Η Ξένια Κουναλάκη έγραφε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ πριν αρκετά χρόνια, πως το κιτς* στην πολιτική είναι παραδοσιακά ταυτισμένο με τα απολυταρχικά καθεστώτα. Διανοητές όπως ο Herman Broch, o T. Adorno ή o C. Greenberg  ασχολήθηκαν με το ναζιστικό κιτς.

Είναι κάτι περιπτώσεις που αμφιβάλλει κανείς για τον τόπο, τον χρόνο και το περιβάλλον (κυρίως το ανθρωπογενές) μέσα στο οποίο ζει. Εντάξει. Δεν βρισκόμαστε ανάμεσα σε λόγιους, σοφούς ή απλά ανάμεσα σε σοβαρούς ανθρώπους (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) αλλά από αυτό μέχρι την εντατική προσπάθεια καθιέρωσης της χυδαιότητας ως  επικρατούσας ιδεολογίας και πρακτικής, το πράγμα σηκώνει πολλή συζήτηση. Η διαρκής τάση επιβολής της χυδαιότητας και της φτήνιας από εξωνημένους δημοσιολογούντες (με το έτσι θέλω) μοιάζει με την παροιμία που θέλει την κολοβή αλεπού να τις βλέπει όλες κολοβές και να επιβάλει ως «καθώς πρέπει στάση» τον ακρωτηριασμό της σκέψης και το «στρογγύλεμα» της συνείδησης.

Ανατριχίλα (αλλά και στομαχικές διαταραχές) προκαλεί  πρόσφατο δημοσίευμα της βασίλισσας του click-bait (της αλίευσης επισκεπτών με τον ερεθισμό των φτηνότερων ανθρώπινων ενστίκτων), της «επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Ραφήνας», που θεωρεί πως κανείς δεν έχει το δικαίωμα να σκέφτεται και να διατυπώνει δημόσια την κρίση του. Γιατί όπως λέει η βασίλισσα της προπαγάνδας «δεν ενδιαφέρουν κανέναν».

Ξέρει η «επίσημη» πως τα ενδιαφέροντα θέματα είναι το ότι έκλεψαν τοστιέρα από τη Λίτσα την Πατέρα ή η επίθεση αλεπούς στο κοτέτσι του Ρουβά ή η σύλληψη παίκτριας realty show να τρώει κρυφά σαλάμια. Αυτά είναι τα θέματα που οφείλει να ερευνά ο «υπεύθυνος», ήσυχος και «ενεργός» πολίτης. Τα υπόλοιπα, τα σοβαρά, καλύτερα να τα αφήνει στους «αρμόδιους» που «όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν» αρκεί να εισπράττονται τα κατάλληλα επίχειρα.

Θλιβερό το να νομίζουν οι επαγγελματίες προπαγανδιστές πως μπορούν ακόμα και να διαμορφώνουν τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων.  Θλιβερότερο όταν το κάνουν με την χρήση του άδειου από νόημα λόγου, του από χρόνια ξεπερασμένου ψευτόμαγκα.

Ναι, στο λένε κατάμουτρα. Ξερνάνε το ψέμα στα μούτρα σου κι εσύ από αβρότητα, μπορεί και έμφυτη ευγένεια, αλλά και από δειλία άλλες φορές ή συμφέρον στις χειρότερες περιστάσεις , που μπορεί να είναι και οι περισσότερες για μερικούς, απλά τους κοιτάς.

«Ακούσατε, ακούσατε, Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι, Έλληνες και Οθωμανοί,..». Έτσι χώνεται στη σκηνή, καλώντας τους απανταχού υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ουχί μόνον, ο Χατζηαβάτης, ο τελάλης του Πασά, Ο «άσπονδος» φίλος του Καραγκιόζη έχει τον ακριβώς αντίθετο από αυτόν χαρακτήρα:

Κόλακας και συμβιβασμένος, οσφυοκάμπτης και δειλός, καταρτισμένος για όλα τα γραφειοκρατικά και διοικητικά δρώμενα. Έλληνας πλαγίως βολεμένος και ξεπουλημένος: «Πολυχρονεμένε μου Πασά, ο Θεός να μου κόβει μέρες και να σας δίνει χρόνια...»

 Ποιος θα μπορούσε να είναι σήμερα ο Χατζηαβάτης; Ο δημοσιογράφος φερέφωνο, το κομματόσκυλο που στοχεύει σε κάποια θέση στο Δημόσιο, αυτός πού «ξεσκονίζει» την εξουσία, που στρώνει κόκκινα χαλιά στο πέρασμα κάθε επισήμου...

(Από τον ιστότοπο του γνωστού καραγκιοζοπαίχτη Πάνου Καπετανίδη)

Ο Χατζηαβάτης και ο Εφέντης του παραπάνω αποσπάσματος, είναι η συνοπτικότερη απόδοση του δουλικού χαρακτήρα του θεάτρου σκιών. Τον χαρακτήρα αυτό τον συναντάμε, όπως αδρομερώς προτείνει και ο Πάνος Καπετανίδης, στην κλίμακα της εξουσίας. Εθνικής, περιφερειακής και ακόμα συχνότερα, στην κλίμακα της τοπικής εξουσίας. Είναι ένας χαρακτήρας άγνωμος. Δεν έχει γνώμη, ούτε άποψη ή αν έχει δεν την εκφράζει αν δεν εξυπηρετεί τους στόχους και τη φιλοδοξία του. Πάντα ετεροκαθορίζεται και εναρμονίζεται με τη θέση που θα του αποφέρει μεγαλύτερο όφελος. Η φωνή του είναι επιτηδευμένα μακρόσυρτη, με μια γλοιώδη χροιά, η οποία εκφράζει τη δουλικότητα του. Τελικά, ο Χατζηαβάτης υπάρχει στη σκηνή χάρη στη μακροθυμία του Καραγκιόζη, κατά τον ίδιο τρόπο που κάθε αξιοπρεπής άνθρωπος  ανέχεται τους  «Χατζηαβάτες» της καθημερινότητα μας κατανοώντας τους με μία πολιτικά ορθή στάση, αντί να τους λιθοβολούμε...

Η γλωσσική ίωση και η Μπαμπινιώτικη θεραπεία

                      Κορων -ός                                                       Κορων-αίος                                        .......-ιός

Είμαι μία Ασιατική γρίπη
έρχομαι απ’ την ανατολή,
ταξιδεύοντας μέρα και νύχτα
πάνω σ’ ένα μαγικό χαλί.

Μια πενικιλίνη προτιμάω (έλα έλα)
δυο κινίνα δίκταμο ζεστό
κι αν σας βρίσκεται καμιά ασπιρίνη,
θα την πάρω σας ευχαριστώ.

Είμαι μία Ασιατική γρίπη
πάω πίσω στην ανατολή,
με αξέχαστες εντυπώσεις
από την πανέμορφή σας Λιλιπούπολη.

ΚΑΛΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΡΑΦΗΝΑ και ΠΙΚΕΡΜΙ

ΚΑΛΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

(Ευχαριστούμε τον φίλο της AV Γ.Σ.)

Η ανάρτηση που ακολουθεί  είναι αναδημοσίευση παλιότερης, από το ιστολόγιο Δασαμάρι S.O.S. με τίτλο "O Schiller στο δημαρχείο ή “όποιον βγει από το μαντρί, τον τρώει ο λύκος”. Την αναδημοσιεύουμε σήμερα στην Attica Voice ως υπενθύμιση του ελλείμματος δημοκρατίας που επικράτησε τα τελευταία χρόνια στον δήμο Ραφήνας - Πικερμίου, με την ευχή να σταματήσει αυτή η κατρακύλα εδώ και να μη ξαναζήσοιυμε τα περιστατικά στα οποία οδήγησαν οι αντδημοκρατικές νοοτροπίες μίας εικονικής πλειοψηφίας, προκάλυμμα μίας χυδαίας και αυταρχικής εξουσίας, που υποκρινόταν τη δημοτική διοίκηση και που μαζί με τα υπόλοιπα κακά και όπως ήταν λογικό επόμενο, οδήγησε μαθηματικά και στο δράμα της 23ης Ιουλίου του 2018.

Ο βλάκας είναι ένας τύπος που ούτε καν υποψιάζεται πως είναι βλάκας. Είναι ο τύπος που του δείχνουν τον ήλιο και αυτός κοιτάει το δάχτυλο, όπως χαριτολογούσαν παλιά. Ο τύπος που του δείχνουν μία πόλη και αυτός ενδιαφέρεται να δει μόνο το σπίτι του (ή και το αυτοκίνητο του αν διαθέτει ικανή δόση  βλακείας).

Κάθε άνθρωπος έχει μία ζωή. Γιατί έτσι το έχει ορίσει. Από το «μια ζωή την έχουμε» και το «you only live once YOLO» (ζεις μονάχα μια φορά), μέχρι το «Θεέ μου τη δεύτερη φορά που θα ‘ρθω για να ζήσω…» των Παπαδόπουλου –  Λοΐζου, ένας ανθρώπινος πόθος υποβόσκει. Ένα όνειρο για να ζήσουμε μία δεύτερη ζωή, να κάνουμε αυτά που δεν προλάβαμε, δεν μπορέσαμε να κάνουμε στην πρώτη.

Τελικά η δεύτερη αυτή ευκαιρία δεν έρχεται και αν έρχεται δεν τη συνειδητοποιούμε, οπότε είναι σαν να μην ήρθε ποτέ. Κανείς δεν επέστρεψε από τη δεύτερη ευκαιρία του για να μας πει πως υπάρχει και πως είναι τελικά.

Αυτά στη γενική, τη μεγάλη εικόνα.

Σε αντίθεση με τη γενική, τη μεγάλη εικόνα, αυτή την «άλλη ζωή», τη ζωή που θεωρούμε πως δεν αξιωθήκαμε επί γης και κατά τη διάρκεια της μίας και πραγματικής ζωής μας, την βλέπουμε μπροστά μας. Έστω και για λίγο καταλαβαίνουμε  την ουσία της ζωής μας. Της ζωής  που  βιώνουμε είτε σαν παράδεισο είτε σαν κόλαση, αφού  και τα δύο εδώ είναι. Μπροστά μας και εμείς πάντα μέσα τους. Τελικά δεν είναι άλλη ζωή αυτή που ζούμε και άλλη ζωή αυτή που ονειρευόμαστε. Είναι όψεις της ίδιας και αυτής ζωής. Όψεις που μας δίνουν χαρά και όψεις που μας τρομάζουν.

Διαλέξαμε μία όψη καλοκαιρινή για εξώφυλλο, για «μόστρα» στην τρέχουσα ανάρτηση του Attica Voice. Άλλωστε υπάρχει μία  ειδησεογραφία που ματώνει και που θέλει από γερά νεύρα μέχρι πλήρη αναισθησία, για να ασχοληθεί κανείς μαζί της. Σίγουρα θα ασχοληθούμε με την αναισχυντία των διοικούντων (τι κυβερνητικοί θα ήταν αν δεν ήταν αναίσχυντοι;) και με το αποκρουστικό πρόσωπο της εξουσίας, τοπικής, περιφερειακής και εθνικής, που έχουν βρει ευκαιρία και σαρώνουν τα πάντα σε κλειστές συσκέψεις, αφού η δημοκρατική διαβούλευση έχει καταργηθεί στην πράξη, από τα προσχηματικά αλλά  βολικά μέτρα κατά της πανδημίας.

Για λίγο ο νους μας πετάει στη ζωή, στην όψη της που πάντα ευχόμαστε να κρατούσε αιώνια. Μία ευχή – τροφή της ψευδαίσθησης πως κάποτε θα κρατήσει αιώνια το όνειρο. Ακόμα και αν γινόταν όμως, εμείς πρώτοι θα το σταματούσαμε γιατί θα το είχαμε βαρεθεί. Έχουμε συνηθίσει τη σκλαβιά του ωραρίου, της αλυσίδας παραγωγής, της ρυθμισμένης και άχαρης ζωής, του σκληρού βιοπορισμού και όταν αυτά λείψουν τα ζητάμε ως εξαρτημένοι. Όπως αυτοί που άδειοι από ζωή, σε μία μακάβρια αντίστιξη, προτιμούν την ασφάλεια από την ελευθερία. Την ασφάλεια του ότι θα είναι και την επόμενη μέρα σκλάβοι, γιατί απλά δεν γίνεται αλλιώς.

«Τα πάντα εν σοφία εποίησε» άλλωστε. Και τον αφέντη και τον δούλο

Ας μείνουμε με την εικόνα της «άλλης ζωής». Όχι της υπερβατικής, του Παραδείσου ή της Κόλασης, αλλά την εικόνα της αληθινής ζωής. Της ζωής που λαχταράμε και που αν και βρίσκεται δίπλα μας, εμείς την καρτερούμε στα ανύπαρκτα

Καλό καλοκαίρι σε όλους

Free press δεν σημαίνει ελεύθερος τύπος

Οδεύουμε προς τη μέση του Αυγούστου και βρισκόμαστε άλλοι με καλή διάθεση και σε κατάσταση διακοπών και άλλοι στα ίδια, σε καλοκαιρινή ένταση εργασίας, υψηλή ή χαμηλή. Αυτή η περίοδος λοιπόν του Αυγούστου που ο Eco τον ήθελε να μην έχει ειδήσεις, είναι ένας καλός χρόνος για να κοιτάξουμε λίγο πίσω, σε όσα ζήσαμε την χρονιά αυτή, που ήδη την κατάπιαμε μέχρι τη μέση. Το ερέθισμα για αυτή την αναδίφηση γίνεται ακόμα πιο έντονο φέτος, χρονιά που είχαμε και 4 εκλογικές αναμετρήσεις που εξελίχθηκαν  μέσα σε περίοδο 40 ημερών.  Και μια και βρισκόμαστε σε ένα θεματικό ιστολόγιο (atticavoice,gr), ας ψαχουλέψουμε την εμπειρία της «δημοσιογραφικής» κάλυψης των εκλογών, κυρίως των τοπικών και το φαινόμενο της «δωρεάν ενημέρωσης»

Αν για τις εθνικές και τις ευρωπαϊκές εκλογές τα πράγματα είναι -λίγο ως πολύ- σταθερά επαναλαμβανόμενα με λίγες διαφοροποιήσεις ως προς τις συγκεντρώσεις και τις εν γένει προεκλογικές εκστρατείες, τα πράγματα αποκτούν άλλη διάσταση σε ότι αφορά τις περιφερειακές και τις δημοτικές (στο πνεύμα του Κλεισθένη) εκλογές.

Στις ευρωπαϊκές και τις εθνικές εκλογές, λόγω της μορφής και του όγκου του εκλογικού σώματος, την πολιτική διαφήμιση αναλαμβάνουν (εκ του νόμου μάλιστα) τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δίκτυα εθνικής εμβέλειας, οι εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας και φυσικά οι διαδικτυακοί ιστότοποι, που είναι εξορισμού παγκόσμιας εμβέλειας, αλλά επιδέχονται έναν περιορισμό που βρίσκεται ακριβώς στην αυξημένη εμβέλεια τους.

Δεν έχουν χώρο και χρόνο με λίγα λόγια, για  να ασχοληθούν με θέματα περιορισμένης γεωγραφικά απήχησης (τοπικά ή και περιφερειακά) και επιπλέον πρέπει να διαθέτουν και λόγο (που μεταφέρει το διαμεσολαβούμενο μήνυμα) αποδεκτό και σε καμία περίπτωση «λόγο καφενείου» όπως συμβαίνει με πολλούς διαδικτυακούς ιστοτόπους και φυλλαδιάκια με τοπική θεματολογία.

Όλα τα παραπάνω συνιστούν μία αγορά, ένα οικονομικό κύτταρο που διαθέτει τον δικό του κύκλο εργασιών, τον δικό του τζίρο. Η ανάγκη των υποψηφίων κάθε εκλογικής αναμέτρησης για προβολή, δημιουργεί ζήτηση και τα μέσα προσφέρουν τον τρόπο να ικανοποιηθεί αυτή η ζήτηση. Όταν η ζήτηση για προβολή γιγαντωθεί, εκεί κοντά στις τελευταίες 30 μέρες πριν τις εκλογές ή και νωρίτερα, η προσφορά των μέσων σπανίως καλύπτει τη ζήτηση και τότε εμφανίζονται  ευκαιριακά μέσα κάθε τύπου, που θα καλύψουν το κενό και θα κάνουν και τη δική τους αρπαχτή. Θα προσποριστούν (νόμιμα ή παράνομα) μέρος του κύκλου εργασιών που γεννιέται από την επικείμενη εκλογική αναμέτρηση. Βέβαια υπάρχουν και οι πιο «σταθεροί συνεργάτες» των υποψηφίων, που είναι εκείνοι που για καιρό αμείβονται με ποικιλία τρόπων, για την προβολή συγκεκριμένων υποψηφίων. Αυτό βέβαια είναι λίγο ριψοκίνδυνο για ένα μέσο βέβαια γιατί όταν περιπέσει στην αντίληψη του κοινού η «συνεργασία» το μέσο αυτομάτως κατατάσσεται στα ΜΜΑ (Μέσα Μειωμένης Αξιοπιστίας). Παραδείγματα γνωρίζουμε όλοι από την καθημερινότητα των τόπων που ζούμε, αλλά και όλης της χώρας συμπεριλαμβανόμενης.

Άλλος τρόπος διαχείρισης της προβολής μέσα από τα «Μέσα», πέρα από την συστηματικά  αμοιβόμενη συνεργασία  (με το κομμάτι ή με τον μήνα κλπ) είναι και η εξαγορά του ίδιου του μέσου από τους ενδιαφερόμενους.  Και αν αυτό στα μεγάλα «Μέσα» ή στους εδραιωμένους ενημερωτικούς ιστοτόπους δεν συμβαίνει λόγω κόστους, υπάρχουν τα «φυντανάκια» αδελφάκια τους, τα ευκαιριακά εκδιδόμενα εφημεριδάκια που συλλήβδην περιγράφονται με τη νεοελληνική προσφώνηση «free press» .  Μάλιστα πολλές φορές ένα free press δεν είναι αυθύπαρκτο αλλά ανήκει σε κάποιο άλλο μέσο που είναι εδραιωμένο και το οποίο επεκτείνεται στον χώρο του free press, για την αύξηση του μεριδίου του στον κύκλο εργασιών του τομέα της «ενημέρωσης», αλλά και την αύξηση της διείσδυσης του σε άλλου τύπου κοινό.

 Ένα "μπουκέτο" από free press έντυπα της ανατολικής Αττικής

Η ενημέρωση σε εισαγωγικά

Όταν αναφερόμαστε στις ευκαιριακές εκδόσεις τύπου free press ή σε μέσα που αναπτύσσουν συνεργασία με συγκεκριμένους χώρους, η λέξη ενημέρωση πρέπει να μπαίνει σε εισαγωγικά. Ο λόγος είναι ότι η επιβίωση των μέσων αυτών δεν εξαρτάται από την ποιότητα της ενημέρωσης την οποία διακινούν. Αυτή δεν υπάρχει αφού η εξάρτηση τους από την ιδιοκτησία ή τους συνεργάτες, φιλτράρει ενδελεχώς την πληροφορία, σε σημείο που να την παραλλάσσει σε «διάδοση» ή ακόμα πιο σαφώς, σε προπαγάνδα.

Είναι αλήθεια πως μέσα στην πληθώρα των ευκαιριακών μέσων και τον θόρυβο που προκαλούν, η σύγχυση μεταξύ είδησης και αλλοιωμένης πληροφορίας είναι εύκολη. Αλλά τελικά δεν νοιάζει κανέναν. Τα free press δεν ενδιαφέρονται να αποκτήσουν κοινό που αξιολογεί το υποτιθέμενο «δημοσιογραφικό» τους έργο και εξ αυτού να τα προτιμήσει. Όχι. Διαφήμιση πουλάνε. Ο κύριος στόχος είναι να γεμίσουν τις σελίδες τους με διαφημίσεις καταστημάτων, κέντρων διασκέδασης, ταβερνών, υποψηφίων εκλογών, χρηματοδοτών οργανισμών κλπ. Αυτοί είναι που πληρώνουν και ο σκοπός είναι η προβολή αυτών. Ο αναγνώστης δεν μπορεί να έχει απαιτήσεις αφού δεν πληρώνει για το έντυπο. Είναι παράλογο να ζητάει κανείς αλήθεια ή ποιότητα, όταν δεν πληρώνει γι΄αυτά.

Οι χώροι διακίνησης – Τα στέκια

Ο χώρος  διακίνησης των free press είναι ο δρόμος, τα ψιλικατζίδικα, οι φούρνοι, τα καφενεία και γενικά οι χώροι που μαζεύουν κόσμο. Τα καφενεία έχουν προνομιακή θέση αφού προσφέρουν και τον χώρο ανάγνωσης και σχολιασμού της θεματολογίας των εντύπων. Εκεί γίνεται και η διάχυση της «τροποποιημένης κατά τον πελάτη» πληροφορίας που διακινεί το free press.

Πολλά διαδικτυακά μέσα διαθέτουν και ένα αδελφό free press αφού θα τους αυξήσει το μερίδιο στον κύκλο εργασιών της διαφήμισης προϊόντων και προσώπων, αλλά και αποκτούν επιπλέον διείσδυση σε χώρους που δεν διακρίνονται για την ενασχόληση τους με το διαδίκτυο, όπως τα παραδοσιακά καφενεία και οι χώροι που συχνάζουν οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι, που είναι ο κατ’ εξοχήν στόχος των free press. Τα διαδικτυακά μέσα που διαθέτουν free press εκδοχή συνήθως λειτουργούν ανατροφοδοτώντας με ενέσεις «αξιοπιστίας», το ένα το άλλο. Μάλιστα αν ο ιδιοκτήτης ή  ο χρηματοδότης  - πελάτης,  αγοράζει χώρο, πληροφορία, μέσο και σε άλλα Μέσα ή ιστοτόπους,  τότε επιβάλλει τη δική του μοναδική γραμμή, τη μοναδική δική του εικόνα που οι «δικοί του άνθρωποι» τον φιλοτεχνούν ως «Τη μοναδική ενδεδειγμένη, υπεύθυνη και αξιόπιστη λύση»  και άντε μετά οι αντίπαλοι να τους μαζέψουν όλους από τα καφενεία να τους πείσουν για το αντίθετο!!

Το ψέμα και η μισή αλήθεια

Οι μεγάλοι δάσκαλοι της προπαγάνδας και του ελέγχου της πληροφορίας διδάσκουν πως επειδή ο κόσμος έχει μισοανοίξει τα μάτια του, δεν μπορείς να τον κοροϊδεύεις με εξόφθαλμα ψέματα. Μερικοί το κάνουν ακόμα, αλλά απλά εκτίθενται συστηματικά. Όπως έγραφε και ο Νίκος Τσιφόρος (που πρόσφατα του είχαμε και ένα αφιέρωμα) σήμερα ο κόσμος έχει ξυπνήσει και δεν μπορείς να κοροϊδέψεις ούτε πιτσιρή για να του φας τη σβούρα του. Πως λοιπόν θα διαδόσεις το ψέμα σου για να γίνει πιστευτό;

Οι πιο έξυπνοι «εκδότες», είτε εκδίδουν σε διαδικτυακά μέσα είτε σε free press, παραθέτουν παραποιημένη μορφή της αλήθειας (που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί και αποτελεί βάση αξιοπιστίας). Η αλήθεια παρουσιάζεται κατάλληλα  παραλλαγμένη, τόσο όσο χρειάζεται για να περάσει το «μήνυμα του πελάτη». Είναι η επονομαζόμενη και «μισή αλήθεια», για την οποία διδαχθήκαμε στο μάθημα της Λογικής κάποτε, πως συνιστά στην ουσία ψέμα. Και μιας και διανύουμε καλοκαιρινή περίοδο που οι πιθανότητες ανάφλεξης δασικών πυρκαγιών είναι αυξημένες αλλά δεν υπάρχει καμία πρόληψη αποφυγής του κινδύνου εκ μέρους των δημοτικών αρχών, να ένα παράδειγμα μισής αλήθειας.

Ένα παράδειγμα (προς αποφυγη)

 Στην καταγγελία δημοτών για αδιαφορία του δήμου και του δημάρχου μπροστά στην επιβεβλημένη πρόληψη που θα έπρεπε να υπάρχει για την αποφυγή κινδύνου πυρκαγιάς, αφενός ο δήμαρχος ισχυρίζεται ψευδώς σε πανελλαδικής εμβέλειας μέσο πως «έχει καθαρίσει το μεγαλύτερο ποσοστό του δήμου του», ενώ παράλληλα «τοπικά μέσα» διαφημίζουν εργασίες καθαρισμού, προφανώς για φωτογραφικούς λόγους (μισή αλήθεια)  ενώ η εικόνα παραμένει σταθερά ίδια και κακή, κυρίως απειλητική.  Παράλληλα υπήρχαν αναρτήσεις που μιλούσαν για πρόστιμα σε όσους βγάζουν κλαδιά στους δρόμους και άλλα τέτοια νόστιμα αλλά τίποτα για πραγματικές εργασίες αποκομιδής των εύφλεκτων υλικών. Είχαμε με λίγα λόγια την δημιουργία μίας εικονικής πραγματικότητας που η συστηματική προβολή της κόντεψε να την επιβάλει ως τη μόνη αλήθεια.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αλλά δεν θα επεκταθούμε περιπτωσιολογικά

Τελικά πως γλιτώνει κανείς από το θηρίο;

Όταν η συστηματική αλλοίωση της πραγματικότητα μέσω της διάδοσης ψευδών ειδήσεων (με το αζημίωτο) παγιωθεί, το πιο σοβαρό κοινό αποχωρεί. Βέβαια τα Μέσα αυτά, ακολουθώντας διάφορες τεχνικές αλιείας αναγνωστών, παλεύουν με νύχια και με δόντια να μην υποστούν την απώλεια που συνεπάγεται και μείωση μέρους των εσόδων. Αυτό για τα διαδικτυακά μέσα (το clickbait δίνει και παίρνει) αλλά ακόμα και για τα free press, που τα έσοδα τους είναι αποκλειστικά από τη διαφήμιση, η απαξίωση τους από το κοινό, τους μειώνει τους πελάτες. Έτσι το παλεύουν με περισσότερα stands διάθεσης του φύλλου, με ιντριγκαδόρικους πλαγιότιτλους ή και υπέρτιτλους, ελλείψει πραγματικών ειδήσεων ή ειδήσεων κατά παραγγελία του πελάτη. Βέβαια, αν τα πράγματα δεν πάνε καλά, έχουν και τη δυνατότητα σιωπηλής παύσης της έκδοσης, αφού από τη μία δεν συμφέρει οικονομικά αλλά και από την άλλη, δεν θα λείψει και σε κανέναν. Όταν ο «εκδότης» μυριστεί χρήμα το μέσο θα ξανακυκλοφορήσει.

Για να γλιτώσει κανείς την παραπληροφόρηση, ο τρόπος είναι σταθερός εδώ και χρόνια. Λέγεται διασταύρωση της είδησης και όχι φυσικά διασταύρωση μέσων που είναι γνωστό πως διακινούν ειδήσεις κατά παραγγελία. Διασταύρωση της είδησης σε τοπικά μέσα, γίνεται εύκολα αφού ο κάθε πολίτης μπορεί να έχει εύκολα άμεση πρόσβαση στα γεγονότα και να μην εξαρτάται από τον πονηρό διαμεσολαβητή τους. Διασταύρωση μπορεί να γίνει ακόμα και με τον μεγάλο αριθμό ιστοτόπων που υπάρχουν σήμερα και  ασχολούνται με τοπικά θέματα. Το ίδιο ισχύει βέβαια και στα μεγαλύτερης εμβέλειας μέσα και για πιο σοβαρά θέματα.

Ο αναγνώστης, ο επισκέπτης μίας ιστοσελίδας πρέπει να διατηρεί τις επιφυλάξεις του για αυτά που διαβάζει, ειδικά στις αποκαλούμενες «ενημερωτικές» ιστοσελίδες. Ειδικά αν αυτές οι ιστοσελίδες έχουν και κάποια χρόνια ζωής που διαφημίζονται ως «ενημερωτικές», σημαίνει πως έχουν δώσει εξετάσεις για την αξιοπιστία τους και όσο πιο χαμηλή η αξιολόγηση της αξιοπιστίας τους, τόσο μεγαλύτερες πρέπει να είναι και οι επιφυλάξεις του κοινού.

Επιφυλάξεις δεν χρειάζεται να διατηρεί κανείς απέναντι στα γνωστά ως ελεγχόμενα και καθοδηγούμενα μέσα, τα οποία πρέπει άμεσα να παραμερίσει ο κάθε ενδιαφερόμενος, μήπως και  στάση του αυτή σηματοδοτήσει την ανάγκη αλλαγής πλεύσης και απόκτησης σοβαρότητας από τους αυτοαποκαλούμενους «δημοσιογράφους» των μέσω αυτών.

Τέλος, ειδικά για τα free press, επειδή διατηρούν μία στάση που υποτιμά τον άνθρωπο και θεωρούν πως μπορούν να καταστήσουν τον καθένα ως μέλος του διαφημιστικού κοινού τους, προκειμένου να προσποριστούν έσοδα από διαφήμιση, θα έπρεπε να γνωρίσουν την περιφρόνηση αφού δεν προσφέρουν τίποτα παρά μόνο ψευδείς ειδήσεις και προώθηση των θέσεων των πελατών τους, που πληρώνουν άλλωστε για να τους παρουσιάσουν τη διαφήμιση ως είδηση.

Μία λύση που θα διευκόλυνε το κοινό αλλά και θα κάλυπτε οποιεσδήποτε ηθικές αναστολές περί προπαγάνδας και διάδοσης παραποιημένων ειδήσεων, θα ήταν να τοποθετείται η μαρκίζα «Περιέχει Τοποθέτηση Προϊόντος» δίπλα στον όνομα του κάθε μέσου που βιοπορίζεται έτσι. Θα ήταν ότε ξεκάθαρο πως πρόκειται για διαφημιστικό έντυπο και όχι για εφημερίδα – ενημερωτικό μέσο. Θα ήταν καλό αλλά δεν γίνεται, αφού θα καταργούσε τη δυνατότητα διείσδυσης του μέσου στο κοινό,  τη δυνατότητα δηλαδή του να φέρει έσοδα.

Η πληροφορία σήμερα διακινείται ελεύθερα και φτάνει σε όποιον την αναζητά. Η πληροφορία όμως εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε θόρυβο, ο οποίος καταπνίγει την πραγματική είδηση και τη γνώση. Οι σύγχρονοι προπαγανδιστές, ως γνήσιοι εχθροί της αλήθειας, αυξομειώνουν την ένταση του θορύβου των πληροφοριών ανάλογα με το αν θέλουν να κρύψουν ή να προβάλλουν μία είδηση. Εμείς ως κοινό οφείλουμε να αξιολογούμε και την πληροφορία και το μέσο που τη μεταδίδει. Δυστυχώς δεν έχουμε την άνεση πια να εμπιστευόμαστε άκριτα αυτούς που μας μεταφέρουν την είδηση γιατί -όπως έχουν τα πράγματα σήμερα- τελικά το μήνυμα που μας μεταφέρουν είναι το ίδιο το Μέσο*

*Marshall  Mc Luhan