Τα 376.111 μαύρα στρέματα (191.924+184.187) που η Φύση σκοτώθηκε από τον αδηφάγο άνθρωπο, μέσα σε 20 χρόνια

Μετά τις μεγάλες φωτιές του 1995, του 1998 και του 2000, το μεσογειακό πευκόδασος της Πεντέλης ξεπέρασε πια τα όρια της φυσικής αντοχής του απέναντι στη φωτιά.

Είναι ορατό παντού  πως η αναγέννηση είτε εξελίσσεται πολύ αργά ή –ακόμα χειρότερα αλλά δυστυχώς συχνά- δεν εξελίσσεται πια καθόλου. Ζωντανά παραδείγματα μίας Φύσης που πεθαίνει, είναι η νότια και νοτιοανατολική πλευρά του δάσους της Νταού στην Πεντέλη, όπου η αναγέννηση της πεύκης, ακόμα και μετά από 10-11 χρόνια από τις πυρκαγιές του 2009, δεν έχει ξεκινήσει. Υπάρχει κάλυψη με πυρόφιλα, εδαφοκαλυπτικά είδη (Λαδανιές, αείφυλλα πλατύφυλλα, φρύγανα κλπ) αλλά η πεύκη ή κάποιο άλλο δενδρώδες είδος, δεν έχουν δείξει  ανάκαμψη που να προοιωνίζεται φυσική δάσωση σε ορατό χρονικό ορίζοντα καιαν δεν απομακρυνθεί ο βασικός ένοχος.

Μιλώντας για την Πεντέλη, το βόρειο – βορειοδυτικό δάσος, δίπλα στον Κοκκιναρά έχει σημειώσει καλύτερη πρόοδο αλλά είναι και περισσότερα τα χρόνια από την τελευταία πυρκαγιά. Επίσης το δάσος πάνω από την Νέα Πεντέλη, υστερεί σημαντικά στην ανάπτυξη της αναγέννησης. Απέχει δηλαδή πολύ από τις αισιόδοξες προσδοκίες.

Οι ιστορικοί ορεινοί όγκοι της Αττικής, η Πέρνηθα, η Πεντέλη, ο Υμηττός, δύσκολα διακρίνονται πια στον ορθοφωτοχάρτη

Ας δούμε όμως με τη βοήθεια διαχρονικών δημοσιευμάτων στον τύπο και σε επιστημονικά συγγράμματα, το χρονικό της Αττικής καταστροφής, όπως εξελίχθηκε τα τελευταία 40 χρόνια

1981 - Κοκκιναράς Κηφισιάς

Το 1981 τεράστια πυρκαγιά κατέκαψε το δάσος Κοκκιναρά Κηφισιάς. Από τη φωτιά έγιναν στάχτη περισσότερα από 6.000 στρέμματα δάσους αλλά και χώρων πρασίνου.

Κάηκε ολοσχερώς η βόρεια πλευρά της Πεντέλης και στη συνέχεια οι φλόγες ανέβηκαν και έγλειψαν μεγάλη έκταση του βουνού. Το μέτωπο πέρασε το Μαρούσι και έφτασε μέχρι το κτήμα Συγγρού.

Τελικά η φωτιά σβήστηκε λίγο έξω από την Κηφισιά. Η πυρκαγιά μαινόταν ολόκληρη τη μέρα και η Αττική είχε κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

1982 - Διόνυσος

Μετά τις απόπειρες αναδάσωσης της περιοχής, το καταστροφικό έργο συνεχίστηκε. Από τον Διόνυσο ξεκίνησαν οι φωτιές που γρήγορα επεκτάθηκαν και στην Πεντέλη, την Εκάλη, το Πικέρμι, τον Γέρακα και τον Μαραθώνα.

Στις πυρκαγιές αυτές καταστράφηκαν συνολικά περισσότερα από 25.000 στρέμματα δάσους και χώρων πρασίνου.

Στον Γέρακα δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους - βρέθηκαν καμένοι όταν έσβησαν και οι τελευταίες φλόγες.

1986 - Βαρυμπόμπη

Περισσότερα από 40.000 στρέμματα έγιναν στάχτη στη Βαρυμπόμπη. Την ίδια χρονιά μεγάλη πυρκαγιά έπληξε και το Πεντελικό.

Σε μία από τις φωτιές κινδύνεψαν το Μοναστήρι της Πεντέλης, ορισμένα σπίτια της περιοχής και το Αστεροσκοπείο.

1992 - Αυλώνας

Η πυρκαγιά ξεκίνησε από τον σκουπιδότοπο του Αυλώνα. Οι φλόγες έκαψαν τη Μαλακάσα, τα Κιούρκα, περιοχές κοντά στη λίμνη του Μαραθώνα, το Καπανδρίτι, το Γραμματικό, τον Κάλαμο και τον Ωρωπό.

Υπολογίζεται ότι τη χρονιά αυτή έγιναν στάχτη περισσότερα από 55.000 στρέμματα.

1993 - Άγιος Στέφανος

Ενα στρατιωτικό ελικόπτερο που κατέπεσε ήταν η αιτία της πυρκαγιάς που κατέκαψε χιλιάδες στρέμματα. Η φωτιά ξεκίνησε από τον Αγιο Στέφανο, αλλά πολύ γρήγορα λαμπάδιασαν ακόμα το Σούνιο, ο Μαραθώνας, η Σταμάτα, ο Διόνυσος, η Μάνδρα Αττικής και η Παλλήνη.

Το 1993 όμως ήταν χρονιά πλούσια σε πυρκαγιές.

Λίγους μήνες μετά τις πρώτες φωτιές, η Αττική είχε να αντιμετωπίσει και δεύτερο γύρο καταστροφής.

Πυρκαγιές κατέκαψαν την παλαιά Πεντέλη, το Ντράφι και την Παλλήνη. Το 1993 υπολογίζεται ότι καταστράφηκαν περισσότερα από 11.000 στρέμματα.

1995 - Πεντέλη

Από τις πλέον καταστροφικές φωτιές που κατέκαψαν την Αττική ήταν αυτές του Ιουλίου του 1995. Οι φλόγες ξεκίνησαν από τον Άγιο Πέτρο, πολύ κοντά σε γραμμή υψηλής τάσης της ΔΕΗ, σε ημέρα με πολύ έντονους ανέμους.

Πικέρμι, Παλλήνη, Ντράφι, Ανθούσα και Πεντέλη παραδόθηκαν σχεδόν αμέσως στις φλόγες.

Ολοσχερώς κάηκε το δάσος της Ραπεντώσας από τον Αγιο Πέτρο ώς το Γερμανικό Νεκροταφείο. Επί τρεις ολόκληρες ημέρες η Πεντέλη καιγόταν.

Περισσότερα από 150 σπίτια καμένα και πάνω από 100.000 στρέμματα δάσους. Η φωτιά έφτασε στο Ντράφι, στην Καλλιτεχνούπολη και στον Νέο Βουτζά.

Την ίδια περίοδο κάηκαν και 9.000 στρέμματα στον Ωρωπό.

Καταστροφικές πυρκαγιές ξέσπασαν και στο Σχηματάρι και στα Βίλια.

1998 - Πεντέλη και πάλι 

Πολλά μέτωπα, που ξεκίνησαν από τον Νέο Βουτζά και από την Ανθούσα, συνέχισαν να καίνε τα παλιά καμένα και ό,τι είχε ξεκινήσει να φυτρώνει.

Αυτή τη φορά οι καταστροφές δεν αφορούσαν σπίτια, αλλά εκτάσεις πυκνού πευκοδάσους. Οσες περιοχές δηλαδή την είχαν «γλιτώσει» το 1995. Συνολικά υπολογίζεται ότι έγιναν στάχτη περί τα 75.000 στρέμματα.

2000 - Πεντέλη ξανά!! (τα όμορφα βουνά καίγονται μέχρι τέλους)

Για μια ολόκληρη νύχτα του Αυγούστου κατακάηκε ό,τι είχε ξεμείνει από τις προηγούμενες φωτιές. Η καταστροφή οριστικοποιείται

Η πυρκαγιά αυτή τη φορά τέθηκε υπό έλεγχο σχετικά γρήγορα, αλλά είχε προλάβει να καταστρέψει όλα όσα ο μηχανισμός της φυσικής αναδάσωσης δημιουργούσε την περασμένη διετία.

2005 - Ραφήνα - Καλλιτεχνούπολη - Νέος Βουτζάς 

Οι πρώτες φλόγες ξεκίνησαν από τη Ραφήνα. Η Αγ. Τριάδα και η Αγ. Κυριακή τυλίχτηκαν σχεδόν αμέσως στις φλόγες, ενώ λίγο αργότερα παραδόθηκαν ο Νέος Βουτζάς και η Καλλιτεχνούπολη.

Στον Ν. Βουτζά η πυρκαγιά απείλησε -όπως και φέτος- σπίτια και η Καλλιτεχνούπολη χρειάστηκε να εκκενωθεί.

Ακόμα, εκκενώθηκαν κατασκηνώσεις, το Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης και αναφέρθηκαν προβλήματα στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος».

2007 - Και Πάρνηθα και Πεντέλη

Το καλοκαίρι του 2007 έλαβε μέρος στην Ελλάδα μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της.

Τη χρονιά της μεγάλης πυρκαγιάς στην Πάρνηθα, ξανακαίγεται και η Πεντέλη. Περισσότερα από 10.000 στρέμματα έγιναν και πάλι στάχτη.

2009 - Γραμματικό

 Στις 21 Αυγούστου πυρκαγιά ξέσπασε στην περιοχή του Γραμματικού, είχε διάρκεια τεσσάρων ημερών και έκαψε συνολικά 210.000 στρέμματα, κυρίως πευκοδάσους.

Επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη βορειοανατολική Αττική, από την περιοχή του Γραμματικού και τον Μαραθώνα μέχρι το Πικέρμι και την Παλλήνη, κατακαίγοντας στο ενδιάμεσο τμήμα της Πεντέλης στην περιοχή του Διονύσου.

Η πυρκαγιά αυτή είναι από τις μεγαλύτερες που έχει γνωρίσει ποτέ ο νομός Αττικής.

 Η φωτιά του 2009 που ξεκίνησε από το Γραμματικό και έκαψε 210.000 στρέμματα  μέχρι την Παλλήνη με κόκκινο περίγραμμα  

2017 - Βορειοανατολική Αττική

Από τα τέλη του Ιουλίου μέχρι και τα μέσα του Αυγούστου, η Βορειοανατολική Αττική είχε 39.000 στρέμματα καμένης γης. Μόνο στα Καλύβια Θορικού κάηκαν στις 31 Ιουλίου 3.300 στρέμματα.

Στις 13 Αυγούστου εκδηλώθηκε πυρκαγιά στον Κάλαμο Αττικής και μέχρι την επόμενη ημέρα, το μέτωπο είχε επεκταθεί και μετρούσε 25 χιλιόμετρα. Ολη η νύχτα της 14ης Αυγούστου ήταν κόλαση με συνεχείς αναζωπυρώσεις.

Από τον Κάλαμο η πυρκαγιά επεκτάθηκε στον Βαρνάβα και κινήθηκε μέχρι την παραλία σε Αγίους Αποστόλους και Σέσι Γραμματικού. Κάηκαν σπίτια, κινδύνευσαν κάτοικοι και εκκενώθηκαν δύο κατασκηνώσεις.

2018 – Πεντέλη – Νέος Βουτζάς – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι

Στις 16:41 το απόγευμα της 23ης Ιουλίου, ξέσπασε δεύτερη πυρκαγιά (η πρώτη ήταν στην Κινέττα βλ. παρακάτω), κοντά στη Νταού στην Πεντέλη, βόρεια της κεντρικής πλατείας του χωριού.

Στην αρχή η πυρκαγιά κατευθυνόταν με φυσιολογικούς ρυθμούς προς την περιοχή του Διονύσου, καίγοντας χαμηλή βλάστηση με αποτέλεσμα να μην προβλεφθεί ο τεράστιος κίνδυνος που επερχόταν. Η μέχρι εκείνη τη στιγμή πορεία της πυρκαγιάς συνετέλεσε στο να αδρανήσουν –αδικαιολόγητα-  άπαντες οι υπεύθυνοι. Δήμος, περιφέρεια, πυροσβεστική.

Περίπου στις 17:10 με 17:30 ο άνεμος δυνάμωσε  και άλλαξε κατεύθυνση προς τα ανατολικά, με αποτέλεσμα η πυρκαγιά να βγει γρήγορα εκτός ελέγχου ενώ παράλληλα εκτός ελέγχου είχε βγει τότε και η πυρκαγιά στη Κινέτα. Η φωτιά στην Πεντέλη εξαπλώθηκε με απίστευτα ταχείς ρυθμούς λόγω της ασυνήθιστα ακραίας ταχύτητας των ανέμων, καθώς οι ριπές ανέμου στο βουνό έφτασαν ως και τα 124 χιλιόμετρα την ώρα  (12 Μποφόρ, ο μέγιστος βαθμός στην κλίμακα), σε συνδυασμό και με υψηλές θερμοκρασίες, κοντά στους 40 °C (πριν την εκδήλωση της πυρκαγιάς, η θερμοκρασία στον σταθμό της Ραφήνας έφτασε στους 39 °C, που ήταν η μέγιστη τιμή για όλο το καλοκαίρι σε όλη την Αττική, ενώ η σχετική υγρασία ήταν μόλις στο 19%).

Καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του ανέμου έπαιξε η τοπογραφία και το μικροκλίμα της περιοχής, τα οποία ευθύνονταν για τη δημιουργία ισχυρών καταβατικών ανέμων κατά μήκος του παραλιακού μετώπου από τη Ραφήνα μέχρι τη Νέα Μάκρη. Ως αποτέλεσμα, η πυρκαγιά κατέκαψε τη βόρεια πλευρά του χωριού του Νταού και κινήθηκε δια μέσου της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος, προς την ευρύτερη περιοχή της Ραφήνας, στους οικισμούς Νέος Βουτζάς αρχικά και Κόκκινο Λιμανάκι και Μάτι μετέπειτα, μέσα σε λίγα λεπτά.

Γύρω στις 18:15 η φωτιά έφτασε στη θάλασσα.

Από την πυρκαγιά στο Μάτι κάηκαν χιλιάδες σπίτια και οχήματα. Λόγω της γρήγορης εξάπλωσης, πολλοί κάτοικοι και παραθεριστές δεν πρόλαβαν να αντιδράσουν και είτε εγκλωβίστηκαν και κάηκαν στα σπίτια τους είτε έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διαφύγουν πεζή ή με τα αυτοκίνητά τους, καθώς παγιδεύτηκαν λόγω του μποτιλιαρίσματος που προκλήθηκε. Σε ένα οικόπεδο δίπλα στη θάλασσα βρέθηκαν 26 νεκροί, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να βρουν την έξοδο για τη θάλασσα και εγκλωβίστηκαν εκεί. Επίσης υπήρξαν 9 άνθρωποι που πνίγηκαν στην θάλασσα στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από την πύρινη λαίλαπα.

Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, η πυρκαγιά είχε ως αποτέλεσμα και την αποτέφρωση τεράστιων εκτάσεων πευκόδασους, ενώ επίσης οι υλικές καταστροφές ήταν τεράστιες, καθώς όλο το Μάτι και οι παρακείμενες περιοχές αποτεφρώθηκαν πλήρως.

Πάνω από 1.500 κτίρια υπέστησαν ζημιές και πολλά οχήματα καταστράφηκαν. Οι πυρκαγιές επίσης προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο δίκτυο ηλεκτροδότησης, τηλεπικοινωνιών και ύδρευσης.

Παράλληλα λόγω του χάους που επικράτησε μετά τη πυρκαγιά, ορισμένοι βρήκαν την ευκαιρία να αποσπάσουν αντικείμενα αξίας μέσα από τα αποκαΐδια, και συγκεκριμένα τέσσερα άτομα συνελήφθησαν τη Τρίτη, γύρω στις 23:00 το βράδυ, στην περιοχή του Νέου Βουτζά, από αστυνομικούς της ομάδας ΔΙ.ΑΣ

Επίσης, την ίδια μέρα ξέσπασε μια ίδια πυρκαγιά στον Κάλαμο η οποία άγγιξε και τον οικισμό των Αγίων Αποστόλων, καταστρέφοντας μια αρκετά μεγάλη δασική έκταση, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν τραυματίες ή νεκροί.

2018 – Γεράνεια - Κινέττα

Στις 12:03 ξέσπασε πυρκαγιά σε δασική περιοχή ψηλά στα Γεράνεια Όρη, πάνω από την περιοχή της Κινέτας.

Λόγω της μεγάλης ταχύτητας των ανέμων, κατέβαινε με ταχύτητα 100 χλμ/ώρα προς τους οικισμούς, οι οποίοι εκκενώθηκαν άμεσα με πρωτοβουλία τυ περιφερειάρχη Πελοποννήσου αφενός και του δημάρχου Μεγαρέων από την άλλη, κάτι που τονίζει με μελανότερα χρώματα την αδράνεια της αυτοδιοίκησης στην ανατολική Αττική που μετά δικαιολογούταν πως «δεν πήρε εντολή εκκένωσης».

Η φωτιά πέρασε πάνω από την Εθνική Οδό Αθηνών - Κορίνθου και έχοντας καταστρέψει τους οικισμούς Πανόραμα 1, 2, και 3 και Γαλήνη, έκαψε σπίτια και στην Κινέτα σε μικρότερη έκταση.

Σύμφωνα με δήλωση του Δήμαρχου Μεγαρέων Γρηγόρη Σταμούλη, η συνολική έκταση που έκαψε η πυρκαγιά, ανερχόταν σε 60.000 στρέμματα

2019 – Η καλύτερη χρονιά της δεκαετίας για την Αττική σε θέματα πυρκαγιών

Το 2019 η Αττική έζησε «κάτι σαν διάλειμμα»  από τις μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές. Εστίες υπήρξαν αλλά  δεν κλιμακώθηκαν ώστε να δώσουν τις τεράστιες καταστροφικές πυρκαγιές, σαν αυτές των παρελθόντων ετών

Και φτάσαμε στο 2020. Με έναν νόμο ο οποίος διευκολύνει τις αλλαγές χρήσεων γης με συνοπτικές διαδικασίες. Η αποδάσωση ευνοείται και σκανδαλωδώς υποστηρίζονται οι εκχερσώσεις σε δάση και δασικές εκτάσεις.

Οι τιμές γης και ακινήτων βρίσκονταν σε άνοδο (δεν ξέρουμε μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές αν θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν από κεκτημένη ταχύτητα).

Όπως και να το δούμε, αυτή τη στιγμή το επικρατούν κλίμα ευνοεί την ανάφλεξη και των τελευταίων δασών της Αττικής.

Η Αττική είναι η γη που καταπατητές και εκχερσωτές. οικοδομικοί συνεταιρισμοί ιδιωτών μέχρι τον αιώνιο εκχερσωτή της Αττικής, τον «Αυτόνομο» των αξιωματικών του στρατού, οραματίζονται ήδη τεμαχισμένη και τοποθετημένη στην βιτρίνα, έτοιμη «προς αξιοποίηση».

Η Αττική είναι η γη που προσφέρει το σώμα της στους κατοίκους της και ένα υπέροχο, παγκόσμια διάσημο κλίμα που υποστηρίζει την ανθρώπινη ζωή. Σε αντάλλαγμα λαμβάνει βιασμό και καταστροφή, ως τα επίχειρα της καλοσύνης και της προσήνειας της,

Μόνη ευχή κλείνοντας την παρούσα ανάρτηση, το να ζήσουμε το καλοκαίρι που έρχεται, απαλλαγμένο από τις συμφορές των δασικών πυρκαγιών. Τις συμφορές που επιφέρουν στο δάσος που απέμεινε και τους ανθρώπους που ποτέ δεν θα διδαχθούν..

10/6/2020 16:30 UPDATE - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Λάβαμε από την Ανεξάρτητη Πρωτοβουλία Πολιτών "Δασαμάρι SOS" 2 πολύτιμες προσθήκες για την παρουσίαση της καταστροφής της ανατολικής Αττικής, τα τελευταία 40 χρόνια.

1) την οπτικοποιημένη, με άξονα αναφοράς τον χρόνο, παρουσίαση της εξέλιξης της καταστροφής, στο δικό μας, Πεντελικό, στο  Δασαμάρι (1984-2016). Επιλέγοντας την κάθε χρονιά, η εικόνα της καταστροφής εμπεδώνεται ακόμα για τον πιο δύσπιστο (ή τον πιο κακόβουλο)

και 

2) μία φωτογραφία - δορυφορικό χάρτη των καμένων, στην Πεντέλη αλλά και στην ευρύτερη περιοχή πέριξ του Πικερμίου (Ντράφι, Διώνη, Αγ. Σπυρίδωνας) που δείχνει ένα αρκετά πυκνό οδικό δίκτυο αγροτικών και ασφαλτοστρωμένων δρόμων. 

Η φωτογραφία που μας απεστάλη (πηγή στην ανάρτηση)

Μάλιστα στην σχετική ανάρτηση του ιστολογίου Δασαμάρι SOS υπάρχει σχόλιο όπου ο σχολιαστής παρατηρεί πως:

Όσο πιο μακριά και ψηλότερα προς την Πεντέλη, το δίκτυο αυτό περνάει μέσα από καμένες τότε ζώνες, χαμηλής κυρίως βλάστησης ή απ' τα καμένα του 1995/1998 που αντιμετωπίστηκαν τότε πολύ πιο γρηγορά και ευκολότερα από τα πευκοδάση πέριξ του Πικερμίου (π.χ. δάσος Δασαμάρι). 

Αποδείχθηκε στην πράξη πως δεν υπήρχε κανένας σχεδιασμός  από τους αρμοδίους της πυρασφάλειας, ώστε να παραταχθούν κατά μήκος αυτών των δρόμων πυροσβεστικά οχήματα, εθελοντές πυροσβέστες και απλοί πολίτες για να σταματήσουν έγκαιρα και σε μεγάλη απόσταση από τους οικισμούς το μέτωπο της πυρκαγιάς. Έτσι θα προστατευόταν και μεγάλο μέρος από το πράσινο της περιοχής. Φυσικά τέτοιοι σχεδιασμοί θα έπρεπε να έχουν ξεκινήσει ήδη από το χειμώνα και χρειάζονται οργάνωση, συντονισμό, εκπαίδευση, ενημέρωση κ.α. στοιχεία που ξεπερνούν τις ικανότητες των τοπικών φορέων. 

Μικρό δείγμα όλης αυτής της ανοργανωσιάς ήταν και η λειτουργία του πυροφυλακείου της Διώνης όσοι/-ες συμμετείχαν γνωρίζουν τις δυσκολίες και τις ελλείψεις από πρώτο χέρι). Παρόλα αυτά, το "πυροφυλάκειο" διαφημίστηκε επαρκώς ως προληπτική δομή, αφού πλησίαζαν τότε οι εκλογές του 2010

Όμορφος κόσμος ηθικός αγγελικά πλασμένος!_

Εδώ είναι Αττική, φαιό νταμάρι 

Πηγές:

Έκθεση Κομισιόν: 16.000.000 στρέματα έχουν καεί στην Ελλάδα από το 1980 (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)

40 χρόνια φωτιές στην ανατολική Αττική (Εφημερίδα των Συντακτών)

Στάχτη έγινε το 1/3 των δασών της Αττικής (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)

Ανάρτηση δασικού χάρτη http://gis.ktimanet.gr/wms/forestsuspension/default.aspx

Διάσπαρτα δημοσιεύματα