστολή της είναι να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μελών της. 

Το 1980, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (APA) υιοθέτησε ένα μοντέλο “ασθένειας” για την κατηγοριοποίηση και τη θεραπεία των ψυχιατρικών “διαταραχών”, όταν δημοσίευσε την τρίτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου της. Ωστόσο, το έκανε αυτό όχι λόγω ερευνών που στοιχειοθετούσαν την εγκυρότητα τέτοιων ασθενειών, αλλά επειδή αυτό το μοντέλο ασθενειών αύξανε το κύρος των ψυχιάτρων. Μπορούσαν πλέον να παρουσιάζονται ως πραγματικοί γιατροί που συνταγογραφούσαν φάρμακα που αντιμετώπιζαν πραγματικές ασθένειες του εγκεφάλου. 

Στη συνέχεια, η APA ξεκίνησε να πουλάει αυτή την ιστορία στο αμερικανικό κοινό. Και ποιος θεωρείται από το κοινό ως ο πιο αξιόπιστος “αφηγητής” της ψυχιατρικής επιστήμης; Οι ψυχίατροι που είναι καθηγητές στις ακαδημαϊκές ιατρικές σχολές των Ηνωμένων Πολιτειών. Αποτελούν μέρος του “κατεστημένου”.

Τέλος, τη δεκαετία του 1980, οι φαρμακευτικές εταιρείες άρχισαν να πληρώνουν τους ακαδημαϊκούς ψυχιάτρους για να είναι σύμβουλοι, ομιλητές και “βασικοί καθοδηγητές γνώμης”, και έτσι δημιουργήθηκε μια ένωση συντεχνιακών και εμπορικών συμφερόντων. Αυτή είναι η “ανίερη συμμαχία” που μας παρείχε μια αφήγηση που έλεγε ότι οι μείζονες ψυχιατρικές διαταραχές οφείλονται σε χημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλο, οι οποίες μπορούσαν να διορθωθούν με φάρμακα που ομαλοποιούσαν τη χημεία του εγκεφάλου. Αυτή ήταν πάντα μια ιστορία μάρκετινγκ, παρά μια επιστημονική ιστορία, αλλά το “κατεστημένο” την παρουσίασε στο κοινό ως ιστορία της επιστήμης.

Τι το συντηρεί; Αφενός τα κέρδη των φαρμακευτικών εταιρειών αλλά και το γεγονός ότι το “ψυχιατρικό κατεστημένο” έχει συμφέρον να λέει μια ιστορία που του επιτρέπει να διατηρεί την εξουσία του σε αυτόν τον τομέα της ζωής μας. Το επάγγελμα θα έχανε αυτή τη δύναμη και το κύρος του αν έλεγε ότι η ιστορία της χημικής ανισορροπίας δεν είχε αποδειχθεί πριν από δεκαετίες- ότι τα ψυχιατρικά φάρμακα δεν διορθώνουν καμία γνωστή παθολογία αλλά μάλλον διαταράσσουν τη φυσιολογική λειτουργία της οδού των νευροδιαβιβαστών- και ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ψυχιατρικά φάρμακα, στο σύνολό τους, επιδεινώνουν τις μακροπρόθεσμες εκβάσεις.

Αυτή είναι μια αφήγηση της επιστήμης που δεν τολμούν να πουν.

Αναρωτιέμαι αν πρόκειται μόνο για μια ανίερη συμμαχία ανάμεσα στην ψυχιατρική που επιθυμεί να διατηρήσει το κύρος της και τη φαρμακευτική βιομηχανία που ενδιαφέρεται πρωτίστως για το κέρδος. Αισθάνομαι ότι ίσως κάτι λείπει από αυτή την εξίσωση. Θα ήταν παράλογο να υποθέσουμε ότι αυτή η συμμαχία εξυπηρετεί πάρα πολύ καλά τους κατασταλτικούς/ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους στην παραγωγή “πειθήνιων σωμάτων”; Δεν είναι η ψυχιατρική καλά εξοπλισμένη, ιστορικά μιλώντας, για να επιτελεί αυτή την λειτουργία καταστολής, μάλιστα υπό το πρόσχημα μιας υποτιθέμενης φροντίδας για τους ευάλωτους;

Αυτή η συμμαχία ταιριάζει σίγουρα με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική που προέκυψε στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο -και σίγουρα σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες- τη δεκαετία του 1980, την ίδια εποχή που το μοντέλο της ψυχιατρικής για την ασθένεια άρχισε να εδραιώνεται. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική εντόπισε τα συναισθηματικά προβλήματα και τις μη συμμορφούμενες συμπεριφορές ως προερχόμενα από το άτομο και όχι από τις κοινωνικές πολιτικές και την κοινωνική οικονομία. Το μοντέλο της ασθένειας χρησιμεύει όντως για την υποστήριξη του “κράτους” και το κάνει αυτό παθολογικοποιώντας τη δυστυχία ή την αγανάκτηση που προκύπτει ως απάντηση στη συγκεκριμένη τάξη πραγμάτων.

Αυτό το βλέπουμε ιδιαίτερα με τη διάγνωση των παιδιών με ΔΕΠΥ ή αντιθετική προκλητική διαταραχή.  Πρόκειται για διαγνώσεις που ορίζουν τα παιδιά ως μη φυσιολογικά αν δεν είναι πειθήνια και υπάκουα στο σχολείο και στο σπίτι. 

Μπορεί κάποιος βέβαια να το επεκτείνει και στους ενήλικες. Οι ενήλικες που έχουν σιχαθεί τις βαρετές, χαμηλόμισθες δουλειές θεωρούνται ότι έχουν κατάθλιψη, λες και αυτή η διάθεση απλά προέκυψε μέσα τους και όχι από το περιβάλλον τους. Και τώρα έχουμε μια αύξηση της “υποστηριζόμενης θεραπείας σε εξωτερικά ιατρεία” στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία είναι ένας οργουελικός όρος για αναγκαστική θεραπεία για ανθρώπους που ζουν στην κοινότητα.

Έτσι, ναι, αυτή η “ανίερη συμμαχία” έχει εξυπηρετήσει καλά τα “νεοφιλελεύθερα” συμφέροντα. 

Έχεις επίσης επικαλεστεί την  πιθανότητα ότι η ψυχιατρική εξυπηρετούσε πάντα μια κατασταλτική λειτουργία. Αυτό φυσικά είναι αλήθεια. Ωστόσο, νομίζω ότι αυτό που διαφέρει σήμερα είναι το πώς το μοντέλο της νόσου επεκτείνει αυτό το “καταναγκαστικό στοιχείο”, έστω και με το γάντι, σε ένα τόσο μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Το DSM (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας) είναι πραγματικά ένα εργαλείο για την επιβολή της συμμόρφωσης σε έναν πληθυσμό.

Μίλησε μας λίγο για την ιστορία του διαδικτυακού ιστότοπου ενημέρωσης Mad in America και τη συμμετοχή σoυ σε αυτήν. Βρίσκουν οι άνθρωποι προσβλητική τη λέξη Mad;  Γιατί αποφασίσατε να τη χρησιμοποιήσετε; Και αν μου επιτρέπεις να στριμώξω μια ακόμη ερώτηση εδώ, γνωρίζω ότι πρόσφατα το διαδικτυακό περιοδικό(webzine) MIA βραβεύτηκε με 92 από τους 100 βαθμούς για τη δημοσιογραφική ακεραιότητα και εγκυρότητα στις ΗΠΑ. Πιστεύω ότι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς επιβεβαιώνει ότι το περιεχόμενο σας ερευνάται διεξοδικά και ότι οι πληροφορίες που παρουσιάζονται ανταποκρίνονται στα υψηλότερα δημοσιογραφικά πρότυπα. Πιστεύεις ότι ίσως οι άνθρωποι, το κοινό και οι ακαδημαϊκοί, θα μπορούσαν τώρα να αρχίσουν να προσέχουν περισσότερο τα ευρήματά σας;

Όταν έκανα συμβόλαιο για να γράψω το πρώτο μου βιβλίο, το Mad in America, επέλεξα αυτόν τον τίτλο για τρεις λόγους. Πρώτον, οι ομάδες επιζώντων της ψυχιατρικής είχαν αγκαλιάσει τη χρήση του όρου “τρελός”.  Ήταν ένας τρόπος για να αποκηρύξουν τους όρους ασθένειας που χρησιμοποιούσε η ψυχιατρική – σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή και ούτω καθεξής. Η λέξη Mad έχει επίσης την έννοια αυτού που τρελάθηκε από έναν “τρελό” κόσμο. Έτσι, υπήρχε μια αίσθηση ιδιοκτησίας και ακόμη και υπερηφάνειας από τους επιζώντες της ψυχιατρικής που υιοθέτησαν αυτή τη λέξη ως δική τους.

Δεύτερον, ο τίτλος “Mad in America” ήταν ένα μήνυμα ότι επρόκειτο για ένα εγχείρημα που θα άκουγε αυτούς που αποκαλούνταν “τρελοί” και θα αντιμετώπιζε τις εμπειρίες και τις απόψεις τους ως έγκυρες. Η συμβατική αφήγηση απορρίπτει όσους διαγιγνώσκονται με σχιζοφρένεια ως άτομα “χωρίς εναισθησία” ως προς την ασθένειά τους, και έτσι οι απόψεις τους σχετικά με την αξία των ψυχιατρικών θεραπειών αγνοούνται από την κοινωνία. Το Mad in America λέει στους αναγνώστες ότι η φωνή των “τρελών” πρέπει να εισακουστεί. 

Τρίτον, επέλεξα αυτόν τον τίτλο για τη διπλή του σημασία, καθώς οι “Τρελοί” ήταν “θυμωμένοι” στην Αμερική για την κακομεταχείρισή τους.

Πού και πού ακούω κάποιον που λέει ότι ο όρος “Mad” είναι προσβλητικός, αλλά τέτοια παράπονα είναι σπάνια. Νομίζω, στην πραγματικότητα, ότι ο τίτλος Mad in America είναι ένας από εκείνους τους τίτλους που μένουν στο μυαλό και έχουν απήχηση με νόημα για πολλούς.

Όσον αφορά την ερώτησή σου σχετικά με τη δημοσιογραφία μας, υπάρχει ένας οργανισμός στις ΗΠΑ που ονομάζεται NewsGuard, ο οποίος αξιολογεί τα μέσα ενημέρωσης ως προς την ακεραιότητά τους και την τήρηση των δημοσιογραφικών προτύπων, και όπως λες, μας έδωσαν βαθμολογία 92,5 στα 100. 

Ωστόσο, πρέπει να σημειώσω ότι στην πραγματικότητα πήραμε άριστη βαθμολογία για το περιεχόμενό μας. Ο πίνακας βαθμολογίας της NewsGuard περιλαμβάνει αυτό το κριτήριο: έχει γνωστοποιήσει το διαδικτυακό μας μέσο ενημέρωσης τις πηγές χρηματοδότησης του;  Η NewsGuard περιλαμβάνει αυτό το κριτήριο επειδή θέλει να γνωρίζουν οι αναγνώστες αν υπάρχει εταιρική χρηματοδότηση ενός ιστότοπου μέσων ενημέρωσης. Τώρα, στην περίπτωσή μας, υποστηριζόμαστε εξ ολοκλήρου από δωρεές αναγνωστών και το γνωστοποιούμε αυτό στον ιστότοπό μας. Ωστόσο, δεν αναφέρουμε τα ονόματα των μεμονωμένων δωρητών μας και έτσι η Newsguard μας έδωσε μηδέν σε αυτό το κριτήριο, το οποίο μας μείωσε 7,5 βαθμούς. Ωστόσο, η NewsGuard μας έδωσε άριστα σε όλα τα σημεία που σχετίζονται με το συντακτικό περιεχόμενο και τα δημοσιογραφικά πρότυπα.

Ακολουθεί ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι αυτή η αξιολόγηση είναι σημαντική. Δημοσιεύουμε τακτικά περιεχόμενο -επιστημονικές ανασκοπήσεις, εμπεριστατωμένες εκθέσεις και σελίδες πληροφοριών για τα φάρμακα- που έρχεται σε αντίθεση με τη συμβατική αφήγηση. Υπάρχει μια “αντίθετη αφήγηση” στις σελίδες μας, και αυτό μας αφήνει ανοιχτούς σε επικρίσεις, από εκείνους που επενδύουν στη συμβατική αφήγηση, ότι συμμετέχεουμε σε θεωρίες συνωμοσίας ή σε μια μεροληπτική παρουσίαση πληροφοριών. Αυτό που διαπίστωσε η NewsGuard όταν εξέτασε το περιεχόμενό μας ήταν ότι το δικό μας μέσο ενημέρωσης παρέχει μια “τεκμηριωμένη” αντι-αφήγηση που είναι καλά τεκμηριωμένη και υποστηρίζεται από πηγές.

Από την ίδρυσή του, το δίκτυο έχει αναπτυχθεί και έχει γίνει παγκόσμιο με το Mad in… σε 13 χώρες σε όλο τον κόσμο. Μήπως αυτό σημαίνει ότι η παλίρροια επιτέλους γυρίζει όσον αφορά την πολυδιαφημισμένη αλλαγή παραδείγματος στην ψυχιατρική ή αυτό είναι ευσεβής πόθος;

Νομίζω ότι δείχνει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη εξέγερση από τα κάτω ενάντια στο μοντέλο περίθαλψης της ασθένειας που προωθήθηκε σε όλο τον κόσμο μετά τη δημοσίευση της τρίτης έκδοσης του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι το μοντέλο της νόσου δεν είχε τις ρίζες του στην επιστημονική ανακάλυψη, αλλά αντιθέτως είναι καλύτερα κατανοητό ως μια άσκηση μάρκετινγκ, σχεδιασμένη να επαναπροσδιορίσει την ψυχιατρική ως ιατρικό κλάδο. Επιπλέον, αυξάνεται η συνειδητοποίηση ότι αυτό το μοντέλο περίθαλψης ήταν καταστροφική  για τη δημόσια υγεία, και επομένως υπάρχει ανάγκη για αλλαγή παραδείγματος.

Πολύ σύντομα το δίκτυο μας θα επεκταθεί σε 16 χώρες ή περιοχές, στην Κεντρική Αμερική, τη Νότια Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία. Αυτό είναι μια εξέγερση από τα κάτω, για να το πω έτσι, ενάντια στο σημερινό παράδειγμα της «περίθαλψης». Ωστόσο, βλέπουμε επίσης τώρα να έρχονται εκκλήσεις για δραματική αλλαγή από την “κορυφή”. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει πλέον ζητήσει δύο φορές μια “αλλαγή παραδείγματος” στην ψυχιατρική, μακριά από ένα μοντέλο ασθένειας και προς ένα μοντέλο “ανθρωπίνων δικαιωμάτων”. Ο πρώην Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για την Υγεία, Dainius Pūras, ομοίως απηύθυνε επανειλημμένες εκκλήσεις για “αλλαγή παραδείγματος” κατά τη διάρκεια της θητείας του στη θέση αυτή. 

Επιπλέον, συναντάμε πλέον τώρα αναγνώριση από κορυφαίες προσωπικότητες της ψυχιατρικής ότι το μοντέλο της νόσου δεν έχει αποδειχθεί. Το αφήγημα της χημικής ανισορροπίας, τουλάχιστον στις Ηνωμένες Πολιτείες, θεωρείται πλέον απαξιωμένο- η αναζήτηση γονιδίων αποδείχθηκε άκαρπη- και υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι οι διαγνώσεις του DSM δεν έχουν επικυρωθεί ως πραγματικές ασθένειες. Ίσως το πιο σημαντικό από όλα, ακούμε τώρα κατά καιρούς από κορυφαίες προσωπικότητες της ψυχιατρικής ότι υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις ότι τα ψυχιατρικά φάρμακα βελτιώνουν τις μακροπρόθεσμες εκβάσεις και ότι οι μετρήσεις δημόσιας υγείας για την “ψυχική υγεία” στην αμερικανική κοινωνία έχουν επιδεινωθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Όλα αυτά παρέχουν γόνιμο έδαφος για την αλλαγή παραδείγματος στην κοινωνία. Ωστόσο, οι ψυχιατρικές πρακτικές παραμένουν σχετικά αμετάβλητες. Τα φάρμακα εξακολουθούν να αποτελούν θεραπεία πρώτης γραμμής για τις περισσότερες διαγνώσεις και οι ασθενείς συχνά διατηρούνται σε ψυχιατρικά φάρμακα μακροπρόθεσμα. Και, ως επί το πλείστον, δεν έχει υπάρξει μεγάλη κυβερνητική υποστήριξη για μια “αλλαγή παραδείγματος” στην ψυχιατρική πρακτική.

Έτσι, ο ευσεβής πόθος στον οποίο αναφέρεσαι μπορεί να διατυπωθεί έτσι: Θέλουμε να πιστεύουμε ότι μια μετατόπιση του παραδείγματος θα οδηγήσει σε μετατόπιση της ψυχιατρικης πρακτικής. Δυστυχώς δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει σε ευρεία κλίμακα.

Γνωρίζω ότι ως ερευνητικός δημοσιογράφος είσαι σχολαστικός και μεθοδικός στην προσπάθεια να βρείς τις πηγές, να εξετάσεις και να στοιχιοθετήσεις τις πληροφορίες που παρουσιάζεις. Θαυμάζω την πίστη σου στην καλή επιστήμη, αλλά όπως ίσως θυμάσαι από συζητήσεις που είχαμε στο παρελθόν, δεν πιστεύω ότι η επιστήμη από μόνη της μπορεί να επιφέρει αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα θέματα ψυχικής υγείας. Θα έλεγα ότι απαιτούνται ριζικές κοινωνικές αλλαγές. Διότι ακόμη και αν δεχτούμε για λόγους επιχειρηματολογίας ότι, ας πούμε, η ψυχοφαρμακευτική αγωγή είναι ωφέλιμη για τους ανθρώπους, αυτό δεν δικαιολογεί για ηθικούς λόγους την επιβολή ψυχιατρικής ή και οποιασδήποτε άλλης θεραπείας στους ανθρώπους. Δεν δικαιολογεί την ακούσια νοσηλεία, ή διαφορετικά, την πιο κατάφωρη στέρηση της ελευθερίας που υφίστανται εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Αυτό δεν αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεξάρτητα από την επιστήμη που εμπλέκεται σε αυτό;

Συμφωνώ μαζί σου και στις δύο περιπτώσεις. 

Πρώτον, ακόμη και αν υπήρχαν αποδείξεις ότι η “αναγκαστική θεραπεία” με αντιψυχωτικά ήταν επωφελής για το άτομο, με την έννοια ότι η θεραπεία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, βοήθησε το άτομο να λειτουργήσει καλύτερα στην κοινωνία. Θα εξακολουθούσα να πιστεύω ότι η αναγκαστική θεραπεία και η ακούσια νοσηλεία αποτελούν κατάφωρη στέρηση της ελευθερίας. Για να το καταλάβει κανείς αυτό, το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να φανταστεί ότι έχει ιδέες που ακούγονται τρελές στους άλλους, όπως το να πιστεύει ότι η CIA τον παρακολουθεί, και στη συνέχεια να φανταστεί ότι τον οδηγούν σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα και του κάνουν ένεση με ένα ισχυρό αντιψυχωτικό εξαιτίας τέτοιων σκέψεων. Κανείς δεν θα ήθελε να του συμβεί κάτι τέτοιο, και έτσι η βιβλική παροιμία “Κάνε στους άλλους ό,τι θα ήθελες να σου κάνουν” ισχύει εδώ.

Επιπλέον, η εξαναγκαστική θεραπεία δείχνει ότι η πολιτεία ισχυρίζεται ότι έχει την εξουσία πάνω στη ζωή εκείνων που θεωρεί “τρελούς” και ότι μπορεί να επιβάλει αυτή την εξουσία χωρίς καμία πραγματική διαδικασία. Δεν επιτρέπουμε στην πολιτεία να αφαιρεί την ελευθερία όσων κατηγορούνται για έγκλημα χωρίς τη δέουσα διαδικασία, και γιατί λοιπόν θα έπρεπε να επιτρέπεται στην πολιτεία να αφαιρεί την ελευθερία όσων δεν έχουν διαπράξει κανένα έγκλημα, αλλά απλώς θεωρούνται -για κάποιο λόγο- δύσκολοι ή “απειλή” για τους άλλους ή για τον ίδιο τους τον εαυτό. 

Δεύτερον, μια ανασκόπηση της “επιστήμης” της ψυχιατρικής δεν δείχνει απαραίτητα το δρόμο προς τα εμπρός, καθώς θέτει το ευρύτερο φιλοσοφικό ερώτημα: τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος; Νομίζω ότι είναι αρκετά προφανές ότι διαμορφωθήκαμε από την εξέλιξη ώστε να ανταποκρινόμαστε εξαιρετικά στο περιβάλλον μας. Έτσι, αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε την ψυχική ευημερία στον πληθυσμό μας, πρέπει να οργανώσουμε την κοινωνία μας με τρόπο που να παρέχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για τους πολίτες της.  

Αυτό δεν σημαίνει ότι νομίζω ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που θα οδηγεί τους ανθρώπους στο να είναι “ευτυχισμένοι” τις περισσότερες φορές ή ότι αυτό θα πρέπει να αποτελεί στόχο. Εμείς οι άνθρωποι υποφέρουμε. Είμαστε ανήσυχοι. Νιώθουμε θλίψη. Τα συναισθήματά μας μπορεί να μας καταβάλλουν. Αλλά αυτό το βάθος των συναισθημάτων είναι επίσης μέρος της εξαιρετικής -θα τολμούσα να το πω- χαράς να γεννιέσαι σε αυτόν τον κόσμο.

Έτσι, η πορεία προς τα εμπρός, αντί να αναζητηθεί στην επιστήμη, πρέπει να ξεκινήσει από μια φιλοσοφική αντίληψη του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Και αν ξεκινήσουμε από εκεί, θα δούμε ότι η αλλαγή παραδείγματος απαιτεί μια βαθύτερη εξέταση των “κοινωνικών καθοριστικών παραγόντων της υγείας”. 

Αντί να προσπαθούμε πάντα να διορθώνουμε τον “εγκέφαλο” του ατόμου, πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά τη δημιουργία περιβαλλόντων που θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να θεραπευτούν και να δημιουργήσουμε κοινωνικές δομές που θα βοηθήσουν στην υποστήριξη της ψυχικής ευημερίας. Ταυτόχρονα, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι άνθρωποι υποφέρουν και παλεύουν με τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, και επομένως χρειαζόμαστε μια αλλαγή παραδείγματος που να αποπαθολογικοποιεί τις ανθρώπινες δυσκολίες μας.

Είμαστε ενσώματα βιολογικά πλάσματα με καρδιά, σπλήνα, συκώτι, εγκέφαλο και ούτω καθεξής, που ζουμε σε περιβάλλοντα που μας επηρεάζουν τόσο σωματικά όσο και ψυχικά.  Ακόμα, όπως κάθε βιολογική οντότητα, επηρεαζόμαστε αναπόφευκτα από το περιβάλλον μας ή αν αυτό ακούγεται ότι είμαστε απλώς παθητικοί δέκτες περιβαλλοντικών συνθηκών και ερεθισμάτων, βρισκόμαστε σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον μας. Ακόμη και ένας πρωτοετής φοιτητής γενετικής ή βιολογίας θα το γνώριζε αυτό, αν και στον τομέα της έρευνας για τη γενετική της ψυχικής υγείας, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες αγνοούνται ή υποβαθμίζονται σε μεγάλο βαθμό στην αναζήτηση του ασύλληπτου γονιδίου ή του συνδυασμού γονιδίων που υποτίθεται ότι προκαλούν τη σχιζοφρένεια και άλλες λεγόμενες ψυχικές διαταραχές. Παρόλα αυτά, έχοντας πει αυτό, θα συμφωνούσες ότι οι τραυματικές εμπειρίες μπορούν να επηρεάσουν τη βιοχημεία μας;  Το τραυματογενές μοντέλο για την ψύχωση, για παράδειγμα, έχει διερευνήσει πώς το τραύμα μπορεί να επηρεάσει διάφορες νευρολογικές οδούς που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τρόπους ύπαρξης, συμπεριφοράς, αντίδρασης στο στρες πραγματικό ή φανταστικό, τους οποίους χαρακτηρίζουμε ως ψύχωση. Είσαι αντίθετος με αυτή την έννοια/αυτή τη γραμμή έρευνας και αν ναι, γιατί; 

Όπως μπορείς να δείς από την απάντησή μου στην παραπάνω ερώτηση, πιστεύω ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε εξαιρετικά σχεδιασμένοι ώστε να ανταποκρινόμαστε στο περιβάλλον μας, και είναι γνωστό ότι ακόμη και η “γενετική μας σύνθεση”, όσον αφορά την “έκφραση” των γονιδίων μας, μεταβάλλεται ως απάντηση στο περιβάλλον.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι τραυματικές εμπειρίες μπορούν να έχουν τόσο βαθιά και διαρκή επίδραση στη ζωή μας. Μπορούν να μας επηρεάσουν σε ένα πολύ βασικό επίπεδο: πώς λειτουργούν τα γονίδιά μας, πράγμα που φυσικά σημαίνει ότι μεταβάλλεται η βιοχημεία μας. 

Νομίζω ότι αυτή η έρευνα συμβάλλει στην κατανόηση του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Με μια πραγματική έννοια, αλλάζουμε πάντα ως απάντηση στο περιβάλλον μας και οι πιο βαθιές εμπειρίες μπορούν να έχουν πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις. Οι τραυματικές εμπειρίες, ιδίως κατά τις πρώτες δεκαετίες της ζωής, μπορεί να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο “ανταποκρινόμαστε” στο στρες και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. 

Υπάρχει μια γνωστή μελέτη στις ΗΠΑ που ονομάζεται μελέτη για τις αρνητικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας (Adverse Childhood Experiences study). Η έρευνα αυτή έδειξε ότι οι πρώιμες τραυματικές εμπειρίες αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο για δυσκολίες αργότερα στη ζωή. 

Ωστόσο, όπως ακριβώς το τραύμα μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες βλάβες, έτσι και το αντίστροφο μπορεί επίσης να θεωρηθεί αληθινό: αν τα παιδιά μπορούν να έχουν ένα ασφαλές μέρος στο σπίτι  και να ενθαρρύνονται να είναι περίεργα για τη ζωή και να αποκτούν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, τότε αυτό είναι μια συνταγή για την ανατροφή ενηλίκων που θα μπορέσουν να αντέξουν καλύτερα «τα βέλη της ατυχίας» που είναι βέβαιο ότι θα έρθουν στο δρόμο τους κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Σωστά. Λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις και ίσως αυτή είναι μια φόρμουλα ελπίδας. Μια φόρμουλα ίσως για τη διαπαιδαγώγηση των ενηλίκων που θα μπορούσε να τους εξοπλίσει ώστε να αντέξουν καλύτερα “τις σφεντόνες και τα βέλη της ατυχίας”. Φαντάζομαι ότι δανείζεσαι από τον Αμλετ (Shakespeare) εδώ, ο οποίος το έθεσε έτσι

“Whether ’tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune,
Or to take arms against a sea of troubles,
And by opposing end them?”  

Ίσως είσαι αθεράπευτα αισιόδοξος. Εγώ είμαι μάλλον αθεράπευτα απαισιόδοξος  παρακολουθώντας με δέος την αυξανόμενη φαρμακευτική αγωγή παιδιών, από 5 ετών και κάτω των 5 ετών, με ισχυρά ψυχοτρόπα φάρμακα, η οποία είναι ξεδιπλώνεται στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά και σε άλλες χώρες. Θα ήταν χρήσιμο, νομίζω, να σημειωθεί εδώ παρεμπιπτόντως η διαφορική χρήση ψυχιατρικών φαρμάκων ανάλογα με την τάξη ή την κοινωνική θέση, αν προτιμάς. Τα ποσοστά ποικίλλουν αλλά όλα οδηγούν στο ίδιο αμείλικτο συμπέρασμα: τα παιδιά από μειονεκτικά περιβάλλοντα λαμβάνουν πολύ περισσότερα φάρμακα από τα παιδιά από εύπορα περιβάλλοντα. Τα στατιστικά στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Όπως και να έχει… Δεν υπάρχει ερώτηση εδώ, απλώς μια σκέψη, αν και φυσικά αν θέλεις να τη σχολιάσεις, σε παρακαλώ κάνε το.

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ως αθεράπευτα αισιόδοξο. Προσπαθώ να βρίσκω λόγους που θα μου επιτρέψουν να είμαι αισιόδοξος ότι η αλλαγή είναι δυνατή, αλλά γνωρίζω επίσης ότι η ψυχιατρική λειτουργεί μέσα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο και είμαι απαισιόδοξος για το αν οι ΗΠΑ θα αλλάξουν με ένα τρόπο που θα προωθήσει την καλύτερη φροντίδα των παιδιών τους. 

Νομίζω ότι η φαρμακευτική αγωγή των παιδιών μας, η οποία άρχισε να εφαρμόζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1980, είναι εγκληματική από τη φύση της. Οι ηγέτες της αμερικανικής ψυχιατρικής πούλησαν στον πληθυσμό την αντίληψη ότι οι παιδιατρικές διαγνώσεις τους αφορούσαν διακριτές εγκεφαλικές παθήσεις, ενώ δεν υπήρχε καμία μα καμία έρευνα που να δείχνει ότι κάτι τέτοιο ισχύει, και προώθησαν τη συνταγογράφηση φαρμάκων στα παιδιά, παρόλο που τα αποτελέσματα των μελετών ήταν αναποτελεσματικές θεραπείες που είχαν βλαβερές παρενέργειες. Ωστόσο, οι ηγέτες της αμερικανικής ψυχιατρικής έλεγαν μια διαφορετική ιστορία για τα αποτελέσματα αυτών των φαρμάκων, για το πώς ήταν κατά κάποιο τρόπο αποτελεσματικές και απαραίτητες θεραπείες. 

Αυτό που βλέπουμε με αυτή την παθολογικοποίηση των παιδιών είναι «η κλοπή του θεόσταλτου δικαιώματός τους» να παλεύουν με το μυαλό και τις συμπεριφορές τους καθώς μεγαλώνουν και διαμορφώνουν ένα μέλλον για τον εαυτό τους. Το να τους δίνουμε διαγνώσεις και να τα πλακώνουμε στα ψυχοφάμακα, τους στερούν την ευκαιρία να είναι οι συγγραφείς της δικής τους ζωής, και αυτό είναι μια ανείπωτη καταστροφή ύψιστης σημασίας.

Ωστόσο, πρέπει να πω ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι απαραίτητο ότι τα φτωχότερα παιδιά είναι πιο πιθανό να λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα. Τα φτωχότερα παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες είναι σίγουρα πολύ πιο πιθανό να τους συνταγογραφηθούν ισχυρά αντιψυχωτικά, και αυτό ισχύει διπλά για τα μαύρα παιδιά και τους μαύρους ενήλικες άντρες. Ωστόσο, στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχουμε πολλούς από την ανώτερη μεσαία τάξη και την ανώτερη τάξη, που χορηγούν φάρμακα στα παιδιά τους, και το κάνουν με τη σκέψη ότι θα τα βοηθήσουν στο σχολείο. Ταυτόχρονα, γνωρίζω κοινότητες μαύρων και ισπανόφωνων μεταναστών που βλέπουν τη φαρμακευτική αγωγή των παιδιών ως άκρως κατασταλτική και επιβλαβή και έτσι αντιστέκονται σε αυτή την παθολογικοποίηση των παιδιών.

Μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά αυτό είναι το τοπίο στις ΗΠΑ.

Σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου, Robert.

Ευχαρίστησή μου. Ευχαριστώ για την ευκαιρία να μιλήσω μαζί σου.

Αλέξης Κροκιδάς

ΥΓ: Ο Ρόμπερτ και η ομάδα του στο Mad in America, μας έχουν προσφέρει τεχνογνωσία και υποστήριξη στο στήσιμο και το ανέβασμα του ιστότοπου Mad in Greece.

---

*Robert Whitaker: δημοσιογράφος επιστημονικών θεμάτων, συγγραφέας του επδραστικού βιβλίου Anatomy of an Epidemic (2010), ιδρυτής και αρχισυντάκτης του Mad in America και αυθεντικός περιηγητής σε διάφορες χώρες

Μετά τη δημοσίευση μας για την άφιξη του webbzine ψυχιατρικής έρευνας Mad in Greece στην Ελλάδα, λάβαμε και το δελτίο τύπου της διαχειριστικής ομάδας του,το οποίο δημοσιεύουμε παρακάτω

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Mad in Greece είναι πλέον γεγονός. Περίπου 12 χρόνια μετά το λανσάρισμα του Mad in America και στο πλαίσιο μίας παγκόσμιας πλέον Mad in the World κοινότητας, το Mad κίνημα έρχεται και στην Ελλάδα. Φυσικά δεν διεκδικούμε και δεν θέλουμε καμμία αποκλειστικότητα σ' ευτό που προσπαθουμε να κάνουμε. Υπάρχουν ήδη συλλογικότητες και ατομικότητες που δραστηριοποιούνται κινηματικά και ενημερωτικά στο δυστοπικό ψ τοπίο και στο ευρύτερο πολιτικό-κοινωνικό γίγνεσθαι. 

Σας καλωσορίζουμε λοιπόν στον νεοσύστατο ιστότοπο του MIG, έναν χώρο για δημιουργική συνδιαλλαγή πάνω σε θέματα «τρέλας» αλλά και ευρύτερα ανθρώπινου βασάνου. Μέλημά μας είναι να συνομιλήσουμε με την εμπειρία της τρέλας, να την επανα-κοινωνικοποίήσουμε και πολιτικοποιήσουμε, ίσως να τη νοηματοδοτήσουμε, και να δούμε πώς μπορούμε να ζήσουμε με ή και πέρα από αυτήν.

Η Ψυχατρική σήμερα καθορίζει σχεδόν αποκλειστικά το αφήγημα πάνω στο θέμα. Στον πολιτισμό μας είναι αυτονόητο πια να μιλάμε για ψυχικές ασθένειες και να θεωρούμε δεδομένη την ιατρική αντιμετώπισή τους. Έχει χαθεί το άλλο βλέμμα. Αυτό που βλέπει τον άνθρωπο ως μέρος ενός κόσμου, ως κοινωνικό-πολιτικό ον, ως ύπαρξη που πονά. Όλα αυτά εξαφανίζονται μέσα στη λαίλαπα της ιατρικοποίησης, η οποία παρά τις πολυετείς προσπάθειες να «θεραπεύσει» «τις ψυχικές παθήσεις» συνεχίζει να αποτυγχάνει οικτρά και να επιμένει να επικαλείται την επιστήμη, παρόλο που τα ερευνητικά δεδομένα αναδεικνύουν πλέον ότι οι ισχυρισμοί της ψυχιατρικής κάθε άλλο παρά επιστημονικοί είναι.

Θέτουμε ξανά ερωτήματα σχετικά με την αποδεδειγμένη έλλειψη εγκυρότητας και αξιοπιστίας των ψυχιατρικών διαγνώσεων, σχετικά με το ίδιο το πεδίο της ψυχοπαθολογίας που περιγράφει ταυτολογικά τις διάφορες λεγόμενες ψυχικές διαταραχές, και εξετάζουμε την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αντιμετώπισης των λεγόμενων «ψυχικών διαταραχών».

Μελετάμε προσεκτικά και προσπαθούμε να εξετάσουμε έρευνες που αφορούν την ψυχική υγεία.  

Πού έχει αποτύχει το κυρίαρχο ψυχιατρικό φαρμακευτικό μοντέλο; Και γιατί? Ποιος είναι ο ρόλος των φαρμακοβιομηχανιών στην εδραίωση της ιδεολογίας ότι η ψυχική οδύνη είναι θέμα βιολογικό / γενετικό και ότι η αντιμετώπιση της απαιτεί ψυχοφάρμακα και καταστολή?

 Πώς μπορούμε να σταθούμε απέναντι την οδύνη και ποιες είναι οι εναλλακτικές μορφές κατανόησης και αλληλεγγύης?;

Στην προσπάθειά μας να απαντήσουμε αυτά τα ερωτήματα καλούμε όποιο έχει τη διάθεση να συνεισφέρει στον ιστότοπο με άρθρα, προσωπικές ιστορίες, αλλά και έργα τέχνης.
Είναι πολύ σημαντικός για εμάς ο διάλογος και η συνεργασία με όσους και όσες από εσάς συμμερίζεστε τις ανησυχίες μας.

Δείτε πώς μπορείτε να συνεισφέρετε στο Mad in Greece εδώ: https://madingreece.org/

Η συντακτική ομάδα του Mad in Greece

Αγγελική Αρκολάκη

Αλέξης Κροκιδάς

Δέσποινα Μαυρίδου

Πολυξένη Θάνου