Μαγνητικά πεδία ονομάζεται η ταινία του Γιώργου Γούση που με κόστος μόλις 6500 ευρώ αποτέλεσε τη μεγάλη κινηματογραφική έκπληξη του 2022. Πρόκειται για ένα τρυφερό road movie δύο εντελώς διαφορετικών ανθρώπων, ο ένας με μια ιδιαίτερη αποστολή και η άλλη με καμία. Όπως λέει ο σκηνοθέτης της ταινίας «Μαγνητικά πεδία είναι ο χώρος εντός του οποίου εξελίσσεται η σχέση των δύο ηρώων της ταινίας. Όπως λέει και ο ορισμός, είναι ο χώρος που ασκούνται μαγνητικές ελκτικές δυνάμεις σε κινούμενα φορτία και μεταλλικά υλικά. Ο Αντώνης και η Έλενα είναι δυο άνθρωποι σε κίνηση, που κουβαλάνε ο καθένας από ένα φορτίο και απλώς μαγνητίζονται. Όπως συμβαίνει σε όλες τις συντροφικές σχέσεις, αυτές οι δυνάμεις είναι αόρατες και καμιά φορά προκαλούν και ανεξήγητα φαινόμενα»

Μετά από αυτή την κινηματογραφική εισαγωγή, ας πάμε σε κάτι πιο προσγειωμένο,  που ελπίζουμε όμως πως θα βοηθήσει τους υποψήφιους των φετινών Πανελλήνιων Εξετάσεων. Πρόκειται για ένα φυλλάδιο σημειώσεων πάνω στο κεφάλαιο των «Μαγνητικών πεδίων» με βάση την ύλη του σχολικού έτους 2023 - 2024 που περιλαμβάνει σημειώσεις θεωρίας, θέματα παλαιότερων εξετάσεων καθώς και επιλεγμένες ερωτήσεις και ασκήσεις από τον ιστότοπο του Υπουργείου Παιδείας study4exams, μαζί με τις απαντήσεις τους

 

Σήμερα, 20/3/2024, ο Δήμος Ραφήνας Πικερμίου, είχε προγραμματίσει ένα Φεστιβάλ Φωτογραφίας  με τον τίτλο Photo Climate Vision και με επίκεντρο την κλιματική κρίση, στο πλαίσιο δράσεων του εν λόγω Δήμου για την  «εφαρμογή πολιτικών, προγραμμάτων, δράσεων και μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος», όπως αναφέρει  σε σχετική ανακοίνωση  η αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Χριστίνα Λαμπίρη

Στο Φεστιβάλ αυτό αναμενόταν και η συμμετοχή του Δήμου  Ραφήνας-Πικερμίου και η παρουσίαση φωτογραφιών, σε ειδική πτέρυγα της έκθεσης, με θέμα τη δική του συμβολή στην κλιματική κρίση και στο έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος που περιλαμβάνει την κοπή χιλιάδων δέντρων, το τσιμέντωμα του ποταμού και την εξαφάνιση της πλημμυρικής ζώνης της Πετρέζας.

Τελικά, με νεότερη ανακοίνωση, μαθαίνουμε ότι το Φεστιβάλ αναβάλλεται. Ίσως ο Δήμος Ραφήνας Πικερμίου θεώρησε ότι πρέπει προηγουμένως να ολοκληρωθεί το καταστροφικό έργο στο Μεγάλο Ρέμα ώστε να έχει να παρουσιάσει και άλλες σχετικές φωτογραφίες για να σοκαριστούμε ακόμη περισσότερο και η έκθεση να έχει ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία. Όπως και να έχει, η RAF WEST JOURNAL κατάφερε να εξασφαλίσει κάποιες από τις εν λόγω φωτογραφίες και τις δημοσιεύει

Γιατί , καλά είναι τα λόγια, αλλά τα έργα είναι αυτά που μένουν.

 

 

 

 

 

Αναδημοσιεύουμε από το dasamarisos.blogspot ένα ενδιαφέρον και κατατοπιστικό άρθρο περί διάκρισης μεταξύ "λογοδοσίας" και "απολογισμού πεπραγμένων" 

 

Λογοδοσία της διοίκησης; Καλό ακούγεται. Αρκεί να μην γίνεται προσχηματικά, αλλά ουσιαστικά και χωρίς αποκλεισμούς.

Στις 29 Φλεβάρη 2024 συγκλήθηκε το Δημοτικό Συμβούλιο Ραφήνας σε μια «ειδική συνεδρίαση λογοδοσίας δημοτικής αρχής», όπως ορίζεται από τον νόμο 5056/2023 περί Αναμόρφωσης του συστήματος διακυβέρνησης ΟΤΑ. Πρόκειται για έναν νέο θεσμό για την τοπική διοίκηση, που θα επαναλαμβάνεται ανά δίμηνο, και έχει εισαχθεί τα τελευταία χρόνια ευρύτερα στην ελληνική διοίκηση μέσα από τις γνωστές ευρωενωσίτικες οδηγίες περί ανοικτής διακυβέρνησης και άλλες συναφείς αυταπάτες, με σκοπό τη «βελτίωση του συστήματος διακυβέρνησης και της οργάνωσης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α’ και β’ βαθμού προς διασφάλιση της βέλτιστης οικονομικής και διοικητικής λειτουργίας τους, με όρους διαφάνειας, δημόσιας λογοδοσίας...» [ν.5056/2024, άρθρο 1(α)]. Είναι γνωστό και επαληθεύεται καθημερινά στην πραγματικότητα (του Δήμου Ραφήνας και όχι μόνο) ότι οι νόμοι έχουν τεράστια απόκλιση από την εφαρμογή τους.

Κατά τη συνεδρίαση τέθηκε ερώτηση από τη δημοτική σύμβουλο Εμμανουέλα Τερζοπούλου προς τη δήμαρχο Δήμητρα Τσεβά, σχετικά με την πολιτική επιλογή της δημοτικής αρχής να παραιτηθεί ή όχι από την ασκηθείσα παρέμβαση της απελθούσας διοίκησης του Δήμου Ραφήνας ενώπιον του ΣτΕ (που συνεδριάζει στις 20-3-2024), υπέρ του Υπουργείου Υποδομών και κατά συλλόγων και πολιτών που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ, από το 2019, κατά της διευθέτησης-εγκιβωτισμού του Μεγάλου Ρέματος. Η δήμαρχος αρνήθηκε να απαντήσει, επικαλούμενη το διαδικαστικό πρόσχημα ότι η λογοδοσία αφορά αποκλειστικά «πεπραγμένα» της δημοτικής αρχής, κάτι που υποστήριξε θερμά η πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Κατερίνα Παπαδοπούλου: «αφορά απολογισμό έργου [...] αυτά τα οποία έχει κάνει πράξη η δημοτική αρχή [...] δεν αφορά προθέσεις ή προγραμματικές θέσεις για το μέλλον [...] η λογοδοσία έχει να κάνει με τα πεπραγμένα».  Το ίδιο επιχείρημα επικαλέστηκαν και ο αντιδήμαρχος Κωνσταντίνος Ξηντάρας αλλά και ο αντιπολιτευόμενος σύμβουλος Ανδρέας Βασιλόπουλος.

Στο συγκεκριμένο ζήτημα ο νόμος 5056/2024 είναι επιμελώς λιτός, γενικός και αόριστος: «Στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης εγγράφονται υποχρεωτικά τα θέματα που επιθυμεί να θέσει κάθε δημοτικός σύμβουλος, τα οποία αφορούν στο έργο της δημοτικής αρχής...» [ν.5056/2024, άρθρο 7]. Ποιό έργο; Το τελεσθέν; Το αναγκαίο; Το οφειλόμενο; Το προγραμματικά υποσχεθέν; Το εγκριθέν ή το μη εγκριθέν; Οι αποφάσεις; Οι πολιτικές επιλογές; Τα ναι ή τα όχι;

Πρόσφατα το Υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε μια επεξηγηματική εγκύκλιο για τη λειτουργία των δημοτικών συμβουλίων, στην οποία παραμένει διευρυμένο και δεν αναλύεται περαιτέρω το αντικείμενο της συνεδρίασης λογοδοσίας «κατά την οποία η δημοτική αρχή λογοδοτεί για το έργο και τη δράση της» [Εγκύκλιος 98/8182/26-1-2024].

 

Αντίθετα από την παραπάνω διαδικασία της λογοδοσίας της δημοτικής αρχής, η νομοθεσία γίνεται πολύ συγκεκριμένη όταν αναφέρεται σε μια άλλη ειδική συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου: τον απολογισμό πεπραγμένων της δημοτικής αρχής. Ο νόμος 3463/2006 που κυρώνει τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων αναφέρει σχετικά: «1. Κάθε χρόνο γίνεται ο απολογισμός πεπραγμένων της δημοτικής αρχής, σε ειδική δημόσια συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, σε ό,τι αφορά την οικονομική κατάσταση, τη διοίκηση του Δήμου και την εφαρμογή του προγράμματος δημοτικής δράσης. [...] Σε αυτήν καλούνται οι κάτοικοι και όλοι οι φορείς της πόλης. [...] 5. Κάθε φορέας, δημότης, κάτοικος ή φορολογούμενος από το Δήμο έχει δικαίωμα να διατυπώσει παρατηρήσεις σχετικές με τον απολογισμό στη συνεδρίαση αυτή.» [ν.3463/2006, άρθρο 217]. Ο απολογισμός πεπραγμένων συνιστά, επομένως, μια διαφορετική ετήσια διαδικασία που αφορά «πεπραγμένα» εξ' ορισμού —με ρητή διατύπωση— και τα οποία ο νόμος προσδιορίζει ειδικότερα, εν αντιθέσει με την εφ' όλης της ύλης διμηνιαία λογοδοσία. Η διάκριση δε του απολογισμού από τη λογοδοσία είναι τέτοια ώστε να νομοθετείται ακόμα και η πρόσκληση των κατοίκων και των φορέων στη συνεδρίαση και μάλιστα με δικαίωμα παρέμβασης.

Συμπέρασμα: άλλο λογοδοσία άλλο απολογισμός, άλλο έργο και άλλο «πεπραγμένα», κυρία πρόεδρε...

 

Η διασταλτική ερμηνεία στην έννοια της λογοδοσίας είναι πρόθεση της ελληνικής νομοθεσίας και γι' αυτό η λογοδοσία συναρτάται ad hoc με τον κοινωνικό έλεγχο ως εργαλείο του, αναφερόμενη συχνά ως κοινωνική λογοδοσία. «Λογοδοσία και κοινωνικός έλεγχος: [...] Ο κοινωνικός έλεγχος επιτυγχάνεται μέσω του εντοπισμού προβλημάτων μη εύρυθμης λειτουργίας ή περιπτώσεων κακοδιοίκησης [...] με σκοπό η διοίκηση να καταγράφει και να απαντά αμέσως στα προβλήματα εύρυθμης λειτουργίας ή κακοδιοίκησης που εντοπίζουν οι πολίτες.» [νόμος 4369/2016, άρθρο 24]

Η επιστημονική κοινότητα είναι διαφωτιστική στον ορισμό της λογοδοσίας και στην ευρύτητα της έννοιας. Ο Καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης, Γιάννης Παπαδόπουλος, δίνει τον ακόλουθο ορισμό:

«Όσον αφορά τη διαδικασία λογοδοσίας, μπορούμε να την ορίσουμε ως μια κοινωνική σχέση όπου ένας παράγοντας είναι υποχρεωμένος να εξηγήσει τη στάση του σε ένα κοινό και να υποστεί (θετικές ή αρνητικές) συνέπειες. Με άλλα λόγια, εάν ο A είναι υπόλογος απέναντι στον Β, αυτό σημαίνει ότι ο A οφείλει να ενημερώνει τον Β για τις αποφάσεις και τις ενέργειές του, οφείλει να τις δικαιολογεί και γνωρίζει ότι θα υποστεί κυρώσεις σε περίπτωση που ο Β δεν μείνει ικανοποιημένος από την επίδοση ή τα επιχειρήματά του». Γ. Παπαδόπουλος, «'Διακυβέρνηση', δημοκρατικός έλεγχος και λογοδοσία», 2010

Οφείλετε, λοιπόν, «να εξηγήσετε τη στάση σας», κυρία δήμαρχε, απέναντι στην περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται στον δήμο σας.

 

Πολύ αναλυτικότερος είναι ο Καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστήμιου, Αθανάσιος Μιχιώτης, αναδεικνύοντας το εύρος και το βάθος της έννοιας. Παραθέτουμε αποσπάσματα από την επιστημονική εργασία του «Λογοδοσία και Δημόσια Διοίκηση»:

Η έννοια της “λογοδοσίας” (accountability) αποτελεί στη σύγχρονη εποχή έναν από τους κεντρικούς άξονες στη διαμόρφωση δημοσίων πολιτικών και αρχών δημοκρατικής διακυβέρνησης μιας χώρας.

Η έννοια της λογοδοσίας συνδέεται άμεσα με την αρχή της χρηστής διοίκησης, αποτελώντας όμως όχι ένα διοικητικό εργαλείο, αλλά μία ηθική αρχή και αξιακή συμπεριφορά, η οποία δύναται να αναδείξει το αίσθημα της ευθύνης κάθε διοικητικού οργάνου (Μηλιώνης, 2018). [...] ο “λογοδοτών” να λογοδοτεί στην κοινωνία. Η έμφαση σε αυτή τη διάσταση, δηλαδή στην απόδοση λόγου για τις ενέργειες που έγιναν, επί τη βάσει των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν απέναντι στην κοινωνία...

[...] Η διασφάλιση χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, σε επίπεδο οικονομίας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας, ως αποτέλεσμα ενός τέτοιου ελέγχου, αποτελεί σημείο εκκίνησης για “δημοσιονομική” λογοδοσία, στο πλαίσιο των ακολουθούμενων δημόσιων πολιτικών.

[...] Η λογοδοσία, όταν λειτουργεί, αποτελεί καταλύτη και στην καθημερινή ζωή των πολιτών, καθώς δύναται να αποκαλύψει εκείνες τις δημόσιες αποφάσεις και πολιτικές που είναι μακριά από το δημόσιο συμφέρον και προς όφελος άλλων συμφερόντων.

[...] ανάγκη των “λογοδοτούντων” να απευθύνονται και να συμβουλεύονται τους ενδιαφερόμενους για τις πολιτικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν, αναδεικνυόμενης με αυτόν τον τρόπο της έννοιας της συμμετοχής και διαβούλευσης (Rixon, 2010).

[...] Η διασφάλιση ενός αποτελεσματικού συστήματος λογοδοσίας προϋποθέτει την υποχρέωση του λογοδοτούντος προσώπου να υποβάλει τα στοιχεία εκείνα, που να αποδεικνύουν ότι η εκτέλεση του έργου που είχε αναλάβει, επέφερε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Πρωτίστως όμως, η διασφάλιση ενός αποτελεσματικού συστήματος λογοδοσίας προϋποθέτει την ύπαρξη αποδέκτη, προς τον οποίο γίνεται η λογοδοσία και ο οποίος μπορεί να υποβάλει ερωτήσεις και να ασκήσει κριτική (Μπάλτα, 2020).

Αθ. Μιχιώτης, «Λογοδοσία και Δημόσια Διοίκηση», 2021

 

Η διαπίστωση της άγνοιας των στελεχών της τοπικής και κεντρικής διοίκησης να εφαρμόσουν σωστά τη διαδικασία της λογοδοσίας επέβαλε την εισαγωγή σχετικού επιμορφωτικού μαθήματος για τα στελέχη της διοίκησης. Στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης διδάσκεται το μάθημα «Ανοικτή Διακυβέρνηση: Διαφάνεια, Συμμετοχή και Λογοδοσία». Η παράθεση τμημάτων του υλικού του μαθήματος είναι καταλυτικά διαφωτιστική:

Με βάση τον ορισμό του ΟΟΣΑ, ως Ανοικτή Διακυβέρνηση ορίζεται «η κουλτούρα διακυβέρνησης η οποία βασίζεται σε καινοτομικές και βιώσιμες δημόσιες πολιτικές και σε πρακτικές εμπνευσμένες από τις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της συμμετοχής με στόχο την προώθηση της δημοκρατίας και της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς».

[...] Η λέξη «λογοδοσία» συνοδεύεται συνήθως από το επίθετο «κοινωνική», δηλαδή ο λογοδοτών λογοδοτεί στην κοινωνία, όχι στο κράτος.

[…] σταδιακά δημιουργείται η κοινωνική νόρμα του διαρκούς ελέγχου της διοίκησης από τον πολίτη.

[...] Λογοδοσία σημαίνει να δίνουμε λόγο για τις ενέργειές μας, να τηρούμε τις δεσμεύσεις μας, να (αυτο-)αξιολογούμαστε και να βελτιωνόμαστε διαρκώς. Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών αποτελεί έναν σημαντικό στόχο των δημοσίων πολιτικών ανοικτής διακυβέρνησης. Όταν οι πολίτες γίνονται δύσπιστοι απέναντι στις κυβερνήσεις η πολιτική συμμετοχή μειώνεται και η κυβέρνηση χάνει την νομιμοποίηση της. Ο λογοδοτών πρέπει να λογοδοτεί στην Κοινωνία και όχι στον εαυτό του.

Slide του μαθήματος «Ανοικτή Διακυβέρνηση» στο ΕΚΔΔΑ

 

Αν και στην ερώτηση έχουμε ήδη απαντήσει, εσείς κυρία δήμαρχε τελικά δεσμευτήκατε ή δεν δεσμευτήκατε για την προστασία του Μεγάλου Ρέματος;

 

Διατρέχοντας την επικαιρότητα, δεν γίνεται να παραβλέψουμε την περίπτωση της λογοδοσίας πολιτικών προσώπων, που περιλαμβάνει τον έλεγχό τους και για τα μη γενόμενα. Ο Κωνσταντίνος Αχ. Καραμανλής προσήλθε στην Εξεταστική Επιτροπή για το έγκλημα των Τεμπών, ώστε να λογοδοτήσει για αδικήματα τελεσθέντα δια παραλείψεως. Γι' αυτά ακριβώς που έπρεπε να κάνει και ΔΕΝ έκανε. Το σχετικό πόρισμα του ΣΥΡΙΖΑ για το έγκλημα των Τεμπών αναφέρει:

[...] εντοπίζει ποινικές ευθύνες του κ. Καραμανλή Κωνσταντίνου του Αχιλλέως, του Καραγιάννη Γεωργίου του Χρήστου (τότε Υφυπουργού Υποδομών) και κ. Τριαντόπουλου Χρήστου του Γεωργίου, αλλά και μιλά για την ανάγκη ποινικής διερεύνησης για τη μη υλοποίηση της σύμβασης 717/2014, προτείνει την πλέον ξεκάθαρη και έντιμη πρόταση: Η Εξεταστική επιτροπή με ερμηνευτική Δήλωση να διευκρινίσει την θέση της, ότι για τα εγκλήματα τελούμενα δια παραλείψεως κατά την άσκηση των υπουργικών καθηκόντων, αρμόδια είναι η τακτική Δικαιοσύνη, καθώς σε ό,τι αφορά το άρθρο 86 Συντάγματος και το προστατευτικό πλέγμα για τις πράξεις, που εκτελούνται κατά την ενάσκηση των υπουργικών καθηκόντων ΔΕΝ προκύπτει ότι συμπεριλαμβάνεται και η παράλειψη εκτέλεσης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας.

[...] Η βασικότερη παράλειψη του τέως Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών συνίστατο στο γεγονός, πως ενώ ήταν το μοναδικό όργανο θέσπισης Εθνικών Κανόνων Ασφαλείας από τις 14-10-2019, ημερομηνία κατά την οποία δημοσιεύθηκε ο Ν. 4632/2019 δυνάμει των Ευρωπαϊκών Οδηγιών 2010/797 και 2016/ 798, εντούτοις ουδέποτε το έπραξε μέχρι και την ημερομηνία του δυστυχήματος (28-02-2023), η δε παράλειψη του αυτή έγινε σε συνδυασμό με την σαφέστατη γνώση της ανυπαρξίας στοιχειωδών κανόνων ασφαλείας από τις εξώδικες οχλήσεις του Συλλόγου Μηχανοδηγών του ΟΣΕ, από την με 06-09-2021 επιστολή του πρώην Διευθύνοντος Συμβούλου ΤΡΑΙΝΟΣΕ Φίλιππου Τσαλίδη, ο οποίος προειδοποιούσε για "σοβαρό συμβάν". Eπιπλέον, όχι απλώς παρέλειψε να θεσπίσει εθνικούς κανόνες ασφαλείας, ενώ γνώριζε ότι η λέξη "ασφάλεια" απουσίαζε από τον ελληνικό σιδηρόδρομο [...] Συγχρόνως, ουδέποτε πραγματοποιήθηκε η αποκατάσταση της ηλεκτρικής πλευρικής σηματοδότησης στο τμήμα Λάρισα-Θεσσαλονίκη [...] ενέργεια που εάν είχε γίνει, θα είχε αποτραπεί το μοιραίο δυστύχημα.

Εσείς κυρία δήμαρχε, τι παραλείψατε, τι δεν πράξατε, τι αμελήσατε;

 

Τέλος, μια άλλη πτυχή της έννοιας της λογοδοσίας συναντάμε και στην νομική επιστήμη. Ο εξέχων νομικός και κινηματικός δικηγόρος, δημοτικός σύμβουλος Αθήνας με την «Ανατρεπτική Συμμαχία για την Αθήνα», Κώστας Παπαδάκης, καταγράφει την ιστορικότητα της έννοιας του λογοδοτούντος ή άλλως δοσίλογου [Αστ. Κώδικας, άρθρο 303]:

[…] ως δικηγόρος γνωρίζω, όπως και όλοι οι νομικοί, ότι η έννοια αυτή είναι διατυπωμένη στον Αστικό Κώδικα (ρητά στο άρθρο 303 και ως έννομη σχέση σε πλειάδα διατάξεων του Α.Κ, του Εμπορικού Νόμου κ.α.) χωρίς να έχει τον απαξιωτικό χαρακτήρα με τον οποίον έχει παραδοθεί στην ιστορία.

[...] Η διαφορετική ορθογραφία της λέξης (ιδίως η οριστικοποίηση του «δοσίλογος» αντί «δωσίλογος») οφείλεται μάλλον στη μεταγλώττιση του Αστικού Κώδικα με το Π.Δ. 456/1984. Έως τότε η λέξη γραφόταν και με τους δύο τρόπους. Σήμερα στη νομική της έννοια γράφεται με «ο» και στην ιστορική της συνήθως με «ω». Συνεπώς, δοσίλογος δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό που στην καθομιλουμένη συνήθως χαρακτηρίζουμε ως υπόλογο. Και η ιδιότητα αυτή απαντάται όχι μόνο στο ιδιωτικό δίκαιο, που ρυθμίζεται από τον Αστικό Κώδικα, μέρος του οποίου (ιδιωτικού δικαίου) αποτελεί και το Εμπορικό, αλλά και στο Δημόσιο Δίκαιο, και αφορά κάθε διαχειριστή δημόσιας περιουσίας, υπόλογο, διατάκτη κλπ. [...] ο δοσίλογος είναι ένα πρόσωπο το οποίο μέσα από την διαμόρφωση των συναλλαγών του ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου είναι υπόχρεο να λογοδοτήσει και η υποχρέωσή του αυτή προς λογοδοσία, όταν εκπληρώνεται, τον καθιστά δοσίλογο και η αξιολόγησή της εξαρτάται από το αν αυτή ανταποκρίνεται στους κανόνες υπό τους οποίους υποχρεούται να διεξάγει την διαχείριση της περιουσίας για την οποία λογοδοτεί και αξιολογείται από τον δεξίλογο...

Κώστας Παπαδάκης, «Δωσίλογοι: Όταν η ιστορία αποδίδει δικαιοσύνη», 29/2/2024

Αφορμής δοθείσης, ερωτάσθε κυρία δήμαρχε, ως υπόχρεη λογοδοσίας, για πόσο καιρό ακόμη η δεύτερη κεντρική οδός προς τη Διώνη θα φέρει το όνομα ενός δωσίλογου;

Μια ταινία-γροθιά σε μια κοινωνία που έχει πεθάνει και προσπαθεί να πείσει και να πειστεί η ίδια ότι είναι ζωντανή πίσω από τις πατρίδες, τις θρησκείες και τις οικογένειες. Αυτό το τρίπτυχο που συνεχίζει να θρέφει με υποκρισία γενιές και γενιές, καλύπτοντας κάτω από αυτό εγκλήματα, βία και καταπίεση

Η ταινία «Πίσω από τις Θημωνιές» διαδραματίζεται το 2015 στην λίμνη της Δοϊράνης, όταν χιλιάδες πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί στα σύνορα Ελλάδας και Β. Μακεδονίας σε μία περίοδο όπου πολλές ευρωπαϊκές χώρες είχαν κλείσει τα σύνορά τους. Η σκηνοθέτης της ταινίας, Ασημίνα Προέδρου, ρίχνει μια τολμηρή ματιά χωρίς φόβο στην υποκριτική, διεφθαρμένη, βίαιη και παγιδευμένη από τις αλληλοεξαρτήσεις ελληνική επαρχία. Η εξιστόρηση της ιστορία γίνεται αργά μέσα από τρεις διαδοχικές και διαφορετικές οπτικές γωνίες, που κάθε μία συμπληρώνει τα κομμάτια από το παζλ που λείπει και αναδεικνύει όλο και πιο ξεκάθαρα τις γνώριμες παθογένειες μιας καθυστερημένης και συντηρητικής κοινωνίας

Το τέλος της ταινίας, τραγικό και ειρωνικό μαζί. Τα μέλη της κοινότητας, υπεύθυνοι θανάτων, συνενοχής και συγκάλυψης, τραγουδούν μεθυσμένοι και αγκαλιασμένοι το «Φάτε πιέτε και γλεντάτε, όλοι βρε παιδιά / όποιος πάει στον κάτω κόσμο, δεν ξαναγυρνά», σα να μην τους έχει αγγίξει τίποτα. Την ίδια στιγμή, η αθωότητα αποχωρεί. Δεν υπάρχει χώρος γι αυτήν, εκτός αν δεχτεί να γίνει συνένοχη στο έγκλημα

 

 

Σενάριο/Σκηνοθεσία: Ασημίνα Προέδρου

Πρωταγωνιστούν: Στάθης Σταμουλακάτος, Λένα Ουζουνίδου, Ευγενία Λάβδα, Χρήστος Κοντογεώργης, Ντίνα Μιχαηλίδου και ο Πασχάλης Τσαρούχας

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Σίμος Σαρκετζής

Μοντάζ: Ηλέκτρα Βενάκη

Μουσική: Μάριος Στρόφαλης

Ηχοληψία: Νίκος Παπαδημητρίου

Μοντάζ Ήχου: Ηλέκτρα Βενάκη, Περσεφόνη Μήλιου

Μιξάζ: Κώστας Βαρυμποπιώτης

Σκηνικά: Εδουάρδος Γεωργίου

Κοστούμια: Κική Μήλιου

Μακιγιάζ: Δώρα Νάζου

VFX Supervisor: Αντώνης Κοτζιάς

Casting: Σωτηρία Μαρίνη, Σοφία Δημοπούλου, Φραγκίσκος Ξυδιανός, Άκης Γουρζουλίδης

"Μελαγχολία" (1894), Έντβαρντ Μουνκ

 

"Έχει δημιουργηθεί ένας μηχανισμός που κάνει κάθε άνθρωπο που νιώθει αισθήματα θλίψης να αρχίσει να αναρωτιέται και να θέλει να μάθει μήπως πρόκειται για την αρχή μιας κατάθλιψης."
(Philippe Pignarre, "Πώς η κατάθλιψη έγινε επιδημία")

 

Ο Φιλίπ Πινιάρ (Philippe Pignarre) είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Σαίντ Ντενί (πρώην Πανεπιστήμιο της Βενσέν -Université Paris VIII), όπου διδάσκει φαρμακολογία των ψυχοτρόπων ουσιών, και διευθυντής του εκδοτικού οίκου Les Empêcheurs de penser en rond -ο οποίος εκδίδει βιβλία φιλοσοφίας και κοινωνικών επιστημών στοχεύοντας στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και του πλουραλισμού. Παλαιότερα είχε εργασθεί στη φαρμακευτική εταιρεία Syntelabo και κατά τη δεκαετία του 1970 υπήρξε μέλος της γαλλικής τροτσκιστικής λίγκας (LCR). Στα βιβλία του καταφέρεται τόσο εναντίον της ψυχανάλυσης όσο και εναντίον της βιολογικής ή ψευδο-βιολογικής, όπως ο ίδιος την αποκαλεί, ψυχιατρικής

Στο βιβλίο του "Πώς η κατάθλιψη έγινε επιδημία",  ο Φιλίπ Πινιάρ υποστηρίζει πως  "η επιδημία της κατάθλιψης" είναι κυρίως δημιούργημα της ψευδο-βιολογικής ψυχιατρικής και της φαρμακοβιομηχανίας - με την απαραίτητη βέβαια "συνενοχή" των πασχόντων και της κοινωνίας γενικότερα.

Το άρθρο που ακολουθεί είναι αναδημοσίευση από τον ιστότοπο belopoulos.blogspot.com 

 

Μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1960 ο αριθμός των ανθρώπων που έπασχαν από κατάθλιψη ήταν ιδιαίτερα μικρός συγκρινόμενος με τα σημερινά δεδομένα. Το 1970, όπως γράφει ο Φιλίπ Πινιάρ (Philippe Pignarre), υπήρχαν σ' όλο τον κόσμο εκατό εκατομμύρια άνθρωποι με κατάθλιψη. Τριάντα χρόνια μετά ήταν πάνω από ένα δισεκατομμύριο, και σήμερα σίγουρα πολύ περισσότεροι. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) η κατάθλιψη είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της δημόσια υγείας, σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τις καρδιοαγγειακές παθήσεις. Πρόκειται δηλαδή για μια αληθινή "επιδημία", μόνο που η κατάθλιψη δεν είναι μεταδοτικό νόσημα

Για την ερμηνεία του φαινομένου έχουν προταθεί διάφορες θέσεις, τις οποίες ο Φιλίπ Πινιάρ στο βιβλίο του "Πώς η κατάθλιψη έγινε επιδημία" θεωρεί ανεπαρκείς ή απορριπτέες. Η "επιδημία", υποστηρίζει ο ίδιος, είναι κυρίως δημιούργημα της ψευδο-βιολογικής ψυχιατρικής και της φαρμακοβιομηχανίας -με την απαραίτητη βέβαια "συνενοχή" των πασχόντων και της κοινωνίας γενικότερα

 

"Γυναίκα Μελαγχολία" (1902), Πάμπλο Πικάσσο

Βιολογική θέση

Σύμφωνα με αυτήν, η επιδημία της κατάθλιψης είναι στην πραγματικότητα μια ψευδαίσθηση. Αιτία της κατάθλιψης είναι κάποια βιολογική ή γενετική προδιάθεση που καθιστά ορισμένους ανθρώπους περισσότερο ευάλωτους στις πιέσεις και της αντιξοότητες της ζωής. Κατά συνέπεια, το ποσοστό των ανθρώπων με κατάθλιψη ήταν πάντοτε περίπου το ίδιο σε όλες τις εποχές και σε όλες τις κοινωνίες. Αυτό που έχει αλλάξει στην σημερινή εποχή (στο δυτικό κόσμο) είναι ότι οι γιατροί διαθέτουν πλέον βελτιωμένα διαγνωστικά εργαλεία και έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα για να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης που άλλοτε περνούσαν απαρατήρητα. Η παραπάνω άποψη είναι στην πραγματικότητα ένας ψευδο-επιστημονικός μύθος: ουδέποτε μέχρι σήμερα έχει βρεθεί κάποιος βιολογικός ή γενετικός δείκτης της κατάθλιψης (ή οποιασδήποτε άλλης ψυχικής ασθένειας). Γι' αυτό άλλωστε και δεν υπάρχει καμιά βιολογική εξέταση, κανένα βιολογικό τεστ που να επιτρέπει τη διάγνωση της κατάθλιψης, και αυτή βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην εξωτερική παρατήρηση του πάσχοντος και στα λεγόμενά του

 

Ψυχολογική θέση

Η ψυχολογική (ψυχαναλυτική) θέση συσχετίζει την κατάθλιψη με την προσωπική οικογενειακή ιστορία των πασχόντων: Πρόωρες ή επαναλαμβανόμενες τραυματικές εμπειρίες κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας δεν επέτρεψαν σε ορισμένους ανθρώπους να δομήσουν μια ισχυρή προσωπικότητα ικανή να αντιμετωπίζει τις πιθανές απώλειες και τα πλήγματα της ενήλικη ζωής

Η άποψη αυτή (που φαινόταν κυρίαρχη στο χώρο της ψυχιατρικής μέχρι τις αρχές περίπου της δεκαετίας του 1970, πριν παραγκωνισθεί οριστικά από βιολογίζουσες ή ψευδοβιολογικές απόψεις) δεν μπορεί πάντως, όπως επισημαίνει ο Φιλίπ Πινιάρ, να εξηγήσει τη μεγάλη αύξηση του ποσοστού των καταθλιπτικών, εκτός και αν δεχθούμε ότι έχει επίσης αυξηθεί δραματικά ο αριθμός των παιδιών που βιώνουν μια διαταραγμένη οικογενειακή ζωή - πράγμα που θα έπρεπε επίσης να αποδειχθεί. Η κατά τον Πινιάρ "ψυχαναλυτική" θέση, ακόμη και αν εντοπίζει την αιτία της κατάθλιψης, δεν μπορεί να εξηγήσει την επιδημία της κατάθλιψης ή, πιο συγκεκριμένα, την επιδημία των διαγνώσεων της κατάθλιψης στη σύγχρονη εποχή

 

Κοινωνιολογική θέση

Η κοινωνιολογική θέση θεωρεί ότι η αύξηση των ποσοστών της κατάθλιψης είναι συνέπεια των συνεχώς επιδεινούμενων ψυχοπιεστικών συνθηκών διαβίωσης στις σύγχρονες κοινωνίες. Το ποσοστό των καταθλιπτικών αυξάνει επειδή αυξάνεται η δυστυχία και το στρες. Για τον Πινιάρ ούτε αυτή η άποψη είναι απόλυτα ικανοποιητική, τουλάχιστον έτσι απλά διατυπωμένη. Αποτελεί περισσότερο μια καταγγελία της κοινωνίας παρά μια εξήγηση της κατάθλιψης. Σίγουρα η αβεβαιότητα για το μέλλον, η οικονομική επισφάλεια, οι πιεστικές εργασιακές συνθήκες ή η ανεργία, η συρρίκνωση των οικογενειακών και των φιλικών δεσμών, η απώλεια σταθερών αναφορών επαυξάνουν την πίκρα, τη δυσφορία και τους φόβους των ανθρώπων. Δεν εξηγούν όμως άμεσα γιατί οι άνθρωποι στις δυτικές κοινωνίες έχουν την τάση να "ψυχολογιοποιούν" την οδύνη τους, να την αντιλαμβάνονται και την εκφράζουν με τη συμπτωματολογία της κατάθλιψης και όχι π.χ. με σωματοποίηση, όπως συμβαίνει σε προκαπιταλιστικές κοινωνίες ή ακόμη και σε αγροτικές κοινότητες του δυτικού κόσμου που εξακολουθούν όμως να διατηρούν μια στενή σχέση με τη θρησκεία.

Επιπλέον, η κοινωνιολογική θέση για να εξηγήσει γιατί δεν εμφανίζουν κατάθλιψη όλοι οι άνθρωποι πού βιώνουν τις ίδιες ακραίες στρεσογόνες καταστάσεις είναι υποχρεωμένη να επανεισαγάγει την ιδέα της ευαλωτότητας, δηλαδή της ψυχολογικής ή / και βιολογικής προδιάθεσης. Οι κοινωνικοί παράγοντες κινδυνεύουν έτσι να περιοριστούν στο ρόλο μάλλον του εκλυτικού αιτίου παρά της αιτιολογίας

 

"Μελαγχολική" (1891), Πωλ Γκωγκέν

 

Για τον Φιλίπ Πινιάρ, αντίθετα, η αιτία της κατάθλιψη δεν είναι ενδογενής, δεν οφείλεται ούτε άμεσα ούτε έμμεσα σε εσωτερικούς παράγοντες, ψυχολογικούς ή βιολογικούς. Οι αιτίες τις κατάθλιψης είναι αποκλειστικά εξωτερικές. Αλλά, για να κατανοήσουμε την συνεχή αύξηση των ποσοστών της κατάθλιψης στις τελευταίες δεκαετίες, δεν αρκεί η αναφορά στο "στρεσογόνο" σημερινό κοινωνικό περιβάλλον. Χρειάζεται ένας επιπλέον παράγοντας, και αυτός δεν είναι άλλος από την ανακάλυψη των αντικαταθλιπτικών: Κάθε φορά που η φαρμακευτική βιομηχανία θέτει σε κυκλοφορία ένα καινούργιο αντικαταθλιπτικό που έχει λιγότερες παρενέργειες, ώστε να συνταγογραφείται με μεγαλύτερη ευκολία όχι μόνον από τους ψυχιάτρους αλλά και από τους γενικούς γιατρούς ή τους γυναικολόγους, οι διαγνώσεις της κατάθλιψης πολλαπλασιάζονται εκρηκτικά. Η επιδημία της κατάθλιψης είναι ένα δημιούργημα της φαρμακολογικής ή ψευδο-βιολογικής, όπως την αποκαλεί ο Πινιάρ, ψυχιατρικής

 

Πώς τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δημιούργησαν την επιδημία της κατάθλιψης

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ανακαλύφθηκε μια  νέα κατηγορία φαρμάκων, ένα είδος "ψυχικών ενεργοποιητών". Τα φάρμακα αυτά (που έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν τα επίπεδα ενέργειας, την όρεξη, την αντίδραση στα ερεθίσματα και να δημιουργούν ένα αίσθημα αισιοδοξίας) ονομάσθηκαν καταχρηστικά, όπως υποστηρίζει ο  Βρετανός καθηγητής ψυχιατρικής και ψυχοφαρμακολογίας Ντέιβιντ Χήλυ (David Healy), αντικαταθλιπτικά.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν ψυχοτρόπα φάρμακα εξειδικευμένα στην αντιμετώπιση μιας συγκεκριμένης ψυχικής ασθένειας. Η φαρμακευτική βιομηχανία, γράφει ο Πινιάρ, γνωρίζει να φτιάχνει δύο μόνο τύπους ψυχοτρόπων φαρμάκων: τους ψυχικούς ενεργοποιητές και τα ηρεμιστικά τα οποία αντίθετα έχουν την ιδιότητα να ρίχνουν τα επίπεδα ζωτικότητας, και στα οποία περιλαμβάνονται οι βενζοδιαζεπίνες και τα νευροληπτικά (που επίσης καταχρηστικά έχουν ονομασθεί και αντιψυχωτικά).

Από τη στιγμή που οι ψυχικοί ενεργοποιητές χαρακτηρίσθηκαν ως αντικαταθλιπτικά, κάθε άνθρωπος που θα μπορούσε να νιώσει καλύτερα παίρνοντας ένα τέτοιο φάρμακο κατηγοριοποιήθηκε "καταθλιπτικός". Σταδιακά ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός παλαιότερων ψυχοπαθολογικών κατηγοριών ενσωματώθηκε στην κατάθλιψη: ψυχοσωματικές διαταραχές, αγχώδεις καταστάσεις, κοινωνικές φοβίες, μετατραυματικό στρες, το σύνολο σχεδόν των νευρώσεων απορροφήθηκε από την κατάθλιψη. Παράλληλα, από τη δεκαετία του 1980 και μετά,  άρχισαν να χαρακτηρίζονται ως καταθλίψεις και να αντιμετωπίζονται με αντικαταθλιπτικά ακόμη και οι απλές μεταπτώσεις της διάθεσης ή οι υπαρξιακές αγωνίες που μέχρι τότε ουδέποτε είχαν γίνει αντιληπτές ως παθολογικές καταστάσεις, διευρύνοντας έτσι απεριόριστα το φάσμα των θεωρούμενων καταθλιπτικών διαταραχών. Η "επιδημία" κατάθλιψης δεν θα είχε υπάρξει αν οι ψυχίατροι και -κυρίως- οι γιατροί άλλων ειδικοτήτων (το μεγαλύτερο ποσοστό των αντικαταθλιπτικών συνταγογραφείται διεθνώς από γενικούς γιατρούς και γυναικολόγους) δεν είχαν "μάθει" να αναγνωρίζουν την κατάθλιψη εκεί που άλλοτε έβλεπαν άλλες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις ή δεν έβλεπαν τίποτα το ιδιαίτερα παθολογικό, και αν ένα σχετικά υψηλό ποσοστό ασθενών (ένα 60% σύμφωνα με τις στατιστικές) δεν ένιωθε καλύτερα λαμβάνοντας αντικαταθλιπτικά.

 

Πώς οι γιατροί έμαθαν να βλέπουν την κατάθλιψη εκεί που άλλοτε δεν υπήρχε

Τα τμήματα πωλήσεων των φαρμακευτικών εταιρειών αφιερώνουν πολύ χρόνο και άφθονο χρήμα (που υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος έρευνας και παρασκευής του φαρμάκου) για να "μάθουν" στους γιατρούς να εντοπίζουν τους ασθενείς με κατάθλιψη, σημειώνει ο Φιλίπ Πινιάρ γνωρίζοντας τα πράγματα εκ των έσω, αφού για δεκαεπτά χρόνια υπήρξε στέλεχος της φαρμακοβιομηχανίας

Συνέδρια και σεμινάρια χρηματοδοτούμενα από τις φαρμακευτικές εταιρείες οργανώνονται συνεχώς σε όλες τις χώρες υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας ή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), συνεπικουρούμενα από καθοδηγούμενες δημοσιεύσεις σε ελεγχόμενα ιατρικά περιοδικά, με στόχο να πεισθούν οι γιατροί ότι πίσω από τις φαινομενολογικές διαφορές με τις οποίες οι άνθρωποι εκδηλώνουν την ψυχική τους δυσφορία κρύβεται η ίδια πάντα "αληθινή" ασθένεια: η κατάθλιψη, της οποίας η αιτία δεν μπορεί παρά να είναι βιολογική

Δεν χρειάζεται να σπαταλιέται χρόνος ακούγοντας τη διήγηση του πάσχοντος, τα παράπονα και τις αιτιάσεις του. Η αιτία της κατάθλιψης δεν είναι εξωτερική. Βρίσκεται στο εσωτερικό του ασθενούς, στη χημεία του εγκεφάλου του, ίσως και σε κάποια γενετική προδιάθεση. Τα λόγια του δεν έχουν σημασία· είναι απλώς δικαιολογίες που εφευρίσκει στην προσπάθεια του να εξηγήσει αυτό που του συμβαίνει. Ο γιατρός οφείλει να κατευθύνει τη συζήτηση με τις κατάλληλες ερωτήσεις (πάντα τις ίδιες) που θα τον βοηθήσουν να ανιχνεύσει συμπτώματα της κατάθλιψης: Κοιμάστε καλά; Έχετε όρεξη; Νιώθετε κουρασμένος; Αισθάνεστε λύπη ή ανία κ.τ.λ. Δύο ή τρία συμπτώματα από μια λίστα εννιά τέτοιων συμπτωμάτων αρκεί για δοθεί η διάγνωση μιας ήπιας κατάθλιψης, χωρίς να συνεκτιμάται το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτά τα συμπτώματα αναπτύχθηκαν. Με αυτόν τον τρόπο ένας "έμπειρος" γιατρός χρειάζεται μόνο πέντε έως δεκαπέντε λεπτά για βάλει τη διάγνωση της κατάθλιψης σε έναν ασθενή που βλέπει για πρώτη φορά. Έτσι και αλλιώς, η ορθότητα της διάγνωσης θα επιβεβαιωθεί εκ των υστέρων από την επιτυχία του αντικαταθλιπτικού που θα χορηγήσει!

Είναι σίγουρα πολύ δύσκολο ο κάθε γιατρός να αντισταθεί στον προωθούμενο από τις φαρμακευτικές εταιρείες ορυμαγδό της ψευδο-βιολογικής ρητορείας. Αλλά, υιοθετώντας την παραπάνω στάση οι γιατροί (ή και οι ψυχολόγοι) κινδυνεύουν πολλές φορές να γίνουν, άθελα τους, συνένοχοι και συνεργοί στην εμπρόθετη επίθεση που υφίσταται ένα άτομο στο χώρο της εργασίας του, στην οικογένεια ή στο σχολείο. Ο κίνδυνος αυτός δεν μπορεί να αγνοείται σήμερα έπειτα από την πληθώρα των επιστημονικών δημοσιεύσεων σχετικά με τις ολέθριες επιπτώσεις που έχει η "ηθική παρενόχληση"στην ψυχική ισορροπία των θυμάτων. Στις περιπτώσεις αυτές, λέει ο Πινιάρ, θα ήταν θεραπευτικά (αλλά και ως πολιτικοποιημένη παρέμβαση) σημαντικότερο, αντί να ψάχνει ο γιατρός για συμπτώματα κατάθλιψης, να ακούσει με τη δέουσα προσοχή την αφήγηση του πάσχοντος και, χορηγώντας του εν ανάγκη για λίγες ημέρες ένα υπνωτικό ή ένα ήπιο αγχολυτικό, να τον βοηθήσει έτσι ώστε αυτός να απευθυνθεί σε κάποιο δικηγόρο, ή σε μια συνδικαλιστική οργάνωση ή δομή αλληλεγγύης που θα του παρέχουν την απαραίτητη στήριξη για να αντιπαλέψει την πραγματική γενεσιουργό αιτία των συμπτωμάτων του και της ψυχικής του οδύνης.

Τα τελευταία χρόνια η "επιδημία" της κατάθλιψης αρχίζει να χτυπά και μη-δυτικές χώρες στις οποίες τα πολιτισμικά πρότυπα των καπιταλιστικών δυτικών χωρών δεν ήταν μέχρι τώρα κυρίαρχα. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. αρκεί ένα μόνο σεμινάριο μισής ημέρας, οργανωμένο από ενημερωμένους δυτικούς ψυχιάτρους, για να μάθουν και οι γιατροί των χωρών αυτών να διαγνώσκουν επιτυχώς την κατάθλιψη με την ίδια αποτελεσματικότητα και ευκολία όπως και οι γιατροί της Δύσης: Φορέας του πολιτισμικού ιμπεριαλισμού δεν είναι πλέον η εκκλησία και οι ιεραπόστολοι αλλά οι ψυχίατροι και η αμερικανική διαπολιτισμική ψυχιατρική, παρατηρεί εύστοχα ο Ίαν Χάκινγκ (Ian Hacking) στο βιβλίο που αφιέρωσε σε μια άλλη "επιδημία" ψυχικής ασθένειας, στην αμερικανική επιδημία της πολλαπλής προσωπικότητας

 

"Στο κατώφλι της αιωνιότητας"(1890), Βενσάν Βαν Γκογκ

 

Γιατί με τα αντικαταθλιπτικά οι ασθενείς αισθάνονται καλύτερα

"Η νέα ψυχιατρική δεν θα είχε επικρατήσει τόσο γρήγορα χωρίς τη συγκατάθεση και τη βουβή προσχώρηση των ασθενών."

Για να εγκατασταθεί η επιδημία της κατάθλιψης χρειάζεται, εκτός από τους γιατρούς, και οι υποψήφιοι ασθενείς να μάθουν να αναγνωρίζουν τα "συμπτώματα" της πάθησής τους. Πρέπει να πεισθούν δηλαδή ότι τα προβλήματά τους -οι διαταραχές ύπνου ή όρεξης που έχουν, η κούραση που νιώθουν, τα αισθήματα ενοχής- έχουν σχέση με την ιατρική (με την ανεπάρκεια σεροτονίνης στις νευρικές συνάψεις του εγκεφάλου τους), και όχι με το άμεσο κοινωνικό τους περιβάλλον ή με τις μίζερες συνθήκες που βιώνουν. "Είμαστε μάρτυρες", σημειώνει ο Φιλίπ Πινιάρ, "αληθινών εκστρατειών εκπαίδευσης των ασθενών που διεξάγονται σαν κλασσικές διαφημιστικές καμπάνιες". Έτσι, στη Μεγάλη Βρετανία από το 1991 έως το 1995 διεξαγόταν μια μεγάλη καμπάνια καταπολέμησης της κατάθλιψης που απευθυνόταν ταυτόχρονα προς τους γενικούς γιατρούς και προς το ευρύ κοινό, στο τέλος της οποίας η κατανάλωση των αντικαταθλιπτικών αυξήθηκε κατά 33%"

Ο ρόλος της τηλεόρασης και του γυναικείου τύπου αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμος και αποτελεσματικός σ' αυτές τις εκστρατείες (παρα)πληροφόρησης του κοινού. Δεν υπάρχει γυναικείο περιοδικό που να μην δημοσιεύει σε τακτά χρονικά διαστήματα άρθρα για την κατάθλιψη στα οποία πάντα κάποιος "ειδικός" προσκαλείται για να παρουσιάσει το βιολογικό επεξηγηματικό μοντέλο της κατάθλιψης και να εγκωμιάσει την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών. (Ίσως το γεγονός αυτό να εξηγεί κατά ένα μεγάλο μέρος και γιατί το ποσοστό των γυναικών με κατάθλιψη σχεδόν σε όλες τις χώρες είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών.)

Όλα τα κείμενα που μιλούν για την κατάθλιψη, και αυτά που κατασκευάζονται από τις φαρμακευτικές εταιρείες και αυτά που γράφονται από δημοσιογράφους με καλές προθέσεις ακολουθούν το ίδιο σχήμα και την ίδια λογική: "Προσκαλούν τους ασθενείς να υιοθετήσουν τον παρακάτω συλλογισμό: Νιώθω πράγματι τα συναισθήματα αυτά που το άρθρο περιγράφει. Άρα, υποφέρω και εγώ από την ασθένεια της κατάθλιψης. Για να το ξεπεράσω θα πρέπει να επισκεφτώ έναν γιατρό για να μου γράψει αντικαταθλιπτικά."

Έτσι, τις περισσότερες φορές όταν ένας ασθενής επισκέπτεται το γιατρό του είναι ήδη σχεδόν πεπεισμένος ότι πάσχει από κατάθλιψη και ότι πρέπει να πάρει αντικαταθλιπτικά. Αυτό κάνει πιο εύκολο το έργο του γιατρού και αποτελεσματική τη λήψη αντικαταθλιπτικών στο 60% των περιπτώσεων.

Όπως όμως έχουν αποδείξει ο ειδικός στο φαινόμενο πλασέμπο Ίρβινγκ Κιρς (Irving Kirsch) και η εκπρόσωπος της βρετανικής κριτικής ψυχιατρικής Τζοάννα Μόνκριφ (Joanna Moncrieff), τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι περισσότερο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης από οποιοδήποτε εικονικό φάρμακο (πλασέμπο). Η πολυδιαφημισμένη αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών δεν οφείλεται στην όποια φαρμακευτική ουσία που αυτά περιέχουν (γεγονός που θα αποδείκνυε την βιολογική υπόθεση της κατάθλιψης), αλλά αποκλειστικά και μόνο στο φαινόμενο πλασέμπο, (δηλαδή στον ψυχολογικό παράγοντα). Όταν ένας ασθενής λαμβάνει αντικαταθλιπτικά (ή οποιαδήποτε άλλη ουσία για την αντικαταθλιπτική δράση της οποίας είναι εκ των προτέρων πεπεισμένος), επεξηγεί ο Ίρβινγκ Κιρς, γεννιέται μέσα του η ελπίδα ότι η κατάστασή του θα βελτιωθεί, και αυτή η πίστη κινητοποιεί με τη σειρά της τους απαραίτητους φυσιολογικούς μηχανισμούς που συνδέονται με την άμβλυνση ή εξάλειψη των συμπτωμάτων.

Θα πρέπει πάντως, επισημαίνει ο Φιλίπ Πινιάρ, να αποφύγουμε να ξαναπέσουμε στην παγίδα του στείρου καταγγελτικού λόγου. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, όπως και κάθε άλλη καπιταλιστική επιχείρηση, ενδιαφέρεται και προσπαθεί συνεχώς να επεκτείνει το εύρος της δυνητικής αγοράς στην οποία απευθύνεται. Όμως η επιδημία της κατάθλιψης δεν θα είχε δημιουργηθεί αν οι άνθρωποι των δυτικών κοινωνιών, οι δυτικές κοινωνίες συνολικά δεν ήταν έτοιμες να υποδεχθούν και να αφομοιώσουν τον εκπορευόμενο από την φαρμακοβιομηχανία και του θεσμούς της βιολογικής ψυχιατρικής λόγο

Δεν είναι μοιραίο οι γιατροί και οι ασθενείς να υποταχθούν στην προπαγάνδα των φαρμακευτικών εταιρειών. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα επιλογής και διαφορετικής αντίδρασης …

Έγραψα το βιβλίο αυτό, σημειώνει ο Φιλίπ Πινιάρ στον πρόλογό του, όχι σαν μια ακόμη διατριβή για την κατάθλιψη, αλλά σαν ένα βιβλίο πολιτικής παρέμβασης. "Στόχος μου ήταν να επαναφέρω την πολλαπλότητα εκεί που όλα μοιάζουν να έχουν λυθεί σε ό,τι αφορά την κατάθλιψη και τη θεραπεία της μέσω αντικαταθλιπτικών."

Χρήστος Μπελόπουλος  

Έμβλημα της εβραϊκής παραστρατιωτικής οργάνωσης Irgun. Ο χάρτης δείχνει τόσο την περιοχή της Παλαιστίνης όσο και το Εμιράτο της Υπεριορδανίας, το οποίο η Ιργκούν  διεκδίκησε στο σύνολό του για ένα μελλοντικό εβραϊκό κράτος

 

- «Θα κάνουμε ανταρτοπόλεμο. Είναι το μόνο όπλο των αδύναμων απέναντι στους δυνατούς. Ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί ισορροπία δυνάμεων...».

- «Τι είδους επιχειρήσεις μπορούμε να πραγματοποιήσουμε;»

- «Ατομική τρομοκρατία. Τρομοκρατικές ενέργειες με ατομική δράση και στόχο υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της κατοχικής διοίκησης (...)»

Όχι, αυτά δεν είναι τα λόγια κάποιου Παλαιστίνιου τρομοκράτη της Χαμάς. Αυτός ο διάλογος πραγματοποιήθηκε το 1942 και καταγράφεται στο βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα Gerold Frank με τίτλο «The Deed» που κυκλοφόρησε το 1963. Ο υπερασπιστής  της ατομικής τρομοκρατίας και του ανταρτοπόλεμου δεν είναι άλλος από τον  Γιτζάκ Σαμίρ (Yitzhak Shamir) που διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός του Ισραήλ  (1983–1984, 1986–1992). Ο συνομιλητής του είναι ο Ελιαχού Μπέιτ Τσουρί, ο οποίος είχε μόλις στρατολογηθεί από τον Σαμίρ. Δύο χρόνια αργότερα, το Νοέμβριο του 1944,υπό τις εντολές του Σαμίρ, ο Μπέιτ Τσουρί και ο Ελιαχού Χακίμ θα δολοφονήσουν στο Κάιρο τον λόρδο Μόιν, τον Βρετανό υπουργό αποικιών. Θα συλληφθούν, θα καταδικαστούν σε θάνατο και θα απαγχονιστούν

«Η διάκριση μεταξύ ατόμων δεν είναι πλέον δυνατή, προς το παρόν – είναι πόλεμος, ακόμη και  ο αθώος δεν θα αθωωθεί». Ούτε αυτά είναι λόγια της Χαμάς για να δικαιολογήσει τα τυφλά χτυπήματα της 7^ης Οκτωβρίου. Είναι λόγια της εβραϊκής παραστρατιωτικής  οργάνωσης Χαγκάνα (Haganah) που για μεγάλα διαστήματα κρατούσε μια πιο μετριοπαθή στάση σε σχέση με τις πιο ριζοσπαστικές οργανώσεις Ιργκούν (Irgun) και Λεχί (Lehi). Όταν εγκατέλειψε την πολιτική της συγκράτησης, ξεκίνησε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, στον οποίο, όπως επιχειρηματολόγησε,  δεν θα υπήρχε χώρος για αθώους, που θα ήταν απλά παράπλευρες απώλειες ενός δίκαιου γι' αυτούς αγώνα

Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε πως το Ισραήλ είναι αυτό που εισήγαγε τη σύγχρονη μορφή αυτού που σήμερα ονομάζεται τρομοκρατία. Απαγωγές και εκτελέσεις επιλεγμένων προσώπων, τοποθετήσεις βομβών σε πολυσύχναστα μέρη με δεκάδες άμαχους νεκρούς, τυφλοί πυροβολισμοί σε συγκεντρωμένα πλήθη, δολιοφθορές σε δημόσιες εγκαταστάσεις, είναι λίγα μόνο από τα μέσα που χρησιμοποίησαν οι Εβραίοι στην προσπάθειά τους να ιδρύσουν ένα ανεξάρτητο κράτος στην Παλαιστίνη. Με αποκορύφωμα τη σφαγή του Ντερ Γιασίν, όπου σκοτώθηκαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού από τις εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις

Βέβαια, όπως κάθε ελεύθερο μυαλό μπορεί να φανταστεί, η απόδοση του όρου τρομοκρατία σε μια ενέργεια, έχει να κάνει με ποια πλευρά της Ιστορίας βρίσκεσαι τη δεδομένη στιγμή. Οι Ισραηλινοί, για παράδειγμα, θεωρούν τις παραπάνω ενέργειες ως αναγκαία μέσα ενός πάλαι ποτέ εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Αντίθετα, τις ίδιες ενέργειες από την πλευρά της Χαμάς και των Παλαιστινίων, το Ισραήλ τις θεωρεί τρομοκρατικές ενέργειες και ζητά την καταδίκη τους από όλο τον υπόλοιπο κόσμο

Δε χωράει αμφιβολία λοιπόν, πως παρά το γεγονός ότι η Ιστορία είναι μια σειρά από αληθινά γεγονότα, εν τούτοις η ερμηνεία και ο χρωματισμός τους έγκειται στο ποια πλευρά βρίσκεται αυτός που την γράφει

Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια πως η ανθρωπότητα όφειλε στους Εβραίους ένα ανεξάρτητο κράτος, ώστε να μπορούν να ζουν ελεύθεροι και αυτοδιάθετοι, όχι μόνο λόγω των φρικαλεοτήτων του ναζιστικού ολοκαυτώματος, αλλά για όλους τους προηγούμενους  αιώνες διωγμών και κατατρεγμών, όπου οι Εβραίοι γίνονταν το εύκολο θύμα των δεισιδαιμονιών και της αρπακτικότητας των χριστιανικών πληθυσμών της Ευρώπης

Από την άλλη μεριά, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε πως αυτό το κράτος επιλέχθηκε να δημιουργηθεί σε μια περιοχή όπου κατοικούσαν ελάχιστοι Εβραίοι, ενώ εκείνη τη στιγμή ζούσε εκεί επί σειρά αιώνων ένας άλλος λαός που έπρεπε πλέον να διωχθεί κι αυτός με τη σειρά του για να δοθεί χώρος στους Εβραίους

Δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός πως στην ουσία το Εβραϊκό κράτος προήλθε από έναν μαζικό και οργανωμένο εποικισμό της Παλαιστίνης από Εβραίους από όλο τον κόσμο

Δεν μπορούμε επίσης να παραβλέψουμε πως οι Εβραίοι χρησιμοποίησαν για να πετύχουν τους σκοπούς τους κάθε μέσο από αυτά για τους οποίους τώρα καταγγέλλουν τους Παλαιστινίους. Και ίσως με σκληρότερο τρόπο από αυτούς

Για να επιστρέψουμε τώρα στον Γιτζάκ Σαμίρ, ο Σαμίρ εκείνη την περίοδο ήταν ο ηγέτης της παραστρατιωτικής οργάνωσης Λεχί. Το 1943, σε ένα άρθρο του με τον τίτλο «Τρομοκρατία»  για το έντυπο της Lehi “He Khazit” (Το Μέτωπο), ο Σαμίρ προτείνει … «να διαλύσουμε όλες τις φοβίες και τις ανοησίες εναντίον της τρομοκρατίας με απλά, προφανή επιχειρήματα … Ούτε η εβραϊκή ηθική ούτε η εβραϊκή παράδοση μπορούν να αποκλείσουν την τρομοκρατία ως μέσο μάχης. Απέχουμε πολύ από το να έχουμε ηθικούς ενδοιασμούς όσον αφορά τον εθνικό μας πόλεμο. Έχουμε μπροστά μας την εντολή της Τορά, της οποίας η ηθική ξεπερνά αυτή οποιουδήποτε άλλου σώματος νόμων στον κόσμο: “Θα τους σβήσετε μέχρι τον τελευταίο άνθρωπο”.

Πρώτα και κύρια, η τρομοκρατία είναι για εμάς ένα κομμάτι του πολιτικού πολέμου που ενδείκνυται στις σημερινές συνθήκες και το έργο της είναι μείζονος σημασίας: Δείχνει με την πιο σαφή γλώσσα, που ακούγεται σ’ ολόκληρο τον κόσμο, και από τους αδελφούς μας που βρίσκονται έξω από τις πύλες αυτής της χώρας, τον πόλεμό μας εναντίον των δυνάμεων κατοχής»

Και η επιχειρηματολογία του Σαμίρ συνεχίζεται:

«Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι το να σκοτώσεις τον  Martin [έναν Βρετανό λοχία] είναι τρομοκρατία, αλλά το να επιτεθείς σε στρατόπεδο είναι ανταρτοπόλεμος και το να βομβαρδίσεις αμάχους είναι επαγγελματικός πόλεμος. Αλλά νομίζω ότι είναι το ίδιο από ηθική άποψη. Είναι καλύτερο να ρίξεις μια ατομική βόμβα σε μια πόλη παρά να σκοτώσεις μια χούφτα ανθρώπων; Δεν νομίζω. Κανείς όμως δεν λέει ότι ο Πρόεδρος Τρούμαν ήταν τρομοκράτης.

Όλοι οι άνδρες για τους οποίους πήγαμε ξεχωριστά – Wilkin, Martin, MacMichael και άλλοι – ενδιαφέρθηκαν προσωπικά να πετύχουν στον αγώνα εναντίον μας. Έτσι, ήταν πιο αποτελεσματικό και πιο ηθικό να πάμε για επιλεγμένους στόχους. Σε κάθε περίπτωση, ήταν ο μόνος τρόπος που μπορούσαμε να λειτουργήσουμε, γιατί ήμασταν τόσο μικροί»

Η τρομοκρατία που ασκούσαν οι εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις επεκτεινόταν και στον εβραϊκό πληθυσμό της Παλαιστίνης. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που δημοσίευσαν το 1948 οι New York Times υπογεγραμμένη από μια σειρά από εξέχουσες εβραϊκές προσωπικότητες, όπως η Χάνα Άρεντ (Hannah Arendt), ο Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein) , ο Sidney Hook και ο ραβίνος Jessurun Cardozo, η οποία περιέγραφε την εβραϊκή παραστρατιωτική οργάνωση Ιργκούν ως «τρομοκρατική, δεξιά, σοβινιστική οργάνωση στην Παλαιστίνη». Η επιστολή ανέφερε στη συνέχεια ότι η Ιργκούν και η Λεχί  "εγκαινίασαν μια βασιλεία τρόμου στην εβραϊκή κοινότητα της Παλαιστίνης. Δάσκαλοι ξυλοκοπήθηκαν επειδή μίλησαν εναντίον τους, ενήλικες πυροβολήθηκαν επειδή δεν άφησαν τα παιδιά τους να ενωθούν μαζί τους. Με γκάνγκστερ μεθόδους, ξυλοδαρμούς, σπασίματα παραθύρων και εκτεταμένες ληστείες, οι τρομοκράτες εκφοβίζουν τον πληθυσμό και επέβαλαν βαρύ φόρο τιμής»

Αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είπε ότι τα μέλη της Ιργκούν ήταν «οι πιο άθλιοι γκάνγκστερ» και ότι «δεν θα συγχωρούσε ποτέ τους τρομοκράτες της Ιργκούν»

Η Clare Hollingworth, η ανταποκρίτρια της Daily Telegraph και του The Scotsman στην Ιερουσαλήμ το 1948 έγραψε αρκετές αναφορές, αφού πέρασε αρκετές εβδομάδες στη Δυτική Ιερουσαλήμ. Σε ανταπόκρισή της από τις 2 Ιουνίου του 1948 γράφει:

«Η  Ιργκούν στην πραγματικότητα γίνεται γρήγορα τα «SS» του νέου κράτους. Υπάρχει επίσης μια ισχυρή «Γκεστάπο» – αλλά κανείς δεν ξέρει ποιος είναι σε αυτήν. Οι καταστηματάρχες δεν φοβούνται τόσο τις οβίδες, όσο τις επιδρομές του Ιργκούν  και της συμμορίας Stern [σ.σ εννοεί την οργάνωση  Lehi]. Αυτοί οι νέοι σκληροί, που ξεπερνούν κάθε νόμο που υπάρχει, έχουν καθαρίσει τα περισσότερα ιδιωτικά σπίτια των πλουσιότερων τάξεων και άρχισαν να θηρεύουν τους καταστηματάρχες».

Τα μέλη της Λεχί (που ονομαζόταν και ομάδα Stern από το όνομα του ιδρυτή της) δεν είχαν κανένα πρόβλημα να αυτοπροσδιορίζονται ως τρομοκράτες, κάτι που κράτησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Όπως γράφει ο Charles Enderlin, επί πολλά χρόνια ανταποκριτής του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού France 2 στο Ισραήλ:

«Ξαναδιαβάζοντας τις δημοσιευμένες αυτοβιογραφίες των πρώην μελών του Stern, διαπιστώνω ότι, έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960, κάποια από τα μέλη καυχιούνταν για τη στράτευσή τους στην τρομοκρατία. Ο όρος αυτός εξαφανίστηκε στις επόμενες εκδόσεις, με τους συγγραφείς τους να παρουσιάζονται περισσότερο ως «μαχητές για την ελευθερία». Η αίσθησή μου ότι βρίσκομαι μπροστά σε ένα ξαναγράψιμο της Ιστορίας θα ενισχυθεί κατά το διάστημα που πέρασα στα αρχεία του μουσείου του Stern στο Τελ Αβίβ. Έβλεπα ηλικιωμένους, άντρες και μερικές γυναίκες, να περνούν πολλές ώρες καταγράφοντας τις μαρτυρίες τους. Ζητώ εξηγήσεις: “Μετά από τόσα και τόσα χρόνια, τώρα έρχονται να καταθέσουν;”. Απάντηση: “Καθόλου! Ξανακαταγράφουν τις μαρτυρίες τους. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν σήμερα!”

Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τις εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις, τα χρονικά σημεία-κλειδιά  και τα πιο εμβληματικά χτυπήματά τους  

 

1920 : H ίδρυση της Χαγκάνα  

 

Η Χαγκάνα (η Άμυνα) ήταν η κύρια σιωνιστική παραστρατιωτική οργάνωση που έδρασε για τους Yishuv (Εβραίοι της Παλαιστίνης) στην υπό Βρετανική Διοίκηση Παλαιστίνη. Ιδρύθηκε το 1920 για να υπερασπιστεί την παρουσία των Yishuv στην περιοχή και διαλύθηκε επίσημα το 1948, όταν ενσωματώθηκε στον εθνικό στρατό του Ισραήλ λίγο μετά τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ.

Την περίοδο μεταξύ 1920 και 1929, η Χαγκάνα δεν είχε ισχυρή κεντρική εξουσία ή συντονισμό. Μετά τις ταραχές του 1929 όμως, ο ρόλος της Χαγκάνα άλλαξε δραματικά, καθώς έγινε μια πολύ μεγαλύτερη οργάνωση που περιλάμβανε σχεδόν όλους τους νέους και τους ενήλικες στους εβραϊκούς οικισμούς, καθώς και χιλιάδες μέλη από τις πόλεις. Απέκτησε επίσης ξένα όπλα και άρχισε να αναπτύσσει εργαστήρια για τη δημιουργία χειροβομβίδων και απλού στρατιωτικού εξοπλισμού, εξελισσόμενη από μια ανεκπαίδευτη πολιτοφυλακή σε έναν αξιόμαχο υπόγειο στρατό.

 

1931: H Haganah διασπάται – Ίδρυση της Irgun

Πολλοί μαχητές της Χαγκάνα αντιτάχθηκαν στην επίσημη πολιτική της συγκράτησης (Havlagah). Οι μαχητές είχαν λάβει οδηγίες να υπερασπίζονται μόνο τις κοινότητες και να μην ξεκινούν αντεπιθέσεις εναντίον των Αράβων. Αυτή η πολιτική φάνηκε ηττοπαθής σε πολλούς, που πίστευαν ότι η καλύτερη άμυνα είναι μια καλή επίθεση. Έτσι, το 1931, τα πιο μαχητικά στοιχεία της Χαγκάνα διασπάστηκαν και σχημάτισαν την Ιργκούν Tsva'i-Leumi (Εθνική Στρατιωτική Οργάνωση), πιο γνωστή ως Ιργκούν (ή με το εβραϊκό ακρωνύμιό της, προφέρεται "Etzel")

 

 

Έμβλημα Irgun. Ο χάρτης δείχνει τόσο την περιοχή της Παλαιστίνης όσο και το Εμιράτο της Υπεριορδανίας, το οποίο η Ιργκούν  διεκδίκησε στο σύνολό του για ένα μελλοντικό εβραϊκό κράτος. [Η Υπεριορδανία είναι η σημερινή Ιορδανία. Το 1922 αποσπάστηκε από την Παλαιστίνη, παραμένοντας όμως υπό βρετανική Εντολή και το 1946 έγινε ανεξάρτητο κράτος]

 

Ηγέτης του νέου υπόγειου κινήματος ήταν ο Avraham Tehomi, μαζί με άλλα ιδρυτικά μέλη που ήταν όλοι ανώτεροι διοικητές στη Χαγκάνα. Αυτή η ομάδα ήταν γνωστή ως «Συμμορία της Οδησσού», επειδή προηγουμένως ήταν μέλη της Χαγκάνα της εβραϊκής Οδησσού.

Η Ιργκούν ιδρύθηκε με την επιθυμία να γίνει μια αληθινή στρατιωτική οργάνωση και όχι απλώς μια πολιτοφυλακή, όπως ήταν μέχρι τότε η Χαγκάνα. Η πολιτική της Ιργκούν  βασίστηκε σε αυτό που τότε ονομάστηκε ρεβιζιονιστικός Σιωνισμός που ίδρυσε ο Ze'ev Jabotinsky. Σύμφωνα με τον Howard Sachar, «η πολιτική της νέας οργάνωσης βασιζόταν ακριβώς στις διδασκαλίες του Jabotinsky: κάθε Εβραίος είχε το δικαίωμα να εισέλθει στην Παλαιστίνη· μόνο τα ενεργά αντίποινα θα απέτρεπαν τους Άραβες· μόνο η εβραϊκή ένοπλη δύναμη θα εξασφάλιζε το εβραϊκό κράτος»

Η Ιργκούν ανέπτυξε μια ιεραρχία, εφάρμοζε αυστηρή στρατιωτική εκπαίδευση και απαιτούσε αυστηρή πειθαρχία από τα μέλη της. Μια βρετανική ανάλυση σημείωνε ότι η πειθαρχία της Ιργκούν ήταν «τόσο αυστηρή όσο σε κάθε στρατό στον κόσμο». Η Ιργκούν  ανέπτυξε μυστικά εργαστήρια παραγωγής και δίκτυα όπλων, μυστικά στρατόπεδα εκπαίδευσης και μυστικό τυπογραφείο για αφίσες προπαγάνδας.

Πολλά μέλη της Ιργκούν ήταν βετεράνοι της Χαγκάνα , των βρετανικών ενόπλων δυνάμεων και εβραϊκών παρτιζάνικων ομάδων που είχαν διεξάγει ανταρτοπόλεμο στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, φέρνοντας έτσι σημαντική στρατιωτική εκπαίδευση και εμπειρία μάχης στην οργάνωση. Η Ιργκούν δημιούργησε επίσης σχολή εκπαίδευσης για πράκτορες πληροφοριών, στην οποία οι νεοσύλλεκτοι διδάσκονταν τεχνικές κατασκοπείας, κρυπτογραφίας και ανάλυσης πληροφοριών

Η μυστικότητα, η πειθαρχία, η εξαιρετική στρατιωτική εκπαίδευση και η αυστηρή επιλογή των μελών της καθιστούσαν την Ιργκούν ένα ιδιαίτερα αξιόμαχο σώμα που δεν μπορούμε να το θεωρήσουμε στρατιωτικό, αλλά παραστρατιωτικό, καθώς επιδόθηκε σε πράξεις που θεωρούνται είτε τρομοκρατικές είτε εμπίπτουν στα εγκλήματα πολέμου

Δύο τέτοιες επιχειρήσεις της Ιργκούν ήταν ο βομβαρδισμός του ξενοδοχείου King David στην Ιερουσαλήμ στις 22 Ιουλίου 1946 με 91 νεκρούς, Βρετανούς, Άραβες και Εβραίους και η σφαγή του Deir Yassin που πραγματοποιήθηκε μαζί με την οργάνωση της Λεχί την 9η Απριλίου 1948, κατά την οποία σκοτώθηκαν σύμφωνα με τους Ισραηλινούς 120 Παλαιστίνιοι χωρικοί, από τους οποίους πολλά γυναικόπαιδα, ενώ σύμφωνα με τον  Αραβικό Σύνδεσμο οι νεκροί ήταν υπερδιπλάσιοι

Η Ιργκούν  περιγράφηκε ως τρομοκρατική οργάνωση από τα Ηνωμένα Έθνη, τις κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, σε μέσα όπως η εφημερίδα The New York Times, καθώς και από την Αγγλοαμερικανική Επιτροπή Ερευνών

 

1936 – To τέλος της Συγκράτησης

Με την έναρξη της Αραβικής Εξέγερσης, οι εβραϊκές οργανώσεις  ξεκίνησαν επιθέσεις σε αραβικά χωριά. Το Μάρτιο του 1938, ο David Raziel , ηγετικό στέλεχος της Ιργκούν, έγραψε στην παράνομη εφημερίδα "By the Sword" ένα άρθρο, στο οποίο επινόησε τον όρο "Ενεργητική Άμυνα", κριτικάροντας την πολιτική της Συγκράτησης που προέτασσε μέχρι τότε η Χαγκάνα:

«Οι ενέργειες της Χαγκάνα από μόνες τους δεν θα είναι ποτέ αληθινή νίκη. Αν ο στόχος του πολέμου είναι να σπάσει τη θέληση του εχθρού – και αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να καταστραφεί το πνεύμα του  – είναι σαφές ότι δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι με αποκλειστικά αμυντικές επιχειρήσεις… Μια τέτοια μέθοδος άμυνας, που επιτρέπει στον εχθρό να επιτεθεί κατά βούληση, να αναδιοργανωθεί και να επιτεθεί ξανά ... και δεν σκοπεύει να αφαιρέσει την ικανότητα του εχθρού να επιτεθεί για δεύτερη φορά ονομάζεται παθητική άμυνα  και καταλήγει σε πτώση και καταστροφή ... Όποιος δεν θέλει να νικηθεί δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιτεθεί. Η πλευρά που δεν σκοπεύει να καταπιέσει αλλά να σώσει την ελευθερία και την τιμή της, έχει και αυτή μόνο έναν τρόπο διαθέσιμο – τον ​​τρόπο της επίθεσης. Η άμυνα μέσω επιθετικότητας, για να στερηθεί από τον εχθρό η δυνατότητα επίθεσης, ονομάζεται ενεργητική άμυνα»

Η 14η Νοεμβρίου 1937 θεωρείται ορόσημο στη δραστηριότητα της Ιργκούν, καθώς είναι η μέρα που έληξε επίσημα η πολιτική της Συγκράτησης και η Ιργκούν πέρασε στην πολιτική της «ενεργητικής άμυνας». Είναι επίσης γνωστή ως Μαύρη Κυριακή όταν οι επιχειρήσεις της Ιργκούν κατέληξαν στη δολοφονία 10 Αράβων. Από εκείνη την ημέρα, η Ιργκούν αύξησε τις επιθέσεις της εναντίον των Αράβων. Οι επιθέσεις ήταν κυρίως βομβιστικές με πιο χαρακτηριστική αυτήν στην αραβική αγορά της Χάιφα, κατά την οποία σκοτώθηκαν 70 Άραβες

 

1939 - Λευκή Βίβλος  

Το 1939, στα πλαίσια μιας πολιτικής προσέγγισης με τους Άραβες,  εκπορευόμενη προφανώς από τα βρετανικά συμφέροντα, εκδόθηκε από τους Βρετανούς η «Λευκή Βίβλος», η οποία απαγόρευε την πώλησης γης στους Εβραίους και περιόριζε αυστηρά την εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη. Επιπλέον ανακοινώθηκε πως, έπειτα από μια δεκαετή «μεταβατική περίοδο» κατά την οποία η Βρετανία «θα διατηρούσε τη διακυβέρνηση της χώρας», η Παλαιστίνη θα αποκτούσε την ανεξαρτησία της ως ένα ενιαίο κράτος, όπου «Άραβες και Εβραίοι θα μοιράζονταν τη διακυβέρνηση κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλίζονται τα βασικά δικαιώματα και των δύο κοινοτήτων»

Η Λευκή Βίβλος εξόργισε τους Εβραίους και ανάγκασε τον  Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν (David Ben-Gurion), τον μετέπειτα πρώτο πρωθυπουργό του Ισραήλ, να δηλώσει: «Θα πολεμήσουμε τον πόλεμο εναντίον του Χίτλερ σαν να μην υπήρχε Λευκή Βίβλος και θα πολεμήσουμε τη Λευκή Βίβλο σαν να μην υπήρχε πόλεμος»

Ως αντίδραση στη Λευκή Βίβλο, η Ιργκούν άρχισε να σαμποτάρει στρατηγικές υποδομές, όπως εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας, ραδιοφωνικές και τηλεφωνικές γραμμές. Ταυτόχρονα άρχισαν και οι επιθέσεις εναντίον Βρετανών. Τον Αύγουστο του 1939, η Ιργκούν σκότωσε τον Ralph Cairns, έναν Βρετανό αστυνομικό που, ως επικεφαλής του Εβραϊκού Τμήματος στην Παλαιστινιακή Αστυνομία, είχε κατηγορηθεί από την Ιργκούν για βασανιστήρια μελών του. Ο Cairns και ο Ronald Barker, ένας άλλος Βρετανός αστυνομικός, σκοτώθηκαν από μια εξ αποστάσεως πυροδοτημένη νάρκη.

 

1940 : Βομβαρδισμός του SS Patria στη Χάιφα

Το 1940 η Χαγκάνα σαμποτάρει το SS Patria, ένα υπερωκεάνιο που χρησιμοποιήθηκε από τους Βρετανούς για να απελάσει 1.800 Εβραίους στον Μαυρίκιο, με μια βόμβα που προοριζόταν απλώς να απενεργοποιήσει το πλοίο και να αποτρέψει την απέλαση των Εβραίων.  Ωστόσο, από κακούς υπολογισμούς, το πλοίο βυθίστηκε, σκοτώνοντας 260 – 300 άτομα και τραυματίζοντας 172. Η πλειοψηφία των θυμάτων ήταν Εβραίοι πρόσφυγες, αλλά περίπου 50 ήταν πλήρωμα και βρετανοί φρουροί.

 

Το SS Patria, βυθιζόμενο στο λιμάνι της Χάιφα, Νοέμβριος 1940

 

 1940: H Ιργκούν διασπάται -  Ίδρυση της Λεχί

Σε όλη αυτή την περίοδο, οι Βρετανοί συνέχισαν να επιβάλλουν τις διατάξεις της Λευκής Βίβλου και μέσα στις τάξεις της Ιργκούν,  αυτό προκαλούσε  μεγάλη απογοήτευση και αναταραχή.  Η καχυποψία και η δυσπιστία ήταν διάχυτη μεταξύ των μελών της, καθώς η οργάνωση, λόγω του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, είχε πάρει την απόφαση να σταματήσει την ένοπλη δράση εναντίον των Βρετανών

Έτσι, τον Ιούλιο του 1940 μια νέα οργάνωση δημιουργήθηκε η οποία αρχικά ονομάστηκε «Η Εθνική Στρατιωτική Οργάνωση στο Ισραήλ» και αργότερα άλλαξε το όνομά της σε Λεχί (Lehi). Ιδρυτής της Λεχί ήταν ο Avraham Stern και γι’ αυτό είναι γνωστή επίσης και ως Stern Gang. Ο Stern μέχρι τότε ήταν μέλος της ανώτατης διοίκησης της Ιργκούν

 

Το χέρι αντιπροσωπεύει τον χαιρετισμό του Λεχί, με μόνο δύο ανασηκωμένα δάχτυλα στο δεξί χέρι που αντιπροσωπεύουν την υπόσχεση

«Αν σε λησμονήσω, Ιερουσαλήμ, ας ξεχαστεί λησμονήσει το δεξί μου χέρι! (Ψαλμός Δαβίδ 137:5). Κάτω από το χέρι αναγράφεται το αρκτικόλεξο «Λεχί»

 

Ο Στερν και τα υπόλοιπα μέλη της Λεχί διαφωνούσαν με την απόφαση της Ιργκούν να σταματήσουν την ένοπλη δράση εναντίον των Βρετανών και καλούσαν αντίσταση ενάντια στη Λευκή Βίβλο και στους Βρετανούς, ανεξάρτητα από τον πόλεμο τους εναντίον της Γερμανίας. Ο Στερν ήθελε να ανοίξει την Παλαιστίνη σε όλους τους Εβραίους πρόσφυγες από την Ευρώπη και ήξερε πως η Βρετανία δεν θα το επέτρεπε αυτό. Πίστευε λοιπόν πως οι Εβραίοι της Παλαιστίνης πρέπει να πολεμήσουν τους Βρετανούς, αντί να τους υποστηρίξουν στον πόλεμο. Έτσι, όταν η Ιργκούν έκανε ανακωχή με τους Βρετανούς, ο Στερν την εγκατέλειψε και ίδρυσε την Λεχί

Αφίσα της Αστυνομίας της Παλαιστίνης που προσφέρει αμοιβές για τη σύλληψη των μελών της συμμορίας Stern:

Jaacov Levstein (Eliav), Yitzhak Yezernitzky (Shamir) και Natan Friedman-Yelin

 

Ο Στερν και οι οπαδοί του έκαναν διάκριση ανάμεσα στους «εχθρούς του εβραϊκού λαού» (τους Βρετανούς) και στους «Εβραίους μισητές» (τους Ναζί), πιστεύοντας ότι οι πρώτοι έπρεπε να νικηθούν και οι δεύτεροι να χειραγωγηθούν

Το 1940, η ιδέα της «Τελικής Λύσης» ήταν ακόμα αδιανόητη και ο Στερν πίστευε ότι ο Χίτλερ ήθελε να κάνει τη Γερμανία να «καθαρίσει» από τους Εβραίους μέσω της μετανάστευσης και όχι με την εξόντωσή τους. Έτσι, όσο και αν σήμερα φαίνεται απίστευτο, το Δεκέμβριο του 1940, η Λεχί επικοινώνησε με τους Γερμανούς Ναζί με μια πρόταση να βοηθήσει τις γερμανικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, σε αντάλλαγμα για την αναγνώριση ενός εβραϊκού κράτους

 

1944, Φεβρουάριος: Εβραϊκή εξέγερση στην Παλαιστίνη

Την 1η Φεβρουαρίου 1944, η Ιργκούν ανάρτησε αφίσες σε όλη την Παλαιστίνη, κηρύσσοντας εξέγερση ενάντια στη βρετανική διοίκηση. Οι αφίσες ανέφεραν ότι όλα τα σιωνιστικά κινήματα στάθηκαν στο πλευρό των Συμμαχικών Δυνάμεων και πάνω από 25.000 Εβραίοι είχαν καταταγεί στον βρετανικό στρατό. Η ελπίδα να δημιουργηθεί ένας εβραϊκός στρατός είχε πεθάνει. Οι Εβραίοι της Ευρώπης είχαν παγιδευτεί, ωστόσο η Βρετανία, από την πλευρά της, δεν επέτρεπε καμία αποστολή διάσωσης.

Οι αφίσες τελείωναν με τις ακόλουθες λέξεις:

Η Λευκή Βίβλος εξακολουθεί να ισχύει. Επιβάλλεται, παρά την προδοσία των Αράβων και την πίστη των Εβραίων, παρά τη μαζική κατάταξη στον βρετανικό στρατό, παρά την κατάπαυση του πυρός στη Γη του Ισραήλ, παρά τη σφαγή του εβραϊκού λαού στην Ευρώπη...

Τα γεγονότα είναι απλά και φρικτά. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια του πολέμου έχουμε χάσει εκατομμύρια από τους καλύτερους του λαού μας. Εκατομμύρια ακόμη κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Και η Γη του Ισραήλ είναι κλειστή και σε καραντίνα επειδή οι Βρετανοί την κυβερνούν, εφαρμόζοντας τη Λευκή Βίβλο, και καταστρέφοντας την τελευταία ελπίδα του λαού μας.

Η Ιργκούν δήλωσε τότε ότι, από την πλευρά της, η κατάπαυση του πυρός είχε τελειώσει και πως τώρα βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Βρετανούς. Απαίτησε τη μεταβίβαση της κυριαρχίας σε μια εβραϊκή κυβέρνηση, για να εφαρμόσει δέκα πολιτικές. Μεταξύ αυτών ήταν η μαζική εκκένωση των Εβραίων από την Ευρώπη, η υπογραφή συνθηκών με οποιοδήποτε κράτος που θα αναγνώριζε την κυριαρχία του εβραϊκού κράτους, η παροχή κοινωνικής δικαιοσύνης στους κατοίκους του κράτους και η πλήρης ισότητα στον αραβικό πληθυσμό.

Η προκήρυξη έκλεινε με:

Ο Θεός του Ισραήλ, ο Θεός των Δυνάμεων, θα είναι δίπλα μας. Δεν υπάρχει υποχώρηση. Ελευθερία ή θάνατος... Η μαχόμενη νεολαία δεν θα οπισθοχωρήσει μπροστά στις θυσίες και τα βάσανα, το αίμα και τα μαρτύρια. Δεν θα παραδοθούν […] όσο για το έθνος μας δεν έχει εξασφαλιστεί πατρίδα, ελευθερία, τιμή, ψωμί, δικαιοσύνη και νόμος.

Η Ιργκούν ξεκίνησε αυτή την εκστρατεία μάλλον αδύναμα. Την εποχή της έναρξης της εξέγερσης, συμμετείχαν μόνο περίπου 1.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων περίπου 200 μαχητών. Διέθετε περίπου 4 υποπολυβόλα, 40 τουφέκια, 60 πιστόλια, 150 χειροβομβίδες και 2.000 κιλά εκρηκτικής ύλης

Η πρώτη επίθεση της Ιργκούν έγινε στις 12 Φεβρουαρίου 1944 στα κυβερνητικά γραφεία μετανάστευσης, σύμβολα των μεταναστευτικών νόμων, στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις: Ιερουσαλήμ, Τελ Αβίβ και Χάιφα. Στις 27 Φεβρουαρίου βομβαρδίστηκαν οι εφορίες εισοδήματος και ανατινάχτηκαν τμήματα των ίδιων πόλεων. Στις 23 Μαρτίου ανατινάχθηκε το κτίριο του εθνικού αρχηγείου της βρετανικής αστυνομίας στο Ρωσικό Συγκρότημα στην Ιερουσαλήμ, ενώ συνεχίζονταν οι επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα και αρχηγεία

 

Η βρετανική κυβέρνηση κατηγορεί τους Εβραίους τρομοκράτες ότι βοήθησαν τους Ναζί με τις επιθέσεις τους στην Παλαιστίνη, ενώ ο πόλεμος στην Ευρώπη συνεχιζόταν.

 

Ο Μεναχέμ Μπέγκιν (Μenachem Begin), που εν τω μεταξύ είχε έρθει στην Παλαιστίνη με το Πολωνικό τάγμα ΙΙ το 1942 και το είχε εγκαταλείψει για να γίνει διοικητής της Ιργκούν, έγραψε στα απομνημονεύματά του, The Revolt:

«Η ιστορία και η εμπειρία μας δίδαξαν ότι αν καταφέρουμε να καταστρέψουμε το κύρος των Βρετανών στην Παλαιστίνη, το καθεστώς θα σπάσει. Αφού βρήκαμε το αδύνατο σημείο της σκλαβωτικής κυβέρνησης, δεν το αφήσαμε»

 

1944, Νοέμβριος: Η δολοφονία του Λόρδου Moyne και η εποχή του κυνηγιού

Στις 6 Νοεμβρίου του 1944, ο Λόρδος Μόιν (Μoyne), δολοφονείται από μέλη της Λεχί. Ο Μόιν ήταν ο πρώτος υψηλός Βρετανός αξιωματούχος που δολοφονήθηκε από τους Εβραίους, αν και είχαν γίνει προηγουμένως αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες να δολοφονηθεί ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής στην Παλαιστίνη, Sir Harold McMichael.

 

 

Ο  Λόρδος Μόιν είχε έρθει να προεδρεύσει στην Παλαιστίνη ως μόνιμος υπουργός επικρατείας το 1942 και ως Βρετανός «υπουργός-κάτοικος» στη Μέση Ανατολή το 1944. Πίστευε στο συμβιβασμό μεταξύ Εβραίων και Αράβων και, όπως όλα δείχνουν, αυτό ήταν που οδήγησε στη δολοφονία του από τους Εβραίους

Οι απόψεις του Μόιν αποτυπώθηκαν εν μέρει σε μια ομιλία σχετικά με τη στρατολόγηση Εβραίων στον Βρετανικό Στρατό στη Βουλή των Λόρδων στις 9 Ιουνίου 1942, όπου αντιτάχθηκε στην ίδρυση μονάδων ειδικά εβραϊκού στρατού στη Μέση Ανατολή, «εν μέρει για να αποφευχθεί η προσβολή των αραβικών ευαισθησιών»

Για τα προβλήματα δε που δημιουργούσε ο εβραϊκός εποικισμός, ο Λόρδος Μόιν  χρησιμοποίησε ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα:

«Πρέπει σίγουρα να έχει θλιβερή επίδραση στους Συμμάχους μας το να μας πει ένας πρώην Υπουργός ότι η Παλαιστινιακή Διοίκηση δεν συμπαθεί τους Εβραίους και ότι υπάρχουν αρκετοί αντισημίτες στη Μεγάλη Βρετανία για να υποστηρίξουν την πολιτική και το πνεύμα του Χίτλερ. Αυτή η πρόταση είναι μια πλήρης ανατροπή της αλήθειας. Αν πρέπει να γίνει σύγκριση με τους Ναζί, είναι σίγουρα με εκείνους που θέλουν να επιβάλουν ένα εισαγόμενο καθεστώς στον αραβικό πληθυσμό και που είναι ένοχοι για το πνεύμα της επιθετικότητας και της κυριαρχίας.

Η πρόταση του Λόρδου Wedgwood ότι οι Άραβες πρέπει να υποταχθούν με τη βία σε ένα εβραϊκό καθεστώς δεν συνάδει με τον Χάρτη του Ατλαντικού και αυτό θα έπρεπε να το πει στην Αμερική»

Οι εβραϊκές αρχές στην Παλαιστίνη, φοβισμένες για βρετανικά αντίποινα, έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από τις ενέργειες της Λεχί,  ενώ οι σιωνιστικές οργανώσεις, διχασμένες για τη στάση που έπρεπε να κρατήσουν απέναντι στις βρετανικές αρχές στην Παλαιστίνη, ήρθαν σε σύγκρουση μεταξύ τους φέρνοντας τη Χαγκάνα και την Ιργκούν σχεδόν στο σημείο του εμφυλίου πολέμου, όταν η Χαγκάνα αποφάσισε να συνεργαστεί με τις βρετανικές αρχές και να παραδίδει μέλη της Irgun στην αστυνομία.

Αυτή ήταν η εποχή της περιβόητης «σαιζόν» ή «εποχής κυνηγιού» ​, η οποία διήρκεσε από τον Νοέμβριο του 1944 έως τον Φεβρουάριο του 1945 και κατά την οποία πάνω από 1.000 μέλη της Ιργκούν και της Λεχί συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν σε βρετανικά στρατόπεδα

 

1946: Ανατίναξη του ξενοδοχείου King David

Μία από τις πιο αιματηρές τρομοκρατικές βομβιστικές επιθέσεις των Εβραίων, ήταν η ανατίναξη του ξενοδοχείου King David τον Ιούλιο του 1946. Το ξενοδοχείο ήταν η βάση για τη βρετανική γραμματεία, τη στρατιωτική διοίκηση και το τμήμα εγκληματικών ερευνών της αστυνομίας. Στην επίθεση αυτή χρησιμοποιήθηκε μια βόμβα που τοποθετήθηκε στο υπόγειο του ξενοδοχείου και προκάλεσε το θάνατο 91 ανθρώπων και τον τραυματισμό 46, διαφόρων εθνικοτήτων, από τους οποίους μόνο οι 13 ήταν Βρετανοί στρατιώτες

 

 

Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1946, η Ιργκούν ανανέωσε τις επιθέσεις της εναντίον πολιτικών δομών, σιδηροδρομικών γραμμών, γραμμών επικοινωνίας και γεφυρών όπως επίσης εναντίον τρένων και σιδηροδρομικών σταθμών. Πραγματοποίησε επίσης επιθέσεις κατά στρατιωτικών και αστυνομικών οχημάτων χρησιμοποιώντας νάρκες, ηλεκτρονικά πυροδοτημένες από χειριστή που κρυβόταν εκεί κοντά καθώς περνούσε ένα όχημα. Πραγματοποίησε ακόμη  επιδρομές εναντίον στρατιωτικών βάσεων και αστυνομικών τμημάτων καθώς και ληστείες τραπεζών

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η απαγωγή και ο απαγχονισμός δύο Βρετανών λοχίων και τα σώματά τους βρέθηκαν κρεμασμένα από δέντρα

 

Οι απαγχονισμένοι από την Ιργκούν Βρετανοί λοχίες 

 

Το φθινόπωρο του 1947, η Ιργκούν είχε περίπου 4.000 μέλη. Ο στόχος της οργάνωσης σε εκείνο το σημείο ήταν η κατάκτηση της γης μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου Θάλασσας για το μελλοντικό εβραϊκό κράτος. Η Ιργκούν έγινε σχεδόν μια φανερή οργάνωση, δημιουργώντας στρατιωτικές βάσεις στο Ramat Gan και στο Petah Tikva και άρχισε να στρατολογεί ανοιχτά, αυξάνοντας έτσι σημαντικά τη δύναμή της.

Ακόμη και η  Χαγκάνα που διατηρούσε μια πιο μετριοπαθή πολιτική, εγκατέλειψε εντελώς την πολιτική της συγκράτησης με τη δήλωση: «Η διάκριση μεταξύ ατόμων δεν είναι πλέον δυνατή, προς το παρόν – είναι πόλεμος, ακόμη και  ο αθώος δεν θα αθωωθεί»

Τους επόμενους μήνες η Ιργκούν επιτέθηκε στα αραβικά χωριά Tira κοντά στη Χάιφα, Yehudiya ('Abassiya) στο κέντρο και Shuafat από την Ιερουσαλήμ. Επιτέθηκε επίσης στη γειτονιά Wadi Rushmiya στη Χάιφα και στο Abu Kabir στη Γιάφα. Στις 29 Δεκεμβρίου μονάδες της Ιργκούν έφτασαν με βάρκα στην ακτή της Γιάφα, όπου ακολούθησε συμπλοκή μεταξύ αυτών και Αράβων.  Την επόμενη μέρα, μια βόμβα εκτοξεύτηκε από ένα αυτοκίνητο της  Ιργκούν που έτρεχε με ταχύτητα εναντίον μιας ομάδας Αράβων που περίμεναν να προσληφθούν στο διυλιστήριο πετρελαίου της Χάιφα, με αποτέλεσμα επτά Άραβες να σκοτωθούν και δεκάδες να τραυματιστούν. Σε απάντηση, ορισμένοι Άραβες εργάτες επιτέθηκαν σε Εβραίους στην περιοχή, σκοτώνοντας 41. Αυτό πυροδότησε μια απάντηση της Χαγκάνα στο Balad al-Sheykh, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 60 αμάχων.

Ο στόχος της Ιργκούν ήταν να μεταφέρει τις μάχες από εβραιοκατοικημένες περιοχές σε αραβοκατοικημένες. Την 1η Ιανουαρίου 1948, η Ιργκούν επιτέθηκε ξανά στη Γιάφα, με τους άντρες της να φορούν βρετανικές στολές. Αργότερα τον ίδιο μήνα επιτέθηκε στο Beit Nabala, μια βάση Αράβων μαχητών. Στις 5 Ιανουαρίου 1948 η Ιργκούν πυροδότησε ένα φορτηγό-βόμβα έξω από το Οθωμανικό Δημαρχείο της Γιάφα, σκοτώνοντας 14 και τραυματίζοντας 19. Στην Ιερουσαλήμ, δύο ημέρες αργότερα, μέλη της Ιργκούν που οδηγούσαν  ένα κλεμμένο αστυνομικό βαν, έριξαν μια βόμβα σε βαρέλι σε μια μεγάλη ομάδα πολιτών που περίμεναν ένα λεωφορείο δίπλα στην Πύλη της Γιάφα, σκοτώνοντας περίπου δεκαέξι

Στις 6 Απριλίου 1948, μέλη της Ιργκούν επιτέθηκαν στο στρατόπεδο του Βρετανικού Στρατού στο Pardes Hanna σκοτώνοντας έξι Βρετανούς στρατιώτες και τον διοικητή τους

 

Τρομοκρατικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη

Στις 31 Οκτωβρίου 1946, η Ιργκούν ανατίναξε τη βρετανική πρεσβεία στη Ρώμη εγκαινιάζοντας μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων στη Δυτική Ευρώπη, αλλά και στο έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας.

Στις 7 Μαρτίου 1947, μια βόμβα της Λεχί κατέστρεψε το British Colonial Club, μια εγκατάσταση αναψυχής του Λονδίνου για στρατιώτες και φοιτητές από τις βρετανικές αποικίες στην Αφρική και τις Δυτικές Ινδίες. Στις 15 Απριλίου 1947 μια βόμβα τοποθετήθηκε στο Αποικιακό Γραφείο στο Γουάιτχολ, όμως δεν κατάφερε να εκραγεί λόγω βλάβης στο χρονόμετρο.

Ακολούθησε μια επίθεση σε λέσχη βρετανών αξιωματικών στη Βιέννη το 1947, μια επίθεση σε μια άλλη λέσχη βρετανών αξιωματικών στην ίδια πόλη το 1948 και σε μια λέσχη λοχιών στη Γερμανία επίσης το 1948

Στις 2 Ιουνίου του 1947, δύο μέλη της Λεχί συνελήφθησαν περνώντας από το Βέλγιο στη Γαλλία και στις βαλίτσες τους βρέθηκαν φάκελοι που απευθύνονταν σε Βρετανούς αξιωματούχους, με πυροκροτητές, μπαταρίες και χρονόμετρο. Οι  υπηρεσίες ασφαλείας αναγνώρισαν έναν από αυτούς ως το άτομο που τοποθέτησε τη βόμβα στο Αποικιακό Γραφείο

 

1948, Απρίλιος: Η σφαγή του Ντέιρ Γιασίν

Το Ντέιρ Γιασίν είναι ένα χωριό δυτικά της Ιερουσαλήμ. Στις 9 Απριλίου του 1948, περίπου 120 μέλη της Ιργκούν και της Λεχί επιτέθηκαν στο χωριό που κατοικούνταν από Παλαιστίνιους. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης, οι κάτοικοι του χωριού αντιστάθηκαν και το χωριό καταλήφθηκε μόνο αφού οι Εβραίοι άρχισαν να δυναμιτίζουν συστηματικά σπίτια. Καθοριστικό ρόλο στην επιχείρηση έπαιξε ο μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπέγκιν, ιδρυτής του κόμματος του σημερινού πρωθυπουργού Νετανιάχου, του Λικούντ

 

Μαχητές της Ιργκούν και της Λεχί που καταλαμβάνουν το χωριό Deir Yassin, Απρίλιος 1948.

 

Ο Αραβικός Σύνδεσμος ανέφερε μια μεγάλη σφαγή: 254 νεκροί, με βιασμούς και ακρωτηριασμούς. Οι Ισραηλινοί από την πλευρά τους υποστήριξαν ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών ήταν μεταξύ 100 και 120 και δεν υπήρξαν μαζικοί βιασμοί

Υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι δυνάμεις των Εβραίων διέπραξαν εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια και μετά την κατάληψη του χωριού. Αυτές οι μαρτυρίες περιλαμβάνουν αναφορές ότι άτομα και οικογένειες που διέφυγαν πυροβολήθηκαν και αιχμάλωτοι πολέμου σκοτώθηκαν μετά τη σύλληψή τους. Τις μαρτυρίες αυτές επιβεβαιώνει μια έκθεση της Χαγκάνα που αναφέρει:

“Η κατάκτηση του χωριού έγινε με μεγάλη σκληρότητα. Ολόκληρες οικογένειες –γυναίκες, γέροι, παιδιά– σκοτώθηκαν. ... Μερικοί από τους κρατούμενους που μετακόμισαν σε χώρους κράτησης, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, δολοφονήθηκαν άγρια ​​από τους απαγωγείς τους”

Η Ισραηλινή σκηνοθέτις Neta Shoshani αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια σε μια ολοκληρωμένη ιστορική έρευνα για τη σφαγή του Ντρε Γιασίν. Στην ταινία-ντοκιμαντέρ που γύρισε με τίτλο «Born in Deir Yassin», αποκαλύπτονται πολλά ιστορικά ντοκουμέντα για τη σφαγή στο Ντερ Γιασίν, όπως η επιστολή που έγραψε ο Yehuda Feder, του οποίου το όνομα στη Λεχί ήταν «Giora»

«Την περασμένη Παρασκευή μαζί με τον Etzel [σ.σ το ακρωνύμιο για την Ιργκούν] «το κίνημά μας πραγματοποίησε μια τρομερή επιχείρηση για την κατάληψη του αραβικού χωριού Ντέιρ Γιασίν που βρίσκεται στο δρόμο  Ιερουσαλήμ . Συμμετείχα σε αυτή την επιχείρηση με τον πιο ενεργό τρόπο

… Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που στα χέρια μου και μπροστά στα μάτια μου έπεφταν Άραβες. Στο χωριό σκότωσα έναν ένοπλο Άραβα και δύο κορίτσια 16 ή 17 ετών που βοηθούσαν τον Άραβα που πυροβολούσε. Τους έστησα σε έναν τοίχο και τους ανατίναξα με δύο φυσίγγια από το όπλο Tommy»

… Κατασχέσαμε πολλά χρήματα και έπεσαν στα χέρια μας ασημένια και χρυσά κοσμήματα», έγραψε.

Μία άλλη σκληρή μαρτυρία δόθηκε από τον καθηγητή Mordechai Gichon, έναν αντισυνταγματάρχη στις εφεδρικές δυνάμεις του Ισραήλ, ο οποίος ήταν αξιωματικός πληροφοριών της Χαγκάνα που στάλθηκε στο Ντέιρ Γιασίν όταν τελείωσε η μάχη. «Για μένα έμοιαζε λίγο με πογκρόμ», είπε ο Γκιχόν. «Αν καταλαμβάνεις μία στρατιωτική θέση δεν είναι πογκρόμ, ακόμα κι αν σκοτωθούν εκατό άνθρωποι. Αλλά αν έρχεσαι σε μια αστική περιοχή και νεκροί είναι διάσπαρτοι σε αυτήν, τότε μοιάζει με πογκρόμ. Όταν οι Κοζάκοι εισέβαλαν σε εβραϊκές γειτονιές, τότε αυτό θα έπρεπε να μοιάζει κάπως έτσι»

Ο Yair Tsaban, πρώην υπουργός της κυβέρνησης, ανέφερε στη συνέντευξή του στη Shosani ότι μετά τη σφαγή, στην οποία δεν συμμετείχε, στάλθηκε μαζί με άλλα μέλη των Ταξιαρχιών Νέων για να θάψουν τα πτώματα των νεκρών.

«Το σκεπτικό ήταν ότι ο Ερυθρός Σταυρός μπορούσε να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή και ήταν απαραίτητο να θολωθούν τα ίχνη [των δολοφονιών] γιατί η δημοσίευση εικόνων και μαρτυριών για το τι είχε συμβεί στο χωριό θα ήταν πολύ επιζήμια για την εικόνα του πολέμου της Ανεξαρτησίας μας

… Είδα αρκετό αριθμό πτωμάτων. Δεν θυμάμαι να έχω συναντήσει το πτώμα ενός μαχόμενου. Καθόλου. Θυμάμαι κυρίως γυναίκες και ηλικιωμένους

… Ένας γέρος και μια γυναίκα, κάθονται στη γωνία ενός δωματίου με τα πρόσωπά τους στον τοίχο, και πυροβολημένοι στην πλάτη. Αυτό δεν μπορεί να ήταν στον πυρετό της μάχης. Με τίποτα"

Όπως σημειώνει ο ιστορικός Benny Morris στο βιβλίο του «Righteous Victims», «Το Ντέιρ Γιασίν είχε μια βαθιά δημογραφική και πολιτική επίδραση: Ακολούθησε μαζική φυγή Αράβων από τις τοποθεσίες τους».

Ο ηγέτης της Λεχί,  Israel Eldad , έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ότι «χωρίς τον Ντέιρ Γιασίν το κράτος του Ισραήλ δεν θα μπορούσε ποτέ να δημιουργηθεί»

Η σφαγή του Ντέιρ Γιασίν προκάλεσε πολλές αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Έτσι, λίγες μέρες μετά τη σφαγή, οι άνθρωποι που εκπροσωπούσαν στις ΗΠΑ τις οργανώσεις που τη διέπραξαν, είχαν τη φαεινή ιδέα να απευθυνθούν στον Αϊνστάιν ζητώντας τη στήριξή του. Η απάντηση του Αϊνστάιν ήταν όλες κι όλες 50 λέξεις:

 

 

«Αγαπητέ κύριε,

Όταν θα μας έρθει στην Παλαιστίνη η πραγματική και τελική καταστροφή ο πρώτος υπεύθυνος θα είναι οι Βρετανοί και ο δεύτερος υπεύθυνος για αυτό οι τρομοκρατικές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα από τις δικές μας γραμμές. Δεν είμαι διατεθειμένος να δω οποιονδήποτε να συνεργάζεται με αυτούς τους παραπλανημένους και εγκληματίες ανθρώπους.

Ειλικρινά δικός σας,

Άλμπερτ Αϊνστάιν»

 

1948, Σεπτέμβριος: Δολοφονία του κόμη Φολκ Μπερναντότ

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1948, η Λεχί δολοφόνησε τον μεσολαβητή του ΟΗΕ κόμη Φολκ Μπερναντότ (Folke Bernadotte). Το Συμβούλιο Ασφαλείας περιέγραψε τη δολοφονία ως «άνανδρη πράξη που φαίνεται να διαπράχθηκε από εγκληματική ομάδα τρομοκρατών»

 

 

Λίγους μήνες πριν, στις 20 Μαΐου 1948, ο Μπερναντότ είχε διοριστεί «Μεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών στην Παλαιστίνη».  Ήταν η πρώτη επίσημη μεσολάβηση στην ιστορία του ΟΗΕ. Αυτό είχε κριθεί απαραίτητο, λόγω της άμεσης βίας που ακολούθησε το Σχέδιο Διχοτόμησης των Ηνωμένων Εθνών για την Παλαιστίνη και την επακόλουθη μονομερή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Ισραήλ. Υπό αυτή την ιδιότητα, ο Μπερναντότ κατάφερε να επιτύχει μια αρχική εκεχειρία κατά τον επόμενο Αραβο-Ισραηλινό Πόλεμο του 1948 και έθεσε τις βάσεις για την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή.

Η συμμορία του Στερν έβλεπε τον Μπερναντότ ως μαριονέτα των Βρετανών και των Αράβων και φοβήθηκε ότι η ισραηλινή ηγεσία θα συμφωνούσε με τις ειρηνευτικές προτάσεις του Μπερναντότ. Η ομάδα του Στερν δεν γνώριζε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση είχε ήδη αποφασίσει να απορρίψει το σχέδιο του Μπερναντότ και να επιλέξει τη στρατιωτική δράση

Τρεις ημέρες μετά τη δολοφονία, η ισραηλινή κυβέρνηση εξέδωσε το Διάταγμα για την Πρόληψη της Τρομοκρατίας και κήρυξε την Λεχί τρομοκρατική οργάνωση. Πολλά μέλη της Λεχί συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση. Ωστόσο, το Κρατικό Συμβούλιο ανακοίνωσε σύντομα γενική αμνηστία για τα μέλη της Λεχί και αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι

Την επομένη της δολοφονίας,  το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασε τη δολοφονία του Μπερναντότ ως «μια άνανδρη πράξη που φαίνεται να διαπράχθηκε από μια εγκληματική ομάδα τρομοκρατών στην Ιερουσαλήμ ενώ ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών εκπλήρωνε την ειρηνευτική του αποστολή στους Αγίους Τόπους».

Η σουηδική κυβέρνηση πίστευε ότι ο Μπερναντότ είχε δολοφονηθεί από ισραηλινούς κυβερνητικούς πράκτορες, επιτέθηκε δημόσια στην ανεπάρκεια της ισραηλινής έρευνας και έκανε εκστρατείες ανεπιτυχώς για να καθυστερήσει την ένταξη του Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη.Το 1950, η Σουηδία αναγνώρισε το Ισραήλ, αλλά οι σχέσεις παρέμειναν παγερές

Η ανεξέλεγκτη δράση των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων, έπρεπε να λήξει, καθώς ήδη από τις 14 Μαΐου 1948 είχε ανακηρυχθεί η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και η ισραηλινή κυβέρνηση είχε αποφασίσει να διαλύσει αμέσως τις υπόγειες οργανώσεις. Δεν ήταν μια εύκολη διαδικασία, καθώς υπήρχαν ανιστάσεις, η δολοφονία όμως του Μπερναντότ επιτάχυνε τις διαδικασίες. Έτσι, εκδόθηκε τελεσίγραφο στην Ιργκούν  ή να ενσωματωθεί στο IDF ή να καταστραφεί, ενώ τα ισραηλινά στρατεύματα περικύκλωσαν το στρατόπεδο της Ιργκούν στην Ιερουσαλήμ. Η  Ιργκούν αναγκάστηκε να αποδεχτεί το τελεσίγραφο στις 22 Σεπτεμβρίου του 1948, και λίγο αργότερα οι εναπομείναντες μαχητές της Ιργκούν στην Ιερουσαλήμ, άρχισαν να κατατάσσονται στην IDF και να παραδίδουν τα όπλα τους. Με εντολή του Μπέγκιν, η οργάνωση της Ιργκούν διαλύθηκε επίσημα στις 12 Ιανουαρίου 1949

Από εκεί και μετά, οι εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις δρούσαν στα πλαίσια ενός εθνικού στρατού. Η τρομοκρατική όμως δράση του Ισραήλ δε θα σταματούσε και θα συνεχιζόταν. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τρομοκρατικό και εκδικητικό μαζί. Περισσότερα για την τρομοκρατική δράση του κράτους του Ισραήλ και για το πώς αυτό το φυτευτό κράτος κατέκτησε αυτοδίκαια τον τίτλο του κράτους-τρομοκράτη σε επόμενη ανάρτηση

 

Πηγές

https://www.avgi.gr/entheta/monde-diplomatique/392650_paratirontas-epi-peninta-hronia-tin-israilini-dexia

https://eranistis.net/wordpress/2017/01/05/%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bc%ce%b5%ce%bb%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%80%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%af%ce%bd%ce%b7%cf%82/

https://info-war.gr/otan-o-ainstain-apokaloyse-fasistes/

https://en.wikipedia.org/wiki/Lehi_(militant_group)#cite_note-khazit-23

https://en.wikipedia.org/wiki/Irgun

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Irgun_attacks

https://en.wikipedia.org/wiki/Haganah

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB

https://en.wikipedia.org/wiki/SS_Patria_(1913)

https://en.wikipedia.org/wiki/Walter_Guinness,_1st_Baron_Moyne

https://www.theirishstory.com/2021/06/03/the-assassination-of-walter-edward-guinness-lord-moyne-1944/

https://www.haaretz.com/israel-news/2017-07-16/ty-article-magazine/testimonies-from-the-censored-massacre-at-deir-yassin/0000017f-e364-d38f-a57f-e77689930000

https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-1o/

https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-2o/

https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-3o/

https://www.kathimerini.gr/world/449654/i-idrysi-toy-kratoys-toy-israil/

https://left.gr/news/mia-syntomi-istoriki-anadromi-sti-syghroni-istoria-toy-palaistiniakoy-zitimatos

https://www.literature.gr/to-teichos-poy-chorizei-israilinoys-kai-palaistinioys/

https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CE%B2%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE/7429-%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CE%BE%CE%AD%CE%B3%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-1936

 

 

Την ώρα που θα έπρεπε να συζητάμε γιατί συνεχίζουν να παίζουν ποδόσφαιρο οι ευρωπαϊκές ομάδες με τις ισραηλινές παρέχοντάς τους κιόλας φιλοξενία για τα ματς που θα έπρεπε να δοθούν στο Ισράήλ, συζητάμε γιατί έφαγε τέσσερα γκολ χθες ο Ολυμπιακός από τη Μακάμπι του Τελ Αβίβ

Παρεμπιμπτόντως πώς να μη φάει τέσσερα γκολ μια ομάδα αναλώσιμων μισθοφόρων που αλλάζει προπονητή σαν τα πουκάμισα προσπαθώντας να αποκοιμίσει τους οπαδούς της βάζοντας τον Κούγια να φέρει την κάθαρση στο ελληνικό ποδόσφαιρο;

Την ώρα που θα έπρεπε να συζητάμε γιατί συμμετέχει η υποτιθέμενη σοβαρή ΕΡΤ στο άθλιο πανηγυράκι της Eurovision και γιατί δεν αποκλείστηκε το Ισραήλ από τη φετινή τουλάχιστον διοργάνωση, συζητάμε για το αν ήταν ωραίο ή όχι το τραγούδι της Μαρίνας Σάττι

Παρεμπιμπτόντως, το τραγούδι αυτό είναι ένας άθλιος αχταρμάς από κάποιον μουσικό δρα Φρανκενστάιν, σε μια προφανή προσπάθεια να κερδίσει τις ψήφους της βαλκανικής χερσονήσου και άλλων βορειοανατολικών γειτόνων. Και μάλλον θα το καταφέρει, γιατί αυτό ενδιαφέρει άλλωστε μόνο. Τι να πει κανείς όταν μαθαίνει ότι τη μουσική αυτού του διαβαλκανικού trash δημιουργήματος πασπαλισμένου με ολίγη trap έτσι για να γουστάρουν και οι πιτσιρικάδες, την υπογράφουν επτά (7!) μουσικοί και τους στίχους τέσσερεις (4!).  Ας μη μιλήσουμε δε για τα γυρίσματα στον Παρθενώνα και στο Ηρώδειο. Από όπου και να το πιάσεις, βρωμάει. Άστο. Κι εγώ που ακούω μόνο Δεύτερο Πρόγραμμα με πιάνει σύγκρυο που σε ανύποπτο χρόνο θα μου πετάει απότομα αυτό το τραγούδι. Κρίμα για τη Μαρίνα Σάττι που ξοδεύει έτσι το ταλέντο της, αν και έχει αρχίσει ήδη να το κάνει από καιρό. Καιρό τώρα ακροβατούσε επικίνδυνα ανάμεσα στο ethnic και στο κιτς. Με το Ζάρι πέρασε τα σύνορα

Τελικά κι εμείς γι αυτά καταλήξαμε να μιλάμε. Είναι φαίνεται αναπόδραστο. Ας ακούσουμε όμως τη Μαρίνα Σάττι, έτσι όπως όμορφα τη γνωρίσαμε, μήπως και ξεχάσουμε το Ζάρι

Ζώνη Ενδιαφέροντος ονόμαζαν οι Ναζί μια περιοχή ακτίνας κάποιων χιλιομέτρων γύρω από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης/εξόντωσης, μέσα στην οποία ίσχυαν ιδιαίτερες συνθήκες στην προσπάθειά τους να διαφυλάξουν το απόρρητο των επιχειρήσεων εξόντωσης των Εβραίων, Ρομά, ομοφυλόφιλων και όσων άλλων οι Ναζί είχαν αποφασίσει πως είναι υπάνθρωποι

Ζώνη ενδιαφέροντος ονομάζεται και η νέα ταινία του Τζόναθαν Γκλέιζερ, που αποτελεί μια ελεύθερη απόδοση του ομώνυμου μυθιστορήματος του Μάρτιν Έιμις  και διαδραματίζεται δίπλα στην περίφραξη του διαβόητου στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Άουσβιτς, εκεί όπου ο διοικητής του στρατοπέδου,  Ρούντολφ Ες, μαζί με τη σύζυγό του, έχουν στήσει έναν παράδεισο ακριβώς δίπλα από την κόλαση.

Στη Ζώνη Ενδιαφέροντος, ο Γκλέιζερ θέτει δύο ερωτήματα. Το πρώτο είναι το πόσο εύκολα μπορεί το Κακό να πάρει τη μορφή μιας κανονικότητας, εκτελούμενης από κανονικούς ανθρώπους. Το δεύτερο είναι πώς μπορούν, όσοι δεν συμμετέχουν στο Κακό, να το ανέχονται και να προσποιούνται πώς δεν υπάρχει.

Στο πρώτο ερώτημα έχει απαντήσει, καλύπτοντας για λογαριασμό του περιοδικού "New Yorker" τη δίκη του Άντολφ Άιχμαν στο Ισραήλ, η Γερμανοεβραία φιλόσοφος Χάνα Άρεντ, η οποία παρουσίασε  τον διαβόητο εγκληματία όχι σαν ένα ιδιαίτερο απάνθρωπο κτήνος, αλλά σαν έναν  απλό γραφειοκράτη, ανίκανο να σκεφτεί και να αμφισβητήσει το σύστημα που τον μετατρέπει σε τέρας. «Όσο πιο πολύ τον άκουγες να μιλάει, τόσο πιο εμφανές γινόταν ότι η αδυναμία του να μιλήσει συνδεόταν στενά με την αδυναμία του να σκεφτεί, και πιο συγκεκριμένα να σκεφτεί από τη σκοπιά ενός άλλου», γράφει η Άρεντ για τον Άιχμαν … « Το πρόβλημα ήταν ότι υπήρχαν πολλοί σαν κι αυτόν και ότι οι περισσότεροι τους δεν ήταν διεστραμμένοι ούτε σαδιστές, αλλά ήταν, και εξακολουθούν να είναι, φοβερά και τρομερά φυσιολογικοί. Απ’ αυτήν την άποψη αυτό που είναι ακόμη πιο τρομακτικό από όλες τις θηριωδίες είναι ότι αυτός ο εγκληματίας νέου τύπου διαπράττει τα εγκλήματά του σε συνθήκες όπου αδυνατεί να ξέρει και να νοιώθει πως κάνει κάτι κακό» 

Επιστρέφοντας στην ταινία, η κάμερα του σκηνοθέτη δεν μπαίνει καθόλου στο στρατόπεδο και περιστρέφεται κυρίως μέσα στο σπίτι του διοικητή και της οικογένειάς του, παρακολουθώντας την ατάραχη και «ειδυλλιακή» καθημερινότητα της επταμελούς οικογένειας. Με αργά και ακίνητα πλάνα μας μεταφέρει εικόνες αποστειρωμένης ευτυχίας. Βόλτες για μπάνιο, παιχνίδι στον κήπο, απογευματινό τσάι και ανάλαφρες κουβεντούλες, διάβασμα παραμυθιών στα παιδιά, εντολές στις υπηρέτριες

 

 

Και όλα αυτά τη στιγμή που, ακριβώς δίπλα, βασιλεύει η βία και η φρίκη, που ο σκηνοθέτης επιλέγει να μη μας τις δείχνει, αλλά μόνο να τις υπονοεί. Με τους στρατιώτες που τους βλέπουμε να περιπολούν στα άκρα των πλάνων, από τον πυργίσκο του στρατοπέδου που φαίνεται από την αυλή του σπιτιού. Με ανακοινώσεις μεγαφώνων, παραγγέλματα, φωνές, κραυγές πόνου, πυροβολισμούς. Με τον καπνό που καλύπτει μόνιμα τον ουρανό, που βγαίνει από τις καμινάδες των κρεματορίων και σκεπάζει τη γη ολόγυρα με στάχτες. Με  το μονότονο βουητό της μηχανής του θανάτου. Με τα ρούχα που μοιράζει η κυρία στις υπηρέτριες. Με τη γούνα που διαλέγει για τον εαυτό της. Με ένα διαμάντι που βρήκε η κυρία, κρυμμένο σε μια οδοντόβουρτσα. Με τις χρυσές οδοντοστοιχίες με τις οποίες παίζουν τα παιδιά της οικογένειας στο σπίτι. Με το λίπασμα που κουβαλούν εργάτες στον κήπο

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Christian Friedel, υποδύεται με πειστικότητα τον διοικητή που προκαλεί με την αταραξία και την απάθειά του, την ώρα που ακροβατεί ανάμεσα σε δύο ζωές που δεν θέλει και δεν μπορεί να τις εμπλέξει. Είναι εντυπωσιακό πως, παρά το ότι πληρεί το  πρότυπο ενός καλού οικογενειάρχη, η μόνη στιγμή που βγάζει κάποιο συναίσθημα στην ταινία είναι όταν αποχαιρετά το άλογό του

 

 

Η Zώνη Ενδιαφέροντος είναι μια κινηματογραφική αποτύπωση της θεωρίας της «κοινοτοπίας του κακού». Οι άνθρωποι που συμμετέχουν στο οργανωμένο Κακό δεν είναι απαραίτητα κάποιοι στυγεροί, διεστραμμένοι ή ψυχοπαθείς δολοφόνοι. Αντιθέτως, μπορεί να είναι άνθρωποι κανονικοί που έχουν πειστεί πως υπηρετούν είτε το Καλό είτε μια ιδεολογία. Και αυτό τους κάνει να απαλλάσσουν τον εαυτό τους από αμφιβολίες και τύψεις. Πόσο μάλλον όταν έχουν πειστεί πως οι άνθρωποι που στοχεύουν δεν είναι άνθρωποι της ίδιας αξίας. Το είδαμε στην Ελλάδα με τη Χρυσή Αυγή και τα χρυσαυγίτικα τάγματα θανάτου, για τα οποία ο πρόσφυγας και ο μετανάστης δεν ήταν άνθρωπος. Το βλέπουμε στη Γάζα, όπου οι Παλαιστίνιοι για τους Ισραηλινούς θεωρούνται κατώτερα όντα και επομένως η ζωή τους δεν αξίζει το ίδιο

Το Κακό σέρνεται δίπλα μας και εμείς κάνουμε πως δεν το βλέπουμε, ενώ δίπλα μας άνθρωποι υποφέρουν, βασανίζονται και εξοντώνονται συστηματικά. Ίσως μάλιστα να κερδίζουμε από αυτό, όπως η οικογένεια του Ρούντολφ Ες, που απολάμβανε τα αγαθά και την χλιδή που της πρόσφερε η λεηλασία των περιουσιών των θυμάτων. Δεν ασχολούμαστε με το Κακό μέχρι αυτό να ασχοληθεί με μας. Μόνο που τότε θα είναι πλέον αργά

Τα Ολοκαυτώματα δε θα πάψουν να συμβαίνουν, όσο υπάρχουν τα πρόθυμα χέρια να τα εκτελέσουν και ακόμη πιο πολύ όσο οι υπόλοιποι αδιαφορούν και συνεχίζουν τις ζωές τους σαν να μην συμβαίνει τίποτα

Η ταινία του Τζόναθαν Γκλέιζερ δεν είναι εύκολη στην παρακολούθησή της. Είναι όμως μια γροθιά στην ευκολία της αταραξίας μας και μια ταινία που σίγουρα δεν θα την ξεχάσει όποιος τη δει

Η ταινία κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες και το Βραβείο Κριτικών στο ίδιο Φεστιβάλ, αλλά και μια περίοπτη θέση ανάμεσα στις ταινίες που ασχολήθηκαν με τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

 

 

Η.Π.Α., Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία, 2023

• Παραγωγή:Τζέιμς Γουίλσον, Εβα Πουζίνσκα
• Σκηνοθεσία:Τζόναθαν Γκλέιζερ
• Σενάριο:Τζόναθαν Γκλέιζερ
• Φωτογραφία:Λούκας Ζαλ
• Μοντάζ:Πολ Γουάτς
• Μουσική:Μίκα Λέβι
• Πρωταγωνιστούν:Κρίστιαν Φρίντελ, Σάντρα Ούλερ, Ραλφ Χέρφορθ, Γιόχαν Καρτχάους
• Διάρκεια:105 λεπτά

 

 

 

Λίγα λόγια για τον διοικητή του Άουσβιτς, Ρούντολφ Ες (με πληροφορίες από ethnos.gr)

Τον Μάιο του 1940, ο Ρούντολφ Ες (όχι ο συνονόματος, διαβόητος υπαρχηγός του Χίτλερ, ο οποίος πέθανε στη φυλακή το 1987) διορίστηκε διοικητής του Στρατοπέδου του Άουσβιτς. Συνεπής "επαγγελματίας", ήταν ο πρώτος που αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το εντομοκτόνο αέριο Zyklon B για τη μαζική εξόντωση κρατουμένων, ως περισσότερο αποτελεσματική και οικονομική μέθοδο. Συνελήφθη το 1946 από τους Βρετανούς και στη δίκη του, όταν ο εισαγγελέας αποφάνθηκε πως ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο περίπου 3,5 εκατομμυρίων ανθρώπων, αυτός απάντησε με αφοπλιστική αταραξία : "Όχι, ήταν μόνο δυόμισι. Οι υπόλοιποι πέθαναν από αρρώστιες και ασιτία".

«Όταν το καλοκαίρι του 1941, ο Χίτλερ με διέταξε να ετοιμάσω τις εγκαταστάσεις στο Άουσβιτς όπου θα μπορούσαν να γίνουν μαζικές εξοντώσεις τις οποίες εγώ προσωπικά να επιβλέπω, δεν είχα την παραμικρή ιδέα για το μέγεθος του εγχειρήματος ή τις συνέπειές του. Ήταν πράγματι μια υπερβολική και τερατώδης διαταγή. Ωστόσο, οι λόγοι που επέβαλλαν το πρόγραμμα εξόντωσης μου φάνηκαν σωστοί. Δεν το σκέφτηκα τότε· μου είχε δοθεί διαταγή και έπρεπε να την εκτελέσω. Το αν η μαζική εξόντωση των Εβραίων ήταν αναγκαία ή όχι είναι κάτι για το οποίο δεν μπορούσα να έχω άποψη, γιατί δεν είχα τη γνώση επί του θέματος» γράφει από τη φυλακή ο Ρούντολφ Ες στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Commandant of Auschwitz: The Autobiography of Rudolf Hoess

Οι κρατούμενοι του στρατοπέδου συγκέντρωσης που εργάζονταν στο σπίτι του ως κηπουροί, μάγειρες ή νοσοκόμες περιέγραφαν έναν ήρεμο και τρυφερό με την οικογένειά του άνθρωπο:  «Αγαπούσε τα παιδιά», κατέθεσε στη δίκη του η Danuta Rzempiel, κρατούμενη στο Άουσβιτς. «Του άρεσε να ξαπλώνει στον καναπέ μαζί τους, τα φιλούσε, τα αγκάλιαζε και τους μιλούσε τρυφερά».

«Ο μπαμπάς ήταν δύο άνθρωποι», αποκάλυψε η κόρη του, Ινγκεμπριγκίτ Ες, πολλά χρόνια αργότερα. «Στο σπίτι, ήταν ένας στοργικός πατέρας και σύζυγος, όμως μόλις πέρναγε το κατώφλι του σπιτιού μας μεταμορφωνόταν στον ψυχρό διεκπεραιωτή, χωρίς συνείδηση».

 «Ήταν ένας κανονικός άνθρωπος, είχε την εικόνα ενός έντιμου, ήσυχου, μάλλον λιγομίλητου ανθρώπου· δεν χτύπησε ποτέ κανέναν», είπε ο Γιόζεφ Πατζίνσκι, επιζών του Άουσβιτς και κουρέας του Διοικητή, σε μια συνέντευξή του στη γερμανική NDR.

Ο Ρούντολφ Ες καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε. Καθώς στεκόταν πάνω στο ικρίωμα, δεν είπε λέξη · αντιμετώπισε τον θάνατό του με την ίδια παγερή απάθεια που είχε προστάξει το θάνατο εκατομμυρίων άλλων. Η τοποθεσία όπου απαγχονίστηκε ο διοικητής του Άουσβιτς φέρει την ακόλουθη επιγραφή: «Εδώ βρισκόταν το στρατόπεδο της Γκεστάπο. Εδώ ανακρίνονταν κρατούμενοι που ήταν ύποπτοι για συμμετοχή στην Αντίσταση. Πολλοί κρατούμενοι πέθαναν από ξυλοδαρμό ή βασανιστήρια. Ο πρώτος διοικητής του Άουσβιτς, ο SS-Obersturmbannfuhrer Rudolf Hoess, ο οποίος δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο μετά τον πόλεμο από το Ανώτατο Εθνικό Δικαστήριο της Πολωνίας, κρεμάστηκε εδώ στις 16 Απριλίου 1947»

 

Μας αρέσει να λέμε πως η λέξη φιλότιμο δεν έχει αντίστοιχη λέξη σε άλλη γλώσσα, θέλοντας μάλλον να πούμε πως μόνο εμείς, οι Έλληνες, είμαστε ένας λαός με φιλότιμο. Προφανώς, πρόκειται για άλλον έναν αστικό μύθο από αυτούς που μας αρέσει ως λαός να αναπαράγουμε, προκειμένου να αυτοθαυμαζόμαστε. Δυστυχώς όμως για εμάς, τα γεγονότα, για πολλοστή φορά, δεν μας επιβεβαιώνουν.

Αν υπήρχε φιλότιμο, ο τότε υπουργός,   ο Καραμανλής ο τρίτος , θα έπρεπε να έχει αποσυρθεί από τιη πολιτική ζωή του τόπου δια παντός. Πόσο μάλλον όταν λίγες ημέρες πριν, από το βήμα της Βουλής, ειρωνευόταν όσους τον καλούσαν να πάρει μέτρα για την έλλειψη ασφαλείας στα σιδηροδρομικά δρομολόγια.

Αν υπήρχε φιλότιμο, οι πολίτες του νομού Σερρών δεν θα τον εξέλεγαν βουλευτή.

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έβγαινε ο Άδωνις Γεωργιάδης να πει … «Σήμερα στην Ελλάδα πόσοι πιστεύετε από τους εκατό συμπολίτες μας, αν τους ρωτήσουμε, ενδιαφέρονται για εξεταστική ή για προανακριτική επιτροπή για τα Τέμπη;»

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έβγαινε ο Άρης Πορτοσάλτε να πει …«Έχω την αίσθηση πως όταν έγινε το ναυάγιο του Εξπρές Σαμινα και χάθηκαν άνθρωποι έξω από την Πάρο εκσυγχρονίσαμε την ακτοπλοΐα. Μπήκαν καινούρια καράβια. Όταν έγιναν τρία δυστυχήματα, δύο στα Τέμπη με τους φίλους του ΠΑΟΚ και ένα με τα μαθητούδια από την Ημαθία και το τρίτο στον Άγιο Κωνσταντίνο πάλι με μαθητές, αποφασίσαμε να κάνουμε οδικό δίκτυο, φτιάξαμε σήραγγες και τρένου και δρόμων. Άρα, έπρεπε δυστυχώς να πεθάνουν… και εκεί παιδιά. Παιδιά σχολείου. Δυστυχώς. Αν μου επιτρέπετε, η θυσία είναι θυσία, έγινε, δυστυχώς. Έχω την αίσθηση ότι θα προχωρήσουμε εκτός και αν έχουμε αποφασίσει να κλείσουμε τον ΟΣΕ και πεθάνουμε το τρένο στην Ελλάδα».

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έβγαινε ο Παύλος Τσίμας να πει  …. «κάποτε έγιναν τα δύο ατυχήματα στα Τέμπη με τα πούλμαν και δόθηκε η ευκαιρία να γίνει μια υπέροχη εθνική οδός. Ελπίζω τώρα με αυτό το ατύχημα να φτιάξουμε και ένα υπέροχο και σύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο»

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έβγαινε ο Γιάννης Πρετεντέρης από το δελτίο ειδήσεων του MEGA να απoρεί που κάποιοι ισχυρίζονται ότι είναι πολλά τα αίτια της τραγωδίας και όχι μόνο το ανθρώπινο λάθος, και να βγάλει ο ίδιος πόρισμα μόλις λίγες ημέρες μετά το δυστύχημα .... "Τι άλλο μπορεί να είναι;" (εννοούσε εκτός από το ανθρώπινο λάθος).

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έβγαινε ο σχολιαστής του ΣΚΑΙ, Βασίλης Χιώτης, να δώσει συμβουλές στην κυβέρνηση  του Μητσοτάκη για το πώς θα διαχειριστεί επικοινωνιακά το δυστύχημα στα Τέμπη προκειμένου να μην έχει πολιτικό κόστος … «Αν η κυβέρνηση έχει μια πιθανότητα να αντισταθμίσει το πολιτικό κόστος, που οπωσδήποτε θα έχει μετά το δυστύχημα, είναι ακριβώς αυτό: Να συγκριθεί με προηγούμενες κυβερνήσεις. Να βάλει και αυτό το δίλημμα στις εκλογές ο πρωθυπουργός και να πει 'κοιτάξτε πως το διαχειριστήκαμε εμείς και πως το διαχειρίστηκαν οι άλλοι»

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα είχε μπαζωθεί ο τόπος του δυστυχήματος, λίγες ημέρες μετά, χωρίς να αντιδράσει κανείς

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα ψάχναμε ακόμη, ένα χρόνο μετά, τα βαγόνια που λείπουν.

Αν υπήρχε φιλότιμο, θα είχαμε μάθει τα φορτία που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έλεγε η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου στη Μαρία Καρυστιανού … «Τι να κάνουμε; Αυτά συμβαίνουν. Πάτε στην εκκλησία να σας βοηθήσει. Κοιτάξτε μπροστά τη ζωή σας»

Αν υπήρχε φιλότιμο, δε θα έβγαινε ο Μητροπολίτης Λάρισας να ζητήσει από τους συγγενείς των  θυμάτων να μην κάνουν θόρυβο για τους νεκρούς  … «Να ξέρετε ότι έναν κεκοιμημένο τον τιμάς πολύ με τη σιωπή και την προσευχή, δεν τον τιμάς με τον θόρυβο … ακούγονται πολλά λόγια που απλά κουράζουν. Το πολλά λόγια είναι φτώχεια. Τόσα πολλά που δεν νομίζω ότι δικαιώνουν τις ψυχές που έφυγαν»

Αν υπήρχε φιλότιμο, θα υπήρχε και εμπιστοσύνη προς τις δικαστικές αρχές. Και δε εξαναγκαζόταν η Μαρία Καρυστιανού να πει … «δεν ελπίζω τίποτα από την ελληνική δικαιοσύνη. Το έλεγα από την πρώτη στιγμή και ήλπιζα μέσα μου να κάνω λάθος και να χρειαστεί να ζητήσω συγγνώμη για τις δημόσιες τοποθετήσεις μου. Πλέον όμως λέω ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη στη χώρα και το φωνάζω πιο δυνατά. Προκαλώ οποιονδήποτε εισαγγελέα να έρθει και να μου αποδείξει το αντίθετο. Οι μέχρι τώρα κινήσεις και πράξεις επιβεβαιώνουν τα λεγόμενά μου. Υπάρχει μία καθολική συμπαράσταση και συγκάλυψη προς την κυβέρνηση κι όχι προς την αλήθεια»

Αν υπήρχε φιλότιμο, θα υπήρχε και ελπίδα για να αλλάξει κάτι σ’ αυτό τον τόπο. Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν

 

Χάρτης της Παλαιστίνης του 1947 από το περιοδικό National Geographic, όταν αυτή η γη λεγόταν ακόμη Παλαιστίνη

 

Ήρθαν αρχικά ως πρόσφυγες, κυνηγημένοι από τα πογκρόμ ή ως μετανάστες που διεκδικούσαν μια καλύτερη ζωή. Προωθήθηκαν στη συνέχεια ως έποικοι, στα πλαίσια του Σιωνιστικού σχεδίου για κατάληψη και εποικισμό της γης της Παλαιστίνης. Συμπεριφέρθηκαν για να το πετύχουν, ως στυγνοί κατακτητές. Πλέον, κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου και για γενοκτονία. Αυτή είναι η σταδιακή μετάλλαξη των Εβραίων που εγκαταστάθηκαν στη γη της Παλαιστίνης. Μια μετάλλαξη που τους αφαίρεσε σταδιακά όλη την παγκόσμια συμπάθεια προς αυτούς που είχε προκαλέσει το Ολοκαύτωμα.   

Το Ολοκαύτωμα που, σύμφωνα με τον Αμερικανοεβραίο πολιτικό επιστήμονα Νόρμαν Φίνκελσταϊν στο βιβλίο του «Η βιομηχανία του ολοκαυτώματος»,  χρησιμοποιήθηκε και αναγορεύτηκε σε μία παγκόσμια επιχείρηση που απέφερε και αποφέρει εξουσία και χρήμα (που υποτίθεται πως προοριζόταν για τους επιζήσαντες των στρατοπέδων, οι οποίοι τελικά πήραν ψίχουλα) στηρίζοντας τις εγκληματικές πολιτικές του Ισραήλ.

Στα βιβλία, τα άρθρα και τους λόγους του ο Νόρμαν Φινκελστάιν καταγγέλλει συνεχώς την πολιτική του κράτους του Ισραήλ, παρομοιάζοντάς το με το πάλαι ποτέ καθεστώς του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής. Δεν διστάζει να υποστηρίζει πως το Ισραήλ συμπεριφέρεται στους Παλαιστινίους, όπως οι Αμερικάνοι έποικοι συμπεριφέρθηκαν στους γηγενείς Ινδιάνους. Οι αναλογίες μεταξύ Αμερικάνων/Ισραηλινών και Ινδιάνων/Παλαιστινίων είναι πολύ έντονες σύμφωνα με τον καθηγητή και, ίσως γι’ αυτό, μεγάλη μερίδα του λαού των ΗΠΑ να αισθάνεται ταύτιση με τη μεριά των Εβραίων εποίκων.

Από την άλλη μεριά, η Γκόλντα Μέιρ, πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, προσπαθώντας κάποια στιγμή να δικαιολογήσει το δικαίωμα της παρουσίας Εβραίων στην περιοχή της Παλαιστίνης, υποστήριξε πως σ΄ αυτό τον τόπο « …Δεν υπήρχαν Παλαιστίνιοι. Δεν είναι ότι υπήρχε Παλαιστινιακός λαός στην Παλαιστίνη που να θεωρεί τον εαυτό του Παλαιστινιακό λαό και εμείς ήρθαμε και τους διώξαμε και τους πήραμε τη χώρα. Δεν υπήρχαν»

Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή και ας δούμε με ποιον τρόπο μέσα σε σαράντα μόλις χρόνια (από το 1900 έως το 1940), μεταβλήθηκε δραματικά η εθνολογική σύνθεση της Παλαιστίνης. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Εβραίοι, από το ένα δέκατο του πληθυσμού της Παλαιστίνης το 1900, έφτασαν και ξεπέρασαν το ένα τρίτο το 1940, με τα αλλεπάλληλα κύματα μετανάστευσης που εξελίχθηκαν τελικά σε κύματα εποικισμού και κλοπής της γης ενός άλλου λαού που ζούσε στην περιοχή αυτή από την αρχαιότητα

 

 

Στην περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα το Ισραήλ, ζούσαν από την αρχαιότητα διάφορες Σημιτικές φυλές. Η φυλή με το όνομα Εβραίοι, συναντάται πρώτη φορά σε αιγυπτιακή επιγραφή το 1200 π.Χ. Εκείνη την περίοδο εγκαθίστανται στην νότια παραλιακή ζώνη και οι Φιλισταίοι, λαός που πιστεύεται ότι ήρθε από τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και που θεωρείται ο πρόγονος των σημερινών Παλαιστινίων

Στην περιοχή αυτή, ανέκαθεν συμβίωναν διάφοροι λαοί (Εβραίοι, Χαναναίοι, Φιλισταίοι κ.λπ.) μέχρι το 70 π.Χ, οπότε οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από τους Ρωμαίους καθώς οι Ρωμαίοι, κατακτητές τότε της Παλαιστίνης, έπειτα από μια σειρά πολέμων και επαναστάσεων των Εβραίων, διέλυσαν την Ιερουσαλήμ και κατέστρεψαν τον ναό του Σολομώντα. Χιλιάδες Εβραίοι πουλήθηκαν τότε ως σκλάβοι, ενώ πολύ περισσότεροι οδηγήθηκαν στην εξορία. Μόνο μια μικρή εβραϊκή κοινότητα απέμεινε στην περιοχή της Γαλιλαίας και στους λόφους της Χεβρώνας, ενώ παράλληλα οι Ρωμαίοι μετονόμασαν τη χώρα από Ιουδαία σε Παλαιστίνη

Οι σημερινοί Παλαιστίνιοι δεν είναι απόγονοι των μεταγενέστερων Αράβων κατακτητών, αλλά απόγονοι των εξαραβισμένων και εξισλαμισμένων ντόπιων πληθυσμών που παρέμειναν στην περιοχή της Παλαιστίνης μετά την εκδίωξη των Εβραίων. Οι εξισλαμισμένοι αυτοί πληθυσμοί αντιμετώπισαν τους Σταυροφόρους κατακτητές και στη συνέχεια έζησαν επί αιώνες υπό οθωμανική κυριαρχία, μέχρι τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το 1918, οπότε η χώρα τους βρέθηκε κάτω από  βρετανική κυριαρχία

 

Αλίγια

Αλίγια στα εβραϊκά (Aliya) σημαίνει ανάβαση. Έτσι ονόμαζαν διαχρονικά οι Εβραίοι την επιστροφή στην Ιερουσαλήμ, η οποία αναπτύχθηκε ως εθνική φιλοδοξία για τον εβραϊκό λαό που ζούσε στη διασπορά

Ο πρώτος μαζικός επαναπατρισμός Εβραίων στην Παλαιστίνη αναφέρεται κατά τον 14ο αιώνα κυρίως από την Ισπανία προς την Ιερουσαλήμ. Στα νεότερα χρόνια, ένα πρώτο σύγχρονο κύμα μετανάστευσης καταγράφεται μεταξύ του 1840 και του 1880, οπότε ο εβραϊκός πληθυσμός αυξάνεται από 9.000 σε 25.000

Το πρώτο όμως κύμα που εμπνέεται από τη σιωνιστική ιδεολογία καταγράφεται μεταξύ του 1881 και 1903 και ονομάζεται  πρώτη Αλιγιά. Οι Εβραίοι που μετανάστευσαν σε αυτό το κύμα, προέρχονταν κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη και την Υεμένη, υποκινούμενοι από διώξεις και βία κατά των εβραϊκών κοινοτήτων σε αυτές τις περιοχές. Υπολογίζεται ότι 25.000 Εβραίοι μετανάστευσαν σε αυτό το πρώτο κύμα.

Έτσι, ενώ στην αρχή της περιόδου αυτής, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Οθωμανική Παλαιστίνη ήταν περίπου 25.000, μέχρι το τέλος της περιόδου, ο εβραϊκός πληθυσμός είχε αυξηθεί σε περίπου 50.000

Οι οθωμανικές αρχές, μόλις αντιλήφθηκαν ότι  το κύμα μετανάστευσης των Εβραίων στη γη της Παλαιστίνης ήταν μέρος ενός ευρύτερου εβραϊκού εθνικού σχεδίου, έλαβαν μέτρα για να περιορίσουν την είσοδο των Εβραίων στη χώρα και κατάφεραν έτσι να μειώσουν το εύρος της μετανάστευσης

To δεύτερο κύμα μετανάστευσης - η δεύτερη Αλίγια -  έλαβε χώρα μεταξύ του 1904 και του 1914, όπου περίπου 35.000 Εβραίοι κυρίως από τη Ρωσία, μετανάστευσαν στην Οθωμανική Παλαιστίνη. Υπολογίζεται ότι μέχρι την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, περισσότεροι από 40.000 Εβραίοι στην Παλαιστίνη είχαν ρωσική υπηκοότητα.

Το κύμα αυτό αποτέλεσε ένα μικρό μόνο μέρος της γενικευμένης μετανάστευσης Εβραίων από την Ανατολική Ευρώπη που διήρκεσε από τη δεκαετία του 1870 έως τη δεκαετία του 1920. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πάνω από δύο εκατομμύρια Εβραίοι μετανάστευσαν από την Ανατολική Ευρώπη. Η πλειοψηφία αυτών των μεταναστών εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ άλλοι εγκαταστάθηκαν στη Νότια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική

Αιτία αυτής της μαζικής μετανάστευσης ήταν ο συνεχώς αυξανόμενος αντισημιτισμός στην τσαρική Ρωσία αλλά και η οικονομική δυσπραγία, καθώς η πλειοψηφία του εβραϊκού πληθυσμού της Ανατολικής Ευρώπης ήταν φτωχή και έφυγε αναζητώντας μια καλύτερη ζωή.

Το τρίτο κύμα μετανάστευσης - η τρίτη Αλίγια - κράτησε από το 1919, αμέσως μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το 1923. Κατά τη διάρκεια της τρίτης Αλιγιά, 35.000 με 40.000 Εβραίοι έφτασαν στην Παλαιστίνη. Οι μετανάστες της τρίτης Αλιγιά προέρχονταν και πάλι κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης: 45% από τη Ρωσία και 30% από την Πολωνία

Η τρίτη Αλιγιά πυροδοτήθηκε κυρίως από την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία και το Ρωσικό εμφύλιο που την ακολούθησε, αλλά και τα αντισημιτικά πογκρόμ στην Ανατολική Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου στη Ρωσία, δολοφονήθηκαν  100.000 έως 200.000 Εβραίοι. Η πλειονότητα πέθανε σε πογκρόμ που υποκινήθηκαν από τον λευκό στρατό του Ντενίκιν ή τους Ουκρανούς αυτονομιστές του Πετλιούρα. Για αυτές τις αντεπαναστατικές δυνάμεις, η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν έργο των «εβραιο-μπολσεβίκων», μια φράση που χρησιμοποίησε ο Χίτλερ στο μεταγενέστερο Ολοκαύτωμα. Είναι βέβαιο όμως ότι ο αντισημιτισμός διέτρεχε όλη τη μάζα του ρωσικού πληθυσμού και παρά το ότι οι ηγέτες των Μπολσεβίκων έδωσαν αγώνα εναντίον του,  δεν έλειψαν και τα εγκλήματα από την πλευρά των Μπολσεβίκων εναντίον των Εβραίων

Παράλληλα, το τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου έφερε εθνικιστικές αφυπνίσεις και γέννησε εννέα χώρες. Σε αυτές τις νέες χώρες, προέκυψε  το «πρόβλημα των μειονοτήτων» και η αναζήτηση της «εθνικής καθαρότητας», κάτι που απέκλειε τους Εβραίους από τα μελλοντικά σχέδια των χωρών αυτών

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τρία πρώτα κύματα μετανάστευσης των Εβραίων συμπίπτουν χρονικά με τρία μεγάλα κύματα πογκρόμ που σημειώθηκαν στη Ρωσία: τη δεκαετία του 1880 μετά τη δολοφονία του τσάρου Αλέξανδρου, τις τσαρικές διώξεις μετά την επανάσταση του 1905 και - σε πολύ πιο μεγάλη κλίμακα -  κατά τη διάρκεια του ρωσικού εμφυλίου πολέμου μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.

Ώθηση επίσης στην τρίτη Αλιγιά έδωσε και η Διακήρυξη του Arthur Balfour, ο οποίος ως υπουργός των Εξωτερικών της Βρετανίας στα 1917, επιδιώκοντας τη χρησιμοποίηση των Εβραίων της Ρωσίας ως μοχλό πίεσης για την παραμονή της Ρωσίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, προσέφερε ως αντάλλαγμα στους Εβραίους παλαιστινιακά εδάφη για τη δημιουργία «εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό».

Αξίζει να αναφερθεί πως ένα μεγάλο μέρος των Εβραίων του τρίτου κύματος ήταν  σοσιαλιστές και κοσμικοί, ακόμη και αντιθρησκευτικοί και πρόθεσή τους ήταν να οικοδομήσουν όχι απλά ένα εβραϊκό κράτος, αλλά ένα σοσιαλιστικό κράτος.

Όμως, από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πράγματα στην Παλαιστίνη είχαν αλλάξει  ριζικά. Οι Οθωμανοί είχαν αποσυρθεί και η Κοινωνία των Εθνών, που ιδρύθηκε στις αρχές του 1920, έδωσε στους Βρετανούς την εντολή να διοικήσουν την Παλαιστίνη.

Με το τέταρτο κύμα μετανάστευσης, μεταξύ 1924 και 1929, έφτασαν 80.000 ακόμη Εβραίοι. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των μεταναστών έφτασε από την Ευρώπη κυρίως από την Πολωνία, τη Σοβιετική Ένωση, τη Ρουμανία και τη Λιθουανία, αλλά περίπου το 12% προέρχονταν από την Ασία, κυρίως την Υεμένη και το Ιράκ. Αυτή η ομάδα περιείχε πολλές οικογένειες της μεσαίας τάξης που μετακόμισαν στις αναπτυσσόμενες πόλεις, ιδρύοντας μικρές επιχειρήσεις και ελαφριά βιομηχανία

Με το πέμπτο κύμα μετανάστευσης, μεταξύ 1929 και 1939, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, έφτασε ένα νέο κύμα 250.000 μεταναστών. Το πέμπτο κύμα προήλθε και πάλι σχεδόν εξ ολοκλήρου από την Ευρώπη, κυρίως από την Κεντρική Ευρώπη (ιδιαίτερα από την Πολωνία, τη Γερμανία, την Αυστρία και την Τσεχοσλοβακία), αλλά και από την Ελλάδα. Άλλοι, λιγότεροι, ήρθαν από χώρες της Ασίας όπως η Τουρκία, το Ιράν και η Υεμένη. Το πέμπτο κύμα περιείχε μεγάλο αριθμό επαγγελματιών, γιατρών, δικηγόρων και καθηγητών από τη Γερμανία.

Έρευνα που δείχνει τον τόπο καταγωγής των Εβραίων μεταναστών μεταξύ 1922 και 1944

 

Μετανάστες από τη Γερμανία που φθάνουν στο λιμάνι της Γιάφα το 1933

 

Εβραίοι πρόσφυγες έχουν σχηματίσει ανθρώπινη αλυσίδα για να φτάσουν στην ακτή από το πλοίο United Nations (πρώην Αρχιμήδης) που σκοπίμως προσάραξε ανοιχτά της Χάιφα μεταφέροντας περίπου 700 ανθρώπους από την κεντρική Ευρώπη

 

Όσο περνούσε ο χρόνος, τόσο πιο οργανωμένη και συστηματική γινόταν η μετανάστευση των Εβραίων, η οποία πραγματοποιούνταν πλέον με τη βοήθεια των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων και με πλοία  που ναυλώνονταν γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Οι δύσκολες συνθήκες στα πλοία απαιτούσαν υψηλό επίπεδο πειθαρχίας. Οι άνθρωποι που επέβαιναν στα πλοία συχνά χωρίζονταν σε μονάδες, με επικεφαλής τους διοικητές. Εκτός από την καθημερινή ονομαστική κλήση και τη διανομή φαγητού και νερού, πραγματοποιούνταν οργανωμένες ομιλίες για παροχές πληροφοριών σχετικά με την άφιξή τους στην Παλαιστίνη. Ένα από τα μεγαλύτερα πλοία ήταν το Sakaria, με 2.300 επιβάτες, που ισοδυναμούσε περίπου με το 0,5% του εβραϊκού πληθυσμού στην Παλαιστίνη.

Πλέον, μετά τα πέντε κύματα μετανάστευσης, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Παλαιστίνη είχε αυξηθεί από τις 25.000 στις αρχές του 1900, στις 450.000 το 1940 φτάνοντας το ένα τρίτο του πληθυσμού στην περιοχή

 

 

Οι αντιδράσεις των Αράβων

Όπως ήταν φυσικό, οι Παλαιστίνιοι αντέδρασαν επανειλημμένα στα όσα σχεδιάζονταν και υλοποιούνταν στη γη τους χωρίς αυτούς: Το 1920 – 1921, το 1929, το 1933 και το 1936 – 1939.

Οι αντιδράσεις της πρώτης περιόδου (τη δεκαετία του 1920) ήταν μικρότερης κλίμακας, περιοριζόμενες σε βίαιες συγκρούσεις με τους Εβραίους εποίκους. Τα σοβαρότερα επεισόδια σημειώθηκαν τον Αύγουστο του 1929, όταν ο ξεσηκωμός των Αράβων εναντίον των Εβραίων εποίκων γενικεύτηκε, καταλήγοντας σε αιματηρές συμπλοκές, με αποτέλεσμα 220 νεκρούς και 520 τραυματίες (Εβραίους και Άραβες). Οι συγκρούσεις έληξαν μόνο έπειτα από κινητοποίηση ισχυρών δυνάμεων του βρετανικού στρατού.

Οι Επιτροπές Σο και Χόουπ Σίμπσον, που συστάθηκαν από τους Βρετανούς για να εξετάσουν τα γεγονότα του 1929, κατέληξαν στο ότι τα βαθύτερα αίτια πίσω από τις επιθέσεις των Αράβων κατά των Εβραίων δεν είχαν να κάνουν με θρησκευτικές ή  φυλετικές διαφορές, αλλά με την πολιτική των Βρετανών στην περιοχή και τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αναπτυσσόταν ο εβραϊκός εποικισμός.

Συγκεκριμένα, τονιζόταν πως :

«Σε λιγότερα από 10 χρόνια είχαμε τρεις σοβαρές επιθέσεις Αράβων κατά Εβραίων. Για 80 χρόνια πριν από αυτές τις επιθέσεις δεν υπήρχε κανένα παρόμοιο καταγεγραμμένο γεγονός […] Πριν από τον Πόλεμο Εβραίοι και Άραβες ζούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο, αν όχι με αγάπη, τουλάχιστον με ανοχή, κάτι που σήμερα είναι σχεδόν άγνωστο στην Παλαιστίνη […] Στους Άραβες υπάρχει διάχυτη αγανάκτηση για την αποτυχία της βρετανικής κυβέρνησης να τους παραχωρήσει κάποιο βαθμό αυτοδιάθεσης […] αυτή η αγανάκτηση εκφράζεται απέναντι στους Εβραίους, των οποίων η παρουσία στην Παλαιστίνη θεωρείται από τους Άραβες εμπόδιο για την πραγμάτωση των ελπίδων τους (για ανεξαρτησία)». Επομένως, μπορεί «οι αραβικές επιθέσεις να κατευθύνονταν μόνο εναντίον των Εβραίων, αλλά η αγανάκτηση που ώθησε τους Άραβες να ξεπεράσουν τα όρια οφειλόταν επί της ουσίας στις πολιτικές τους απογοητεύσεις […] από την Εντολή (σ.σ εννοούν εδώ τη βρετανική διοίκηση της Παλαιστίνης), και κυρίως από τη βρετανική κυβέρνηση»

Πέρα όμως από τις βρετανικές ευθύνες, οι Επιτροπές Σο και Χόουπ Σίμπσον καταλογίζουν ευθύνη και στις σιωνιστικές πολιτικές εποικισμού και αποκλεισμού των Αράβων από την εργασία. «Η αρχή του επίμονου και σκόπιμου αποκλεισμού των Αράβων εργατών στους σιωνιστικούς εποικισμούς, όχι μόνο έρχεται σε αντίθεση με τους όρους […] της Εντολής, αλλά αποτελεί επιπλέον και μια μόνιμη όσο και αυξανόμενη πηγή κινδύνου για τη χώρα».

Παρά τις όποιες διαπιστώσεις όμως, ελάχιστα αποφασίστηκαν και υλοποιήθηκαν προς μια ουσιαστική λύση του προβλήματος. Αντιθέτως, οι Βρετανοί, μέσω του υφυπουργού Αποικιών, λόρδου Πάσφιλντ, περιορίστηκαν σε εκκλήσεις και συστάσεις (1930): Προς τους μεν Άραβες «να αναγνωρίσουν τα δεδομένα της κατάστασης» και τους δε Εβραίους «να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα για ορισμένες παραχωρήσεις από τη μεριά τους» σε σχέση με την πολιτική φυλετικών αποκλεισμών στις κοινότητές τους

Ο Πάσφιλντ θα προτείνει επίσης τον περιορισμό του μεταναστευτικού ρεύματος των Εβραίων προς την Παλαιστίνη. Ωστόσο, η άνοδος των ναζί στη Γερμανία το 1933 και η όξυνση των διώξεων κατά των εβραϊκών πληθυσμών είχαν ως αποτέλεσμα τη διόγκωση των προσφυγικών ροών με αποτέλεσμα την τρομακτική αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης της Παλαιστίνης, καθώς οι Εβραίοι από το 1/10 του πληθυσμού της είχαν φτάσει πλέον το 1/3. Αντίστοιχα, η γη υπό την ιδιοκτησία του Εβραϊκού Εθνικού Ταμείου (ΕΕΤ) εννιαπλασιάστηκε, καθιστώντας το Ε.Ε.Τ το μεγαλύτερο ιδιοκτήτη γης στην Παλαιστίνη

Όπως αναφέρει βρετανική έκθεση του 1937 (Έκθεση Επιτροπής Ρ. Πιλ), «η αντίδραση των Αράβων σε αυτήν την απότομη και εντυπωσιακή εξέλιξη ήταν απολύτως φυσική. Ό,τι αισθάνονταν οι ηγέτες των Αράβων το 1929 τώρα το αισθάνονταν με ακόμα μεγαλύτερη πικρία […] Όσο μεγαλύτερες οι εισροές των Εβραίων, τόσο μεγαλύτερα τα εμπόδια για απόκτηση της εθνικής τους ανεξαρτησίας». Γι’ αυτό και, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η επόμενη εξέγερση (του 1933) δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, ήταν ωστόσο δίχως προηγούμενο, γιατί  ενώ έως τότε (το 1920, το 1921 και το 1929) οι Άραβες επιτίθεντο στους Εβραίους, το 1933 επιτέθηκαν εναντίον της βρετανικής) κυβέρνησης

Το 1936 δε, είχαμε τη Μεγάλη Αραβική Εξέγερση. Όπως αναφέρεται σε έκθεση του ΟΗΕ, «η αντίσταση των Παλαιστινίων στην ξένη (βρετανική) κυριαρχία και τον ξένο (εβραϊκό) εποικισμό εκδηλώθηκε σε μια μεγάλη εξέγερση που διήρκεσε λίγο – πολύ έως την απαρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου». Σε αυτή την εξέγερση βοήθησε και η γενικότερη άνοδος των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στη γύρω περιοχή την ίδια περίοδο. Πράγματι, «οι διεκδικήσεις των Παλαιστινίων για ανεξαρτησία άντλησαν ορμή από τις ταυτόχρονες εθνικιστικές εξάρσεις σε Αίγυπτο και Συρία, που είχαν αναγκάσει Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων»

 

Γυναίκες και άνδρες Άραβες μαχητές κατά την εξέγερση του 1936-1939

 

Η εξέγερση των Παλαιστινίων ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1936, όταν η Αραβική Ανώτατη Επιτροπή (που είχε συγκροτηθεί από  διάφορα κόμματα και οργανώσεις) προκήρυξε γενική απεργία με βασικό αίτημα το σχηματισμό εθνικής κυβέρνησης. Στην πορεία, η απεργία εξελίχθηκε σε εξέγερση με επιθέσεις σε Βρετανούς στρατιώτες, αστυνομικά τμήματα και εβραϊκούς εποικισμούς, δολιοφθορές σε σιδηροδρόμους, αγωγούς πετρελαίου, κ.ο.κ.

Οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να μεταφέρουν στρατιωτικές ενισχύσεις από την Αίγυπτο, τη Μάλτα ακόμη και από την ίδια τη Βρετανία προκειμένου να αντιμετωπίσουν την εξέγερση. Είναι χαρακτηριστικό πως έως τον Οκτώβριο του 1938 οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Παλαιστίνη είχαν φτάσει τις 20.000

Για την καταστολή της Αραβικής Εξέγερσης, οι Βρετανικές δυνάμεις συνεργάστηκαν και με τις εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις της Χαγκάνα και της Ιργκούν. Η Χαγκάνα συνεργάστηκε με το βρετανικό στρατό, χρησιμοποιώντας 10.000 εν ενεργεία άνδρες μαζί με 40.000 εφέδρους, ενώ και η Ιργκούν πήρε μέρος, με τα μέλη της να περιπολούν και να δρουν σε περιοχές πέρα από τις θέσεις τους. Πολλά μέλη δε των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων (γύρω στους 2.800) εντάχθηκαν στις αστυνομικές δυνάμεις ως έκτακτοι

Για την καταστολή της Αραβικής Εξέγερσης, οι κατοχικές αρχές εφάρμοσαν πολύ σκληρά μέτρα, όπως συλλογικές τιμωρίες κατά του άμαχου πληθυσμού, καταστρέφοντας χωριά και υποχρεώνοντας τους κατοίκους τους σε καταναγκαστική εργασία. Οι διαπομπεύσεις, οι ξυλοδαρμοί και τα βασανιστήρια αποτελούσαν κοινή πρακτική της αστυνομίας και του στρατού, με τη συμμετοχή μάλιστα σε αυτές και μελών των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων.

Τα στοιχεία που παραθέτει ο M. Hughes στο έργο του «The Banality of Brutality: British armed forces and the repression of the Arab Revolt in Palestine, 1936-39» και που προέρχονται από στρατιωτικές και αστυνομικές εκθέσεις της περιόδου, μαρτυρίες Βρετανών και καταγγελίες βασανισθέντων Αράβων, είναι σοκαριστικά. Μεταξύ άλλων, διαβάζουμε για «βασανισμούς υπόπτων, για Άραβες να κομματιάζονται αναγκαζόμενοι να διαβούν δρόμους στους οποίους οι Βρετανοί είχαν τοποθετήσει νάρκες (…) για κρατούμενους να κλείνονται σε κλουβιά εκτεθειμένοι στον ήλιο και χωρίς τροφή, για ανθρώπους να μαστιγώνονται με βρεγμένα σχοινιά, να κλείνονται σε κουτιά, να τους σπάνε τα δόντια και να τους καίνε τα πόδια με πετρέλαιο (…) να δέρνονται μέχρι λιποθυμίας, να τρυπιούνται με βελόνες, να εξαπολύονται σκυλιά εναντίον τους (…) Βρετανικές και εβραϊκές δυνάμεις να κακομεταχειρίζονται τους Άραβες βάζοντάς τους να κουβαλούν βαριές πέτρες και να τους χτυπούν όταν τους πέφτουν. Φρουροί χρησιμοποίησαν ακόμα και τις ξιφολόγχες τους σε ανθρώπους που στερούνταν ύπνο, αναγκάζοντάς τους να φοράνε κουδούνια και να χορεύουν …»

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κατά την Αραβική Εξέγερση, πάνω από 3.000 Άραβες Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν στη μάχη ή από παρακρατικούς, 110 εκτελέστηκαν με απαγχονισμό, 6 – 8.000 τραυματίστηκαν και γύρω στους 6.000 κλείστηκαν σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης

 

1939 – Η Λευκή Βίβλος  

Επιστρέφοντας στους Εβραίους, ο μαζικός εποικισμός και η αγορά γης αποτελούσαν, σύμφωνα με έκθεση του  ΟΗΕ, τα δύο από τα τρία βασικά μέσα που επιστρατεύτηκαν από τον Σιωνιστικό Οργανισμό  για την επίτευξη των στόχων του. Το τρίτο ήταν η άρνηση εργασίας στους Παλαιστινίους εργαζομένους, καθώς μόνο Εβραίοι εργαζόμενοι μπορούσαν να εργαστούν σε εβραϊκά αγροκτήματα και κοινότητες

Αυστηροί όροι αποκλεισμού των Αράβων υπήρχαν επίσης στην αγοραπωλησία γης. Μεγάλες εκτάσεις γης αγοράστηκαν με χρήματα από εβραϊκές δωρεές. Χιλιάδες μη Εβραίοι αγρότες που είχαν μισθώσει παλαιότερα τις εκτάσεις αυτές, εκδιώχθηκαν μαζί με τις οικογένειές τους και αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε παραγκουπόλεις.

Όπως έγραψε ο πρώτος πρόεδρος του Σιωνιστικού Οργανισμού Τ. Χερστλ στο ημερολόγιό του ήδη από το 1895: «Θα επιχειρήσουμε να εκδιώξουμε τον φτωχό (σ.σ. αραβικό) πληθυσμό πέρα από τα σύνορα χωρίς να γίνουμε αντιληπτοί – η διαδικασία των απαλλοτριώσεων και απομάκρυνσης των φτωχών πρέπει να γίνει διακριτικά και προσεκτικά»

Πράγματι, την περίοδο του Μεσοπολέμου, η στρατηγική που επιδιώχθηκε – δημόσια τουλάχιστον – ήταν εκείνη της προοδευτικής, «ειρηνικής» επικράτησης του εβραϊκού στοιχείου στην Παλαιστίνη μέσω των εποικισμών, της αγοράς γης και της αυξανόμενης οικονομικής ισχύος της εβραϊκής κοινότητας

Γελοιογραφία της εφημερίδας των χριστιανών Αράβων «Falastin» (18.6.1936), που εμφάνιζε τον σιωνισμό ως έναν κροκόδειλο υπό την προστασία Βρετανού στρατιώτη να απευθύνεται στους Παλαιστινίους λέγοντας:«Μη φοβάστε!!! Θα σας καταπιώ ειρηνικά...»

 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η Χιστραντούτ, το σιωνιστικό «συνδικάτο» που ιδρύθηκε το 1920. Όπως γράφει ο Neil Rogall στο «The origins of the Iron Wall: Zionist settlers during the mandate», η Χιστραντούτ δεν ήταν ένα κανονικό συνδικάτο. Το σύνθημά του δεν ήταν «Εργάτες όλου του κόσμου ενωθείτε» αλλά «Εβραϊκή γη, εβραϊκή εργασία, εβραϊκή παραγωγή». Ο ίδιος ο Νταβίντ Χακοέν, ηγέτης της Χιστραντούτ τη δεκαετία του 1930 και του ‘40, θυμάται

«Όταν μπήκα στη σοσιαλιστική φοιτητική λέσχη (στο Λονδίνο) υπήρχαν Άγγλοι, Ιρλανδοί, Εβραίοι, Κινέζοι, Ινδοί και Αφρικανοί – όλοι υπό αγγλική κυριαρχία. Ήδη από τότε έπρεπε να συγκρουστώ με τους κοντινούς μου συντρόφους γύρω από το θέμα του εβραϊκού σοσιαλισμού, για να δικαιολογήσω το γεγονός ότι δεν δεχόμουν Άραβες στο σωματείο μου, την Χιστραντούτ, ότι προτρέπαμε τα εβραϊκά νοικοκυριά να μην αγοράζουν τίποτα από αραβικά καταστήματα, ότι οργανώναμε φρουρές γύρω από τους οπωρώνες για να μην εργάζονται εκεί Άραβες εργάτες, ότι ρίχναμε βενζίνη στις αραβικές ντομάτες και σπάγαμε τα αραβικά αυγά στα καλάθια των Εβραίων γυναικών που τα αγόραζαν»

Από κάποιους Εβραίους υπήρξαν αντιστάσεις που έμειναν μόνο ως αποδεικτικά στοιχεία του βίαιου επεκτατισμού των Εβραίων εποίκων. Ο Ρωσοεβραίος Σιωνιστής Α. Χά’αμ, που επισκέφτηκε την Παλαιστίνη κατά τα πρώτα χρόνια του εβραϊκού εποικισμού, υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός αναφορικά με τη στάση των εποίκων έναντι των ντόπιων πληθυσμών: «Τι κάνουν τα αδέρφια μας στην Παλαιστίνη; (…) Συμπεριφέρονται στους Άραβες με εχθρότητα και σκληρότητα, τους στερούν τα δικαιώματά τους, τους προσβάλλουν χωρίς λόγο και καυχιόνται κιόλας για τα έργα τους, και κανείς ανάμεσά μας δεν αντιτίθεται σε αυτή την αξιοκαταφρόνητη αλλά και επικίνδυνη τάση»

Οι Βρετανοί , μεσούσης της Μεγάλης Αραβικής Εξέγερσης, προσπάθησαν να προωθήσουν μια σολομώντεια λύση και στα 1937 πρότειναν την ίδρυση δυο κρατών, ενός Eβραϊκού και ενός Παλαιστινιακού,  ενώ οι ίδιοι θα αναλάμβαναν τον έλεγχο των ιερών πόλεων Ιερουσαλήμ και Βηθλεέμ

Το ξέσπασμα όμως του Β’ Παγκοσμίου πολέμου άλλαξε προς στιγμή τις ισορροπίες και οι Βρετανοί στράφηκαν προς τους Άραβες. Ο λόγος αυτής της στροφής ήταν το πετρέλαιο. Με το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου οι Βρετανοί απέκτησαν τον έλεγχο της Μεσοποταμίας, μιας εξ ολοκλήρου αραβικής περιοχής, πλούσιας σε πετρέλαιο. Εκεί σχεδίασαν μια νέα χώρα, το Ιράκ, και την έθεσαν υπό τον έλεγχό τους εγκαθιστώντας στα 1932 συνταγματική μοναρχία της αρεσκείας τους με πρώτο ηγεμόνα τον Φεϊζάλ Α΄. Η εκμετάλλευση του πλούσιου υπεδάφους της περιοχής έγινε πρώτη προτεραιότητα στη βρετανική πολιτική και στη νεοσυσταθείσα τότε Εταιρεία Πετρελαίων του Ιράκ, οι βρετανικές εταιρείες κατείχαν το 50% της εταιρείας.

Έτσι στα 1939 εκδόθηκε από τους Βρετανούς η «Λευκή Βίβλος», η οποία απαγόρευε την πώλησης γης στους Εβραίους και περιόριζε αυστηρά την εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη σε 75.000 άτομα για πέντε χρόνια. Επιπλέον ανακοινώθηκε πως, έπειτα από μια δεκαετή «μεταβατική περίοδο» κατά την οποία η Βρετανία «θα διατηρούσε τη διακυβέρνηση της χώρας», η Παλαιστίνη θα αποκτούσε την ανεξαρτησία της ως ένα ενιαίο κράτος, όπου «Άραβες και Εβραίοι θα μοιράζονταν τη διακυβέρνηση κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλίζονται τα βασικά δικαιώματα και των δύο κοινοτήτων»

Η Λευκή Βίβλος εξόργισε τους Εβραίους και ανάγκασε τον  David Ben-Gurion (Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν), τον μετέπειτα πρώτο πρωθυπουργό του Ισραήλ, να δηλώσει πως : «Θα πολεμήσουμε τον πόλεμο εναντίον του Χίτλερ σαν να μην υπήρχε Λευκή Βίβλος και θα πολεμήσουμε τη Λευκή Βίβλο σαν να μην υπήρχε πόλεμος»

Ως αντίδραση στη Λευκή Βίβλο, οι εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις άρχισαν να σαμποτάρουν στρατηγικές υποδομές, όπως εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας, ραδιοφωνικές και τηλεφωνικές γραμμές. Παράλληλα, εντάθηκαν οι επιθέσεις εναντίον των Βρετανών κατακτητών από τη μια και των αυτόχθονων Παλαιστινίων από την άλλη

Εν τω μεταξύ, η εβραϊκή μετανάστευση – παράνομη πλέον μετά τη Λευκή Βίβλο - συνεχίστηκε ακόμη πιο έντονα. Το 1947 μάλιστα, το πλοίο «Exodus» με εκατοντάδες Εβραίους πρόσφυγες αναχαιτίστηκε από σκάφη του βρετανικού  πολεμικού ναυτικού , με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί να επιστρέψει στην Ευρώπη. Το περιστατικό αυτό προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να πειστεί η Βρετανία για την ανάγκη μιας λύσης με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ

Το πλοίο "Κράτος του Ισραήλ" ιδιοκτησίας της οργάνωσης Χαγκανά

αποβιβάζει Εβραίους μετανάστες στο λιμάνι της Χάιφα το 1947

 

Μέχρι το 1947 ο αριθμός των Εβραίων εποίκων είχε φτάσει τις 600.000. Η κατάσταση είχε γίνει πλέον μη αναστρέψιμη και κανείς δεν είχε συνειδητοποιήσει την τρομακτική δύναμη – οικονομική και στρατιωτική – που είχαν συσσωρεύσει οι Εβραίοι. Ο  δρόμος της προσφυγιάς για τους Παλαιστινίους, που μνημονεύεται από αυτούς ως η «Νάκμπα», δηλαδή η καταστροφή, ήταν  πλέον πολύ κοντά

 

 

Πηγές

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%B9%CE%B3%CE%B9%CE%AC

https://en.wikipedia.org/wiki/Aliyah

https://en.wikipedia.org/wiki/First_Aliyah

https://en.wikipedia.org/wiki/Second_Aliyah

https://en.wikipedia.org/wiki/Third_Aliyah

https://en.wikipedia.org/wiki/Fourth_Aliyah

https://en.wikipedia.org/wiki/Fifth_Aliyah

https://en.wikipedia.org/wiki/Lehi_(militant_group)#cite_note-khazit-23

https://en.wikipedia.org/wiki/Irgun

https://en.wikipedia.org/wiki/Haganah

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB

https://tvxs.gr/apopseis/israilinoi-palaistinioi-omiroi-tis-istorias/

https://www.lifo.gr/now/world/palaistiniako-enas-aionas-sygkroysis-pos-kai-giati-ftasame-os-edo

https://svoura.net/2023/10/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CF%83/

https://www.rizospastis.gr/columnPage.do?publDate=2/12/2023&columnId=9985

https://www.rizospastis.gr/story.do?id=12326530

https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-1o/

https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-2o/

https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-3o/

https://www.kathimerini.gr/world/449654/i-idrysi-toy-kratoys-toy-israil/

https://left.gr/news/mia-syntomi-istoriki-anadromi-sti-syghroni-istoria-toy-palaistiniakoy-zitimatos

https://edromos.gr/norman-finkelstaini-viomichania-toy-o/

https://rproject.gr/article/oi-mpolsevikoi-kai-o-antisimitismos

https://www.elaliberta.gr/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/7399-%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7

https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CE%B2%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE/7428-%CF%83%CE%B9%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%82-%CE%AD%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B2%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE%CF%82