Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο ΚακόΑναδημοσιεύουμε άρθρο του Τάσου Σαραντή στην Εφημερίδα των Συντακτών (8/5/2023) για το υπό εξέταση αίτημα έκδοσης προσωρινής διαταγής παύσης των εργασιών κατασκευής του ακραία επικίνδυνου για την πόλη και ψευδεπίγραφα αντιπλημμυρικού, έργου. Εργασίες που καταστρέφουν το ποτάμι της πόλης. Το αίτημα υπέβαλλε η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, μαζί με συλλόγους και κατοίκους της περιοχής.
Το δημοσίευμα έχει και την ιδιαίτερη σημασία του αφού διαψεύδει ευθέως τον οχετό ψευδών ισχυρισμών περί λήξης της δικαστικής διαδικασίας.
Στο ΣτΕ για προσωρινή διακοπή εργασιών στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας
του Τάσου Σαραντή - ΕΦΣΥΝ 8/5/2023
Σε αναμονή έκδοσης απόφασης από το Συμβούλιο της Επικρατείας στο αίτημα προσωρινής διαταγής που έχει καταθέσει η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος και σύλλογοι της Ραφήνας βρίσκονται οι κάτοικοι της περιοχής, αλλά και της Αττικής, που αγωνίζονται εδώ και δύο εβδομάδες να αποτρέψουν οποιαδήποτε νέα επέμβαση στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας.
Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί στις αρχές αυτής της εβδομάδας και θα είναι κρίσιμη για την αποφυγή ανεπανόρθωτης περιβαλλοντικής καταστροφής, που ήδη επιτελέστηκε εν μέρει με την πλήρη αποψίλωση περίπου 300 μέτρων στις 24/4/2023 που ξεκίνησε το έργο διευθέτησης του ρέματος Ραφήνας («Μπουλντόζες καταστρέφουν το Μεγάλο Ρέμα στη Ραφήνα», 24/4/2023).
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία «οποιαδήποτε παρέμβαση και ιδιαίτερα αυτήν την εποχή, θα προκαλέσει σημαντική και μη-αντιστρεπτή βλάβη στο οικοσύστημα του ρέματος Ραφήνας και ειδικότερα στα είδη της ορνιθοπανίδας που φωλιάζουν στη συγκεκριμένη περιοχή». Κάποια μάλιστα εξ αυτών περιλαμβάνονται στον κατάλογο του «Παραρτήματος Ι» της ευρωπαϊκής Οδηγίας περί της διατήρησης των άγριων πτηνών (2009/147/ΕΚ).
«Οποιαδήποτε νέα επέμβαση , ειδικά στον οριοθετημένο υγρότοπο της εκβολής και μάλιστα σε αναπαραγωγική περίοδο για όλα τα είδη, θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στο εξαιρετικά ευαίσθητο οικοσύστημα του ποταμού. Γι’ αυτό ο κόσμος καθημερινά στέκεται στην είσοδο του εργοταξίου της ΙΝΤΡΑΚΑΤ που έχει αναλάβει το έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος για λογαριασμό του υπουργείου Υποδομών, μέχρι να βγει απόφαση για τα ασφαλιστικά μέτρα που καταθέσαμε στο ΣτΕ με τα οποία ζητάμε την αναστολή των εργασιών μέχρι την εκδίκαση της προσφυγής που έχουμε καταθέσει από το 2019 κατά του Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης που παραβιάζει κατάφωρα την Εθνική και Ενωσιακή νομοθεσία», δήλωσε η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, εκπρόσωπος της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.
Εντωμεταξύ, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), στα πλαίσια έρευνας για τη βιοποικιλότητα που υλοποιεί στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, πραγματοποίησε δειγματοληψία πάνω από το σημείο επέμβασης στο ποτάμι, λίγες ημέρες μετά την ισοπέδωση τμήματος του οριοθετημένου υγροτόπου της εκβολής. Στο βίντεο, εκτιμάται ότι «το έργο διευθέτησης και εκχερσώσεων βλάστησης που συντελείται αυτή την εποχή θα προκαλέσει σοβαρή ζημιά στους πληθυσμούς υδρόβιας πανίδας και στους οικοτόπους της περιοχής».
Υπενθυμίζεται ότι την επέμβαση στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας καταδίκασαν με κοινή τους ανακοίνωση οι οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ΟΖΟΝ, Καλλιστώ, ΡΟΗ-Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων, iSea, MedINA, ενώ την ανακοίνωση συνυπογράφουν και 50 ακόμη συλλογικότητες και τοπικοί σύλλογοι που ζητούν να σταματήσουν άμεσα οι καταστρεπτικές επεμβάσεις στον υγρότοπο της εκβολής του Μεγάλου Ρέματος και να επανεξεταστεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα επιτάσσει η ενωσιακή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία («Μαζική καταδίκη της παράνομης επέμβασης στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας», 28/4/2023).
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 20/4/2023
Σε ευθύνες συγκεκριμένων κατηγορουμένων από την θέση και την αρμοδιότητα που είχε ο καθένας αναφέρθηκε ο τεχνικός σύμβουλος των θυμάτων της φωτιάς, αντιστράτηγος της Πυροσβεστικής ε.α.
Σε ευθύνες συγκεκριμένων κατηγορουμένων από τη θέση και την αρμοδιότητα που είχε ο καθένας όταν η φωτιά σάρωσε το Μάτι, αφήνοντας πίσω της εκατόμβη νεκρών, αναφέρθηκε κατά τη σημερινή δεύτερη ημέρα κατάθεσής του ο τεχνικός σύμβουλος των θυμάτων της φωτιάς, αντιστράτηγος της Πυροσβεστικής ε.α., Ανδριανός Γκουρμπάτσης.
Ο μάρτυρας, απαντώντας σε ερωτήσεις συνηγόρων των θυμάτων, αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα πρόσωπα που κατά το μερίδιο της ευθύνης που είχαν είτε αδράνησαν είτε δεν αντέδρασαν με τον ενδεδειγμένο τρόπο το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018, όταν η φωτιά στο Νταού Πεντέλης δεν αντιμετωπίστηκε αμέσως.
Η θέση που διατύπωσε ο μάρτυρας, αντίστοιχη με αυτήν που έχει και ο πραγματογνώμονας της Εισαγγελίας, Δημήτρης Λιότσιος, είναι ότι έπρεπε να εκτιμηθεί η κατάσταση και να δοθεί εντολή για προληπτική απομάκρυνση πολιτών πριν τις 17.30, οπότε η φωτιά δεν είχε ακόμη διασπαστεί σε δύο μέτωπα.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση συνηγόρου προς Υποστήριξη της Κατηγορίας ο Α. Γκουρμπάτσης επικαλέστηκε δύο περιπτώσεις εκκενώσεων, με πρώτη αυτή στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, λίγους μήνες μετά το Μάτι, και δεύτερη αυτή στα Ψαχνά Εύβοιας τον Αύγουστο του 2019, όταν απομακρύνθηκαν με λεωφορεία περίπου 300 κάτοικοι χωριών, με επικεφαλής της Πυροσβεστικής, τότε, τον κατηγορούμενο Βασίλη Ματθαιόπουλο.
Αναφερόμενος στον κατηγορούμενο που στη φωτιά στο Μάτι ήταν υπαρχηγός επιχειρήσεων, ο πραγματογνώμονας των θυμάτων είπε πως «ο κ. Ματθαιόπουλος δεν ήταν κομιστής εντολών, αλλά εκ της θέσεώς του έπρεπε να δίνει εντολές».
Επίσης αναφέρθηκε και στον τότε διοικητή του ΕΣΚΕ, Γιάννη Φωστιέρη, λέγοντας πως «έπρεπε άμεσα να είχε κινητοποιήσει τον μηχανισμό του 199». Τόνισε, δε, πως «πρώτο μέλημα της Πυροσβεστικής είναι η διάσωση των ανθρώπων και μετά να σβήσει η φωτιά, ή ταυτόχρονα. Εδώ δεν σώθηκε ο κόσμος…».
Ο μάρτυρας επανέλαβε πως οι πυροσβεστικές δυνάμεις έπρεπε να αντιδράσουν άμεσα στο Νταού Πεντέλης για να περιοριστεί η φωτιά και επεσήμανε ότι «Πιστεύω ότι δεν αξιολογήθηκε ορθά ο κίνδυνος και υπήρξε ολιγωρία κινητοποίησης των εναέριων και επίγειων δυνάμεων». Είπε επίσης πως εκείνη την ημέρα δεν έκλεισε κανένα αεροδρόμιο λόγω καιρικών συνθηκών και ότι υπήρχαν διαθέσιμα εναέρια μέσα για να διατεθούν για την κατάσβεση της πυρκαγιάς.
Απαντώντας σε ερώτηση για τις ενέργειες του κατηγορούμενου, τότε δήμαρχου Πεντέλης, Δημήτρη – Στέργιου Καψάλη, ο αντιστράτηγος είπε πως καθυστέρησε να ειδοποιήσει για τη φωτιά και ανέφερε ότι ο κατηγορούμενος «φημολογείται πως είναι κουμπάρος με τον κάτοικο της περιοχής, και επίσης κατηγορούμενο στην υπόθεση, στον οποίο αποδίδεται η έναρξη της φωτιάς». Ο μάρτυρας είπε πως γι’ αυτόν τον λόγο, πιθανότατα, «υπήρχε μια καθυστέρηση ενημέρωσης από τον δήμαρχο Πεντέλης για τη φωτιά. Κινητοποίησε πρώτα τα δικά του οχήματα. Δεν τηλεφώνησε ποτέ στην Πυροσβεστική, δεν προκύπτει από καταγραφικά τέτοιο τηλεφώνημα… Μετά τις 5 τηλεφώνησε και ενημέρωσε τον κ. Τόσκα».
Επίσης συμπλήρωσε ότι δεν είχε γίνει καθαρισμός των ρεμάτων στον δήμο.
Αντίστοιχα, σε ερώτηση για τον κατηγορούμενο δήμαρχο Ραφήνας – Πικερμίου, Ευάγγελο Μπουρνούς*, ο κ. Γκουρμπάτσης είπε: «Τον άκουσα που έδωσε συνέντευξη και είπε πως η φωτιά κατευθύνεται προς Διόνυσο, βόρεια, και ότι στο Μάτι δεν θα πάει. Πώς να αποφασίσει για οργανωμένη απομάκρυνση αφού είχε άλλη αντίληψη για την κατεύθυνση της πυρκαγιάς;».
Ο μάρτυρας κατέθεσε πως για όσα συνέβησαν στο Μάτι δεν διατάχθηκε ποτέ Ενορκη Διοικητική Εξέταση και ότι γενικότερα ποτέ δεν έχει γίνει έρευνα για καμία φωτιά.
«Επειδή στην προκειμένη περίπτωση εμπλεκόμενος ήταν ο αρχηγός, θα μπορούσαν να διατάξουν έρευνα ο κ. Τόσκας ή η κ. Γεροβασίλη από τη Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης. Εγώ έκανα μια αναφορά στην κυρία Γεροβασίλη πως θα έπρεπε να γίνει έρευνα. Δεν έγινε», είπε.
Η κατάθεση του πραγματογνώμονα συνεχίζεται τη Δευτέρα 24 Απριλίου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (via ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)
* Σημειώνουμε πως η κατάθεση του μάρτυρα από της 20/4 περιλαμβάνει τα εξής:
Εισαγγελέας: Εσείς λέτε, πάντως, ότι ακόμα και να διατασσόταν δεν θα υλοποιούνταν;
Γκουρμπάτσης: Ναι, οι δήμοι και η Περιφέρεια δεν είχαν οργανωθεί, όπως έλεγε ο νόμος.
Εισαγγελέας: Λέτε, δηλαδή, πως δεν υπήρχαν μνημόνια ενεργειών και πως η μη εισήγηση από την Πυροσβεστική λειτούργησε ως άλλοθι;
Γκουρμπάτσης : Δεν έγινε η απομάκρυνση διότι φοβήθηκαν πως, εάν διατασσόταν, θα υπήρχαν περισσότερα θύματα. Δεν υπήρχε πρόβλεψη για το πώς θα απομακρυνθεί ο κόσμος, πού θα συγκεντρωθεί, κ.λπ. και προτίμησαν να μη γίνει απομάκρυνση.
Γκουρμπάτσης για Μπουρνούς: «Τον άκουσα που έδωσε συνέντευξη και είπε πως η φωτιά κατευθύνεται προς Διόνυσο, βόρεια, και ότι στο Μάτι δεν θα πάει. Πώς να αποφασίσει για οργανωμένη απομάκρυνση αφού είχε άλλη αντίληψη για την κατεύθυνση της πυρκαγιάς;»
Σε μία χώρα που βρίσκεται στη θέση 108 σε ό,τι αφορά στην ελευθερία και την ανεξαρτησία της ενημέρωσης, η -μερική έστω- καταδίκη του alterthess.gr στην αγωγή μεγαλοστελέχους της "Ελληνικός Χρυσός ΑΕ" εναντίον της σελίδας και της δημοσιογράφου της, αποτελεί άλλο ένα καρφί στο φέρετρο της δημοκρατίας. Στη χώρα που τα επίσημα και ημιεπίσημα ενημερωτικά μέσα ελέγχονται από τις εξουσίες (από την κεντρική μέχρι τις τοπικές μέσω χρηματοδοτήσεων, αγοράς διαφήμισης και μεθοδεύσεων τύπου "λίστας Πέτσα"), οι φωνές που ελέγχουν τα κακώς κείμενα ενοχλούν. Στον βάλτο της διαρκούς αναπαραγωγής προκατασκευασμένων δελτίων τύπου από κέντρα εξουσίας, ο καθαρός αέρας του ελέγχου της ασυδοσίας των εξουσιαστών, είναι ανεπιθύμητος. Μηνύσεις και αγωγές που εργαλειοποιούν τη Δικαιοσύνη στην κατεύθυνση της κατάργησης του θεμέλιου λίθου της δημοκρατίας, δηλαδή του ελέγχου των εξουσιών, είναι κατακριτέες και καταδικαστέες. Όπως έγραψε και ο Εισαγγελέας που έκρινε μήνυση κατά της Attica Voice και του ιστολογίου Δασαμάρι SOS από "επίσημες ενημερωτικές σελίδες": Τα Μέσα κρίνουν και κρίνονται και ως εκ τούτου απέρριψε και κατέκρινε τους μηνυτές, δικαιώνοντας την Attica Voice. Δεν αρκεί όμως η οξυδέρκεια και η επιστημονική κατάρτιση των δικαστικών λειτουργών. Η θέσπιση σχετικής νομοθεσίας είναι πιο απαραίτητη σήμερα από ποτέ. Το παράδειγμα του Alterthess.gr το καθιστά σαφές. Αναδημοσιεύουμε ανάρτηση του alterthess.gr σχετικά με την ανακοίνωση του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου για την υπόθεση της αγωγής κατά του alterthess και της δημοσιογράφου Σταυρούλας Πουλημένη.
Το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (International Press Institute) μαζί με τους εταίρους του στο Media Freedom Rapid Response (MFRR) εκφράζει την απογοήτευσή του για την πρόσφατη δικαστική απόφαση σχετικά με την αγωγή SLAPP κατά του ανεξάρτητου ελληνικού μέσου ενημέρωσης Alterthess και μιας από τις δημοσιογράφους του, της Σταυρούλας Πουλημένη.
Το IPI υπενθυμίζει ότι στις αρχές του 2023 δικαστήριο της Αθήνας έκανε εν μέρει δεκτή την αγωγή που κατέθεσε πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρείας εξόρυξης χρυσού Hellas Gold, επιδικάζοντας στο συνεργατικό μέσο ενημέρωσης 3.000 ευρώ ως αποζημίωση στον ενάγοντα.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η αγωγή προέκυψε από δικαστικό ρεπορτάζ που είχε δημοσιεύσει η δημοσιογράφος τον Οκτώβριο του 2020 σχετικά με την πρωτοβάθμια ποινική καταδίκη δύο στελεχών της Hellas Gold για την φερόμενη ρύπανση των υδάτινων πηγών στη Βόρεια Χαλκιδική από την εταιρεία. Μετά από μια πρώτη έφεση, οι καταδίκες επιβεβαιώθηκαν στο Εφετείο τον Σεπτέμβριο του 2021, όπως είχε αναφέρει τότε το Alterthess.
Ένα μήνα αργότερα, τον Οκτώβριο του 2021, ένα από τα στελέχη, ο Ευστάθιος Λιάλιος, κατέθεσε αγωγή που βασίστηκε εν μέρει στον Κανονισμό της ΕΕ για τη Γενική Προστασία Δεδομένων (GDPR), με την οποία ζητούσε αποζημίωση 100.000 ευρώ, υποστηρίζοντας ότι η δημοσιογράφος τον δυσφήμισε και παραβίασε παράνομα τα προσωπικά του δεδομένα, δημοσιεύοντας το πλήρες όνομα και τη θέση του κατά την αναφορά της πρωτόδικης καταδίκης. Έπειτα από δεύτερη έφεση, οι καταδίκες και των δύο στελεχών ανατράπηκαν στη συνέχεια από ανώτερο δικαστήριο τον Μάιο του 2022, όπως ανέφερε τότε και το Alterthess.
Το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου σημειώνει μεταξύ άλλων αναφερόμενο στην καταδικαστική απόφαση πως «το Πρωτοδικείο της Αθήνας απέρριψε τον ισχυρισμό του Λιάλιου για δυσφήμιση, αλλά τάχθηκε υπέρ του ενάγοντος όσον αφορά τον ισχυρισμό του για παραβίαση του Γενικού Κανονισμού Προσωπικών Δεδομένων, επιδικάζοντας αποζημίωση για “ηθική βλάβη”».
«Αν και η αποζημίωση ήταν σημαντικά χαμηλότερη από τα 100.000 ευρώ που είχε αρχικά ζητηθεί, πιστεύουμε ότι οι επιπτώσεις αυτής της απόφασης ξεπερνούν κατά πολύ τα χρηματικά όρια και αγγίζουν αρχές θεμελιώδεις για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης» σημειώνει το IPI εξηγώντας ότι «με την καταδίκη μιας δημοσιογράφου για τη δημοσιοποίηση λεπτομερειών σχετικά με μια πρωτοβάθμια ποινική καταδίκη, η ετυμηγορία του δικαστηρίου υπονομεύει τις αρχές τόσο της ανοικτής δικαιοσύνης όσο και του δικαστικού ρεπορτάζ. Η εν λόγω δίκη διεξήχθη σε ανοικτή συνεδρίαση, χωρίς περιορισμούς στην ενημέρωση, και η πρωτοβάθμια ετυμηγορία ανακοινώθηκε δημοσίως στο δικαστήριο. Η αναφορά ειδήσεων σχετικά με την καταδίκη, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων και των θέσεων των ατόμων, αποτελεί συνήθη δημοσιογραφική πρακτική σε όλο τον κόσμο» σημειώνει στην ανακοίνωση που συνυπογράφει με άλλες πέντε οργανώσεις για την Ελευθερία του Τύπου.
Σύμφωνα με το IPI, το σκεπτικό του δικαστηρίου ότι η δημοσιογράφος θα έπρεπε να είχε ζητήσει τη συγκατάθεση του ατόμου για τη δημοσίευση του ονόματος και της θέση του «είναι εντελώς αδικαιολόγητο».
Όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση των έξι οργανώσεων «οι πολίτες που ζουν στη Χαλκιδική και τη Βόρεια Ελλάδα έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν έγκαιρη ενημέρωση για τα άτομα που κρίνονται ένοχα σε πρώτο βαθμό, ειδικά όταν πρόκειται για ένα θέμα σοβαρού δημόσιου ενδιαφέροντος, όπως η ρύπανση των υδάτων στην περιοχή τους. Συνεπώς, το δικαίωμα των μέσων ενημέρωσης να δημοσιεύουν τέτοιες πληροφορίες υπερτερεί σαφώς της προσδοκίας ιδιωτικότητας ενός καταδικασθέντος ατόμου. Παρόλο που οι καταδικαστικές αποφάσεις των στελεχών μπορεί αργότερα να ανατράπηκαν, τον Οκτώβριο του 2020 ήταν σαφώς προς το δημόσιο συμφέρον να αναφερθεί το πρώτο στάδιο της δικαστικής διαδικασίας».
Οι διεθνείς οργανώσεις τονίζουν ότι η απόφαση αυτή δημιουργεί ένα επικίνδυνο νομικό προηγούμενο. «Εάν η απόφαση αυτή ισχύσει, θα μπορούσε να προκαλέσει ένα κύμα παρόμοιων αγωγών που θα βασίζονται στον ΓΚΠΔ για τη φίμωση της δημοσιογραφικής πληροφόρησης δημόσιου συμφέροντος και τη διατήρηση ορισμένων πληροφοριών ως μυστικών. Συνεπώς, η απόφαση αυτή κινδυνεύει να ενθαρρύνει άλλα ισχυρά άτομα ή εταιρείες να χρησιμοποιήσουν τους κανονισμούς του ΓΚΠΔ για να προσπαθήσουν να κρατήσουν ορισμένες πληροφορίες ή ονόματα εκτός δημόσιας σφαίρας. Πιστεύουμε, επομένως, ότι η απόφαση αυτή αποτελεί απειλή για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, η οποία ήδη βρίσκεται υπό σημαντική πίεση».
Οι οργανώσεις του MFRR αποφάσισαν να παράσχουν χρηματοδότηση για την κάλυψη των νομικών εξόδων που απαιτούνται για την έφεση. Επιπλέον, εκφράζουν την ελπίδα τους ότι το δικαστήριο θα αναγνωρίσει τα ζητήματα που διακυβεύονται και τελικά θα ανατρέψει αυτή την ανησυχητική πρωτοβάθμια απόφαση. Η εξασφάλιση ενός δίκαιου αποτελέσματος θα είναι σημαντική όχι μόνο για τo Alterthess και τη Σταυρούλα Πουλημένη, αλλά και για όλους τους δημοσιογράφους που πραγματοποιούν παρόμοιο έργο στην Ελλάδα.
Δείτε ολόκληρη την ανακοίνωση που υπογράφουν οι παρακάτω οργανώσεις:
ARTICLE 19 Europe
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
European Federation of Journalists (EFJ)
Free Press Unlimited (FPU)
International Press Institute (IPI)
OBC Transeuropa (OBCT)
Για να μη ξεχνιόμαστε (πηγή JoDi graphics)
Στην Εφημερίδα των Συντακτών της 9ης Απριλίου 2022 διαβάσαμε ένα άρθρο με τον τίτλο «Πάγος» από την Κομισιόν στα «σπιτάκια ανακύκλωσης». Το άρθρο αναφερόταν στην ενόχληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα «σπιτάκια» της Ανταποδοτική Ανακύκλωση ΑΕ και το κόστος τους, το οποίο ανέρχεται σε 372.000 ευρώ ανά σπιτάκι. Στην Αττική, η προμήθεια τέτοιων «σπιτιών ανακύκλωσης» γίνεται μέσω του -ελεγχόμενου από τον περιφερειάρχη Αττικής, Γ. Πατούλη- φορέα διαχείρισης απορριμμάτων της πολυπληθέστερης περιφέρειας της χώρας (ΕΔΣΝΑ: Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής) και διανέμονται στους δήμους. Η Κομισιόν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ανάμιξης της OLAF (Office européen de lutte antifraud δηλαδή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας καταπολέμησης της Απάτης). Θυμηθήκαμε και κάτι έρευνες για διπλές αποφάσεις και προνομιακές σχέσεις της ΑΑ, αλλά αυτά ακόμα διερευνώνται
Αν θα έχει μπλεξίματα ο κολλητός του Μίχου, ο Πατούλης, ποσώς μας ενδιαφέρει. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το ενδεχόμενο επιστροφής ή απόδοσης των χρημάτων για τους οικίσκους, των ευρωπαϊκών πόρων, από το ελληνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
«Πάγος» από την Κομισιόν στα «σπιτάκια ανακύκλωσης»
του Στέργιου Ζιαμπάκα
Με επιστολή της στον Αδ. Γεωργιάδη η επίτροπος Ελίζα Φερέιρα ζητεί διευκρινίσεις για τις επενδύσεις που αφορούν τα της αγοράς εξοπλισμού και παγώνει ως τότε την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ● Στην Αττική ο σχετικός διαγωνισμός προέβλεπε την προμήθεια έως 180 τέτοιων «σπιτιών» αντί του ποσού των 66,6 εκατ. ευρώ ● Από τις Βρυξέλλες αφήνονται υπόνοιες για το ενδεχόμενο μελλοντικής εμπλοκής της OLAF.
Στον «πάγο» με τον πλέον επίσημο τρόπο βάζει η Κομισιόν ευρωπαϊκούς πόρους για την αγορά εξοπλισμού ανακύκλωσης που προωθείται στην ελληνική Αυτοδιοίκηση. Με μια επιστολή από την οποία αναδύεται δυσαρέσκεια έως και εκνευρισμός από την Ευρωπαϊκή Ενωση προς τις ελληνικές αρχές, η επίτροπος για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις, Ελίζα Φερέιρα, ενημερώνει τον Ελληνα υπουργό Ανάπτυξης, Αδ. Γεωργιάδη, ότι η Κομισιόν απαιτεί διευκρινίσεις γύρω από τις επενδύσεις που αφορούν τα «σπίτια ανακύκλωσης» («recycling houses») και, μέχρι αυτές να παρασχεθούν, η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αποσύρεται.
Η επιστολή της κ. Φερέιρα υπεγράφη ηλεκτρονικά στις 8 Μαρτίου 2023 και αποτελεί απάντηση σε προηγούμενη επιστολή, υπογεγραμμένη από τον κ. Γεωργιάδη, στις 10 Φεβρουαρίου 2023. Οπως προκύπτει από την αλληλογραφία, ο Ελληνας υπουργός περιέγραφε στις ευρωπαϊκές αρχές λεπτομέρειες σχετικά με τα «σπιτάκια ανακύκλωσης», που τα προμηθεύονται οι ελληνικοί ΟΤΑ με ευρωπαϊκούς πόρους, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές, Μεταφορές, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ) 2014-2020.
Είχε υπάρξει προηγούμενη αλληλογραφία για τον συγκεκριμένο εξοπλισμό ανακύκλωσης μεταξύ ευρωπαϊκών και ελληνικών υπηρεσιών, τον Οκτώβριο του 2022 και τον Ιανουάριο του 2023, μέχρι που ο κ. Γεωργιάδης απευθύνθηκε στην ίδια την επίτροπο, περιγράφουν πηγές της Κομισιόν, κατόπιν ερωτημάτων της «Εφ.Συν.».
Στην τελική απάντησή της προς τον υπουργό Ανάπτυξης, η κ. Φερέιρα ήταν ξεκάθαρη: Μέχρι οι ελληνικές αρχές να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα και την αναλογία κόστους/απόδοσης των «σπιτιών ανακύκλωσης» και επομένως να διευθετηθεί οριστικά το ζήτημα, «…το καλύτερο βήμα είναι να αποσύρουμε τις σχετικές δαπάνες από τις αποζημιώσεις και να μην τις συμπεριλάβουμε σε επόμενες αξιώσεις πληρωμής».
Ο οικίσκος τη νύχτα. 372.000 ευρώ ίσως να είναι και λίγα για τέτοιο ωραίο θέαμα
Προφανείς αιχμές
«Έχω ζητήσει από τις υπηρεσίες μου να ενημερώσουν τους ομολόγους μου στην ελληνική διοίκηση για περαιτέρω ενέργειες που είναι απαραίτητες για τη διευθέτηση αυτού του ζητήματος, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση της Ε.Ε. εφαρμόζεται ανά πάσα στιγμή με στρατηγικό, αποτελεσματικό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο», καταλήγει -με προφανείς αιχμές προς την ελληνική κυβέρνηση- η επιστολή της Ευρωπαίας επιτρόπου.
Η αναφορά στα «σπίτια ανακύκλωσης» παραπέμπει ευθέως στην «Ανταποδοτική Ανακύκλωση Α.Ε.» -πρόκειται για το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ανακυκλώσιμων απορριμμάτων στα «σπιτάκια», του οποίου οι καταναλωτές μπορούν να αφήνουν συσκευασίες μιας χρήσης (π.χ. πλαστικά μπουκάλια, αλουμινένια κουτάκια), εισπράττοντας αντίτιμο μέσω κουπονιών αξίας 0,03 ευρώ ανά συσκευασία.
Στην Αττική, η προμήθεια τέτοιων σπιτιών ανακύκλωσης γίνεται μέσω του -ελεγχόμενου από τον περιφερειάρχη Αττικής, Γ. Πατούλη- φορέα διαχείρισης απορριμμάτων της πολυπληθέστερης περιφέρειας της χώρας (ΕΔΣΝΑ: Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής) και διανέμονται στους δήμους.
Ο διαγωνισμός-μαμούθ που είχε υλοποιήσει ο ΕΔΣΝΑ το 2020 προέβλεπε –μεταξύ άλλων εξοπλισμών ανακύκλωσης- την προμήθεια έως 180 (90+90) τέτοιων σπιτιών, με τελικό κόστος (συμπεριλαμβανομένου δικαιώματος προαίρεσης και ΦΠΑ) τα 66.625.000 ευρώ, που μεταφράζεται σε κόστος 372.000 ευρώ/σπιτάκι.
Ανάδοχος και μοναδικός μειοδότης με έγκυρη προσφορά ήταν η «ΤΕΧΑΝ ΑΒΕΕ» που κατασκευάζει αυτά τα σπιτάκια. Οι συνολικές προμήθειες εξοπλισμού του διαγωνισμού του ΕΔΣΝΑ (συνολικού κόστους 219 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου δικαιώματος προαίρεσης και ΦΠΑ) εντάχθηκαν στο ΥΜΕΠΕΡΑΑ, εφόσον είχαν προκύψει μειοδότες.
Εθνικοί πόροι
Πηγές του ΕΔΣΝΑ, επικαλούμενες στοιχεία από το λογιστήριο του Συνδέσμου μέχρι τα μέσα Μαρτίου, ανέφεραν στην «Εφ.Συν.» ότι έχουν παραληφθεί 44 σπιτάκια και έχουν πληρωθεί τα 41 –ποσότητα που ισοδυναμεί με κόστος κατά τι μεγαλύτερο των 15 εκατ. ευρώ.
Πηγές από τον κλάδο της διαχείρισης απορριμμάτων, που έχουν μάλιστα γνώση της επιστολής της κ. Φερέιρα, επισημαίνουν το ενδεχόμενο, μετά την αντίδραση της Κομισιόν, να αντικατασταθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι με εθνικούς πόρους, σημειώνοντας ότι οι συμβάσεις που έχει υπογράψει το ελληνικό Δημόσιο για την προμήθεια των σπιτιών είναι νόμιμες και δεν μπορούν να αθετηθούν.
Τι θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση; Θα αντικατασταθούν οι πόροι του ΥΜΕΠΕΡΑΑ από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ); Θα αναγκαστούν οι ΟΤΑ ή Σύνδεσμοι των ΟΤΑ (όπως ο ΕΔΣΝΑ) να καλύψουν τις προμήθειες από τους δικούς τους πόρους, επιβαρύνοντας –κατ’ επέκταση– τους προϋπολογισμούς των δημοτών; Ανάλογες –και πολλές άλλες διευκρινιστικές– ερωτήσεις απηύθυνε η «Εφ.Συν.» στο υπουργείο Ανάπτυξης, χωρίς να λάβει απαντήσεις.
Το σχόλιο κύκλων του υπουργείου σε 9 πολύ συγκεκριμένα ερωτήματα της «Εφ.Συν.» για την επιστολή της κ. Φερέιρα ήταν το εξής και μόνο:
«Η αλληλογραφία μεταξύ του υπουργού κ. Γεωργιάδη και της επιτρόπου αποτελεί συνέχεια αλληλογραφίας που απεστάλη από υπηρεσιακά στελέχη της Ε.Ε. και αφορά το ΣΔΙΤ Πελοποννήσου. Σε καμία περίπτωση δεν έχει τεθεί θέμα απόσυρσης της χρηματοδότησης από την πλευρά της Ε.Ε., καθώς ήδη εκ των 464,2 εκατ. ευρώ που έχουν διατεθεί για δράσεις απορριμμάτων, ποσό 203 εκατ. ευρώ έχει ήδη επιστραφεί από την Ε.Ε. προς την Ελλάδα. Επιπλέον, σημειώνεται ότι ο αναφερόμενος τρόπος ανακύκλωσης είναι σύμφωνος με τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) και αναφέρεται ρητά σε αυτόν, ενώ η ελληνική πλευρά έχει ήδη προβεί στην πρόσληψη συμβούλου που θα εκτιμήσει τη σχέση κόστους-οφέλους της διαδικασίας ανακύκλωσης μέσα από τα “σπιτάκια”».
Η ανακύκλωση τους κάνει όλους χαρούμενους
Υπόνοιες από τις Βρυξέλλες
Σημειώνεται ότι η κ. Φερέιρα στην επιστολή αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στα «σπιτάκια ανακύκλωσης» και όχι σε κάποιον ευρύτερο σχεδιασμό διαχείρισης αποβλήτων. Μάλιστα, πηγές της Κομισιόν που απάντησαν σε διευκρινιστικές ερωτήσεις της «Εφ.Συν.» αποσαφήνισαν ότι η αλληλογραφία για τα «σπιτάκια ανακύκλωσης» αφορά περιοχές της Αττικής, της Κρήτης και της Πελοποννήσου.
Οσον αφορά την απόσυρση πόρων που -κατά το υπουργείο- «δεν έχει τεθεί», η επιστολή της κ. Φερέιρα είναι ξεκάθαρη (βλ. έγγραφο). Σημειώνεται ακόμα ότι, τη στιγμή που το υπουργείο Ανάπτυξης περί άλλα τυρβάζει, πηγές των Βρυξελλών σπεύδουν να αφήσουν υπόνοιες ακόμα και για το ενδεχόμενο μελλοντικής εμπλοκής της OLAF, εάν προκύψουν συγκεκριμένες υποψίες απάτης.
Υπενθυμίζεται ότι το όνομα της «Ανταποδοτικής» είχε εμφανιστεί και σε υποκλαπείσες συνομιλίες μεταξύ κυβερνητικών στελεχών, συγκεκριμένα του γενικού γραμματέα Αποβλήτων, Μ. Γραφάκου, και του (πρώην υπουργού Περιβάλλοντος) Κ. Χατζηδάκη.
Θα αναμιχθεί η OLAF; Κανείς δεν ξέρει αλλά το ενδεχόμενο κάλυψης του κόστους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μένει ανοιχτό (το απευχόμαστε)
Σε συνομιλία που είχε αποκαλύψει η εφημερίδα «Documento» και φέρεται να είχε γίνει στις 21/11/2020, ο κ. Γραφάκος εμφανίζεται να λέει ότι ασχολείται «δύο μέρες με την έκθεση του ΕΟΑΝ για την Ανταποδοτική» και ο προϊστάμενός του υπουργός τον κόβει, επισημαίνοντας: «Δεν ξέρω αν πρέπει να τα πούμε από εδώ» (βλ. «Εφ.Συν.» 12/12/2022: «Οι υποκλοπές και τα συμφέροντα...»). Περίπου 40 ημέρες μετά, η κυβέρνηση προχώρησε σε ανασχηματισμό και ο κ. Χατζηδάκης μετακινήθηκε στο υπουργείο Εργασίας.
Ενδιαφέρουσες συνδέσεις
Το σκοτάδι πίσω από τη ξεριζωμένη Μανόλια του Πικερμίου
Στις 10 Μαρτίου του 2023 αναχώρησε ο μεγάλος λογοτέχνης Αλέξης Πάρνης. Είχαμε αποφασίσει να δημοσιεύσουμε ένα αφιέρωμα στο έργο της σημαντικής αυτής προσωπικότητας αλλά όσα δοκίμια και αν επιχειρούσαμε να γράψουμε, τα θεωρήσαμε πολύ φτωχά για το μέγεθος του. Έτσι εις μνήμην του λογοτέχνη που η διεθνής του ακτινοβολία δεν αμφισβητήθηκε ποτέ, τουλάχιστον σοβαρά (για να κάνουμε μία νύξη στα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του Ζαχαριάδη και τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν λόγω της μη αποκήρυξης του εκ μέρους του συγγραφέα), αποφασίσαμε να αναδημοσιεύσουμε την τελευταία μεγάλη του συνέντευξη. Την έδωσε τον στην Έφη Μαρίνου και την Εφημερίδα των Συντακτών και δημοσιεύτηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2018.
Στην εισαγωγή της η Έφη Μαρίνου σημειώνει:
Από τον ΕΛΑΣ στις μάχες του Δεκέμβρη του ’44 και μετά ξανά στο βουνό με τον Δημοκρατικό Στρατό ως πολεμικός ανταποκριτής. Και μετά πολιτικός πρόσφυγας στην πρώην Σοβιετική Ενωση.
Εκεί τον περίμεναν η λογοτεχνία, η ποίηση, το θέατρο, τα βραβεία. Τον περίμεναν «Το τραγούδι για τον Νίκο Μπελογιάννη», το «Νησί της Αφροδίτης» και πολλά ακόμα έργα.
Τον περίμενε όμως και ο τρόμος του γκουλάγκ. Γιατί ο κομμουνιστής Αλέξης Πάρνης είχε πλέον χαρακτηριστεί αντισοβιετικός...
Ο Αλέξης Πάρνης δεν θέλει να δίνει συνεντεύξεις. Χρόνια πιέζαμε, ακόμα και μέσω του εκδότη του, αλλά αρνιόταν. Χάρη στη μεσολάβηση του στενού του φίλου και συναδέλφου Γιώργου Πετρόπουλου τον συναντήσαμε τελικά στο σπίτι του στην Παλλήνη για «να τα πούμε φιλικά» με μεζέδες, κρασί και βότκα.
Μας δέχτηκε στον προσωπικό του χώρο παραδίπλα από το σπίτι του, στο «αμπρί» όπως το ονομάζει καθώς προσομοιάζει με το αμπρί του βουνού. Χώρος γεμάτος από μνήμες αγώνα, ξενιτιάς, δημιουργίας, αποτυπωμένες στους τοίχους, στις βιβλιοθήκες. Κι όταν πέφτει το βλέμμα στον τίτλο της ποιητικής του συλλογής «Σοβιετική γη», φόρος τιμής στην άλλοτε κραταιά Σοβιετική Ένωση, αναρωτιέσαι περί της «κινητήριας δύναμης της Ιστορίας», περί της «αποφασιστικής στροφής»...
Σκέφτεσαι πόσο εξωπραγματικά έγιναν τα πράγματα ή πόσο εξωπραγματικά ήταν κάποτε…
Και πώς ν’ αφήσεις έξω από την κουβέντα με τον Αλέξη Πάρνη την ιστορία του Εμφυλίου όταν σαν χθες ο Εμφύλιος τελείωνε οι αντάρτικες ομάδες του Δ.Σ. υποχωρούσαν ηττημένες στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας;
Αλέξης Πάρνης: «Δεν υπάρχει καλύτερη ζωή απ' αυτήν του κομμουνιστή»
Συνέντευξη στην ¨Εφη Μαρίνου και την ΕΦΣΥΝ, δημοσιευμένη στις 2/9/2018
..................
● Μετά από τόσα χρόνια, όταν το σκέφτεστε, πιστεύετε ότι υπήρχε ελπίδα να νικήσετε στον Εμφύλιο; Με την Ελλάδα να ανήκει και με τη βούλα στη Δύση μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου…
Στον Δ.Σ., πράγματι, δεν υπήρχε ούτε ένα σοβιετικό όπλο. Ο Στάλιν είχε υποσχεθεί στον Ζαχαριάδη βοήθεια, μέχρι και αεροπορία -αργότερα αναγνώρισε ότι μας κορόιδεψε-, είχε υποσχεθεί ότι ένα πολεμικό εργοστάσιο στη Σιβηρία θα δουλεύει για τον Δημοκρατικό Στρατό… Δεν έστειλε τίποτα.
Κι όμως, θυμίζω τι γράφει ο Τσακαλώτος στα απομνημονεύματά του: «Μας συγκάλεσε εις σύσκεψιν ο Αμερικανός στρατηγός Βαν Φλιτ και μας δήλωσε επισήμως ότι η αμερικάνικη βοήθεια σταματάει και εμείς αποχωρούμε διότι δεν είμαστε σε θέση να νικήσουμε τους συμμορίτας»… Επίσης, το 1948, μετά τη μάχη του Γράμμου, όταν ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ συνάντησε στον ΟΗΕ τον Μολότοφ του είπε: «Ελάτε να τα βρούμε στην Ελλάδα».
Ναι, με τις Συμφωνίες της Τεχεράνης και της Γιάλτας η Ελλάδα είχε παραχωρηθεί επισήμως στη σφαίρα επιρροής της Δύσης. Εγώ λέω πως θα μπορούσαμε να είχαμε γίνει μια ουδέτερη, δημοκρατική χώρα, χωρίς δωσίλογους κυβερνήτες.
● Όμως ο Νίκος Ζαχαριάδης κατηγορήθηκε από συντρόφους του για τυχοδιωκτισμό.
Ο Ζαχαριάδης, κι αυτό το απέδειξε, δεν ήθελε την Ελλάδα εξαρτημένη από κανέναν, ούτε από τον Στάλιν. Τόλμησε να κάνει ένοπλο αγώνα ενάντια στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό, κατ’ ουσία έναν απελευθερωτικό αγώνα. Και ναι, αν δεν γινόταν το πισώπλατο χτύπημα του Τίτο, το ελληνικό θέμα θα είχε λυθεί στον ΟΗΕ, αυτό που επιζητούσε ο Νίκος. Ηταν ο μόνος που χωρίς ενδοιασμούς κάλεσε τους κομμουνιστές για αντίσταση στους ναζί και τον φασισμό, ακόμα και με την κυβέρνηση Μεταξά.
Θυμίζω πως μια μέρα πριν υπογραφεί το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης των Μολότοφ–Ρίμπεντροπ, ο πρώτος είπε στην έδρα του Ανώτατου Σοβιέτ: «Εμπρηστές πολέμου δεν είναι οι Γερμανοί αλλά η Αντάτ». Ενώ ο 36χρονος αρχηγός του ΚΚΕ έστειλε μέσα από τα μπουντρούμια ένα γράμμα που έπαιξε τεράστιο ρόλο στον πόλεμο, που κινητοποίησε κάθε κομμουνιστή, ολόκληρη την εργατική τάξη.
Οι έξι μήνες που οι Έλληνες τσάκιζαν τους Ιταλούς ανάγκασαν τον Χίτλερ να αναβάλει την επίθεση στην ΕΣΣΔ. Και αντί να ξεκινήσουν προς τη Μόσχα τον Αύγουστο, κατέληξαν να πηγαίνουν τον Νοέμβριο για να πέσουν πάνω στον ρωσικό χειμώνα, σε χιόνι τριών μέτρων. Ναι, η αντίσταση της μικρής Ελλάδας έσωσε τη Μόσχα.
● Είχατε προσωπική σχέση με τον Ν. Ζαχαριάδη. Ησασταν ο μόνος που τον επισκεπτόταν στον πρώτο τόπο εξορίας του, στο Μπορόβιτσι. Τι κουβεντιάζατε;
Ο Νίκος με έστειλε από την Τασκένδη στη Μόσχα για να σπουδάσω στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μαξίμ Γκόρκι. Τότε δεν ήξερα καν τη γλώσσα.
Στην εξορία δεν μιλούσε ποτέ για τον εαυτό του. Οι κουβέντες που έκανε ήταν ανάλογα με την τέχνη του καθενός. Εμένα μου μιλούσε για ποίηση, για μουσική. Με άλλους μιλούσε για πολιτική, για τη σπορά και τα δέντρα ή τη φωτογραφία.
Η ίζμπα, το ξύλινο σπιτάκι όπου έμενε με τον μικρό του γιο, ήταν πάντα πεντακάθαρη, ντρεπόσουν να περπατήσεις. Μαγείρευε, έγραφε, πρόσεχε τον Σηφάκο. Τρεις φωτογραφίες υπήρχαν: ο Μπελογιάννης, η μάνα του και η Ρούλα.
● Κάποτε όμως τη φωτογραφία της τελευταίας την κατέβασε…
Την τρίτη φορά που τον επισκέφθηκα, όταν πια η γυναίκα του είχε υπογράψει στις φυλακές Αβέρωφ τη διαγραφή του, δεν είδα στο σπιτάκι τη φωτογραφία της Ρούλας…
Ο Ζαχαριάδης ήταν ο καλύτερος γραμματέας κομμουνιστικού κόμματος στον κόσμο. Οι Ευρωπαίοι κομμουνιστές ηγέτες ήταν στο πλευρό του. Τα γράφω στο βιβλίο μου «Γεια σου Νίκο». Το ΚΚΣΕ, μέσω του Σουσλόφ, καθοδηγητή της ΕΣΣΔ με το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, επενέβαινε στο εσωτερικό του ΚΚΕ σαν να ήταν αποικία του. Δεν είχε καταλάβει πως όπως οι Κύπριοι πάλευαν με τους Αγγλους στο νησί τους, έτσι κι εμείς παλεύαμε τους Σοβιετικούς για τις παρεμβάσεις τους στο κόμμα μας.
● Το 1957 ζήσατε στη Μόσχα την αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη στην περίφημη 6η Ολομέλεια, την απόλυτη αμφισβήτησή του από το σοβιετικό καθεστώς αλλά και από το κόμμα του, το ΚΚΕ.
Ο Ζαχαριάδης ήταν πια εμπόδιο στα σχέδιά του Σουσλόφ, ήθελε να ξεμπερδεύει μαζί του. Ο Μαρκεζίνης ήθελε να ναυπηγήσει καράβια και, λόγω του προβλήματος της Αγγλίας με την Κύπρο, ζητούσε τα σοβιετικά ναυπηγεία, μια μεγάλη παραγγελία Ελλήνων εφοπλιστών του Λονδίνου.
Υπήρχε στην Ελλάδα η ΕΔΑ, μια αναγνωρισμένη Αριστερά, ποιος ο λόγος να γίνεται κουβέντα για τον Ζαχαριάδη και τους αντάρτες του; Δεν λογάριασαν όμως την αντίσταση των παιδιών της Τασκένδης, των εμιγκρέδων του Δημοκρατικού Στρατού.
● Κατηγορηθήκατε ως υποκινητής της ανταρσίας στην Τασκένδη.
Ένα απλό μέλος του κόμματος ήμουν από το 1944, χωρίς κανένα αξίωμα. Στα 18 μου μπήκα στην αντίσταση, πού αλλού θα πήγαινα; Κι ούτε ήξερα τίποτα από μαρξισμό. Η δική μου γενιά δεν ανδρώθηκε με τις θεωρίες αλλά με τον αντιστασιακό αγώνα. Με κατηγόρησαν ως «δεξί χέρι του Ζαχαριάδη». Τι ατιμία! Και πόσο πικρό να σε στέλνουν στα γκουλάγκ ως προβοκάτορα και προδότη φίλοι γκαρδιακοί, Έλληνες συναγωνιστές, συνάδελφοι καλλιτέχνες.
Η κατηγορία για αντισοβιετική προβοκάτσια δεν ήταν απλώς εξορία, ήταν καταδίκη σε θάνατο. Τον Σεπτέμβρη του 1955, τις μέρες των γεγονότων στην Τασκένδη, εγώ βρισκόμουν στη Βαρσοβία και παραλάμβανα το Παγκόσμιο Βραβείο για τον «Μπελογιάννη» από τα χέρια του Νερούντα και του προέδρου της Πολωνικής Δημοκρατίας. Εκεί ήταν και ο γαμπρός του Χρουστσόφ…
● Σας διέγραψαν εξαιτίας της πίστης σας στον Νίκο Ζαχαριάδη;
Με διέγραψαν τρεις φορές: 1956, '57, '58. Μια μέρα μου τηλεφωνούν από την Κα Γκε Μπε «να περάσω γιατί με θέλουν». Η γυναίκα μου δούλευε στο υφαντουργείο. Τα μεγάλα μου παιδιά ήταν σχολείο, στο σπίτι βρισκόταν η εξάχρονη μικρή μου κόρη Στέλλα, με ταλέντο από τότε στο πιάνο -εξελίχτηκε σε μια θαυμάσια πιανίστα. Εκείνη την ημέρα, λοιπόν, ενώ εκείνη έπαιζε στο πιάνο Μότσαρτ, εγώ σκεφτόμουν τι με περιμένει.
Ηξερα πώς είναι να φεύγεις από το σπίτι γιατί «κάτι σε θέλουν» και να μην επιστρέφεις. Και μετά να βρίσκεσαι είτε νεκρός είτε εξαφανισμένος στη Σιβηρία. Κάθισα κι έγραψα ένα ποίημα μ’ όλα αυτά που ένιωθα και σκεφτόμουν ακούγοντας την κόρη μου να παίζει υπέροχα κομμάτια στο πιάνο.
Πήγα την επομένη στην Κα Γκε Μπε. Μου έδειξαν στην «Αυγή» το γράμμα των κρατουμένων γυναικών στις φυλακές Αβέρωφ, όπου υπέγραφαν την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη -ανάμεσά τους και η υπογραφή της Ρούλας Κουκούλου. Και μου λέει ο στρατηγός: «Εδώ τον αποκηρύσσει η γυναίκα του, εσύ γιατί επιμένεις να τον στηρίζεις τόσο πεισματικά; Πήγαινε με το κόμμα σου κι άσε τα συναισθηματικά».
Του είπα τότε: «Είμαι Κρητικο-Μανιάτης, δεν προδίδω δικούς μου». Αυτός, φυσικά, δεν κατάλαβε τα περί καταγωγής και επειδή νόμισε ότι αναφέρομαι σε κάποια θεωρία-παρέκκλιση της μαρξιστικής, καθώς ακούστηκε σαν «Κρητικομάνιακ», μου λέει με τρομερό ενδιαφέρον: «Για πες μου, τι είναι αυτό;»… Ο Ζαχαριάδης γελούσε όταν του διηγήθηκα το περιστατικό. «Είσαι ένας παλιομάγκας Πειραιώτης», μου είπε.
● Πώς είναι να εισπράττει κανείς την αναγνώριση τόσο νέος; Το 1955 σας τίμησαν για τον «Μπελογιάννη» με το Α' Βραβείο Ποίησης στο Φεστιβάλ Βαρσοβίας. Και μετά, είδατε 180 θέατρα να παίζουν το έργο σας, «Το νησί της Αφροδίτης».
Οταν ο Μπελογιάννης ήταν 36 χρόνων εγώ ήμουν 24 και τον έβλεπα σαν παππού. Και τώρα, στα 90 φεύγα, λέω πόσο μικροί ήμαστε όλοι τότε! Ο Νίκος ήταν ο πρώτος μου εκδότης. Πριν γίνει πολιτικός επίτροπος στην 9η Μεραρχία, ήταν υπεύθυνος του εκδοτικού οίκου. Εξαιρετικό παιδί, σεμνός άνθρωπος. «Καλός είσαι» μου έλεγε, «βρίζεις όμως. Δεν μπορείς να αποβάλεις αυτά τα πειραιώτικα;».
Το «Νησί της Αφροδίτης» ήταν καλλιτεχνική αλλά και πολιτική επιτυχία υπό την έννοια ότι μια υπερδύναμη, η ΕΣΣΔ φώναζε πως η Κύπρος ήταν ελληνική. Το έλεγε με το στόμα των πρωταγωνιστριών του έργου στη Μόσχα και στον κόσμο, της Παξινού στον κινηματογράφο, της Κυβέλης στο θέατρο. Το φώναζε με το στόμα του ρώσικου λαού. Μέχρι και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επρόκειτο να έρθει γι’ αυτό στη Μόσχα - το ταξίδι δεν έγινε τελικά.
«Ηταν λάθος», μου είπε κάποτε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, «αλλά δεν επέτρεπαν οι Αμερικανοί». Ήρθαν, όμως, ο Ελύτης και ο Εμπειρίκος καλεσμένοι της Ενωσης Σοβιετικών Συγγραφέων και μου έφεραν το συμβόλαιο για να παιχτεί το έργο, «Το νησί της Αφροδίτης», στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.
Στα έργα μου δεν αντιμετώπισα ποτέ τους ήρωες μονοσήμαντα, από την ιδεολογία τους, αλλά ως τραγικά πρόσωπα, κι αυτό έχει τεράστια διαφορά. Τον τραγικό άνθρωπο τον σέβομαι όπου κι αν ανήκει. Ενώ είχα πάρει το Παγκόσμιο βραβείο για τον «Μπελογιάννη», κάνω το «Νησί της Αφροδίτης» για ποιον; Για την ΕΟΚΑ, για τον Γρίβα.
Ημουν 19 χρόνων στη μάχη της Αθήνας, κατέβαινα από το Περιστέρι στο Θησείο και πολεμούσαμε τους Χίτες. Αυτοί με φαντάζονταν θηριώδη μουστακαλή κι εγώ ήμουν ένα παιδί. Και ξαφνικά, μαθαίνω πως αυτοί οι άνθρωποι απαγχονίζονται. Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης συνομήλικός μου... Και τότε γράφω: «να πάρω μια ανηφοριά να βρω τη λευτεριά».
● Αγαπάτε ακόμα τη Ρωσία σαν πατρίδα…
Την αγαπάω σαν μάνα. Δεν προδίδεις ποτέ τη φιλοξενία που δέχτηκες. Δεν μπορώ να πω κακό για τη Ρωσία ούτε κι όταν ο Πούτιν κάνει βλακείες. Ρώσοι ποιητές έρχονταν στην Ελλάδα κι εγώ τους ζητούσα να μου φέρουν χώμα. «Ενα τάξιμο για τον Πάρνη στη Μόσχα», είπε σε συνέντευξή του στο «Βήμα» το 1957 ο Μπόρις Πολεβόι όταν τον ρώτησαν γιατί μαζεύει χώμα από την Ακρόπολη. Τότε έγραφαν για μένα: «Ελληνας διάσημος, εκατομμυριούχος στην ΕΣΣΔ». Αστεία πράγματα. Βέβαια, όταν 190 θέατρα παίζουν έργο σου, τι να υποθέσουν;
Εγώ έφυγα κι άφησα πίσω όλα αυτά τα χρήματα. Όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ ήρθαν δικηγόροι για να μου προτείνουν να τα διεκδικήσω από το ρωσικό Δημόσιο κι αυτοί φυσικά να πάρουν το ποσοστό τους... Τους έδιωξα. Να πιάσω από το λαιμό τον καθημαγμένο από την κατάρρευση ρώσικο λαό για να μου δώσει τα λεφτά μου; Μα αυτός μου τα έδωσε!
Τα «λεφτά μου» τα πήρα όταν εκατομμύρια Ρώσοι ένωσαν τη φωνή τους για το Κυπριακό μέσα από το έργο μου, όταν έτρεξαν να δουν την Ελληνίδα μάνα. Τα λεφτά μου δεν τα πήρα σαν τραπεζίτης, αλλά αγαπώντας εκείνο τον κόσμο. Τι άλλο να επιθυμήσω;
Ο Σολζενίτσιν πήγε στις ΗΠΑ κι έβριζε την πατρίδα του. Αλλά εκείνος ήταν Ρώσος. Εγώ ήμουν φιλοξενούμενος μιας χώρας που με σπούδασε, με έκανε ποιητή, με έζησε τόσα χρόνια. Ακούγοντάς τους να φωνάζουν «Η Κύπρος είναι ελληνική» αποκτούσα μια τεράστια περιουσία. Περιουσία που έχω ώς τα τώρα.
● Ωστόσο όταν επιστρέψατε στην Ελλάδα η κατάσταση δεν ήταν εύκολη για εσάς.
Το «Φως του Αυγερινού» παιζόταν με μεγάλη επιτυχία. Θα μπορούσα να διεκδικήσω θέσεις αν ήθελα. Αντί να τρέχω ζητώντας, προτίμησα να γράψω την «Οδύσσεια των Διδύμων», 936 σελίδων, όλο το έπος της Αριστεράς. Ο Πλάτωνας έλεγε ότι όποιος έχει ταλέντο, μια θεϊκή δωρεά, πρέπει να πληρώνεται λιγότερο από τον απλοϊκό, τον ατάλαντο. Γιατί ο πρώτος έχει αποζημιωθεί εισπράττοντας τεράστια αποδοχή.
Τίποτα δεν είναι τα λεφτά. Μου αρκούν η ποίηση, οι φίλοι, ο κήπος μου. Μέχρι και ο Στάλιν όταν ο γραμματέας του άνοιξε ένα χρηματοκιβώτιο γεμάτο λεφτά και τον ρώτησε: «Σύντροφε, τι θα τα κάνουμε;» θύμωσε. «Στείλε τα κάπου, μην τα ξαναδώ μπροστά μου»…
● Αυτό βέβαια ακούγεται σαν ανέκδοτο αν σκεφτούμε πως ο Στάλιν μόνο τα λεφτά δεν είχε ανάγκη μια και είχε τον μισό κόσμο…
Υπήρξαν και θαυμάσιοι κομμουνιστές, με στάση ζωής συνεπή σε ό,τι πίστευαν. Κι αυτό είναι η ουσία της ιδεολογίας. Δεν ρουφιάνεψαν, δεν κατέδωσαν, προτίμησαν να πάνε εξορία. Δυστυχώς, είναι άλλο να ζεις σαν κομμουνιστής κι άλλο να επιχειρείς να κάνεις με το ζόρι δισεκατομμύρια ανθρώπους κομμουνιστές. Ο άνθρωπος δεν έχει ωριμάσει για τέτοια τεράστια αλλαγή.
Κι αυτό το στάδιο της «δικτατορίας του προλεταριάτου» είναι ένα ζήτημα. Πόσες γενιές πρέπει να κρατάει δηλαδή; Γιατί αν διαρκεί πολύ, δημιουργεί μια άλλη τάξη, όπως έγινε στην ΕΣΣΔ, διαφθοράς και νομενκλατούρας. Ξέρεις τι ωραίο είναι να είσαι κομμουνιστής ως άτομο; Καλύτερη ζωή δεν νομίζω ότι μπορεί να ζήσει κανείς.
Μου αρέσει να καλλιεργώ το χωράφι μου, να βρίσκω τις χαρές μέσα στην καθημερινότητα, να ζω με τη συνταξούλα των 700 ευρώ.
● Στο βιβλίο σας «Ο Διορθωτής», κάνετε κριτική στη σταλινική υστερία. Οι «Τάιμς» είχαν γράψει για την αγγλική του μετάφραση: πρέπει να γίνει υποχρεωτικό ανάγνωσμα για όλους τους επαναστάτες…
Η ιδέα ήταν πως ένας αθώος ανθρωπάκος, που κατηγορείται ως αντισταλινικός, για ν’ αποφύγει τον θάνατο ή το γκουλάγκ παλεύει να συλληφθεί για επινοημένο ποινικό αδίκημα: ένα μεθύσι, τσακωμό, μια μοιχεία... Κι όταν τον ψάξουν να βρίσκεται ήδη φυλακή… Τότε αρκούσε μια φήμη, ένα ψέμα, μια γελοιότητα, όπως το να καταδώσεις τον άλλον ως αντισταλινικό για να του πάρεις τη γυναίκα… Κι αυτό πήγαινε μέσα στα χρόνια σαν μαγκανοπήγαδο. Μπορεί κι εγώ, παρά την κριτική, να έβλεπα τον Στάλιν όπως εκατομμύρια Ρώσοι.
Αλλά ποιος μπορεί να διαγράψει την εποποιία που έγραψαν οι Σοβιετικοί με τον Στάλιν στον πόλεμο; Τι ήταν το Στάλινγκραντ; Ποιος θα του το αφαιρέσει αυτό; Ακόμα και ο ίδιος να σηκωθεί από τον τάφο και να πει «το αρνούμαι», θα είναι δικό του θέλει δεν θέλει.
● Το 1955 κι ενώ είστε 28 χρόνων μόνο, καταγραφήκατε στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια ως κλασικός ποιητής για το έργο σας για τον Μπελογιάννη. Το όνομά σας βρέθηκε μαζί με εκείνα των Ομήρου, Σέξπιρ, Γκέτε, Πούσκιν, Μαγιακόφσκι, Νερούντα. Σε ποια άλλη χώρα θα συνέβαινε αυτό;
Κοίτα, υπήρχε μια κομμουνιστική ηθική, ο διεθνισμός λειτουργούσε, δεν ήταν όλα ξοφλημένα. Κι αυτό το καταλάβαιναν και εκτός Ρωσίας. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος έχει γράψει μία ενθουσιώδη εισαγωγή στα Απαντά μου. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ μού έστελνε τα βιβλία του με αφιέρωση: «Στον στρατηγό της λογοτεχνίας μας, Αλέξη Πάρνη, από έναν απλό φαντάρο της γραφής».
Οι Ρώσοι ποιητές δεν γράφουν σε ελεύθερο στίχο, αλλά σε ρίμα. Αυτοί με έμαθαν πως προσπαθώντας να βρεις τη μουσική στις λέξεις ανακαλύπτεις ιδέες, σκέψεις βαθύτατες, κι όχι τύπου «χέρια, μαχαίρια».
● Η πρώτη σας επαφή με το θέατρο έγινε στο στρατόπεδο Μπούλκες.
Μόλις είχα βγει στην εμιγκράτσια. Κάθε εβδομάδα έγραφα κι από ένα έργο -της κακιάς ώρας, μεταξύ μας- για τους πολιτικούς πρόσφυγες. Ομως μετά, ζώντας την ατμόσφαιρα, την ώσμωση με τους διανοούμενους της εποχής -ακόμα κι ο αποτυχημένος ποιητής στη Ρωσία έχει πνεύμα-, κατάφερα να αποβάλω το επιπόλαιο του Ρωμιού, να εξελιχθώ. Και πρέπει να σου πω ότι στα μεθύσια με τους συναδέλφους έμαθα κι ένιωσα περισσότερα απ’ ό,τι στις σπουδές μου εκεί.
Οι Ρώσοι λογοτέχνες όταν έπιναν γίνονταν όλοι «Ντοστογιέφσκι». Σοβαροί, ταπεινοί, στοχαστικοί, βαθύτατοι, χωρίς καμιά τάση προβολής. Αν σκεφτείς μόνο πως 18 από τους καλύτερους Ρώσους ποιητές έχουν αυτοκτονήσει… Κάθε βράδυ έπινα μαζί τους και «σπούδαζα». Συζητούσαν για τον άνθρωπο, διάβαζαν, απάγγελλαν, μετέφραζαν Παπαδιαμάντη, Σολωμό, κι εγώ τότε ένιωθα ντροπή γιατί αγνοούσα πολλά.
Ο Πάστερνακ ήταν γείτονας, φίλος καλός. Γνώριζε τον Όμηρο απέξω, μιλούσε αρχαία ελληνικά, τα είχε διδαχτεί στο σχολείο. Ναι, στο σοβιετικό καθεστώς έτσι ζούσες, έτσι επικοινωνούσες, έτσι έγραφες ποίηση. Οι Ρώσοι συγγραφείς, επειδή είχα καταγραφεί ως «αντικαθεστωτικός», έκαναν τα πάντα για να τυπωθούν βιβλία μου, με δημοσίευαν παρά τις νόρμες του κόμματος.
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
