Το παγωμένο γέλιο του
ακούω και φοβάμαι
το γέλιο του πολέμου
ακούω ξανά από παντού
Αχ! πόσο εύκολα ξεχνάμε
το έγκλημα φυσάει ξανά από παντού

Ένα τραγούδι των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα, από το δίσκο «Της αγάπης μαχαιριά» του 1994 . Σκηνές ήττας

28^η Οκτωβρίου αύριο. Δοξολογίες, παρελάσεις, καταθέσεις στεφάνων, λόγοι πανηγυρικοί. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα που ξεπουλιέται χωρίς ενδοιασμούς σε κάθε μεγαλοκαρχαρία, εγχώριο ή ξένο. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα που δεν έχει να υποσχεθεί τίποτα καλό για τα παιδιά της. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα παραδομένη άνευ όρων στη διαφθορά και στα μεγάλα συμφέροντα. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα βουτηγμένη στη φτήνια της υποκουλτούρας. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα που καταστρέφει τη φύση της στο όνομα μιας υποτιθέμενης ανάπτυξης. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα προσφύγων και μεταναστών που αφήνει να πνίγονται μικρά παιδιά προσφύγων στις θάλασσές της. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα που αποκαλεί ήρωες εφτά αστυνομικούς που έριξαν 38 σφαίρες σε τρεις άοπλους έφηβους. Πλήξη και υποκρισία από ένα λαό ψοφοδεή που παριστάνει το λιοντάρι και από ένα λαό αποχαυνωμένο που παριστάνει το σοφό. Πλήξη και υποκρισία από τους επαγγελματίες πατριώτες, που θα πουλήσουν εθνικοφροσύνη για να μπορέσουν να κάνουν ανενόχλητοι τις βρωμοδουλειές τους. Πλήξη και υποκρισία σε μια χώρα που οι υπουργοί της είναι οι ιδεολογικοί απόγονοι των γερμανοτσολιάδων και των ταγματασφαλιτών

Αν, όπως γράφει ο Καρυωτάκης στην Πρέβεζα, μπορούσε έστω ένας άνθρωπος να πεθάνει από αηδία, ίσως τότε κάτι να γινόταν

«Απόψε το βαπόρι ήρθε σημαιοστολισμένο. Μέγας θόρυβος μέσα στη Νομαρχία, όταν το είδαμε. Ο κ. Α΄ Γραμματεύς επήγαινε δώθε-κείθε ανήσυχος. Ποιος είναι μέσα; Ο Νομάρχης; Ο Γεν. Διοικητής ή καμιά άλλη προσωπικότης; Επιτέλους τώρα εξηκριβώθη ότι του πλοίου επέβαινε ο Σεβασμιότατος Ιωαννίνων (την ευχήν του να ‘χεις). Και τότε επέσαμε πάλι στη νάρκη μας.

Αυτά είναι τα νεώτερα της Πρεβέζης. Άλλη είδηση, η οποία ελπίζω να σ’ ενδιαφέρει εξ ίσου, είναι ότι προχθές ο κ. Ειρηνοδίκης απήγαγε την μερίδα που του έφεραν στο ξενοδοχείο [= εστιατόριο], επειδή την ήβρε ελλιπή, αφού την ετύλιξε πρώτα σ’ ένα καθαρό χαρτί. Την εζύγισε στην Αστυνομία, την έφερε πάλι, την εξεδίπλωσε, την έβαλε στο πιάτο του και την έφαγε». Από επιστολή του Κώστα Καρυωτάκη προς τον εξάδελφό του Θ. Δ. Καρυωτάκη, που γράφηκε στην Πρέβεζα στις 22 Ιουνίου 1928

 

Απόδειξη του γεγονότος πόσο υπανάπτυκτο πολιτικά, πολιτιστικά και ηθικά είναι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας, αποτελεί το γεγονός πως είναι σε θέση να αποδεχτεί πως ένας αστυνομικός έχει το δικαίωμα να πυροβολήσει και να σκοτώσει έναν άοπλο πολίτη, αρκεί να πειστεί πως ήταν παραβατικός. Αυτό το υπανάπτυκτο τμήμα της κοινωνίας είναι που έχει βάλει στη Βουλή ανθρώπους όπως τον  Άδωνι Γεωργιάδη, ο οποίος δεν δίστασε να δώσει συγχαρητήρια σε εφτά αστυνομικούς που γάζωσαν με 38 σφαίρες τρεις άοπλους ανθρώπους

Με αφορμή την πρόσφατη δολοφονία στο Πέραμα του 18χρονου άοπλου Ρομά, συνοδηγού σε κλεμμένο αυτοκίνητο, θυμηθήκαμε πολλές ανάλογες περιπτώσεις εκτέλεσης άοπλων πολιτών από αστυνομικούς. Μία από αυτές ήταν και η δολοφονία του 28χρονου μουσικού Θοδωρή Γιάκα

Στις 10 Ιανουαρίου 1994, ο αστυνομικός Ευάγγελος Λαγογιάννης σκότωσε με 4 σφαίρες πισώπλατα τον 28χρονο μουσικό Θοδωρή Γιάκα, επειδή αρνήθηκε να σταματήσει σε εξακρίβωση στοιχείων και τράπηκε σε φυγή. Μπροστά στο γεγονός πως ο δολοφονημένος δεν βαρυνόταν με το παραμικρό αδίκημα, η ηγεσία της αστυνομίας φρόντισε να διαρρεύσει ότι το θύμα «είχε ψυχολογικά προβλήματα»…

O αστυνομικός Ευάγγελος Λαγογιάννης, καταδικάστηκε από το Μεικτό Ορκωτό Εφετείο σε φυλάκιση τεσσάρων ετών και τριών μηνών για ανθρωποκτονία από αμέλεια καθ’ υπέρβασιν ορίων άμυνας. Ένα μήνα μετά αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας, ενώ πρωτοδίκως είχε καταδικαστεί σε κάθειρξη δέκα ετών και έξι μηνών με αναστολή. Μόνο εμείς νομίζουμε πως κάτι δεν πάει καλά σε αυτή την απόφαση; 

Από το χρονολόγιο στο fb του καθηγητή Γιώργου Θαλάσση, αντιγράφουμε και θυμόμαστε μια από τις πολλές καταχωνιασμένες ιστορίες αστυνομικής βαρβαρότητας:

Στις 10 Ιανουαρίου είχα γράψει για τη δολοφονία του νεαρού μουσικού Θοδωρή Γιάκα το 1994 από τον αρχιφύλακα Ευάγγελο Λαγογιάννη, ο οποίος κατάφερε τελικά να αποφύγει τη φυλάκιση.

Τα στοιχεία που είχαμε για τη ζωή και τη δολοφονία του Θοδωρή ήταν ελάχιστα και είχα διατυπώσει την παράκληση όποιος/α γνωρίζει κάτι να μας διαφωτίσει, ώστε να βγάλουμε τον Θοδωρή (και όλα τα υπόλοιπα θύματα της αστυνομικής βίας) από την αφάνεια και τη λήθη.

Η αγαπητή φίλη Τιάνα Ανδρέου αμέσως μου έγραψε ότι θα μου στείλει πληροφορίες και φωτογραφίες, που θα ζητούσε από κοινούς φίλους και την ξαδέλφη του Θοδωρή.

Η Τιάνα μου έστειλε ένα πολύ συγκινητικό και κατατοπιστικό κείμενο, από το οποίο θα παραθέσω πολλά αποσπάσματα. Παραλείπω αυτά που αναφέρονται σε πολύ προσωπικά δεδομένα.

«Η φίλη μου η Δόμνα είναι η κολλητή μου φίλη από το λύκειο. Μαζί τελειώσαμε και από αυτή γνώρισα το Θοδωρή και την παρέα του. Η Μαίρη είναι η ξαδέλφη του και πήγαινε κι αυτή στο ίδιο σχολείο, όμως δεν κάναμε παρέα.

Το σχολείο που τελειώσαμε είναι το 9ο Λύκειο Πειραιά, ο Θοδωρής ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερος και ήδη ήταν αφοσιωμένος στις σπουδές της κιθάρας. Είχε πολύ ταλέντο και επειδή ήταν και από πολύ φτωχή οικογένεια σπούδαζε και παράλληλα έκανε μαθήματα σε παιδιά. Το μόνο που τον ενδιέφερε όταν τέλειωσε το σχολείο (το 1984) ήταν οι σπουδές του και αφιέρωνε πολύ χρόνο στη μελέτη...

...Εγώ, όταν τελειώσαμε το λύκειο, απομακρύνθηκα από τις σχολικές παρέες και έτσι δεν είχα καμία επαφή μαζί τους όταν τον σκότωσαν. Είδα στις ειδήσεις των 12μμ ότι ψυχοπαθής επιτέθηκε με σουγιά σε αστυνομικό και ο αστυνομικός τον σκότωσε ευρισκόμενος σε άμυνα. Δείξανε την ταυτότητα με τη φωτογραφία του, είπανε το όνομα, αλλά πιστέψτε με, όπως όλοι όσοι το είδαμε στις ειδήσεις, δεν φαντάστηκα ότι ήταν ο Θοδωρής. Λέω θα είναι συνωνυμία ή κάποιος ξάδελφος του. Δυστυχώς και η μητέρα του το έμαθε από τις ειδήσεις.

Λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία έγινε μία εκδήλωση στη μνήμη του στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Εκεί ξαναβρέθηκα μετά από πολύ καιρό με τη φίλη μου τη Δόμνα, η οποία είχε κρατήσει τη σχέση με τις παρέες και μου είπε τι ακριβώς είχε συμβεί, αν και ήδη είχαν μαθευτεί κάποια πράγματα.

Ο Θοδωρής πέρναγε μία περίοδο έντονου στρες και έβγαινε για μεγάλους περιπάτους, Συνήθιζε να γυρνάει στον Πειραιά από το Μοσχάτο όπου και έγινε η δολοφονία. Το πιο πιθανό είναι ότι βρέθηκε στο σημείο και πέτυχε τους μπάτσους σε φάση κάποιας ύποπτης συναλλαγής. Είναι κάτι που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ, όμως ο τρόπος που τον σκότωσαν δείχνει ότι κάτι είδε, φοβήθηκε, το έβαλε στα πόδια και τον κυνήγησαν. Τον σκότωσαν με 4 σφαίρες, η πρώτη στα γόνατα τον ρίχνει κάτω, άρα ήταν πλέον ξαπλωμένος, όταν δέχτηκε τις υπόλοιπες 3. Του πέρασαν χειροπέδες και συνέχισαν να τον πυροβολούν ενώ ήταν πεσμένος κάτω. Όλα τα τραύματα είναι με φορά από πάνω προς τα κάτω, και οι πυροβολισμοί ήταν πισώπλατοι που σημαίνει ότι ήθελαν να τον σκοτώσουν και ενώ ήταν ακίνητος πλέον τον κλώτσαγαν για να βεβαιωθούν ότι είχε πεθάνει. Η τελευταία σφαίρα ρίχτηκε στην πλάτη και διαπέρασε την κλείδα του. Υπάρχει και μία μαρτυρία ενός Ζητά ο οποίος βρέθηκε στο σημείο και είπε ότι είδε να τον κλωτσάνε.

Ο Λαγογιάννης ήταν σίγουρα σε κυκλώματα διακίνησης και υπήρχαν καταγγελίες για τη βίαιη συμπεριφορά του. Δούλευε και ταξιτζής και υπήρχε καταγγελία ότι είχε βγάλει όπλο και είχε απειλήσει πελάτη σε διαδρομή.

Μέσα σε λίγες ώρες στήθηκε μία απίστευτη σκευωρία. Η ιστορία με το σουγιά είναι προφανώς κατασκευασμένη και δεν αποδείχτηκε ποτέ στο δικαστήριο, το μόνο που βρέθηκε επάνω του ήταν οι πένες της κιθάρας του.

Το χειρότερο απ' όλα ήταν η ίδια η δίκη. Κλασική περίπτωση παρωδίας, όπου δικάστηκε το θύμα και όχι ο θύτης. Ο εισαγγελέας ήταν εξοργιστικός μιας και πρότεινε την πλήρη απαλλαγή του Λαγογιάννη ενώ ο Θοδωρής διασύρθηκε στα μάτια της μητέρας του και όλου του ακροατήριου. Η μητέρα του δεν τον είδε ποτέ, το φέρετρο παραδόθηκε σφραγισμένο και χρειάστηκε να υποστεί και το βασανιστήριο της δίκης. Δυστυχώς, πέρα από κάποια μικρή δημοσιότητα το θέμα δεν πήρε τις διαστάσεις που έπρεπε, ούτε έγινε κάποια κινητοποίηση έξω από το δικαστήριο... τελικά μετά την έφεση η μητέρα του πήρε μία αποζημίωση από το Δημόσιο που δεν ήθελε, γιατί αυτά τα λεφτά δεν μπορούσαν να εξαγοράσουν τη ζωή του Θοδωρή. Πέθανε από καρκίνο κάποια χρόνια αργότερα, πικραμένη γιατί ο Θοδωρής δε δικαιώθηκε ποτέ.

Είναι πολύ δύσκολο να γράφω γι' αυτό, εσείς το καταλαβαίνετε περισσότερο απ' όλους νομίζω.

Όμως είναι και μία ανακούφιση ότι τελικά κάποιοι θα μάθουν την ιστορία του Θοδωρή, που ήταν ένας ευαίσθητος άνθρωπος που δολοφονήθηκε με φριχτό τρόπο και όχι κάποιος ψυχοπαθής που είχε αποδράσει από το τρελοκομείο...»

Το βράδυ της Παρασκευής, αστυνομικοί της ομάδας ΔΙΑΣ έριξαν 38 σφαίρες εναντίον τριών άοπλων παιδιών, σε καταδίωξη για ένα κλεμμένο αυτοκίνητο. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο Νίκος Σαμπάνης, 18 ετών, έπεσε νεκρός. Την υπεράσπιση των αστυνομικών ανέλαβε ο Αλέξης Κούγιας

Το 1999, τέσσερις αστυνομικοί της Νέας Υόρκης σκότωσαν έναν 23χρονο άοπλο μαύρο μετανάστη, τον Αμάντου Ντιάλο, έξω από την πόρτα του σπιτιού του. Εναντίον του άτυχου άντρα ρίχτηκαν 41 σφαίρες, από τις οποίες οι 19 καρφώθηκαν πάνω του. Οι δολοφόνοι του δικαιολογήθηκαν λέγοντας ότι τον πέρασαν για ύποπτο βιασμών, κάτι που ποτέ δεν αποδείχθηκε.

Οι 41 σφαίρες έγιναν τραγούδι από τον σπουδαίο Bruce Springsteen. Το «Αmerican Skin» («41 Shots») αποτελεί πλέον άλλο ένα σύμβολο της αστυνομικής αυθαιρεσίας και βαρβαρότητας.

 

Η atticavoice, θέλοντας να αποτίσει φόρο τιμής στον αναμφισβήτητα πιο σημαντικό από τους Έλληνες συνθέτες, αλλά παράλληλα κινούμενη και από μια προσωπική ανάγκη να βάλει σε μια σειρά πολλά πράγματα γύρω από το έργο του μεγάλου δημιουργού, αποφάσισε να ετοιμάσει μια σειρά αφιερωμάτων πάνω στο έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Ένα έργο τόσο πολυποίκιλο και τόσο ογκώδες, που κάνει αυτή τη σειρά των αφιερωμάτων να μοιάζει ένας Γολγοθάς. Γιατί εκτός από τον επικό και επαναστατικό Θεοδωράκη, υπάρχει ο απίστευτα λυρικός Μίκης. Υπάρχουν τα λαϊκά κοινωνικά του τραγούδια, υπάρχει το έργο του για τον κινηματογράφο, χωρίς βέβαια να ξεχνάμε το συμφωνικό του έργο.

Στο πρώτο αφιέρωμά μας θα ξεκινήσουμε με τον λυρικό Μίκη Θεοδωράκη και θα θυμηθούμε μερικές από τις πιο τρυφερές και πιο συγκινητικές μελωδίες στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού. Ο λυρισμός του Μίκη Θεοδωράκη είναι μοναδικός, ιδιαίτερα όταν μελοποιεί τους εξαιρετικούς στίχους του αδελφού του Γιάννη, και αυτό σίγουρα δεν είναι τυχαίο. Μιλώντας για τον αδελφό του, ο Μίκης λέει: “Ο Γιάννης έγραφε υπέροχους στίχους. Αλλά εκείνη την εποχή, επειδή στην Κρήτη όλοι ήταν ένοπλοι, εθεωρείτο ότι δεν είναι πολύ αντρίκιο να είναι κανείς ποιητής. Τα έγραφε κρυφά από μένα και μετά τα πετούσε από δω και από κει. Πήγαινα να πάρω κάτι το πρωί και έβρισκα ποιήματα του Γιάννη. Τα έκανα συλλογή και τα εξέδωσε ο Γουδέλης. Οι λιποτάκτες. Το «Χάθηκα» είναι το πιο χαρακτηριστικό τραγούδι μου, νομίζω. Είναι βέβαια και η «Όμορφη Πόλη», το «Χάθηκα» όμως μου θυμίζει το λιμάνι των Χανίων που έζησα μια ολόκληρη ζωή, τον αδελφό μου.»

Μέσα από το τεράστιο έργο του Μίκη, συγκεντρώσαμε γι’ αυτό το πρώτο αφιέρωμα 24 τραγούδια, τα οποία παρουσιάζουμε με χρονολογική σειρά με κριτήριο την ημερομηνία πρώτης ηχογράφησής τους, όσο και αν αυτή μερικές φορές δεν είναι εύκολο να τεκμηριωθεί, ιδιαίτερα την περίοδο που ο συνθέτης βρίσκεται στο εξωτερικό

Οι επανεκτελέσεις των τραγουδιών του από διαφορετικούς ερμηνευτές είναι αμέτρητες. Χρειάστηκε, για κάθε τραγούδι, να ακούσουμε πολλές διαφορετικές ερμηνείες και πολλές φορές αγνοήσαμε τις πρώτες εκτελέσεις προκειμένου να επιλέξουμε αυτή που μας ταίριαζε καλύτερα σε αυτό που δώσαμε ως τίτλο στο άρθρο μας : «Ο λυρικός Μίκης».

Ελπίζοντας πως καταφέραμε να ετοιμάσουμε μια αντιπροσωπευτική λίστα λυρικών τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, σας ευχόμαστε καλή ακρόαση. Σ αυτούς τους άγριους καιρούς της μοναξιάς και της βαρβαρότητας, τα τραγούδια αυτά είναι ένα πραγματικό βάλσαμο της ψυχής

 

 

1. «Αν θυμηθείς τ΄όνειρό μου». Γράφτηκε το 1958 για τις ανάγκες της ταινίας Honeymoon του Michael Powell. Το τραγούδι αυτό έγινε η πρώτη μεγάλη διεθνής επιτυχία του συνθέτη και γνώρισε αμέτρητες εκτελέσεις με πιο χαρακτηριστική αυτή των Beatles (ως Honeymoon song). Γνώρισε επίσης πολύ μεγάλη επιτυχία στη Λατινική Αμερική. Είναι χαρακτηριστικό πως ήταν το πρώτο τραγούδι που έπαιξε ο ραδιοφωνικός σταθμός των επαναστατικών δυνάμεων του Φιντέλ Κάστρο και του Τσε Γκεβάρα, όταν έμπαιναν θριαμβευτές στην Αβάνα το Γενάρη του 1959

Το 1960, το τραγούδι θα ηχογραφηθεί με ελληνικούς στίχους του Νίκου Γκάτσου και θα περιληφθεί στην πρώτη δισκογραφική δουλειά του Μίκη, ένα 45άρι που θα συμπεριέχει και τη Μυρτιά.

«Στην αγκαλιά μου κι απόψε σαν άστρο κοιμήσου
δεν απομένει στον κόσμο ελπίδα καμιά
τώρα που η νύχτα κεντά με φιλιά το κορμί σου
μέτρα τον πόνο κι άσε με μόνο στην ερημιά

Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου
σε περιμένω να `ρθεις
μ’ ένα τραγούδι του δρόμου να ρθεις όνειρό μου
το καλοκαίρι που λάμπει τ’ αστέρι με φως να ντυθείς»

Θα πραγματοποιηθούν δύο σχεδόν παράλληλες εκδόσεις του. Μία με τραγουδίστρια τη Γιοβάννα και διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι και μία άλλη με τραγουδίστρια τη Μαίρη Λίντα, το Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι και διεύθυνση του ίδιου του Μάνου Χατζιδάκι. Στη συνέχεια, ο συνθέτης θα εντάξει το τραγούδι αυτό στον κύκλο ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ, μαζί με άλλα σκόρπια τραγούδια της περιόδου 1959-1961

Εμείς το ακούμε από τη Γιοβάννα

 

2. «Όμορφη πόλη» ( ή «θα γίνεις δικιά μου», όπως αναφέρεται στις πρώτες ηχογραφήσεις του). Η «Όμορφη πόλη» περιλαμβάνεται στον κύκλο τραγουδιών ΛΙΠΟΤΑΚΤΕΣ που συνέθεσε ο Μίκης την περίοδο 1952-54, ενώ η πρώτη ηχογράφηση έγινε το 1960 και τραγουδά ο ίδιος ο συνθέτης. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Γιάννη Θεοδωράκη, αδερφού του Μίκη.

«Όμορφη πόλη φωνές μουσικές,
απέραντοι δρόμοι, κλεμμένες ματιές,
ο ήλιος χρυσίζει, χέρια σπαρμένα
βουνά και γιαπιά, πελάγη απλωμένα.

Θα γίνεις δικιά μου πριν έρθει η νύχτα
τα χλωμά τα φώτα πριν ρίξουν δίχτυα
θα γίνεις δικιά μου

Η νύχτα έφτασε τα παράθυρα κλείσαν
η νύχτα έπεσε οι δρόμοι χαθήκαν»

Η «Όμορφη πόλη» γνώρισε αμέτρητες εκτελέσεις από Έλληνες και ξένους ερμηνευτές, όπως η Edith Piaf και η Dulce Pontes. Εμείς θα το ακούσουμε από τη λιτή και αισθαντική φωνή της Αρλέτας και το δίσκο “Romancero Gitano” που κυκλοφόρησε το 1978. Ο δίσκος περιλαμβάνει ποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, σε απόδοση Οδυσσέα Ελύτη και μελοποιημένα από το Μίκη Θεοδωράκη. Ο δίσκος περιλαμβάνει τέσσερα ακόμα τραγούδια, ένα εκ των οποίων η «Όμορφη πόλη»

 

3. Δακρυσμένα Μάτια. Από τους ΛΙΠΟΤΑΚΤΕΣ και αυτό το τραγούδι. Γραμμένο την περίοδο 1952-54. Η πρώτη ηχογράφηση έγινε το 1960 με την ερμηνεία του ίδιου του συνθέτη. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Γιάννη Θεοδωράκη

«Χάθηκα σε μια γιορτή
έσμιξα στο πλήθος
σμίλεψα σε ζωγραφιά
την εικόνα σου πλατιά.

Με χίλια χρώματα παλιά
γέμισα παράπονα
στης απουσίας σου τα βράδια.

Χίλια φεγγάρια παρακάλεσα
το δρόμο να σου δείξουν
να φωτίσουν
τον ερχομό σου να ετοιμάσουν.

Πιστά τα μάτια μου σε σένα
κρυφά ζητήσαν
να αγκαλιάσουν, να χαράξουν
δυο δάκρυα φιλιά
να ακολουθήσουν
τις πύλες της ψυχής»

Εμείς θα το ακούσουμε από το Δημήτρη Ψαριανό και το δίσκο «Τα τραγούδια που αγαπώ» που κυκλοφόρησε το 1981

 

4. Χάθηκα. Και αυτό από τους ΛΙΠΟΤΑΚΤΕΣ. Ηχογραφήθηκε το 1960 με την ερμηνεία του ίδιου του συνθέτη. Οι στίχοι είναι του Γιάννη Θεοδωράκη.

«Χάθηκα,
Μέσα στους δρόμους που μ’ έδεσαν για πάντα
Μαζί με τα σοκάκια, μαζί με τα λιμάνια

Χάθηκα,
Γιατί δεν είχα τα φτερά και είχα εσένα Κατινιώ
Γιατ’ είχα όνειρα πολλά
Και το λιμάνι,
και το λιμάνι είναι μικρό
Γιατ’ ήμουν πάντα μόνος
Και θα `μαι πάντα μόνος»

Από αφήγηση του Μίκη Θεοδωράκη : «Ήταν μια κοπέλα που ο αδελφός μου ήθελε να την μάθει σκάκι. Αλλά επειδή το σπίτι μας ήταν πολύ μικρό, ήταν ένα δωμάτιο μόνο όλο όλο, στα Χανιά, μια μέρα βλέπω τους γονείς μου απέναντι από το σπίτι, να είναι με ομπρέλα, με βροχή, και να περιμένουν. Ήμουν φαντάρος εγώ. Λέω «τι κάνετε εδώ;». Μου λένε «ο αδελφός σου μαθαίνει σκάκι σε μια Κατινιώ, μας απαγορεύει να ανεβούμε πάνω». -«Και στέκεστε εδώ μες τη βροχή;» — «Εμ, μας έδιωξε». Ανεβαίνω πάνω, ανοίγω την πόρτα, πήγα να τον σκοτώσω που λέει ο λόγος. Η Κατινιώ, έφυγε η Κατινιώ.”

Εμείς θα το ακούσουμε από τη μοναδική Χαρούλα Αλεξίου και το δίσκο της «24+1 τραγούδια» του 1977

 

5. Αγάπη μου (ή «Αστέρι μου, φεγγάρι μου»). Πρώτη ηχογράφηση το 1962 . Γράφτηκε στα τέλη του 1961 στο Παρίσι για τις ανάγκες της ταινίας «Φαίδρα» του Ζυλ Ντασέν, με πρωταγωνιστές τη Μελίνα Μερκούρη και τον Άντονι Πέρκινς. Οι στίχοι είναι του Γιάννη Θεοδωράκη

«Αστέρι μου, φεγγάρι μου, της άνοιξης κλωνάρι μου
κοντά σου θά `ρθω πάλι, κοντά σου θά `ρθω μιαν αυγή
για να σου πάρω ένα φιλί και να με πάρεις πάλι.

Αγάπη μου, αγάπη μου, η νύχτα θα μας πάρει,
τ’ άστρα κι ο ουρανός, το κρύο το φεγγάρι.

Θα σ’ αγαπώ, θα ζω μες στο τραγούδι
θα μ’ αγαπάς, θα ζεις με τα πουλιά
θα σ’ αγαπώ, θα γίνουμε τραγούδι
θα μ’ αγαπάς, θα γίνουμε πουλιά.

Ο ποταμός είναι ρηχός
κι ο ωκεανός είναι μικρός
να πάρουν τον καημό μου.

Να διώξουνε τα μάτια σου
να πνίξουνε τους όρκους σου
από το λογισμό μου»

Είναι τέτοιο το βάρος της ερμηνείας της Μελίνας Μερκούρη στην ταινία, που δεν θα μπορούσαμε να μην το ακούσουμε από αυτήν

 

6. Κοιμήσου αγγελούδι μου (Νανούρισμα). Γράφτηκε για τις ανάγκες της παράστασης «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού» που ανέβηκε το 1962 στο Θέατρο Καλουτά από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη. Είναι το μοναδικό τραγούδι της παράστασης που δεν έχει γράψει τους στίχους ο Μίκης Θεοδωράκης και ένα από τα δύο - όλα κι όλα - τραγούδια που έχει γράψει ο συνθέτης σε στίχους του Κώστα Βίρβου.

«Κοιμήσου αγγελούδι μου
παιδί μου νάνι – νάνι
να μεγαλώσεις γρήγορα
σαν το ψηλό πλατάνι
Να γίνεις άντρας στο κορμί
και στο μυαλό
για να σε πάντα μες το δρόμο
τον καλό
Κοιμήσου αγγελούδι μου
γλυκά με το τραγούδι μου

Κοιμήσου περιστέρι μου
να γίνεις σαν ατσάλι
να γίνει κι η καρδούλα σου
σαν του Χριστού μεγάλη

Για να μην πεις μες στην ζωή σου
δεν μπορώ
κι αν πρέπει ακόμα να σηκώσεις
και σταυρό
Κοιμήσου αγγελούδι μου
γλυκά με το τραγούδι μου
Γλυκά με το τραγούδι μου»

Στην παράσταση ακουγόταν από την ηθοποιό Δέσποινα Μπεμπεδέλη. Με την ίδια ερμηνεύτρια ηχογραφήθηκε για τη δισκογραφία το 1962, ενώ σχεδόν παράλληλα ηχογραφήθηκε - και έγινε πιο γνωστό - με τη λαϊκή τραγουδίστρια Γιώτα Λύδια

Εμείς θα το ακούσουμε όμως από τη μοναδική Σαβίνα Γιαννάτου και το δίσκο «Νανουρίσματα» του 1985

 

7. Προδομένη μου αγάπη. Γράφτηκε και αυτό για τις ανάγκες της παράστασης «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού». Ηχογραφήθηκε το 1962 με δύο σχεδόν παράλληλες εκτελέσεις: μία από τη Γιώτα Λύδια και μία από τη μεγάλη κυρία του θεάτρου, Βέρα Ζαβιτσάνου. Οι στίχοι είναι του ίδιου του συνθέτη

Τα μεσάνυχτα που σμίγουνε οι ώρες
Προδομένη μου αγάπη
Τα μεσάνυχτα που σμίγουν οι καρδιές μας
Προδομένη μου αγάπη
Νταν νταν νταν νταν σημαίνει
Νταν το τέλος της αγάπης

Δυο πουλιά δυο περιστέρια
ταξιδεύουνε μέσα στ’ αστέρια

Τα μεσάνυχτα που είναι μακριά ο ήλιος
Προδομένη μου αγάπη
Τα μεσάνυχτα που είναι κοντά οι ζωές μας
Προδομένη μου αγάπη
Νταν νταν νταν νταν σημαίνει
Νταν το τέλος της αγάπης

Δυο πουλιά δυο περιστέρια
ταξιδεύουνε μέσα στ’ αστέρια

Τα μεσάνυχτα θα σε περιμένω
Προδομένη μου αγάπη
Σαν θα φύγει το φεγγάρι στο σκοτάδι
Προδομένη μου αγάπη

Εμείς θα το ακούσουμε από τη Βέρα Ζαβιτσάνου σε μια εκτέλεση του 1962

 

8. Μαργαρίτα Μαγιοπούλα. Πρώτη ηχογράφηση το 1963 για τις ανάγκες της παράστασης «Μαγική Πόλη», μία σύμπραξη του Μίκη με τον άλλο μεγάλο, το Μάνο Χατζιδάκι. Στην ηχογράφηση αυτή τραγουδάει η Κλειώ Δενάρδου. Οι στίχοι είναι του Ιάκωβου Καμπανέλλη

«Είχα φυτέψει μια πορτοκαλιά
που την εζήλευε όλη η γειτονιά
Που την εζήλευε όλη η γειτονιά
είχα φυτέψει μια πορτοκαλιά

Αχ, Μαργαρίτα Μαγιοπούλα
Αχ, Μαργαρίτα Μαγιοπούλα
Αχ, Μαργαρίτα μάγισσα

Πρωί πρωί την πότιζα φιλιά
το δειλινό την πήραν τα πουλιά
Το δειλινό την πήραν τα πουλιά
πρωί πρωί την πότιζα φιλιά»

Εμείς θα το ακούσουμε από τη λιτή και αισθαντική φωνή της Αρλέτας και το δίσκο “Romancero Gitano” που κυκλοφόρησε το 1978.

 

9. Μαρίνα. Μελοποιημένο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη. Πρώτη ηχογράφηση 1963. Περιλαμβάνεται στο έργο «Μικρές Κυκλάδες» και το ερμηνεύει η Ντόρα Γιαννακοπούλου

«Μαρίνα, πράσινο μου αστέρι
Μαρίνα, φως του αυγερινού
Μαρίνα μου, άγριο περιστέρι
και κρίνο του καλοκαιριού

Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω
λουίζα και βασιλικό
μαζί μ’ αυτά να σε φιλήσω
και τι να πρωτοθυμηθώ
τη βρύση με τα περιστέρια
των αρχαγγέλων το σπαθί
το περιβόλι με τ’ αστέρια
και το πηγάδι το βαθύ
τις νύχτες που σε σεργιανούσα»
στην άλλη άκρη τ’ ουρανού
και ν’ ανεβαίνεις σε θωρούσα
σαν αδελφή του αυγερινού

Εμείς το ακούμε από τη Ντόρα Γιαννακοπούλου, την πρώτη ερμηνεύτρια του σπουδαίου αυτού τραγουδιού

 

10. Χρυσοπράσινο φύλλο. Πρώτη ηχογράφηση 1965 . Γράφτηκε για την ταινία «Το νησί της Αφροδίτης», ένα ντοκιμαντέρ με στόχο την προβολή της Κύπρου. Οι στίχοι είναι του Λεωνίδα Μαλένη

Γη της λεμονιάς, της ελιάς
γη της αγκαλιάς, της χαράς
γη του πεύκου, του κυπαρισσιού
των παλικαριών και της αγάπης

Χρυσοπράσινο φύλλο
ριγμένο στο πέλαγο

Γη του ξεραμένου λιβαδιού
γη της πικραμένης Παναγιάς
γη του λίβα, τ’ άδικου χαμού
τ’ άγριου καιρού, των ηφαιστείων

Χρυσοπράσινο φύλλο
ριγμένο στο πέλαγο

Γη των κοριτσιών που γελούν
γη των αγοριών που μεθούν
γη του μύρου, του χαιρετισμού
Κύπρος της αγάπης και του ονείρου

Χρυσοπράσινο φύλλο
ριγμένο στο πέλαγο

Η πρώτη εκτέλεση (και αυτή που θα ακούσουμε) ήταν του Γρηγόρη Μπιθικώτση

 

11. Τ΄ όνειρο καπνός ( Στης νύχτας το μπαλκόνι). Πρώτη ηχογράφηση 1965 από τον Γιάννη Πουλόπουλο. Ακολούθησε η ηχογράφηση της Μαρίας Φαραντούρη το 1966. Οι στίχοι είναι του Νίκου Γκάτσου

«Έσπειρα στον κήπο σου χορτάρι
να `ρχονται το βράδυ τα πουλιά
τώρα ποιο φεγγάρι σ’ έχει πάρει
κι άδειασε τού κόσμου η αγκαλιά

Στης νύχτας το μπαλκόνι
παγώνει ο ουρανός
κι είν’ η αγάπη σκόνη
και τ’ όνειρο καπνός

Κύλησαν τα νιάτα στο ποτάμι
κι έγινε ο καιρός ανηφοριά
Ήμουνα στον άνεμο καλάμι
κι ήσουνα στην μπόρα λυγαριά»

Εμείς θα το ακούσουμε από τον Γιάννη Πουλόπουλο

 

12. Άσμα Ασμάτων. Ηχογραφήθηκε το 1966. Είναι ένα από τα τέσσερα τραγούδια που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης πάνω στα ποιήματα του κύκλου «Η Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλλη – έργο του συγγραφέα που βίωσε από πρώτο χέρι το κολαστήριο του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης

«Τι ωραία που είν' η αγάπη μου
Με το καθημερνό της φόρεμα
Κι ένα χτενάκι στα μαλλιά
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία

Κοπέλες του 'Αουσβιτς
Του Νταχάου κοπέλες
Μην είδατε την αγάπη μου

Την είδαμε σε μακρινό ταξίδι
Δεν είχε πια το φόρεμά της
Ούτε χτενάκι στα μαλλιά

Κοπέλες του Μαουτχάουζεν
Κοπέλες του Μπέλσεν
Μην είδατε την αγάπη μου

Την είδαμε στην παγερή πλατεία
Μ' ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι
Με κίτρινο άστρο στην καρδιά»

Αυτός ο ύμνος στην αξία της ανθρώπινης ζωής έχει σφραγιστεί με μοναδικό τρόπο από την εξαιρετική ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη και δεν θα γινόταν να μην το ακούσουμε από αυτήν

 

13. Το τρένο φεύγει στις οχτώ. Πρώτη ηχογράφηση 1970. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Μάνου Ελευθερίου.

Το τρένο φεύγει στις οχτώ
ταξίδι για την Κατερίνη
Νοέμβρης μήνας δε θα μείνει
να μη θυμάσαι στις οχτώ
να μη θυμάσαι στις οχτώ
το τρένο για την Κατερίνη
Νοέμβρης μήνας δε θα μείνει

Σε βρήκα πάλι ξαφνικά
να πίνεις ούζο στου Λευτέρη
νύχτα δε θα `ρθει σ’ άλλα μέρη
να `χεις δικά σου μυστικά
να `χεις δικά σου μυστικά
και να θυμάσαι ποιος τα ξέρει
νύχτα δε θα `ρθει σ’ άλλα μέρη

Το τρένο φεύγει στις οχτώ
μα εσύ μονάχος σου έχεις μείνει
σκοπιά φυλάς στην Κατερίνη
μεσ’ στην ομίχλη πέντε οχτώ
μεσ’ στην ομίχλη πέντε οχτώ
μαχαίρι στη καρδιά σου εγίνει
σκοπιά φυλάς στην Κατερίνη

Το τραγούδι περιέχεται στο δίσκο ΛΑΪΚΑ, τον οποίο ο συνθέτης έγραψε το 1968 στο Βραχάτι, όπου βρισκόταν σε κατ΄οίκον περιορισμό από τη χούντα και στη Ζάτουνα, όπου μεταφέρθηκε τον Αύγουστο του 1968. Η πρώτη ηχογράφηση του έργου έγινε το 1970 στο Παρίσι με τον Γιώργο Καπερνάρο και την Κατερίνα Κοντολίδου. Η δεύτερη ηχογράφησή των «Λαϊκών» έγινε και πάλι στο Παρίσι, το 1971, με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του συνθέτη, αυτή τη φορά με ερμηνευτές τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Μαρία Δημητριάδη.

Εμείς το ακούμε από τη Μαρία Δημητριάδη

 

14. Στο παζάρι του ληστή. Πρώτη ηχογράφηση 1973 στο Παρίσι με ερμηνευτή τον Πέτρο Πανδή. Οι στίχοι είναι του Μάνου Ελευθερίου

Από τον κύκλο τραγουδιών "ΑΡΚΑΔΙΑ ΙΙ" , το δεύτερο κύκλο τραγουδιών που έγραψε ο συνθέτης το 1969, ενώ ήταν εξόριστος στη Ζάτουνα της Αρκαδίας

Στο παζάρι του ληστή
πούλησα τα δάκρυα μου
κι ήβρα την πόρτα σου κλειστή
αγάπη, αγάπη, αγάπη μου
πούλησα και την καρδιά μου

Στο παζάρι του φονιά
σ’ έφεραν σαν περιστέρι
Σάββατο βράδυ στις εννιά
και πούλησα, και πούλησα
τα μάτια μου κι αγόρασα μαχαίρι,
αγάπη μου σ’ αγόρασαν μ’ αλυσίδες
μ’ αλυσίδες και πληγές
και καρφιά στον ερωτά μου

Εμείς θα επιλέξουμε να το ακούσουμε από την Τάνια Τσανακλίδου

 

15. Δρόμοι παλιοί. Πρώτη ηχογράφηση 1975. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Μανόλη Αναγνωστάκη.

Δρόμοι παλιοί που αγάπησα και μίσησα ατέλειωτα
κάτω απ’ τους ίσκιους των σπιτιών να περπατώ
νύχτες των γυρισμών αναπότρεπτες κι η πόλη νεκρή

Την ασήμαντη παρουσία μου βρίσκω σε κάθε γωνιά
κάμε να σ’ ανταμώσω κάποτε φάσμα χαμένο του πόθου μου κι εγώ

Ξεχασμένος κι ατίθασος να περπατώ
κρατώντας μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες

Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα
κι ούτε κανένας κι ούτε κανένας με γνώριζε με γνώριζε

Το τραγούδι ανήκει στον κύκλο τραγουδιών «ΜΠΑΛΑΝΤΕΣ». Πρόκειται για μια σειρά μελοποιημένων ποιημάτων του Μανόλη Αναγνωστάκη, τα οποία ο συνθέτης μελοποίησε μεταξύ του 1973 και 1974. Το 1973, η μελωδία του «Δρόμοι παλιοί» χρησιμοποιήθηκε ως βασικό μουσικό θέμα στην κινηματογραφική ταινία του Sidney Lumet,«Serpico» με πρωταγωνιστή τον Αλ Πατσίνο. Η ολοκληρωμένη ηχογράφηση του δίσκου ωστόσο, πραγματοποιήθηκε το 1975 στην Αθήνα, με ερμηνευτές την πρωτοεμφανιζόμενη Μαργαρίτα Ζορμπαλά και τον Πέτρο Πανδή

Το ακούμε από τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά

 

16. Όταν μια άνοιξη. Πρώτη ηχογράφηση 1975. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Μανόλη Αναγνωστάκη.

Όταν μιαν άνοιξη χαμογελάσει
θα ντυθείς μια καινούργια φορεσιά
και θα `ρθεις να σφίξεις τα χέρια μου
παλιέ μου φίλε

Κι ίσως κανείς δε σε προσμένει να γυρίσεις
μα εγώ νιώθω τους χτύπους της καρδιάς σου
κι ένα άνθος φυτρωμένο στην ώριμη, πικραμένη σου μνήμη

Κάποιο τρένο, τη νύχτα, σφυρίζοντας,
ή ένα πλοίο, μακρινό κι απροσδόκητο
θα σε φέρει μαζί με τη νιότη μας
και τα όνειρά μας

Κι ίσως τίποτα, αλήθεια, δεν ξέχασες
μα ο γυρισμός πάντα αξίζει περισσότερο
από κάθε μου αγάπη κι αγάπη σου
παλιέ μου φίλε

Και αυτό, από τον κύκλο τραγουδιών ΜΠΑΛΑΝΤΕΣ

Το ακούμε από τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά

 

17. Κόκκινο τριαντάφυλλο. Πρώτη ηχογράφηση 1976. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του ίδιου του συνθέτη.

Κάθε πρωί ξεκινούσαμε να πάμε στη δουλειά,
στο λεωφορείο γελούσαμε, είμαστε δυο παιδιά.

Κόκκινο τριαντάφυλλο, κόκκινο το δειλινό.

Κάποιο πρωί για τον πόλεμο κινήσαμε μαζί,
όλοι μαζί τραγουδούσαμε, παλεύαμε μαζί.

Κόκκινο τριαντάφυλλο, κόκκινο το δειλινό.

Μέσα στο Μάη σκοτώθηκες, το αίμα σου μαβί,
έβαψε μαύρο τον ουρανό, κόκκινο τον καιρό.

Κόκκινο τριαντάφυλλο, κόκκινο το δειλινό.

Μαζί σου όλα σκοτώθηκαν, όνειρα, ιδανικά,
γίναμε όλοι φαντάσματα, ζούμε συμβατικά.

Κόκκινο τριαντάφυλλο, κόκκινο το δειλινό.

Τώρα οι σημαίες γενήκανε είδη εμπορικά,
είναι τα όνειρα αγαθά καταναλωτικά.

Κόκκινο τριαντάφυλλο, κόκκινο το δειλινό.

Το Κόκκινο τριαντάφυλλο, μαζί με άλλο ένα τραγούδι, το «Εκείνος ήταν μόνος», θα κυκλοφορήσει σε δίσκο των 45 στροφών. Τα τραγούδια αυτά γράφτηκαν κάτω από την επιρροή του θανάτου του Αλέξανδρου Παναγούλη, ο οποίος την Πρωτομαγιά του 1976 σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα, λίγο πριν προβεί σε αποκαλύψεις στη Βουλή σχετικά με τα αρχεία της ΕΣΑ που βρίσκονταν στην κατοχή του

Ερμηνευτής των τραγουδιών ήταν ο Γιώργος Νταλάρας, ο οποίος ταυτίστηκε μαζί τους. Δικαιωματικά, λοιπόν, θα το ακούσουμε από αυτόν.

 

18. Μοιρολόι της βροχής. Πρώτη ηχογράφηση 1977, από συναυλία στο θέατρο Λυκαβηττού, με ερμηνευτή τον ίδιο το συνθέτη. Οι στίχοι είναι του Τάσου Λειβαδίτη

Μοιρολόι της βροχής
βράδυ Κυριακής,
πού πηγαίνεις μοναχός
ούτε πόρτα να μπεις,
πέτρα να σταθείς
κι όπου πας, χλωμό παιδί,
ο καημός σου στη γωνιά
σε καρτερεί.

Παλληκάρι χλωμό
μες στο καπηλειό
απομείναμε οι δυο μας,
ο καημός σου βραχνάς
πάψε να πονάς
η ζωή γοργά περνά
δυο κρασιά, δυο στεναγμοί
κι έχε γεια.

Παλληκάρι χλωμό
σ’ ηύρανε νεκρό
στο παλιό σταυροδρόμι,
μοιρολόι η βροχή
μαύρα π’ αντηχεί
στο καλό, χλωμό παιδί,
σαν τη μάγισσα
σε πήρε η Κυριακή.

Το τραγούδι αυτό αποτελεί μέρος από τον κύκλο τραγουδιών ΤΑ ΛΥΡΙΚΑ που ο συνθέτης έγραψε το 1976 και κυκλοφόρησε το 1978 με ερμηνευτή τον ίδιο το συνθέτη. Εμείς θα το ακούσουμε από το Γρηγόρη Μπιθικώτση, ο οποίος το ερμήνευσε στο δίσκο Οκτώβρης ‘78

 

19. Την πόρτα ανοίγω το βράδυ. Πρώτη ηχογράφηση 1978 από τον κύκλο τραγουδιών ΤΑ ΛΥΡΙΚΑ με ερμηνευτή τον ίδιο το συνθέτη. Οι στίχοι είναι του Τάσου Λειβαδίτη

Την πόρτα ανοίγω το βράδυ,
τη λάμπα κρατώ ψηλά,
να δούνε της γης οι θλιμμένοι,
να ’ρθούνε, να βρουν συντροφιά.

Να βρούνε στρωμένο τραπέζι,
σταμνί για να πιει ο καημός
κι ανάμεσά μας θα στέκει
ο πόνος, του κόσμου αδερφός.

Να βρούνε γωνιά ν’ ακουμπήσουν,
σκαμνί για να κάτσει ο τυφλός
κι εκεί καθώς θα μιλάμε
θα ’ρθει συντροφιά κι ο Χριστός.

Εμείς θα το ακούσουμε από την Άλκηστη Πρωτοψάλτη

 

20. Νύχτα μαγικιά ( ή «Ποτέ, ποτέ μαζί», όπως αναφέρεται στην πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού). Πρώτη ηχογράφηση 1979. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Γιάννη Θεοδωράκη.

Η «Νύχτα Μαγικιά» ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1979 και το τραγούδησε η Μαρία Δημητριάδη στο δίσκο της «Δελτίο καιρού» με τίτλο «Ποτέ, ποτέ μαζί». Εδώ το ακούμε από τη Δήμητρα Γαλάνη στους «Χαιρετισμούς», τη μοναδική δισκογραφική συνεργασία του Μίκη Θεοδωράκη με τη Δήμητρα Γαλάνη, η οποία κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο του 1982

«Νύχτα μαγικιά μια σκιά περνά
σκέψου τώρα τη φωνή
που σου ’λεγε, ποτέ, ποτέ μαζί

Βάδιζα σκυφτός, ήσουν ουρανός
με των άστρων τη μουσική
μου τραγουδάς, ποτέ, ποτέ μαζί

Μάγισσα χλωμή, το στερνό σου φιλί
ξεχασμένη μουσική
μια μαχαιριά, ποτέ, ποτέ μαζί»

 

21. Κάποτε θα’ ρθουν να σου πουν. Πρώτη ηχογράφηση 1979 για τις ανάγκες της ταινίας του Ανδρέα Θωμόπουλου «Ο Ασυμβίβαστος» με πρωταγωνιστή τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Ερμηνεύει ο Παύλος Σιδηρόπουλος

Κάποτε θα `ρθουν να σου πουν
πως σε πιστεύουν, σ’ αγαπούν
και πώς σε θένε

Έχε το νου σου στο παιδί,
κλείσε την πόρτα με κλειδί
ψέματα λένε

Κάποτε θα `ρθουν γνωστικοί,
λογάδες και γραμματικοί
για να σε πείσουν

Έχε το νου σου στο παιδί
κλείσε την πόρτα με κλειδί,
θα σε πουλήσουν

Και όταν θα `ρθουν οι καιροί
που θα `χει σβήσει το κερί
στην καταιγίδα

Υπερασπίσου το παιδί
γιατί αν γλιτώσει το παιδί
υπάρχει ελπίδα

Οι στίχοι του τραγουδιού είναι του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Το 1982, με άλλους στίχους γραμμένους αυτή τη φορά από το Γιάννη Θεοδωράκη, η μελωδία του συγκεκριμένου τραγουδιού συμπεριλήφθηκε στους ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ με τον τίτλο «Μη με προδώσεις» σε ερμηνεία της Δήμητρας Γαλάνη. Το 1998, με τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, το τραγούδι επανακυκλοφορεί μέσα από τον κύκλο τραγουδιών ΣΕΡΕΝΑΤΕΣ σε ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη

Για λόγους πληρότητας, παραθέτουμε και τους στίχους του Γιάννη Θεοδωράκη, αν και αυτή η εκδοχή του τραγουδιού υποσκελίστηκε από την αρχική

Αυτός που ξέμεινε εδώ
θα ξαναρθεί με τον καιρό
να τον πληγώσεις.

Φίλοι κι εχθροί θα τον ζητούν
κατάματα θα σε κοιτούν
μη με προδώσεις.

Ψέματα οι ψεύτες θα σου πουν
στα όνειρά σου για να μπουν
θα το πληρώσεις.

Ρίξε τον ήλιο απ’ τα κλαδιά
στον κόρφο κρύψε τα καρφιά
μη με προδώσεις.

Απλώνει η νύχτα τη βροχή
μαζί ξεμάκραινες κι εσύ
θα μετανιώσεις.

Αν βρεις στο δρόμο νικητές
φωτιά, τσεκούρι και ληστές
μη με προδώσεις.

Εμείς θα το ακούσουμε από τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τον άνθρωπο που θεωρούμε πως ταυτίστηκε πιο πολύ απ’ όλους με αυτό το τραγούδι

 

22. Ξημερώνει. Πρώτη ηχογράφηση 1981 . Από τον κύκλο τραγουδιών ΡΑΝΤΑΡ με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα. Οι στίχοι είναι του Κώστα Τριπολίτη 

Η σκοτεινιά της κάμαρας
θα ρθει μαζί σου
ντύσου ντύσου ντύσου
κι η νύχτα αυτή που κράτησες δική σου
ντύσου ντύσου

Ο κόσμος ξημερώνει
ο κόσμος ξημερώνει

Με τα φιλιά που κάρφωσα
εδώ βαθιά σου
βιάσου βιάσου βιάσου
κι αυτά που απόψε κέρδισες δικά σου
βιάσου βιάσου

Ο κόσμος ξημερώνει
ο κόσμος ξημερώνει

Εμείς θα το ακούσουμε από την Αλέξια Βασιλείου, μια ιδιαίτερη φωνή, σε μια jazz εκδοχή του τραγουδιού

 

23. Σαν καφενείο. Πρώτη ηχογράφηση 1985. Από τον κύκλο τραγουδιών «ΦΑΙΔΡΑ» που κυκλοφόρησε από τη δισκογραφική εταιρεία ΣΕΙΡΙΟΣ του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνευτές την Αλίκη Καγιαλόγλου και τον Πέτρο Πανδή. Οι στίχοι είναι της Αγγελικής Ελευθερίου, αδελφής του Μάνου Ελευθερίου

Το στεναγμό μου πια δεν τον ακούς
η νύχτα λες που αναστενάζει
τα ρούχα σου ραντίζω μ’ αγιασμούς
και λέω «είναι μπόρα, θα περάσει»

Σαν καφενείο με κλειστά παράθυρα
και σ’ ένα δρόμο ερημικό
έγειρε τώρα η καρδιά σου
και σαν τον πόλεμο τον ξαφνικό
με τα σημάδια στο λαιμό
ζεστή με πήραν απ’ την αγκαλιά σου

Από το σπίτι δεν περνά κανείς
ούτε οι φίλοι κι οι γειτόνοι
η στέγη δε χαμήλωσε θαρρείς
μα είναι η αγάπη που τελειώνει

Σαν καφενείο με κλειστά παράθυρα
και σ’ ένα δρόμο ερημικό
έγειρε τώρα η καρδιά σου
και σαν τον πόλεμο τον ξαφνικό
με τα σημάδια στο λαιμό
ζεστή με πήραν απ’ την αγκαλιά σου

Το ακούμε από τη μοναδική φωνή της Αλίκης Καγιαλόγλου

 

24. Τα μάγια. Πρώτη ηχογράφηση 1998. Από τον κύκλο τραγουδιών ΣΕΡΕΝΑΤΕΣ που κυκλοφόρησε με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη. Οι στίχοι είναι του Λευτέρη Παπαδόπουλου

Στο Μόλυβο, στη Μυτιλήνη
θα βρω μια μάγισσα που λύνει
τα μάγια που σου έχουν κάνει
και την καρδιά σου έχουν μαράνει.

Κι όταν λυθούν τα μαύρα μάγια
κάτω απ’ των άστρων την ανταύγεια
σ’ ένα κοχύλι θα κλειστούμε
και στο βυθό θ’ αγκαλιαστούμε.

Να μην μας δει ανθρώπου βλέμμα
γιατί τα μάγια σαν το αίμα
φεύγουνε και ξαναγυρνάνε
και την αγάπη τυραννάνε.

Το ακούμε από την Αλέξια Βασιλείου, σε ένα δίσκο που κυκλοφόρησε το 2001

Ο λυρισμός του Μίκη Θεοδωράκη είναι μοναδικός, ιδιαίτερα όταν μελοποιεί τους εξαιρετικούς στίχους του αδελφού του Γιάννη, και αυτό σίγουρα δεν είναι τυχαίο. Χαρακτηριστικό δείγμα του υψηλού επιπέδου της συνεργασίας των Θεοδωράκηδων έχουμε στους ΛΙΠΟΤΑΚΤΕΣ, οι οποίοι περιέχουν μερικές από τις πιο τρυφερές και πιο συγκινητικές μελωδίες στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού (Όμορφη πόλη, Χάθηκα, Δακρυσμένα μάτια). Από τα τραγούδια αυτά, εμείς επιλέγουμε να ακούσουμε σήμερα την «Όμορφη πόλη» , που έγινε περισσότερο γνωστή ως «Θα γίνεις δικιά μου». Είναι πολύ όμορφο να γράφεις κάτι τέτοιο, είναι και σίγουρο όμως πως κρύβει μέσα του βαθύ πόνο. Έναν πόνο που δεν θα μπορούσε κάποιος να τον μεταφέρει με πιο πειστικό τρόπο από τη μοναδική Αρλέτα

Από το δίσκο “Romancero Gitano” που κυκλοφόρησε το 1978. Ο δίσκος περιλαμβάνει ποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, σε απόδοση Οδυσσέα Ελύτη και μελοποιημένα από το Μίκη Θεοδωράκη. Ο δίσκος περιλαμβάνει τέσσερα ακόμα τραγούδια, ένα εκ των οποίων η «Όμορφη Πόλη»

 

Για ένα κλεμμένο αυτοκίνητο, ένας νέος άοπλος άνθρωπος έχασε χθες τη ζωή του από μαζικά πυρά αστυνομικών και ένας άλλος έφηβος νοσηλεύεται τραυματισμένος. Για ένα κλεμμένο αυτοκίνητο, εφτά επαγγελματίες, υποτίθεται εκπαιδευμένοι, αστυνομικοί, προκαλούν τον πανικό σε ένα μεγάλο μέρος της Δυτικής Αθήνας , ρίχνουν 40 σφαίρες μέσα σε πυκνοκατοικημένη περιοχή σπέρνοντας τον τρόμο και διακινδυνεύοντας να προκαλέσουν και άλλα θύματα.

Και ποιο είναι τελικά το αποτέλεσμα; Η απόλυτη καταστροφή. Νεκροί, τραυματίες, καταστροφές, πανικός και τρόμος. Για ένα κλεμμένο αυτοκίνητο, οι φύλακες της τάξης και του νόμου προκάλεσαν πολλαπλάσια κακά την ίδια στιγμή που, σύμφωνα με την «Καθημερινή», ο εκφωνητής από το Κέντρο της Άμεσης Δράσης κατόπιν εντολής του προϊσταμένου της υπηρεσίας είχε ζητήσει από τους αστυνομικούς μέσω ασυρμάτου να διακόψουν την καταδίωξη του οχήματος ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος για τη σωματική ακεραιότητα των υπόπτων, των αστυνομικών αλλά και διερχόμενων πολιτών. Αποδεικνύοντας με την πράξη τους περίτρανα και για μια ακόμη φορά πως οι άντρες της ΔΙΑΣ έχουν μια διεστραμμένη αντίληψη του ρόλου τους και συμπεριφέρονται σαν ανεξέλεγκτοι σερίφηδες της πόλης

Από την άλλη μεριά, ο Υπουργός Βλακείας και Κακίας, Άδωνις Γεωργιάδης, επιχαίρει και δίνει συγχαρητήρια στους άντρες της ομάδας ΔΙΑΣ για την εκτέλεση ενός άοπλου εικοσάχρονου, αποδεικνύοντας πως πολλά μέλη αυτής της κυβέρνησης βρίσκονται αιώνες πίσω από τα βήματα πολιτισμού που έχει καταφέρει να κάνει μια αστική δημοκρατία. Γνωρίζει βέβαια ο εν λόγω υπουργός πως εκπροσωπεί μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, υπανάπτυκτης πολιτιστικά, ηθικά και πολιτικά, που αδυνατεί να καταλάβει πως οι πληγές μιας κοινωνίας δεν μπορούν να λυθούν με αυτό τον τρόπο

 

 

Η αστυνομία από την πλευρά της προσπαθεί να διαχειριστεί επικοινωνιακά το όλο ζήτημα εμφανίζοντας ως τραυματίες τους εμπλεκόμενους αστυνομικούς, όμως την ίδια στιγμή υπάρχει βίντεο αμέσως μετά τη συμπλοκή , στο οποίο οι αστυνομικοί αναφέρουν πως δεν υπάρχουν τραυματίες ανάμεσά τους

 

 

Θεωρούμε πως η κατάσταση, όπως εξελίσσεται, δε θα είναι καθόλου εύκολη για τους αστυνομικούς. Το μόνο στο οποίο μπορεί να ελπίζουν είναι πως ο εκτελεσμένος εικοσάχρονος είναι Ρομά. Τι αξία άλλωστε μπορεί να έχει η ζωή ενός Ρομά για όλους εμάς τους υπόλοιπους, τους έντιμους κυρ-Παντελήδες;;

Κατόπιν του θλιβερού θεάματος, όπου γνωστοί - άγνωστοι τραβούσαν φωτογραφίες τις μπουλντόζες που σκούπιζαν το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας και θέλοντας να προλάβει ανάλογες συμπεριφορές στο μέλλον, ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου συνέταξε και, μέσα από τον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook, ανακοίνωσε το νέο κώδικα υγιούς και συνετής συμπεριφοράς των πολιτών του δήμου. Πιο συγκεκριμένα:

Άρθρο 1. Απαγορεύεται η λήψη φωτογραφιών στην ευρύτερη περιοχή Ραφήνας-Πικερμίου, άνευ αδείας του δημάρχου.

Άρθρο 2. Απαγορεύεται η προσφυγή στην αστυνομία για οποιονδήποτε λόγο, άνευ αδείας του δημάρχου

‘Αρθρο 3. Απαγορεύεται η απεύθυνση στον εισαγγελέα περιβάλλοντος, άνευ αδείας του δημάρχου

Άρθρο 4. Απαγορεύονται η κριτική και οι αναρτήσεις στο Διαδίκτυο που ενοχλούν το δήμαρχο, άνευ αδείας του δημάρχου

Άρθρο 4.  Απαγορεύεται η προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, άνευ αδείας του δημάρχου 

Σε αντίθετη περίπτωση, οι παραπάνω ενέργειες θα θεωρηθούν αυτόματα παρακώλυση δημοσίου έργου, επίθεση εναντίον του δημοσίου συμφέροντος, διακινδύνευση ανθρώπινων ζωών, απειλή για τη συνοχή της τοπικής κοινωνίας και θα διωχθούν παραδειγματικά, καθώς τέτοιες συμπεριφορές γαλουχούν επόμενες γενιές και τις καθιστούν ανυπάκουες

 

Η Ιθάκη βίωσε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά – μετά τον Ιανό – μία ακραία κατάσταση.  Μέσα σε μερικές ώρες, έριξε στο νησί το μισό νερό ανά τετραγωνικό μέτρο από όσο πέφτει στην Ανατολική Κρήτη όλο το χρόνο. Η πρωτεύουσά της, το Βαθύ, βούλιαξε. Η θάλασσα έγινε ένα με τη στεριά. Ήταν πραγματικά πολύ έντονα τα καιρικά φαινόμενα. Φαινόμενα όμως, που δεν θα είχαν τόση επίπτωση στη ζωή των ανθρώπων, αν δεν υπήρχε και η ανάλογη έντονη ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον

Κάποτε, υπήρχε  αυτό που αποκαλούμε λαϊκή σοφία, η συσσωρευμένη γνώση γενεών ολόκληρων που μεταλαμπαδευόταν και στις επόμενες γενιές. Αυτό πλέον, έχει χαθεί. Ο άνθρωπος νομίζει πως είναι κάτι ξέχωρο και πάνω από τη φύση. Κάποτε, ο άνθρωπος δεν έχτιζε σε μέρη που κρατάνε νερό το χειμώνα, ούτε δίπλα σε ρέματα. Τώρα χτίζει. Σε συνδυασμό με την αλλαγή χρήσης της γης, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο. Κάποτε, στα ανάντη των ρεμάτων είχαμε είτε δάση, είτε καλλιεργήσιμη γη που απορροφούσε το νερό της βροχής. Τώρα έχουμε οικοδομές και τσιμέντα, χωρίς παράλληλη μελέτη για τη διοχέτευση του νερού

Μεταφέρουμε, από την fb ομάδα Ιστορική Ιθάκη, μια εμπεριστατωμένη ανάλυση του Γεράσιμου Λιβιτσάνη για το ποιες περιοχές του Βαθιού πλημμύρισαν και γιατί. Το άρθρο έχει τίτλο «Γιατί βαλτώνει ο βάλτος» και είναι πολύ ενδιαφέρον  και όχι μόνο για όσους έχουν σχέση με το όμορφο νησί των Επτανήσων

Γιατί βαλτώνει ο Βάλτος;

Το Βαθύ είναι γεμάτο ρέματα που κουβαλάνε τα νερά από τις γύρω πλαγιές στη θάλασσα. Τα περισσότερα έχουν εγκιβωτιστεί και τα βλέπουμε στις άκρες των δρόμων και ειδικότερα όταν πατάμε στα γεφυράκια για να μπούμε στα σπίτια μας. Έτσι, το Βαθύ δεν πλημμυρίζει ποτέ. Εκτός, βέβαια, από την περιοχή της Μητρόπολης. Η περιοχή της Μητρόπολης βαλτώνει πάντα και ξεφεύγει σε πλημμύρα όταν αρχίσουν τα μονημέρια και ρίχνει καρέκλες. Γιατί όμως έτσι; Ας αρχίσουμε από την αρχή.

Η περιοχή εκείνη ανέκαθεν ονομαζόταν Βάλτος, ειδικά ο πίσω δρόμος. Η παραλία ονομαζόταν Βαρκό, όπου κατά τον 17ο και 18ο αιώνα λειτουργούσε και η Σανιτά (υγειονομείο), επειδή ακριβώς η περιοχή ήταν ακατοίκητη. Μετά την οικοδόμηση της Μητρόπολης το έτος 1800, ήταν γνωστή και καταγράφεται με την ονομασία «Παναγία στα Λινοβρόχια». Αυτό επειδή στο σημείο τρέχανε νερά και ο κόσμος εμπόρουνε να δουλέψει το λινάρι.

Ευτυχώς για μας, το Θιάκι τράβηξε από πολύ νωρίς ταλαντούχους τουρίστες, οι οποίοι μας άφησαν εικόνες του τοπίου του Βάλτου. Μπορούμε να διαπιστώσουμε σε σχέδιο του 1785 ότι ο κόσμος απέφευγε να χτίσει σπίτια στο Βάλτο. Τον ίδιο δισταγμό διαπιστώνουμε σε σχέδια του 1806 και του 1815-1820.

Χλωρίδα: το σύνολο των φυτών ενός τόπου 

Πανίδα : το σύνολο των ζωϊκών οργανισμών ενός τόπου. 

Παπάτζα : η εξαπάτηση, το παραμύθιασμα, η μούφα, το μούσι, η δρακιά.