Ο δήμαρχος της Ραφήνας επιχείρησε να παραπλανήσει κόσμο με φωτογραφίες του Ληθαίου ποταμού των Τρικάλων, παραλείποντας να αναφέρει τις βασικότατες διαφορές του με το μεγάλο ποτάμι της Ραφήνας. Εδώ, μέσω των γεφυρών του ποταμού,  ξεναγούμαστε στο αστικό κομμάτι του Ληθαίου (το μόνο εγκιβωτισμένο σε συνολικά 6 χιλιόμετρα μαζί με τις συνδέσεις οικισμών μέσω των γεφυρών) και εξηγούμε την παραπλάνηση που επιχειρήθηκε από τον δήμαρχο της Ραφήνας

Ο Ληθαίος είναι παραπόταμος του Πηνειού, έχει μήκος 36 χλμ., πηγάζει από υψόμετρο 500 μέτρων στα Αντιχάσια όρη και εκβάλλει τα νερά του στην Πηνειό, λίγο έξω από τα Τρίκαλα. Είναι ένα ποτάμι που χωρίζει την πόλη στα δύο. Επιπλέον πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους ποταμούς στην Ελλάδα που διασχίζουν πόλη, με τις όχθες του να ενώνονται μεταξύ τους με συνολικά δώδεκα γέφυρες. Οι περισσότερες έχουν δημιουργηθεί για να χρησιμοποιούνται από τους πεζούς, με την κεντρική που ενώνει τον πεζόδρομο της Ασκληπιού με την κεντρική πλατεία να χρονολογείται από το 1888 και να έχει κατασκευαστεί από Γάλλους μηχανικούς. Ο πεζόδρομος της Ασκληπιού είναι το meeting point για την πόλη, με πολλά καταστήματα εστίασης και άλλα.

Η διευθέτηση του Ληθαίου και η απολύτως καμία σχέση της με τη Ραφήνα και τον φόνο του ποταμού της

Η διευθέτηση του εντός του αστικού ιστού είχε σαν αφορμή τη μεγάλη πλημμύρα του 1907. Μετά από μια δυνατή καταιγίδα τα νερά του ποταμού φούσκωσαν και πήραν μαζί τους 150 κατοίκους των Τρικάλων, οι οποίοι έχασαν την ζωή τους. Εντός της πόλης των Τρικάλων, το ποτάμι διευθετήθηκε και οι όχθες του επενδύθηκαν με σκληρά υλικά. Αυτό όμως μέσα στον αστικό ιστό, σε ένα μήκος περίπου 5,2 χιλιομέτρων (μαζί με τα τμήματα που εξυπηρετούν γέφυρες σύνδεσης με οικισμούς) από τα 36 του συνολικού του μήκους. Αν κάναμε μία αναγωγή με το ποτάμι της Ραφήνας, συνολικού μήκους 17 χιλιομέτρων, εκ των οποίων μόνο το 1,5 κινείται σε αστικό ιστό, η διευθέτηση του θα έπρεπε να περιοριστεί σε 14% (με πρότυπο τον Ληθαίο) δηλαδή σε 2.350 μέτρα το πολύ. Το ποτάμι της Ραφήνας όμως προβλέπεται από μία μελέτη που δείχνει να έχει άλλους στόχους, να εγκιβωτιστεί με ποικίλους τρόπους στο σύνολο του μήκους του. Δηλαδή σε 15 χιλιόμετρα και ακόμα 2 από τον παραπόταμο του, τον Βαλανάρη. Σύνολο δηλαδή 17 χιλιόμετρα. Συνεπώς πρόκειται για έναν χειρισμό που ΟΥΔΕΜΙΑ ΣΧΕΣΗ έχει με τον Ληθαίο ποταμό και κάθε πιθανή συσχέτιση, όπως αυτή που επιχειρήθηκε πρόσφατα από τον δήμαρχο της Ραφήνας είναι μόνο για να παραπλανήσει όσους δεν έχουν επισκεφτεί ποτέ την πόλη των Τρικάλων και παράλληλα δεν έχουν ιδέα και για το υδρογραφικό δίκτυο του ποταμού της Ραφήνας.

Να σημειώσουμε εδώ πως τα έργα του Ληθαίου δεν είναι έργα που έγιναν για την υποστήριξη της διέλευσης μεγάλων δρόμων, και ενός βαρέως τύπου συγκοινωνιακού δικτύου. Έγιναν σε εντελώς διαφορετικό πνεύμα και για την επίτευξη ενός εντελώς διαφορετικού σκοπού, από εκείνον ο οποίος καθορίζει τις παρεμβάσεις στο ποτάμι της Ραφήνας. Αν τα έργα στο αστικό τμήμα του Ληθαίου κοσμούν μία πόλη, τα έργα στο ποτάμι της Ραφήνας θα εξαφανίσουν, αν όχι την ίδια την πόλη με τη βίαια υποβάθμιση του κλίματος της,  σίγουρα θα ταπεινώσουν έως αφανισμού το βιοτικό της επίπεδο.

Οι γέφυρες του Ληθαίου. 

 Μέσα στο δομημένο περιβάλλον από το οποίο διέρχεται ο Ληθαίος. 12 γέφυρες έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία σχεδόν 300 χρόνια για τη σύνδεση των δύο τμημάτων της πόλης, που τη χωρίζει το ποτάμι. Διαβάζουμε για τις γέφυρες του Ληθαίου, στον ιστότοπο του δήμου Τρικκαίων. Παρακαλούμε διαβάζοντας την ανάρτηση, να έχετε στον νου σας την πόλη της Ραφήνας και συνδυάζοντας την με τις εικόνες, κρίνετε αν μπορεί κανείς να συγκρίνει τις δύο εντελώς ανόμοιες, μορφολογικά και λειτουργικά, περιπτώσεις.

Η κεντρική γέφυρα των Τρικάλων

1. Η Κεντρική Γέφυρα

Η κομψότατη και ιστορική μεταλλική γέφυρα αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη των Τρικάλων. Κατασκευάστηκε το 1886 από Γάλλους μηχανικούς και αποτέλεσε ξεχωριστό έργο για την εποχή του με την αρχιτεκτονική της αρμονία και την αισθητική της με αποτέλεσμα να ανάγεται σε ένα μνημείο διαχρονικής αξίας, ενώνοντας την παλαιά με την νέα πόλη. Η σιδερένια γέφυρα στο διάβα της ζωής της έζησε πολλά γεγονότα και αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη ενώ είναι η μοναδική σιδερένια που απέμεινε.

Οι Άγγλοι, στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την προέλαση των Γερμανών, αποπειράθηκαν να την ανατινάξουν το 1941, όπως και τις υπόλοιπες, αλλά δεν το κατάφεραν. Παλιότερα στη θέση της υπήρχε ένα μικρό ξύλινο γεφυράκι. Αν η γέφυρα της Μαρούγκενας ήταν το σημείο, που έσμιγε η κοσμική ζωή με την εμπορική δραστηριότητα, η κεντρική γέφυρα ήταν το σημείο που χώριζε την αστική από τη λαϊκή τάξη. Σήμερα εξυπηρετεί μόνο τους πεζούς.

Το έτος 1996 η Ελληνική πολιτεία κήρυξε τη γέφυρα ιστορικό διατηρητέο μνημείο με το σκεπτικό… «ότι αποτελεί αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα μεταλλικής γέφυρας του τέλους του περασμένου αιώνα στην περιοχή, απαραίτητο για την μελέτη της ιστορίας και της εξέλιξης της Βιομηχανικής Αρχιτεκτονικής, επίσης δε, είναι σημαντικό σημείο αναφοράς άμεσα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής.»

Η γέφυρα του αγίου Κωνσταντίνου

2. Η γέφυρα του αγίου Κωνσταντίνου

Το γεφύρι του Αγίου Κωνσταντίνου υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα και ήταν πέτρινο. Πήρε το όνομά του από τη γειτονική εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου. Δίπλα υπήρχαν τα μεγάλα τούρκικα λουτρά που επικοινωνούσαν με το περίφημο Κουρσούμ τζαμί. Ήταν δίτοξο με συνολικό μήκος 30 μέτρων και ύψος 5,5 μέτρα. Μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 το γεφύρι διαπλατύνθηκε με προσθήκη πεζοδρομίων και μεταλλικών στηθαίων. Ανατινάχθηκε από τους Άγγλους το 1941. Με τη διευθέτηση της κοίτης του ποταμού εξαφανίστηκαν και τα τελευταία ίχνη του. Το 1949 στη θέση του φτιάχτηκε ξύλινο γεφύρι και το 1960 έγινε η σημερινή τσιμεντένια πεζογέφυρα.

Η γέφυρα της Μαρούγκενας (και όπως ήταν παλιά -κάτω)

3. Η γέφυρα της Μαρούγκενας

Πέτρινο δίτοξο γεφύρι μήκους 31 μέτρων και ύψους περίπου 7 μέτρων. Κατασκευάστηκε το 18ο αιώνα. Βρισκόταν στη θέση της σημερινής πεζογέφυρας, που ενώνει την οδό Όθωνος με την πλατεία Κιτριλάκη. Την ομορφιά του γεφυριού συμπλήρωνε η δίκρουνη βρύση της Μαρούγκενας και το ομώνυμο εξοχικό κέντρο, το οποίο υπήρξε ένα από τα πιο φημισμένα προπολεμικά στέκια της πόλης.

Θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι στο χώρο της σημερινής πλατείας Κιτριλάκη, που ήταν μια μεγάλη αλάνα, είχε κατασκευαστεί στάδιο για την τέλεση των Πανελληνίων Αγώνων. Η τέλεση των αγώνων στην πόλη  και η συνεπακόλουθη προοπτική φιλοξενίας ξένων παραγόντων αποτέλεσε κίνητρο για τις τοπικές αρχές, οι οποίες για πρώτη φορά μεριμνούν για την καθαριότητα της κοίτης και την αισθητική αποκατάσταση της εικόνας του ποταμού.

Πήρε το όνομά του από την παρακείμενη δίκρουνη βρύση. Τα στηθαία του αρχικά ήταν πέτρινα που το 1886 αντικαταστάθηκαν με σιδερένια, μετά από διαπλάτυνση του καταστρώματός του. Και αυτό καταστράφηκε από τους Άγγλους το 1941 με την υποχώρησή τους. Το 1946 κατασκευάστηκε ξύλινο γεφύρι, που στηριζόταν στα βάθρα του παλιού. Το 1949 έγινε η σημερινή τσιμεντένια γέφυρα.

Η γέφυρα Ασκληπιού

4. Η γέφυρα Πίχτου (ή Ασκληπιού)

Βρισκόταν 80 μέτρα πάνω από την κεντρική γέφυρα. Συνέδεε τις οδούς Βύρωνος και Αμαλίας. Κατασκευάστηκε πολύ παλιά, ίσως κατά τους βυζαντινούς χρόνους, σύμφωνα με την παράδοση. Πήρε το όνομά του από τον ιδιοκτήτη παρακείμενης οικίας (Πίχτου). Ήταν πέτρινο με έξι τοξωτά ανοίγματα, κατά τα Ρωμαϊκά πρότυπα. Είχε μήκος 35 μέτρα και ύψος 4 μέτρα. Η μεγάλη πλημμύρα του 1907 του προκάλεσε πολλές καταστροφές. Στη θέση του πάνω στα πέτρινα βάθρα στήθηκε ξύλινο γεφύρι. Το 1947 ξηλώθηκε το γεφύρι μαζί με τα βάθρα ενώ σήμερα υπάρχουν οι δύο πεζογέφυρες (1961) και (1998) και το άγαλμα του Ασκληπιού.

Η γέφυρα Γούρνας (ή Παππά)

5. Η γέφυρα Παππά (ή Γούρνας)

Ήταν πέτρινο τοξωτό γεφύρι που ένωνε την οδό Νίκου & Ρίτας Παππά (τότε Κανούτα) με την οδό Κοραή. Εικάζεται ότι και αυτό κατασκευάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Καταστράφηκε με τη μεγάλη πλημμύρα του 1907 και στη θέση του στήθηκε ξύλινη γέφυρα.

Η γέφυρα Γούρνας ή γέφυρα Παππά, (εκ του αρχοντικού Παππά) όπως την ξέρουν οι παλιότεροι κάτοικοι των Τρικάλων, υπήρχε ανάβρα νερού από την οποία υδρεύονταν οι Τρικαλινοί. Το 1950 έγινε σιδερένια γέφυρα τύπου Beley. Το 1972 στη θέση της φτιάχτηκε η σημερινή τσιμεντένια γέφυρα.

Η γέφυρα Πελέκη (ή αγίου Στεφάνου)

6. Η Γέφυρα Πελέκη ή αγίου Στεφάνου

 Ήταν εξάτοξο πέτρινο γεφύρι όμοιο με το προηγούμενο και με αντίστοιχη χρονολογία κατασκευής. Πήρε το όνομα του ιδιοκτήτη παρακείμενης οικίας. Ονομάζεται και γέφυρα του Αγίου Στεφάνου, από τον ενοριακό ναό. Καταστράφηκε κατά την πλημμύρα του 1907 για να στηθεί αργότερα ξύλινο γεφύρι, που και αυτό ξηλώθηκε το 1947. Το 1960 έγινε η σημερινή πεζογέφυρα. Στις φωτογραφίες φαίνεται πάνω η γέφυρα και κάτω η μικρή πεζογέφυρα έναντι του Αγίου Στεφάνου.

Η γέφυρα Τρικκαίογλου

7. Η Γέφυρα Τρικκαίογλου

Ήταν πέτρινο με έξι τόξα. Συνέδεε τη συνοικία Τρικκαίογλου με το Βαρούσι και με τη συνοικία Κουτσομύλια. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατασκευάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Καταστράφηκε από τις συχνές πλημμύρες, και ιδίως αυτή του 1907. Στη θέση του φτιάχτηκε σιδερένιο το 1910, που έπαθε ζημιές κατά την υποχώρηση των Άγγλων το 1941 και επισκευάστηκε από τους Ιταλούς. Το 1973 έσπασε στη μέση από το βάρος διερχόμενου φορτηγού. Το 1975 έγινε το σημερινό τσιμεντένιο γεφύρι.

Τρικαλινό χιούμορ. Η γέφυρα φάντασμα που ονομάστηκε "Καλατράβα"

8. Η γέφυρα φάντασμα (Καλατράβα)

Οι εργασίες κατασκευής της γέφυρας ξεκίνησαν στον Μάρτιο του 2008 στην περιοχή της Νέας Ζωαγοράς και θα συνέδεε τις συνοικίες Άγιος Οικουμένιος και Γαλήνη. Η Δημοτική Αρχή έχει χαρακτηρίσει το έργο ως ζωτικής σημασίας καθώς θα επιλύονταν το πρόβλημα επικοινωνίας που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι των δύο συνοικιών αφού δεν υπάρχει γέφυρα του Ληθαίου στη συγκεκριμένη περιοχή. Κατά το στάδιο όμως της προεντάσεως, το έτος 2010, εμφάνισε ρήγματα στο σκυρόδεμα του ενός σκέλους του πυλώνα αναρτήσεως με αποτέλεσμα να σταματήσουν αναγκαστικά οι εργασίες επί της γέφυρας και να αναζητούνται έκτοτε εναλλακτικές λύσεις προώθησης και αποπεράτωσης του έργου και απόδοσης ευθυνών στους υπευθύνους της αστοχίας. Από τότε παραμένει η… γέφυρα φάντασμά.

Η γέφυρα Γκίκα

9. Η γέφυρα Γκίκα

Την ονομασία της την οφείλει στο γεγονός ότι η χρηματοδότηση για την κατασκευή της έγινε όταν Υπουργός Δημοσίων Έργων ήταν ο Σόλων Γκίκας. Ο Σόλων Γκίκας γεννήθηκε στα Τρίκαλα. Εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων κι αφού εξάντλησε όλη τη στρατιωτική ιεραρχία φθάνοντας μέχρι το αξίωμα του αρχηγού ΓΕΣ, στη συνέχεια πολιτεύτηκε και διετέλεσε υπουργός Δημοσίων Έργων (1958-1963) και Υπουργός Δημ.Τάξεως (1974-1976) στις κυβερνήσεις Κων/νου Καραμανλή. Η γέφυρα κατασκευάστηκε το 1960-1961 από οπλισμένο σκυρόδεμα, έχει μήκος 170μ. και πλάτος 53μ. και είναι αμαξιτή.

Η γέφυρα στα ΚΤΕΛ

10. Η γέφυρα του ΚΤΕΛ

Η πιο διάσημη γέφυρα των Τρικάλων είναι η γέφυρα των ΚΤΕΛ. Τοπικά ήταν διάσημη αλλά απόκτησε διαστάσεις σταρ με α Social Media, ειδικά το Youtube. Δείτε και το σχετικό  video  για να καταλάβετε και τη θέση της γέφυρας ως προς τον Ληθαίο (το ποτάμι)

Η γέφυρα είναι αμαξιτή και κατασκευάστηκε το 1980. Είναι τσιμεντένια και έχει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας, έχει μήκος 35μ. και πλάτος 15,50μ. Το κόστος κατασκευής της ήταν 20.000.000 δρχ. Πριν γίνει αμαξιτή το 1960, είχε μήκος 32,00μ. και πλάτος 4,5μ. Το 1908 κατεδαφίστηκε και φτιάχτηκε η νέα μονότοξη γέφυρα.

Η γέφυρα της οδού Καρδίτσης

11. Η γέφυρα οδού Καρδίτσης

Η διαπλάτυνση της υφιστάμενης από το 1952, επί της νέας κοίτης του Ληθαίου ποταμού, γέφυρας της οδού Καρδίτσης έγινε το έτος 1984. 

Η γέφυρα της οδού Αρριανού

12. Η γέφυρα Αρριανού

Η γέφυρα Αρριανού αποτελεί την απαρχή της οδού Αρριανού και παλιότερα ήταν πεζογέφυρα. Στην νέα γέφυρα ενσωματώθηκε το φράγμα εκτροπής των νερών προς την παλαιά κοίτη του Ληθαίου, που είχε κατασκευαστεί από τον ΤΟΕΒ το 1990, οι μηχανισμοί ανάρτησης και στροφής του ανακλινόμενου μεταλλικού φράγματος και η συνοδευτική πεζογέφυρα.

Επίλογος - συμπεράσματα

Τελειώνοντας την ανάρτηση μας, επισημαίνουμε και πάλι. Τα Τρίκαλα είναι μία όμορφη πόλη, όπως κάθε πόλη την οποία διασχίζει ένα ποτάμι. Στο εξωτερικό άλλωστε, τα υδάτινα ρεύματα που διασχίζουν πόλεις, αναδεικνύονται και αποτελούν στολίδια. Στην Ελλάδα δυστυχώς αφθονούν τα αρνητικά παραδείγματα. Ο Ιλισσός, ο Κηφισσός, ο Ηριδανός, ο Ασωπός, τα 500 και πλέον ποτάμια και ποταμάκια της Αττικής βιάστηκαν και καλύφθηκαν, πάντα με την ίδια, ηλίθια δικαιολογία. Ότι πλημμυρίζουν(!) Σκεφτείτε όμως. Δεν είναι το ποτάμι που ήρθε στα σπίτια και στα εργοστάσια. Αυτά πήγαν και εγκαταστάθηκαν στο ποτάμι. Και το νερό έχει μνήμη και όπου πήγε μια φορά, θα ξαναπάει. Η λύση δεν είναι ο αφανισμός των ποταμών. Η λύση είναι ο σεβασμός του δρόμου του νερού και η χωροθέτηση των δραστηριοτήτων μας έξω από τη ζώνη που το νερό χρειάζεται. Ο Ληθαίος είναι μία τέτοια περίπτωση. Κυλάει ελεύθερος ατα πάνω από 30 από τα 36 χιλιόμετρα του. Διαμορφώνει φυσικά τοπία και ποτίζει κάπου 15.000 στρέμματα καλλιεργειών. Στο αστικό του κομμάτι έγιναν παρεμβάσεις  με σεβασμό στο ποτάμι και σε καμία περίπτωση για να εξασφαλιστεί η διέλευση μεγάλων φορτηγών για να εξυπηρετηθεί ο κυκλοφοριακός φόρτος που απαιτεί ένα λιμάνι (όπως αυτό της Ραφήνας) που θέλουν να το κάνουν νέο Πειραιά. Γι΄αυτό κάθε συσχετισμός του Ληθαίου με το Μεγάλο ποτάμι της Ραφήνας είναι εκ του πονηρού και απευθύνεται σε ανθρώπους που ο προπαγανδιστής θεωρεί τουλάχιστον αφελείς.

Πηγές 1,2