του Αλέξη Κροκιδά

Ένα πολύ σύντομο, κάπως τηλεγραφικό σχόλιο για την ανάρτηση του ψυχολόγου Αντώνη Ανδρουλιδάκη όπως την αναδημοσίευσε η Attica Voice.

Η επίκληση της "πραγματικής πραγματικότητας" (sic) μπροστά σε όντως άθλιες, εξόφθαλμες, συστηματικές (και συστημικές) απόπειρες διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, είναι κατανοητή μεν, πολιτικά αφελής δε.

Να το θέσουμε κάπως αφοριστικά εδώ. Η πραγματικότητα δεν είναι και δεν ήταν ποτέ στην ιστορία κοινωνικών σχηματισμών, αδιαμεσολάβητη από συγκεκριμένες σχέσεις και μηχανισμούς εξουσίας. Καμία επιστημολογία δεν μπορεί ανενόχλητη και ανέμελη να ανακαλύψει την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι πάντα-ήδη (always-already ή Γερμανιστί για όποιον το προτιμά, immer schon) διαστρεβλωμένη, πολιτικά διαμορφωμένη και υπό περαιτέρω διαμόρφωση. Χωρίς να ισοπεδώνουμε τις ιστορικές διαφορές, μπορούμε να διακρίνουμε από την αρχαία Αίγυπτο, την αρχαία Ελλάδα, την Ευρώπη του μεσαίωνα (που δεν υπήρχε ως τέτοια βέβαια) μέχρι τις μέρες μας, τους τρόπους με τους οποίους κατασκευάζεται η πραγματικότητα.

Δείτε, ας πούμε, τον ρόλο της εξουσίας της εκκλησίας τον 14ο αιώνα στο να τρομοκρατεί τον κόσμο την περίοδο της πανώλης. Θα σας πρότεινα επίσης να δείτε και το σχετικό απόσπασμα από τους Monty Python, καθώς και την συγκλονιστική ταινία του Ingmar Bergman “Η Έβδομη Σφραγίδα”

Ο Μαρξ και αργότερα ο Γκράμσι και αργότερα ο Αλτουσέρ, επεξεργάστηκαν την προβληματική, αλλά προσεγγιστικά χρήσιμη, έννοια της κυρίαρχης ιδεολογίας. Χωρίς να υπεισέλθουμε εδώ στην ενδιαφέρουσα Μαρξιστική βιβλιογραφία, και, για μένα τουλάχιστον, την πιο ενδιαφέρουσα αναρχική βιβλιογραφία, αρκεί ίσως να σημειώσουμε εδώ ότι το ολοκληρωτικό gaslighting στο οποίο αναφέρεται ο Ανδρουλιδάκης, δεν είναι κάτι καινούργιο. Δεν είναι εφεύρεση του καθάρματος Μητσοτάκη και των συνεργατών του.

Θα έπρεπε, φρονώ, να σταματήσουμε να επικαλούμαστε την "πραγματική πραγματικότητα" και να παλέψουμε πρωτίστως συλλογικά, όπως μπορεί ο καθένας, ακόμα και μοναχικά, για την δική μας εκδοχή της πραγματικότητας κι ας μη φοβόμαστε την έννοια "εκδοχή". Πρόκειται για πάλη, για σύγκρουση. Κοινωνική-πολιτική-ηθική.

Αν και προσωπικά λειτουργώ ως μοναχικότητα και το αναγνωρίζω ανεπιφύλακτα αυτό ως ένας είδος πολιτικής αναπηρίας, συμφωνώ με τον συγγραφέα ότι το πιο βασικό είναι το κάλεσμα που απευθύνει να συναντήσουμε τον διπλανό μας Άλλο "στην πορεία κοινωνικής και πολιτικής διαμόρφωσης ενός ακηδεμόνευτου κινήματος που θα μας απελευθερώσει."

Τα άλλα, περί διατήρησης μιας νηφάλιας και αμερόληπτης ματιάς της πραγματικότητας, τα θεωρώ ανακουφιστικά φύλλα συκής.

Αλέξης Κροκιδάς