Το Μάρκο Σεφερλή τον γνωρίζουμε, θέλουμε, δεν θέλουμε. Επί δεκαετίες ο συγκεκριμένος άνθρωπος περιφέρει την ασχήμιά του στα θέατρα και την τηλεόραση και ξέρουμε πολύ καλά πως έχει φανατικό κοινό που τον ακολουθεί παντού. Και δεν έχουμε καμία απορία γιατί συμβαίνει αυτό. Άλλωστε, όπως έχει γράψει και ο ποιητής, «εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω»

Δεν είμαστε από αυτούς που υποστηρίζουν την απαγόρευση του λόγου του οποιουδήποτε, γιατί θεωρούμε πως κάτι τέτοιο ανοίγει πολύ επικίνδυνες πόρτες στο θέμα της ελευθερίας του λόγου γενικότερα. Θεωρούμε πως το θέμα του Σεφερλή θα το είχε λύσει αυτόματα μια κοινωνία με ήθος και παιδεία. Όσο χοντροκομμένες κρυάδες και να προσπαθούσε να κάνει ο Σεφερλής, δεν θα είχαν καμία, μα καμία, πέραση σε μια τέτοια κοινωνία

Δυστυχώς όμως, οι χοντράδες του Σεφερλή βρίσκουν αποδέκτες σε σημαντικό μέρος της κοινωνίας και αυτό από μόνο του είναι απογοητευτικό. Βρίσκουν επίσης πρόθυμους οικοδεσπότες στα τηλεοπτικά κανάλια. Στα κανάλια, που δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα, ανάμεσα στα τόσα σκουπίδια που πλασάρουν, να μοστράρουν στη βιτρίνα τους και άλλο ένα.

Όπως προείπαμε, δεν επιθυμούμε την απαγόρευση του λόγου του. Διεκδικούμε όμως από τη μεριά μας, ακριβώς στο όνομα της ελευθερίας του λόγου, το δικαίωμα να εκφράζουμε ελεύθερα την άποψή μας για την ποιότητα του προϊόντος που πουλάει ο συγκεκριμένος άνθρωπος. Διεκδικούμε το δικαίωμα να λέμε ελεύθερα την άποψή μας πως τα «αστεία» του Σεφερλή δεν είναι τίποτα περισσότερο από χοντροκομμένες, ρατσιστικές, ομοφοφικές, σεξιστικές κρυάδες.

Ένα δικαίωμα όμως, που έρχεται να το αμφισβητήσει ευθέως η πρόσφατη δικαστική απόφαση που επιδίκασε πρόστιμο στην Έλενα Ακρίτα με αφορμή ένα δημοσίευμά της στα ΝΕΑ, όπου μεταξύ άλλων έγραφε

«… ποτέ δεν κατάλαβα γιατί θεωρείται μέγας ηθοποιός ο Μάρκος Σεφερλής. Ταλαντούχος ναι, αλλά όταν κάνεις το ταλέντο σου παρκέ για τις παντόφλες της στενομυαλιάς, του ρατσισμού και της κάθε μορφής φοβίας να το βράσω το ταλέντο. Ο κύριος Σεφερλής στις επιθεωρήσεις του – που γράφει ο ίδιος, κι αυτό λέει πολλά – χλευάζει τις γυναίκες, τους γκέι, τους ξένους, τους υπέρβαρους, τους διαφορετικούς. Καθησυχάζει τον θεατή πως είναι ΟΚ να έχει μυαλό κότας, είναι ΟΚ να βρίζει ό,τι δεν καταλαβαίνει, να καταριέται ό,τι τον τρομάζει. Άλλωστε, έτσι γεμίζουν τα Δελφινάρια, με χάδια και γλυκόλογα σ” ένα κοινό που έχει πάντα δίκιο.

Για την ακυρωμένη πλέον συνεργασία του με το Παλλάς να πω ότι έπεσα στα πατώματα, δεν θα το πω. Το Παλλάς μια χαρά φουλ ήταν και είναι, και πέρυσι με τη “Σουσού” και φέτος με τις “Μάγισσες”. Δεν είναι να πεις “θα “ρθει ο Σεφερλής να μας σώσει απ” την καταστροφή”. Τι τους έπιασε και ρίξαν τον πήχη στα πατώματα, κανείς δεν γνωρίζει.

… το «ήθος του trash» θα έφερνε ο Σεφερλής στο Παλλάς και ειλικρινά μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό. Αγαπάμε Παλλάς όχι γιατί είναι η θεατρική κολυμβήθρα του Σιλωάμ, αλλά γιατί οι περισσότεροι έχουμε μνήμες από αυτό. Και μας αρέσει να πηγαίνουμε – αν και μια ριζική ανακαίνιση ποσώς θα το έβλαπτε, να τα λέμε κι αυτά. Όμως όλα έχουν ένα όριο. Έχουν το υποκειμενικό όριο που βάζει ο κάθε θεατής για τον εαυτό του. Κι εδώ ξεπεράστηκε. Και εντελώς μεταξύ μας, πολύ καλά έκανε … »

Αυτά μεταξύ άλλων έγραφε η Έλενα Ακρίτα στα ΝΕΑ και καταδικάστηκε για τα λόγια της σε πρόστιμο 8.000 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Μάρκος Σεφερλής ζητούσε αποζημίωση 100.000 ευρώ και τη φυλάκισή της.

Για ποιο λόγο καταδικάστηκε η Έλενα Ακρίτα; Επειδή, πολύ απλά, τόλμησε να γράψει αυτά που πάρα πολλοί από εμάς συνομολογούμε. Και μάλλον ήταν και πολύ επιεικής στην κριτική της

Πέρα πάντως από το ζήτημα της ελευθερίας του λόγου που φαίνεται να το αμφισβητεί η παραπάνω δικαστική απόφαση, εγείρεται ταυτόχρονα και το ερώτημα κατά πόσο πλέον ένας κριτικός θεάτρου, κινηματογράφου ή οποιασδήποτε μορφής τέχνης μπορεί να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του για ένα έργο ή θα φοβάται πως θα συρθεί στα δικαστήρια κατηγορούμενος από τον κρινόμενο για συκοφαντική δυσφήμηση

Ήδη, πάντως, τα αποτελέσματα της δικαίωσης του Σεφερλή φάνηκαν στο καινούργιο τηλεοπτικό προϊόν που παρουσίασε το κανάλι του Αντέννα, όπου ακούστηκαν τα παρακάτω «αστεία»:

«Είδα στο δρόμο έναν βιαστή. Έτρεχα, έτρεχα ... αλλά δεν τον πρόλαβα»

«Η βότκα είναι λιπαντικό για να κατεβάζουν οι γυναίκες τα βρακιά τους και να γκαστρώνονται» 

Για την κοινωνία που αποδέχεται τέτοιες κρυάδες, μπορούμε να το ερμηνεύσουμε. Είναι θέμα παιδείας

Για τα κανάλια που φιλοξενούν αυτές τις χυδαιότητες, μπορούμε πάλι να το ερμηνεύσουμε. Είναι θέμα συμφερόντων

Για τη δικαιοσύνη, όμως, που δεν μας επιτρέπει να εκφράζουμε ελεύθερα τη γνώμη μας για τα σκουπίδια του Σεφερλή, τι μπορούμε να συμπεράνουμε;

Σαν σήμερα, στις 8 Απριλίου του 1991, κυκλοφόρησε το «Blue Lines», το ντεμπούτo album των Massive Attack.

Με το δίσκο αυτό γεννήθηκε ένα νέο είδος μουσικής, το trip hop, που συνδύαζε πλήθος άλλων μουσικών ιδιωμάτων: dub, reggae, funk, r’n’b, hip hop και ηλεκτρονική χορευτική μουσική

Οι Massive Attack έδρασαν στο Μπρίστολ, την πιο πολυπολιτισμική πόλη της Βρετανίας, και συνέβαλλαν όσο κανείς άλλος στην νεοδιαμορφούμενη «σκηνή του Μπρίστολ»

Εμείς, επιλέξαμε, μέσα από αυτό το δίσκο να ακούσουμε   το ατμοσφαιρικό “Safe from harm” με τη μοναδική ερμηνεία της   Shara Nelson.

Το τέρας της ρήτρας αναπροσαρμογής χτύπησε με πάταγο την πόρτα χιλιάδων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, που έχουν περιέλθει σε απόγνωση βλέποντας το ηλεκτρικό ρεύμα από κοινωνικό αγαθό να μετατρέπεται σε χρηματιστηριακό προϊόν και τους λογαριασμούς να εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα και μη ικανά για εξόφληση ύψη

Η μόνη λύση που πλέον απομένει στους κατοίκους αυτής της χώρας απέναντι σε μια εχθρική κυβέρνηση είναι η αντίσταση με κάθε μέσο. Ήδη, οι πρώτες κινήσεις – με ένδικα μέσα – έχουν αρχίσει να δρομολογούνται από το ΙΝΚΑ και τη Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, πέντε δικηγόροι (Γιώργος Καλτσάς, Αλέξης Αλεξόπουλος, Μάριος Μαρινάκος, Αντώνης Πράττας και Τάσος Σανδαλάκης) ανέλαβαν με εντολή του ΙΝΚΑ, τη σύνταξη και κατάθεση συλλογικής αγωγής, που θα έχει επίκεντρο τη ληστρική ρήτρα αναπροσαρμογής, αλλά θα περιλαμβάνει και άλλες αθέμιτες πρακτικές των παρόχων ενέργειας, ΔΕΗ και ιδιωτών.

Όπως αναφέρεται σε άρθρο της Εφημερίδας των Συντακτών «Είκοσι πάροχοι ρεύματος, που εδώ και μήνες έχουν φέρει εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά σε απόγνωση με τις ιλιγγιώδεις χρεώσεις στους λογαριασμούς, σε λίγες εβδομάδες αναμένεται να βρεθούν μπροστά σε μια ογκώδη συλλογική αγωγή. Ογκώδη και ως προς το περιεχόμενό της, καθώς θα καταλογίζει πλήθος παραβιάσεων της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας για την προστασία του καταναλωτή, και ως προς τον αριθμό των εναγόντων που αναμένεται να αποτελέσει ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα»

Όπως αναφέρει στο ίδιο άρθρο ο Αλέξης Αλεξόπουλος, ένας από τους πέντε δικηγόρους που έχουν αναλάβει το εγχείρημα : «Απέναντι στην αθέμιτη και παράνομη εμπορική πρακτική της ρήτρας αναπροσαρμογής, χάρη στην οποία οι πάροχοι ενέργειας καταγράφουν αστρονομικά υπερκέρδη, η μόνη άμυνα των καταναλωτών είναι ο δικαστικός έλεγχος που ασκείται με τη συλλογική αγωγή. Το κοινωνικό αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορεί να γίνεται όχημα για την αισχροκέρδεια των παρόχων που εκμεταλλεύονται τη δεσπόζουσα θέση τους στην αγορά της ενέργειας, στην οποία λειτουργεί ένα ολιγοπώλιο με παράνομες και εναρμονισμένες τακτικές και μεθοδεύσεις. Ως εδώ! Εμείς οι καταναλωτές έχουμε τώρα τον λόγο. Είναι αυτοί δυνατοί; Εμείς είμαστε πολλοί!».

H φιλοδοξία των πέντε νομικών που συντάσσουν την αγωγή, είναι αυτή να κατατεθεί μετά το Πάσχα με στόχο να εκδικαστεί λόγω του μείζονος ενδιαφέροντός της σε 3-4 μήνες, ενώ θα συνοδεύεται παράλληλα και με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για το προσωρινό πάγωμα της ρήτρας.

Από την ιστοσελίδα του ΙΝΚΑ, διαβάζουμε :

« Έχουν περάσει μόλις 6 μήνες από τότε που ο Υπουργός Ενέργειας ενημέρωνε τους καταναλωτές ότι η αύξηση στον λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα ξεπεράσει τα 2-3 ευρώ. Και παρά τις προβλέψεις του Υπουργού Ανάπτυξης, ότι το κύμα ακρίβειας θα τελειώσει πριν τα Χριστούγεννα του 2021, βιώνουμε καθημερινά, μια εντελώς διαφορετική, μια εφιαλτική πραγματικότητα, δίχως να αναμένεται άμεση βελτίωση της κατάστασης.

Το ύψος των λογαριασμών κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας έχει πολλαπλασιαστεί, παρά την μη αύξηση της κατανάλωσης. Η επιβάρυνση ξεπερνά το 100% στους οικιακούς καταναλωτές, ενώ οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες πλήττονται με ακόμα υψηλότερες επιβαρύνσεις, αντιμετωπίζοντας πια κίνδυνο πτώχευσης. Οι αυξήσεις προσδιορίζονται από 300% έως 500%.

Την ίδια ώρα, οι πάροχοι ενέργειας καταγράφουν υπερκέρδη και το αόρατο χέρι της αγοράς αποδεικνύεται ανίκανο να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Απεναντίας, το υψηλό κόστος ενέργειας, ωθεί προς τα πάνω τις τιμές σε όλα τα προϊόντα, με αποτέλεσμα, την πραγματική αδυναμία των καταναλωτών να ανταπεξέλθουν στο κόστος ζωής.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το ΙΝΚΑ Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας και οι οργανώσεις καταναλωτών που είναι μέλη του ΙΝΚΑ Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας, αποφάσισαν ότι είναι η ώρα να απευθυνθούν στην κοινωνία των πολιτών και να καλέσουν σε κοινή δράση, ασκώντας το ύψιστο ένδικο βοήθημα που παρέχει ο Νόμος στις ενώσεις Καταναλωτών: Την συλλογική αγωγή.

Καλούμε σε συμμετοχή όλους τους καταναλωτές, ώστε να κερδίσουμε το δικαίωμα της αξιοπρεπούς διαβίωσης και το δικαίωμα στο κοινωνικό αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθύνεστε στο ΙΝΚΑ Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας (email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., τηλέφωνο 2103632443) »

Για το συντονισμό των πολιτών, το ΙΝΚΑ δημιούργησε έναν μηχανισμό διαρκούς ενημέρωσης, επικοινωνίας και συντονισμού καθώς λειτουργούν:

- Ειδική Γραμματεία Συλλογικής Αγωγής, για την άμεση ενημέρωση και την εξυπηρέτηση των καταναλωτών που επιθυμούν να συμμετέχουν στη συλλογική αγωγή. Λειτουργεί Δευτέρα-Παρασκευή 9 π.μ. - 5 μ.μ. (τηλέφωνο 211-0135 199).

- Ειδική ιστοσελίδα για την ενημέρωση και τη διευκόλυνση των καταναλωτών που επιθυμούν να συμμετέχουν στη συλλογική αγωγή (ηλεκτρονική διεύθυνση https://syllogiki-inka.gr). Λειτουργεί και η ιστοσελίδα του ΙΝΚΑ (https://www.inka.gr/)

- Τρεις θυρίδες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. και Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.).

Από την ειδική ιστοσελίδα του ΙΝΚΑ, μεταφέρουμε τις οδηγίες προς όσους πολίτες ενδιαφέρονται να πάρουν μέρος στη συλλογική αγωγή

Για να μπορούμε έγκυρα να σας συμπεριλάβουμε στη Συλλογική Αγωγή πρέπει να τηρηθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία συμμετοχής. Η διαδικασία αυτή συνοψίζεται στα παρακάτω απλά βήματα:

1. Βήμα πρώτο: Εγγράφεστε μέλος του ΙΝΚΑ

Μπορείτε να εγγραφείτε ως μέλος του ΙΝΚΑ συμπληρώνοντας την Αίτηση εγγραφής στο ΙΝΚΑ, την οποία θα βρείτε ΕΔΩ.

Προσοχή: Η εγγραφή σας και η συμμετοχή σας στη Συλλογική Αγωγή σύμφωνα με το Νόμο 2251/1994, είναι δυνατή μόνο εφόσον είστε οικονομικά τακτοποιημένα μέλη. Αυτό σημαίνει ότι για την εγγραφή στο ΙΝΚΑ, θα χρειαστεί να καταβάλλετε εφάπαξ το ποσό των 20 ευρώ και για τη συμμετοχή σε κάθε φάση της δικαστικής διαδικασίας θα χρειαστεί να καταβάλλετε επιπλέον, για κάθε βαθμό δικαιοδοσίας, δηλαδή για την άσκηση της αγωγής στο Πρωτοδικείο, για την εισαγωγή της υπόθεσης στο Εφετείο και τέλος, για την αναιρετική δίκη ενώπιον του Αρείου Πάγου το ποσό των 50 ευρώ ανά συμμετέχοντα και ανά βαθμό δικαιοδοσίας. H πληρωμή είναι δυνατή με κατάθεση στους τραπεζικούς λογαριασμούς:

(α) EUROBANK (ΙΒΑΝ GR9002600980000940201074408) και

(β) PIRAEUS BANK (IBAN GR6001710030006003010119163).

Σύντομα θα είναι δυνατή η online εγγραφή, η παροχή εξουσιοδότησης προς τους δικηγόρους και η καταβολή με χρωστική/πιστωτική/προπληρωμένη κάρτα, μέσω αυτής της ιστοσελίδας.

Για λεπτομέρειες δείτε τις απαντήσεις 24 και 25 που βρίσκονται ΕΔΩ

2. Βήμα δεύτερο: Συγκεντρώνετε τα έγγραφα που χρειάζονται

Αφού εγγραφείτε ως μέλος του ΙΝΚΑ, για την συμμετοχή σας στην Αγωγή θα χρειαστεί:

Αντίγραφο της σύμβασης που υπογράψατε με τον πάροχό σας.

Αντίγραφα εκκαθαριστικών λογαριασμών Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2021.

Αντίγραφα εκκαθαριστικών λογαριασμών Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2022.

Μια έγγραφη εξουσιοδότηση προς τους δικηγόρους που έχουν αναλάβει τη σύνταξη, κατάθεση και εκδίκαση της Αγωγής, την οποία θα βρείτε ΕΔΩ.

3. Βήμα τρίτο: Αποστέλλετε τα έγγραφα

Αφού εκτυπώσετε και συμπληρώσετε όλα τα απαιτούμενα έγγραφα και λεπτομερώς τα στοιχεία σας, θα πρέπει να μας τα στείλετε σκαναρισμένα (ή με καθαρές φωτογραφίες από το κινητό σας) στη θυρίδα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. 

Εάν έχετε περισσότερες παροχές, σε διαφορετικούς παρόχους, τότε όλα τα παραπάνω έγγραφα χρειάζεται να τα στείλετε εκ νέου για κάθε επιπλέον πάροχο.

Σαν σήμερα, στις 5 Απριλίου του 1994, σε ηλικία 27 ετών, αυτοκτονεί ο Kurt Cobain, o τραγουδιστής, κιθαρίστας και συνθέτης του ροκ συγκροτήματος Nirvana. Ο Cobain, έχοντας φτάσει στο σημείο να έχει τα πάντα, στην πορεία για την κορυφή, έχασε μάλλον το πιο σημαντικό. Το δικαίωμα να έχει μια δικιά του, προσωπική ζωή, μακριά από τα φώτα και την υπερέκθεση. Να μπορεί να ζήσει, χωρίς να παρακολουθείται. Ίσως ακόμη, το ότι μπορούσε να έχει τα πάντα, τον έκανε να νομίσει πως η ζωή πλέον δεν είχε κανένα νόημα.

Δεν είναι τυχαίο πως πολλά μεγάλα αστέρια της rock έχασαν τη ζωή τους ακριβώς σ’ αυτή την ηλικία, των 27. Ο Jim Morrison, ο Jimmy Hendrix, η Janis Joplin, η Amy Weinhouse μπορεί να μην αυτοκτόνησαν επίσημα, αυτοκτονούσαν όμως λίγο-λίγο, μην μπορώντας να σηκώσουν το βάρος αυτού στο οποίο είχαν μετατραπεί

Εμείς, επιλέξαμε να ακούσουμε το «Smells Like Teen Spirit», το τραγούδι που άνοιγε το δεύτερο άλμπουμ «Nevermind». Ένα album που καθόρισε τον ήχο των 90’s και γέννησε τον «ήχο του Σηάτλ», της πόλης όπου εκεί έγιναν γνωστοί και μετακόμισαν οι Nirvana.

Πριν από δύο χρόνια, στις 3 Απριλίου του 2020, η Helin Bolek, μέλος του αριστερού τουρκικού μουσικού συγκροτήματος Grup Yorum, πεθαίνει μετά από 288 μέρες απεργίας πείνας, σε ηλικία 28 ετών.

Μια απεργία πείνας που ξεκίνησε με αίτημα την αποφυλάκιση μελών της μπάντας που είχαν συλληφθεί από τις τουρκικές αρχές με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Και διεκδικώντας παράλληλα και το δικαίωμα να επιτραπεί στο Grup Yorum να τραγουδά ξανά ελεύθερα και να κάνει συναυλίες.

Η Helin Bolek δεν είχε ξεκινήσει μόνη της την απεργία πείνας. Μαζί της ήταν και άλλοι δύο συνεργάτες της και συναγωνιστές της. Ο Mustafa Koçak που πέθανε στις 24 Απριλίου του 2020 μετά από 297 ημέρες  απεργία πείνας και ο Ibrahim Gökçek, που πέθανε κι αυτός, στις 7 Μαΐου του 2020 μετά από 323 μέρες χωρίς τροφή.

Και οι τρεις αγωνιστές, κυνηγημένοι από το φασιστικό καθεστώς του Ερντογάν, θυσιάστηκαν στον αγώνα για μια ανθρώπινη κοινωνία. Με αυτούς τους ανθρώπους δεν έχουμε τίποτε να χωρίσουμε. Εχθρός κάθε λαού δεν είναι ο απέναντι λαός, αλλά οι φασίστες και τα αρπακτικά και από τις δύο πλευρές. Τιμώντας τη μνήμη των Τούρκων αγωνιστών, ακούμε από το Grup Yorum, το υπέροχο τραγούδι Direnc Cicegi

Ο χυδαίος όχλος που συγκεντρώθηκε έξω από το σπίτι της οικογένειας της Ρούλας Πισπιρίγκου, άλλος για να βρίσει, άλλος για να λυντσάρει, άλλος για να διασκεδάσει, άλλος για να το καταγράψει και να το κάνει θέαμα, μας έφερε στο νου το τραγούδι του Βασίλη Νικολαΐδη «Οδός Σανταρόζα».

«Χωρίς κανένα έλεος τρέχω στην κάθε δίκη / Η τρίχα μου σηκώνεται στη θέα του φονιά / Όχι από οίχτο ή ανθρωπιά, μα με γεμίζει φρίκη / Και σπρώχνω ψιθυρίζοντας "μια θέση ρε παιδιά!"»

Στην οδό Σανταρόζα βρίσκονταν, από τη δεκαετία του 1930 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980, τα δικαστήρια. Με το τραγούδι αυτό ο Βασίλης Νικολαΐδης πήρε μέρος στους πρώτους Μουσικούς Αγώνες της Κέρκυρας το 1981 και κέρδισε το δεύτερο βραβείο

Δεν είν’ από επάγγελμα, δεν είν’ αυτός ο λόγος
Που πάω και στριμώχνομαι στο κακουργοδικείο
Δεν είμαι κάνας διάσημος δα ποινικολόγος
Καλά καλά δεν πρόλαβα να πάρω και πτυχίο.

Χωρίς κανένα έλεος τρέχω στην κάθε δίκη
Η τρίχα μου σηκώνεται στη θέα του φονιά
Όχι από οίχτο ή ανθρωπιά μα με γεμίζει φρίκη
Και σπρώχνω ψιθυρίζοντας "μια θέση ρε παιδιά!"

Αν έχεις σαν κι εμένανε απάνθρωπη καρδιά
που γουστάρει πτώματα και δικηγόρου πρόζα
Να σου πω πού βρίσκεται Σταδίου και γωνιά
Εκείνο το ερείπιο της οδού Σανταρόζα.

Με συγκινούν οι συγγενείς που κλαίνε στους διαδρόμους
Κι η αδρεναλίνη μ’ ανεβάζει τους σφυγμούς
Σα βλέπω αυτόν τον άθλιο κοντά στους αστυνόμους
Να σπαρταράει σαν ψάρι απ’ τους λυγμούς!

Μου φαίνεται όμως κάποτε η μέρα πως θα `ρθεί
Που θ’ απονεμηθεί στον κόσμο η Θεία Δίκη
Εμένα θα δικάζουνε, Πολιτική Αγωγή
Θα είναι όσοι κοίταζα με φρίκη.

Οι λωποδύτες, μαστροποί, προπάντων οι φονιάδες
θα λένε συνωθούμενοι όλοι για να με δουν
"Αυτός όταν μας δίκαζαν μας έφτιαχνε καντάδες"
και δαχτυλοδειχτούμενο θα με περιφρονούν.

Αν έχεις σαν κι εμένανε απάνθρωπη καρδιά
που γουστάρει πτώματα και δικηγόρου πρόζα
Να σου πω πού βρίσκεται Σταδίου και γωνιά
Εκείνο το ερείπιο της οδού Σανταρόζα.

Αν έχεις σαν κι εμένανε απάνθρωπη καρδιά
Και κομμάτι διαστροφή στο σάπιο σου κρανίο
Να σου κρατήσω ρεζερβέ κι εσένα μια γωνιά
Να δεις τα όσα γίνονται στο Κακουργοδικείο.

της Κυριακής Κολιού

« Ένα παιδί μεγαλώνει. Ορκιστείτε να 'χει το ψωμί του, το βιβλίο του, να μάθει να λέει "Σ'αγαπώ"» , Γ.Ρίτσος

Ο Ουμπέρτο Έκο στο απόσπασμα «Μια τούρτα φράουλες με κρέμα», από τη συλλογή δοκιμίων του με τίτλο Χρονικά μιας ρευστής κοινωνίας, θυμάται και περιγράφει πώς είχε αποτυπωθεί στην παιδική μνήμη ως φρικαλέα ανάμνηση ένα ατύχημα στο οποίο έγινε μάρτυρας ο ίδιος σε χωριό όπου περιστασιακά είχε βρεθεί: μια γυναίκα κείτεται με σπασμένο το κεφάλι μέσα σε μια λίμνη από αίμα και εγκεφαλική ουσία (εξού και ο συνειρμός με την τούρτα από φράουλες ως τίτλος). Ο άντρας της την κρατά αγκαλιά και οδύρεται. Ομολογεί ότι η εικόνα αυτή του Πόνου, της Απόγνωσης, του Θανάτου, τον στιγμάτισε αλλά του δίδαξε συγχρόνως να μη συμμετέχει αδιάφορα στον πόνο των άλλων. Διερωτάται τί θα συνέβαινε αν είχε ένα κινητό στο χέρι σαν ένας νέος της σύγχρονης εποχής: θα το κατέγραφε άραγε για να ικανοποιήσει στο You tube τους θιασώτες της schadenfreunde, δηλαδή της απόλαυσης που νιώθει κανείς με τις συμφορές των άλλων;

Η πραγματικότητα, λίγα μόλις χρόνια αργότερα (να σημειωθεί ότι το απόσπασμα γράφεται το 2012) θα του απαντούσε , επιβεβαιώνοντας τον ενδόμυχο φόβο του.Η εικόνα του όχλου, συμπεριλαμβανομένων γονέων ΜΕ τα παιδιά τους, έξω από το σπίτι της παιδοκτόνου μηΤΕρας να περιμένουν να απαθανατίσουν κάποιο απομεινάρι από την ανθρώπινη σήψη θα πρέπει να μας σοκάρει επίσης και να μας προβληματίζει .

Αδιαμφισβήτητα έχουμε μπροστά μας ένα ειδεχθές έγκλημα, χωρίς προηγούμενο ίσως για τα ελληνικά δεδομένα, το οποίο δε μπορεί καν να συλλάβει και να χωρέσει ο ανθρώπινος νους. Σε αυτή την περίπτωση το ουδεις εκων κακός δε μας αρκεί. Όσο και να μας είχε καθηλώσει η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη και παρά την ψυχογράφηση των φοβερότερων και βαθέων παθών της Φραγκογιαννούς (η ηρωίδα-μάλλον αντιηρωίδα-γιαγιά που έπνιγε τα κορίτσια για να μη ζήσουν τα βάσανα της ζωής), η Λογοτεχνία δεν αμβλύνει διόλου την αγανάκτηση όλων απέναντι στη φρικιαστική ιστορία. Η τραγωδία είναι μπροστά μας, ωμή, υπερπροβεβλημένη, ενώ οι κοινωνιολογικές και ψυχαναλυτικές ερμηνείες για τη σύγχρονη Μήδεια δε λειαίνουν στο ελάχιστο τις εγκληματικές πράξεις. Η έννοια του Κακού δείχνει να βρίσκει τον ορισμό της...

Η υπόθεση, όμως, είναι πια υπόθεση της Δικαιοσύνης και των αρμοδίων Αρχών. Θα μπορούσε –ίσως- να μην είχε φτάσει ως την Άβυσσο η κατάσταση, αν οι τώρα οργισμένοι συμπολίτες και οικογενειάρχες οι οποίοι έσπευσαν να λιθοβολήσουν (δε λέω ότι στιγμιαία δεν υπερίσχυσε μέσα μας το ένστικτο και η διάθεση για λιντσάρισμα ) είχαν μιλήσει νωρίτερα; H θύτρια έδινε απλόχερα τροφή με την άρρωστη υπερέκθεση της προσωπικής ζωής της (δε μένω στο παγερό ύφος που νομίζω όλοι, και οι πιο αποστραγγισμένοι συναισθηματικά, αναγνώρισαν ως κάτι περίεργο). Θα πρέπει να προβληματιστούμε βαθιά σαν κοινωνία γιατί μας ενδιαφέρει η θεαματοποίηση της είδησης, και στέκουμε με υπομονή να ζουμάρουμε σε κάθε κίνηση και συναισθηματική αντίδραση τώρα, ενώ ως ατομικότητες και ως κοινωνία εν γένει κλείνουμε τα μάτια όσο το ηφαίστειο βράζει;

Ακόμη πιο βαθιά ανησυχία θα πρέπει να μας προκαλεί το γεγονός πως παρά την τεχνολογική εξέλιξη και πρόοδο η οποία έχει αλλάξει άρδην τις ζωές, οδεύουμε πίσω ολοταχώς ... με τα ένστικτα να κυριαρχούν ξανά πάνω στον άνθρωπο σα να μην εξευγενίστηκε ποτέ (οι γυναικοκτονίες δε σοκάρουν πια! Ένα: - «πάλι ;;» και συνεχίζουμε την περιήγησή μας στο διαδίκτυο)!... Η θηριωδία της ρωμαϊκής αρένας μεταφέρεται τώρα στα ΜΜE. To τραγικό γεγονός μονοπωλεί και θα μονοπωλεί για μέρες. Θα πρέπει άλλωστε να «ξεχάσουμε» για λίγο τον πόλεμο κάπου εκεί κοντά μας, και οι εικόνες βομβαρδισμού -κυριολεκτικά αυτή τη φορά- να δώσουν τη σκυτάλη στις αγγελικές εικόνες των νεκρών παιδιών, ακόμη και στο ολόγραμμα νεκρού παιδιού, το μέγιστο πάτο που έφτασε ποτέ η ειδησεογραφία! Λες και δεν έζησαν αρκετή κόλαση τα αθώα θύματα, ανθρωποφαγία και μετά θάνατον! Στο δε Κολοσσαίο των social media, τα αδηφάγα όρνεα –sites- συνεχίζουν να μας «πληροφορούν» για όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, μέχρι πια το Κακό να το οικειοποιηθούμε πλήρως και έτσι τα ΜΜΕ να έχουν επιτελέσει το ρόλο τους ως φορείς « Αγωγής». Βγαίνουν από το συρτάρι δε και παρόμοιες ιστορίες αντίστοιχων γονιών, οι οποίοι φόνευσαν τα παιδιά τους ενώ για να βάλει και η Τηλεόραση ως ψυχαγωγικό πια μέσο το λιθαράκι της στην αποχαύνωση και στην αποχαλίνωση προβάλλει την κατα τ’άλλα αξιόλογη και βραβευμένη ταινία Monster, την ιστορία μιας ψυχικά ασταθούς serial killer. Panem et circenses (άρτον και θεάματα) λοιπόν ,αφειδώς! Δώστε αγόγγυστα στο κοινό την ασχήμια ... στις τηλεοράσεις, στα κινητά … Οι κρίσεις πουλάνε καλά! Α, και μη ξεχάσετε να τους θυμίσετε μετά να πιούν το υπναγωγό τους … και καληνύχτα!

- Όμως , όχι! Αυτή είναι η μια όψη.Υπάρχει πάντα επιλογή .Μπορεί το Καλό να χρειάζεται ενίοτε το κυνήγι του χαμένου θησαυρού για να βρεθεί, αλλά υπάρχει. Και ας μας σερβίρουν ακατάπαυστα το Κακό, δε θα το αφήνουμε παθητικά να μας ρίχνει, δε θα το οικειοποιούμαστε. Θα δώσουμε εμείς στον εαυτό μας , στα παιδιά μας , στους γύρω μας το αντίδοτο στην απάθεια. Τουλάχιστον θα προσπαθούμε. Την ανατροπή δε θα την κάνουμε ως κινητοφόροι, μόνοι, ανασφαλείς και χαμένοι στον αγώνα καταμέτρησης των likes…

Ο homo celluraris, με το βλέμμα στραμμένο (σκυμμένο..) στο κινητό μπορεί να γίνει άνθρωπος με το βλέμμα στραμμένο στον ‘Ανθρωπο. Αυτό ας απαντήσουμε στον Ουμπέρτο Έκο!

Nikolai Bogdanov Belsky (1868-1948), Ρώσος ζωγράφος

Πριν από λίγες ημέρες οι Placebo κυκλοφόρησαν το “Never Let Me Go”, το όγδοο κατά σειρά album τους, εννιά ολόκληρα χρόνια μετά την κυκλοφορία του αμέσως προηγούμενου προηγούμενου δίσκου τους “Loud Like Love”.

Από το album αυτό , επιλέξαμε να ακούσουμε το “Happy Birthday In The Sky”, ένα τραγούδι για το οποίο ο Brian Molko, η φωνή και η κιθάρα του συγκροτήματος, έχει δηλώσει πως το θεωρεί μία από τις πιο σπαραχτικές στιγμές του album. Για την έκφραση αυτή, λέει πως όταν τη χρησιμοποιεί για ανθρώπους που δεν είναι πια μαζί του, θέλει να δηλώσει την αίσθηση της απώλειας και την αίσθηση της απόγνωσης … «Λες και ένα μέρος του σώματός σου και της ψυχής σου έχει ξεριζωθεί άδικα από πάνω σου. Και εσύ μαραζώνεις και μαραζώνεις, και περιμένεις»

“All we are saying, is give peace a chance”. Αυτό είναι το τραγούδι που ακούγεται στο δραματικό φινάλε της ταινίας «Φράουλες και Αίμα» (“Strawberry Statement”), η οποία αναφέρεται στον ξεσηκωμό της αμερικάνικης νεολαίας ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Στην ταινία, το τραγουδούν οι φοιτητές χτυπώντας τα χέρια τους στο πάτωμα την ώρα που η Αστυνομία εισβάλλει με αντιασφυξιογόνες μάσκες στο γυμναστήριο του Πανεπιστημίου, ρίχνοντας παντού δακρυγόνα.

Η ταινία ξεκίνησε να παίζεται στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1970, αλλά το δικτατορικό καθεστώς απαγόρευσε μετά από μερικές ημέρες την προβολή της

Το τραγούδι κυκλοφόρησε το 1969 και είναι το πρώτο σόλο τραγούδι του John Lennon, ενώ ακόμη οι Beatles δεν είχαν διαλυθεί

Και εδώ, η τελευταία σκηνή της ταινίας 

Είναι βέβαιο πως όλοι μας έχουμε τραγουδήσει - και πολλές φορές μάλιστα - το «Να’ τανε το ‘21». Ακόμη και τα πολύ νέα παιδιά το ξέρουν, καθώς το έχουν τραγουδήσει σε σχολικές γιορτές, χωρίς βέβαια ποτέ να μπουν στη διαδικασία να αποκωδικοποιήσουν το νόημα ενός προβληματικού τετράστιχου, το οποίο στην πρώτη έκδοση του τραγουδιού ήταν ακόμη πιο προβληματικό.

Αναφερόμαστε, φυσικά, στο τραγούδι «Να’τανε το 21», σε μουσική του Σταύρου Κουγιουμτζή και στίχους της Σώτιας Τσώτου, που κυκλοφόρησε το 1969 και καθιέρωσε τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε  Γιώργο Νταλάρα: 

«Μου ξανάρχονται ένα ένα, χρόνια δοξασμένα

νάτανε το Εικοσιένα, νάρθει μια στιγμή

Να περνάω καβαλάρης, στο πλατύ τ’ αλώνι

και με τον Κολοκοτρώνη, να’πινα κρασί».

Και στο αμέσως επόμενο τετράστιχο :

«να πολεμάω τις μέρες στα κάστρα

και το σπαθί του να βγάζει φωτιά

και να κρατάω τις νύχτες με τ’ άστρα

μια ομορφούλα αγκαλιά»

Γιατί όμως ο πολεμιστής πολεμάει με μια ομορφούλα αγκαλιά; Γιατί στην αρχική εκδοχή του τραγουδιού, η «ομορφούλα» ήταν «Τουρκοπούλα»; Και γιατί άλλαξε τελικά η λέξη;

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Τάσο Κωστόπουλο, σε άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών, οι φήμες της εποχής είχαν αποδώσει την αλλαγή της λέξης σε παρέμβαση της τουρκικής πρεσβείας, κάτι που και ο ίδιος ο Τάσος Κωστόπουλος είχε υιοθετήσει παλιότερα σε άρθρο του στον πάλαι ποτέ «Ιό» της Ελευθεροτυπίας. Όπως όμως ο ίδιος λέει σήμερα , το άνοιγμα των αρχείων της χουντικής λογοκρισίας καθώς και ένα άρθρο του ιστορικού Γιάννη Γκλαβίνα («Η προληπτική λογοκρισία στο τραγούδι την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών», περ. «Σύγχρονα Θέματα, τχ.153-154, σ. 18-27) ήρθαν να αμφισβητήσουν αυτή την εικόνα. 

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή

Στις 15/1/1970 το «Έθνος» δημοσιεύει την παρακάτω είδηση: «Θα συνεχισθή ν’ ακούγεται από το ραδιόφωνο το “Νάτανε το 21”; Πληροφορούμεθα ότι εδόθη εντολή να μη μεταδίδεται, εφ’ όσον δεν απαλειφθούν ή αλλάξουν ορισμένες λέξεις ή φράσεις από τους στίχους – όπως λ.χ. “μια Τουρκοπούλα”»

Την επομένη, η «Μίνως Μάτσας & Υιός» στέλνει στην υπηρεσία λογοκρισίας την παρακάτω επιστολή:

«Αξιότιμοι Κύριοι

Αναφερόμενοι εις τον δίσκον μας, τον περιέχοντα το άσμα υπό τον τίτλον “Νάταν το 21”, το οποίον έχει εγκριθεί υπό του υμετέρου Υπουργείου […], έχομεν την τιμήν να σας γνωρίσωμεν ότι, συμμορφούμενοι προς την τηλεφωνικώς διαβιβασθείσαν ημίν εσχάτως εντολήν σας, απαλείψαμεν από τους στίχους του άσματος την λέξιν “Τουρκοπούλα” και την αντεκαταστήσαμεν διά της λέξεως “Ομορφούλα”.

Η αντικατάστασις αύτη κατέστη δυνατή διά της εκ νέου ηχογραφήσεως και αναπαραγωγής του περί ου ο λόγος δίσκου, τον οποίον –και μόνον αυτόν– θα πωλούμεν από τα κεντρικά καταστήματά μας από της μεθαύριον Δευτέρας 19ης Ιανουαρίου 1970, συμφώνως προς την αυτήν ως άνω εντολήν σας».

Σε δεύτερη επιστολή της εταιρείας, αναφέρεται πως:

«Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι […] εκπροσωπούντες την Γραμμοφωνικήν Εταιρίαν ΕΜΙΑΛ […], δηλούμεν υπευθύνως ότι από της 19ης τρ[έχοντος] μηνός ο υπό της ημετέρας Εταιρίας κυκλοφορών δίσκος 7PG 3897, τίτλος: “ΝΑΤΑΝΕ ΤΟ 21”, θα πωλήται εις νέαν ηχογράφησιν. Εις την νέαν αύτην ηχογράφησιν, η λέξις “Τουρκοπούλα” έχει αντικατασταθεί διά της λέξεως “Ομορφούλα”, κατόπιν υποδείξεως της Υμετέρας Υπηρεσίας».

Στις 29/1/1970, το Έθνος γράφει:

«Είχαμε γράψει ότι επίκειται –κατόπιν υποδείξεως– αλλαγή στο θρυλικό πια “Νάτανε το ‘21”. Πράγματι, η “Τουρκοπούλα” κρίθηκε απηγορευμένη και αφηρέθη. Στην θέσι της η αθώα “Ομορφούλα”. Από δω και πέρα, λοιπόν, η κόπια των δίσκων διορθώθηκε» 

Σύμφωνα με το συνθέτη Σταύρο Κουγιουμτζή:

«Στην αρχή είχαμε μια Τουρκοπούλα αγκαλιά και έγινε στην τότε κυβέρνηση μια παρατήρηση από τον Τούρκο πρόξενο, όπως είχα μάθει, και παρεξηγήθηκαν οι Τούρκοι, γι’ αυτό βάλαμε μετά μια ομορφούλα αγκαλιά» ( Σταύρος Κουγιουμτζής, «Χρόνια σαν βροχή», Αθήνα 2005)

Σύμφωνα, όμως, τον παραγωγό Μίνωα Μάτσα, οι λογοκριτές επικαλέστηκαν ενδεχόμενη τουρκική ενόχληση, δεν θεωρεί όμως δεδομένη την ύπαρξη σχετικού διαβήματος: 

«Οι λογοκριτές της χούντας έπαθαν αναφυλαξία όταν άκουσαν πως θα βγάζαμε τραγούδι για έναν Έλληνα που έχει αγκαλιά μια Τουρκοπούλα! Μας είπαν οι ατρόμητοι στρατιωτικοί της χούντας ότι μπορεί να προκληθεί μέχρι και διπλωματικό επεισόδιο. Προκειμένου λοιπόν να μην παρεξηγηθούν τα ήθη των “φίλων Τούρκων”, καθώς μπορεί να πίστευαν ότι ο Έλληνας του τραγουδιού δεν θα έμενε μόνο σε μια αγκαλιά, αλλά θα συνέχιζε ακάθεκτος τις περιπτύξεις με την ευάλωτη Τουρκοπούλα, αναγκαστήκαμε να αλλάξουμε την τελευταία στιγμή το στίχο και η “Τουρκοπούλα” έγινε τελικά “ομορφούλα”…» (Μάνος Μάτσας, «Πίσω απ’ τη μαρκίζα», Αθήνα 2014)

Εντελώς διαφορετική όμως εκτίμηση, κάνει δημοσίευμα της εποχής στην εφημερίδα «Μακεδονία» της 3/2/1970. Σύμφωνα με αυτό, η εξαφάνιση της «Τουρκοπούλας» αποδίδεται στην ανάγκη προστασίας όχι της τουρκικής εθνικής τιμής, αλλά της ελληνικής εθνικής: 

«Εις το τόσον επιτυχές αυτό λαϊκόν τραγούδι υπάρχει και ένας στίχος που το κάμει να χωλαίνη και να προκαλή ακόμη και την αγανάκτησιν. Παρουσιάζει ένα πολεμιστήν να πολεμά στα κάστρα την νύκτα κάτω απ’ τ’ άστρα με μια Τουρκοπούλα αγκαλιά. Ο στιχουργός προσεπάθησε να γράψη ένα τραγούδι κατά τα σημερινά πρότυπα των λαϊκών τραγουδιών και δεν ελογάριασε ότι με τον στίχον του αυτόν προσέβαλλε τους αγωνιστάς που έκαμαν πόλεμον διά την ελευθερίαν, εις την πλήρη της λέξεως σημασίαν και όχι απλώς ερωτοπόλεμον. Οι φρόνιμοι άνθρωποι εξηγέρθησαν και ηκούσθησαν πλείσται όσαι διαμαρτυρίαι διά το άτοπον. Έτσι κατά τας εκπομπάς των σταθμών της τηλεοράσεως, προχθές Κυριακήν, που ηκούσθη δύο φοράς το τραγούδι αυτό, ο στίχος “μια τουρκοπούλα αγκαλιά” είχε μεταποιηθή εις “μια ομορφούλα αγκαλιά”. Και πάλιν όμως ο στίχος αυτός δεν έπαυσε να είναι υβριστικός διά τους Ελληνας του ’21, που εσκοτώνοντο διά το μέγα ιδεώδες που λέγεται ελευθερία και πατρίς. Ο στίχος πρέπει ν’ απαλειφθή πλήρως και ν’ αντικατασταθή με κάποιον άλλον, περισσότερον σύμφωνον με την ατμόσφαιραν του ’21. Δεν χρειάζεται, βέβαια, να προσθέσω τίποτε περισσότερον, διότι όλοι αντιλαμβάνονται ότι οι Ελληνες του ’21 εμάχοντο με την καρδιάν, την ψυχήν και κάθε των δύναμιν και όχι με γυναίκες αγκαλιά».

Το άνοιγμα των αρχείων της χουντικής λογοκρισίας έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό το δεύτερο σενάριο. Στο σχετικό φάκελο, περιέχεται ένα απόκομμα της παρακάτω επιστολής που δημοσιεύτηκε στην «Εστία» της 15/1/1970 με τίτλο «Βεβήλωσις του ’21!»:

«Κύριε Διευθυντά

Κυκλοφορεί κατ’ αυτάς, μεταδίδεται δε και από του ραδιοφώνου, μία “λαϊκή επιτυχία” που φέρει τον τίτλο “Νάταν το ’21”. Και δεν θα αναμένομεν, βεβαίως, από τοιούτου είδους δημιούργημα να περιέχει σοβαρούς στίχους. Ούτοι, όμως, πόρρω απέχουν από τας αηδίας περί “κρασιών”, “μπαξέδων” και …“μενεξέδων”, αι οποίαι περιλαμβάνονται εις αυτό και δίδουν την εντύπωσιν ότι το ηρωικόν Εικοσιένα διεξήγετο με το εορταστικόν πνεύμα μιας πανηγύρεως!

Το αποκορύφωμα δε της όλης αυτής πανδαισίας ευρίσκεται εις τους στίχους, οι οποίοι λέγουν:

“Να πολεμάω τις μέρες στα κάστρα
και το σπαθί μου να βγάζει φωτιά
και να κρατάω τις νύχτες με τ’ άστρα
μια Τουρκοπούλα αγκαλιά”.

Δεν εγνώριζεν, άραγε, ο λαϊκός στιχουργός ότι οι –κομμουνιστικόν αντάρτικο ενθυμίζοντες– τελευταίοι ούτοι στίχοι αναφέρονται εις κάτι (τας ερωτικάς σχέσεις την παραμονήν της μάχης και δη με …Τουρκοπούλαν) το οποίον εθεωρείτο ως ανοσιούργημα υπό εκείνων που διεξήγαγον τον μεγαλειώδη αγώνα της Εθνεγερσίας;

Και θα ηδύναντο, βεβαίως, μερικοί υπεραμυνόμενοι του τραγουδιού να είπουν ότι τα όσα περιέχει εγράφησαν ποιητική αδεία. Θα ηδυνάμεθα, όμως, και ημείς να ανταπαντήσωμεν ότι πάντα ταύτα τα αδεία (τουριστική ή άλλη), τα οποία μαστίζουν τον τόπον μας, θα μας οδηγήσουν τελικώς εις το σημείον του να νοθεύωμεν, να περιφρονώμεν και να διακωμωδώμεν τα στοιχεία εκείνα της εθνικής μας κληρονομίας που αποτελούν δόξαν διά το παρελθόν και φωτεινόν οδηγόν διά το μέλλον.

Αλλ’ η κυκλοφορία του εν λόγω δίσκου, πλην της αγανακτήσεως την οποίαν προκαλεί, ως προς το περιεχόμενον των στίχων του, οδηγεί και εις μίαν απορίαν: Δεν υπήρχε κάποια υπηρεσία του αρμοδίου υπουργείου, η οποία, πριν ή εγκρίνη τους στίχους της επιτυχίας, να διέκρινε τας ασχημίας τας οποίας ούτοι περιέχουν;

Μετά τιμής
Πέτρος Ν. Μακρής-Στάικος».

Ο συγγραφέας της επιστολής ήταν ο εικοσάχρονος –τότε– φοιτητής της Νομικής Πέτρος Μακρής-Στάικος (1949-2021), ο οποίος ως συγγραφέας αργότερα, εξωράισε τον ένοπλο δωσιλογισμό της Κατοχής σαν νόμιμη αντίσταση στην «κόκκινη βία».

Όταν στις 18/6/1976 ο Καραμανλής ξήλωσε την ηγεσία της νεολαίας του, επειδή στελέχη της είχαν συμμετάσχει σε αντιαμερικανική εκδήλωση στη Ρόδο, ο Πέτρος Μακρής-Στάικος ήταν ένα από τα πέντε διορισμένα μέλη της νέας διοίκησης («υπεύθυνος οργανωτικού-τοπικών γραφείων»), μαζί με τους Αναστάση Παπαληγούρα (πρόεδρο), Αντώνη Σαμαρά (υπεύθυνο Σπουδάζουσας), Βύρωνα Πολύδωρα (υπεύθυνο Τύπου-διαφώτισης) και Α. Βασιλείου (Αγγελος Μπρατάκος, «Η ιστορία της Νέας Δημοκρατίας», Αθήνα 2002)

Διατήρησε επίσης συναγωνιστικές σχέσεις με μερίδα της Ακροδεξιάς, όπως πιστοποιεί η ενεργός συμμετοχή του σε εκδηλώσεις και συμβολικές ενέργειες του «Συνδέσμου μαχητών και Φίλων της Χ» («e-grammes», 7/2/2015)

Η ιστορία πίσω από το τραγούδι

Ας επιστρέψουμε όμως πίσω πάλι στους στίχους του τραγουδιού και ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε από πού η στιχουργός Σώτια Τσώτου συνέλαβε την εικόνα του πολεμιστή που πολεμούσε με την Τουρκοπούλα αγκαλιά. Μια Τουρκοπούλα προφανώς κουρσεμένη και έπαθλο του αγωνιστή

Αποτελεί κοινό μυστικό για όσους μελετούν την ιστορία πως οι μουσουλμάνες αιχμάλωτες αποτελούσαν ένα είδος επάθλου για τους Έλληνες. Οι πολιτικοί και στρατιωτικοί με οικονομική επιφάνεια σχημάτιζαν με αυτές ένα είδος χαρεμιού, ενώ άλλοι τις χρησιμοποιούσαν σαν παλλακίδες ή τις βάφτιζαν χριστιανές και τις παντρεύονταν (όπως ο Νικόλαος Κριεζώτης και ο Χατζηχρήστος, κατά τον γάμο του οποίου στο Ναύπλιο το 1824 έγινε γλέντι παρουσία των καπεταναίων και της κυβέρνησης). [Χρήστος Λούκος, εισήγηση του με τίτλο «Ερωτικές σχέσεις και σεξουαλικές πρακτικές κατά την Επανάσταση του 1821» στον συλλογικό τόμο «Όψεις της Επανάστασης του 1821», ο οποίος κυκλοφόρησε από την Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού και το περιοδικό «Μνήμων»]

Στο σημείο αυτό ο Χρήστος Λούκος επικαλείται τον ιστορικό Παναγιώτη Στάθη, ο οποίος γράφει σχετικά με τα χαρέμια των ελλήνων οπλαρχηγών: «...Δεν υποδηλώνουν τόσο μια κουλτούρα για τον έρωτα και τη σεξουαλική ζωή, όσο μια αντίληψη για τις πρακτικές κυριαρχίας και δημόσιας επίδειξης της κοινωνικής ισχύος»

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Γεωργίου Καραϊσκάκη, η οποία έχει καταγραφεί από τον ιστοριοδίφη Γιάννη Βλαχογιάννη σε άρθρο του στην «Εστία» το 1917. Ο «γιος της καλογριάς», παρότι οικογενειάρχης, κουβαλoύσε πάντα μαζί του στις μάχες μια εκχριστιανισμένη Τουρκοπούλα ντυμένη ανδρικά. Την έλεγαν Μαριώ, αλλά τη φωνάζανε «Ζαφείρη». Γράφει ο Βλαχογιάννης: «Ήταν στρογγυλοπρόσωπη, με μαύρα μάτια και μια κοτσίδα γύρω στο κόκκινο φέσι με τη γαλάζια φούντα. Φορούσε άσπρες μπαμπακερές κάλτσες, άσπρο φλοκωτό σακκάκι, φουστανέλλα και στο σελλάχι δυο μπιστόλια και ένα γιαταγάνι και στο χέρι ένα ελαφρό ντουφέκι. Ο Καραϊσκάκης, αρρωστιάρης και μακριά από τους δικούς του, είχε ανάγκη από τη φροντίδα μιας γυναίκας». Όταν μια φορά η γυναίκα του , η Γκόλφω, ζήλεψε την παρουσία της Μαριώς και δυσανασχέτησε, ο Καραϊσκάκης της απάντησε με τη γνωστή βωμολοχία του: «Έγνοια σου, μουρή, έχω και για σένα πούτσο. Μη μου χολιάζεις».

Εκτός όμως από τις μουσουλμάνες αιχμάλωτες, υπήρχαν και πολλά νεαρά κορίτσια, χριστιανές και Ελληνίδες, που λόγω ξεριζώματος, ορφάνιας και φτώχειας βρέθηκαν σεξουαλικά εκτεθειμένα. Δεν έλειψαν δε και οι περιπτώσεις των νεαρών αγοριών που έπεφταν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης … «Αν και παρασιωπάται, η θέση αρκετών αγοριών δεν θα ήταν καλύτερη. Δεν έλειψαν φυσικά και μεταξύ των Ελλήνων σεξουαλικές πρακτικές που συνήθως αποδίδονται μόνο στους Τούρκους... Οι πηγές αναφέρονται συχνά στα ψυχοπαίδια που ακολουθούν τους οπλαρχηγούς στο στράτευμα και χρησιμοποιούνται για ποικίλες ανάγκες» [Χρήστος Λούκος]

Οι ευρωπαίοι περιηγητές, κατά βάση άνθρωποι φιλελεύθεροι, έχουν καταγράψει πολλά περιστατικά που οι επίσημες πηγές των εξεγερθέντων Ελλήνων έχουν επιλέξει να λησμονήσουν. Γράφοντας για την τύχη των αιχμαλώτων γυναικών του Ακροκορίνθου, ο εθελοντής ιταλός αξιωματικός Μπρενγκέρι δεν κρύβει τον αποτροπιασμό του: «Μια μέρα περνώντας από την αγορά, είδα πλήθος συγκεντρωμένο. Ζύγωσα και είδα μια νεαρή Τουρκάλα που οι έλληνες στρατιώτες, ύστερα από κάθε λογής προσβολές και ταπεινώσεις, την είχαν μαχαιρώσει πολλές φορές στο πρόσωπο και στα χέρια… Ήταν μια από τις φρικαλέες σκηνές που αντίκριζα καθημερινά» [«Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ’21» του Κυριάκου Σιμόπουλου, Πολιτιστικές Εκδόσεις, 2004)

Η ιστορία του τραγουδιού

Το τραγούδι κυκλοφόρησε πρώτα με την εκτέλεση του νέου τότε τραγουδιστή Γιώργου Νταλάρα. Σχεδόν ταυτόχρονα, κυκλοφόρησε και η εκτέλεσή του από το Γρηγόρη Μπιθικώτση. Στην πορεία τραγουδήθηκε και από διάφορους άλλους τραγουδιστές όπως ο Δημήτρης Μητροπάνος, ο Γιώργος Ζωγράφος, ο Σταύρος Μιχαλόπουλος και άλλους πολλούς

Παρακάτω ακούμε τις πρώτες εκτελέσεις του τυραγουδιού από τον Νταλάρα και τον Μπιθικώτση με την αρχική εκδοχή των στίχων και την «Τουρκοπούλα»

Το αστείο της υπόθεσης είναι πως το τραγούδι αυτό – που σύμφωνα με μία από τις εκδοχές – κόντεψε να προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, διασκευάστηκε και παίχτηκε στη γειτονική χώρα ως "Aşkolsun sevgilim sana" από ένα «αστέρι» της εποχής, την Semiramis Pekkan. Οι στίχοι βέβαια δεν έχουν καμία σχέση με τους ελληνικούς, είναι καθαρά ερωτικοί

Η ιστορία τελικά μας κάνει πλάκα 

Πηγές

https://www.efsyn.gr/themata/kryfa-hartia/337344_poios-logokrine-tin-toyrkopoyla

https://www.tanea.gr/print/2018/09/15/lifearts/o-erotas-sta-xronia-tou-1821/

https://www.tovima.gr/2014/06/03/vimagazino/to-seks-kai-oi-prwtergates-toy-1821/

https://www.ethnos.gr/greece/article/27981/1821sexkaierotesstaxroniathsepanastashs

https://www.lifo.gr/culture/music/na-tane-21-i-istoria-piso-apo-pio-gnosto-kai-exypno-tragoydi-gia-tin-elliniki

https://www.ogdoo.gr/erevna/rakosyllektika/na-tane-to-21-ena-ainigmatiko-kai-pareksigimeno-tragoydi