Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας στο πολύπαθο Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας, δημοσιεύουμε – με αρκετή καθυστέρηση – το τέταρτο μέρος, ίσως το πιο σκληρό από όσα έχουμε κάνει μέχρι τώρα (αν και οι πληροφορίες που έχουμε, είναι πως στα επόμενα μέρη θα συναντήσουμε ακόμη σκληρότερες εικόνες). Οργή και θλίψη ήταν τα συναισθήματα που νιώθαμε σε όλη τη διαδρομή. Τόσο για αυτούς που εξακολουθούν παντοιοτρόπως να ρυπαίνουν το Ρέμα, όσο και για την εκκωφαντική αδιαφορία και απουσία του Δήμου. Ενός Δήμου που αφήνει το Ρέμα να εκπέσει στην έσχατη απαξίωση, ίσως για να μπορέσει κάποτε, χωρίς την παραμικρή αντίσταση, να βάλει οριστικά την ταφόπλακα από πάνω του και να αναφωνήσει με περισσό θράσος και αναίδεια «Σήμερον θάπτομεν το Μεγάλο Ρέμα», όπως είχε ξεστομίσει το 1939 για τον Ιλισσό ο δικτάτορας Μεταξάς όταν έθαψε κυριολεκτικά τον ομώνυμο ποταμό και έχασε οριστικά η Αθήνα έναν ζωογόνο πνεύμονα

Καλύτερα, όμως, να δώσουμε το λόγο σε έναν από τους συνοδοιπόρους μας, τόσο στο Μεγάλο Ρέμα όσο και στην atticavoice, το βιολόγο Αντώνη Λαζαρή, για να μας ξεναγήσει με το μοναδικό του ύφος στην αγωνιώδη προσπάθεια του Ρέματος να κρατηθεί ζωντανό, στην ανθρώπινη ασέβεια που προσπαθεί να το καταστρέψει αλλά και στην προκλητική αδιαφορία του Δήμου

Μακρύ Ταξίδι της Μέρας μέσα στη Νύχτα

Ο τίτλος του θεατρικού έργου του Ευγένιου Ο’ Νηλ «Μακρύ Ταξίδι της Μέρας μέσα στη Νύχτα» ταιριάζει γάντι με όσα αντικρίζουμε στο κομμάτι της υδάτινης διαδρομής του Βαλανάρη από τη συμβολή του με το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας μέχρι το γεφυράκι πίσω από το Βάρδα, κοντά στη Λεωφόρο Μαραθώνος.

Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς αυτά που θα αντικρύσει σε αυτό το κομμάτι της διαδρομής. Ο γνωστός νεο-ελληνικός παραλογισμός αγγίζει το απόλυτο.

Ερώτηση κατέθεσαν τέσσερεις βουλευτές του ΚΚΕ προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Υποδομών & Μεταφορών και Εσωτερικών σχετικά με την εγκληματική εγκατάλειψη στην οποία έχει αφεθεί το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας από τους κύριους αρμόδιους - Δήμο και Περιφέρεια. Ακολουθεί η ερώτηση

 

ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Υποδομών & Μεταφορών και Εσωτερικών

Θέμα: Για την κατάσταση που επικρατεί στο Μέγα Ρέμα Ραφήνας

Δίκαιη είναι η αγανάκτηση και οι ανησυχίες κατοίκων και φορέων της περιοχής της Ραφήνας, για την κατάσταση που επικρατεί στο Μέγα Ρέμα Ραφήνας. Σκουπίδια, όγκοι μπάζων, κοίτη με ασταθές και μεταβαλλόμενο πλάτος και βάθος, είναι το αποτέλεσμα του μη καθαρισμού του ρέματος εδώ και χρόνια, με  φανερό τον κίνδυνο δημιουργίας πλημμυρικών φαινομένων με την πρώτη ισχυρή νεροποντή.

Ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται αν αναλογιστούμε το μεγάλο αριθμό πυρκαγιών που σημειώθηκαν στις περιοχές από τις οποίες διέρχεται το ρέμα καθώς και τα ρέματα που χύνονται σε αυτό.

Το Μέγα ρέμα της Ραφήνας είναι σήμερα αποδέκτης των επιφανειακών απορροών, μιας τεράστιας λεκάνης απορροής. Σε αυτό καταλήγουν τα ρέματα Καλλιτεχνούπολης, Αγίας Παρασκευής, Σπάτων, Γέρακα, Λεονταρίου, Βακαλόπουλου, ο Βαλανάρης, το Λυκόρεμα. Επιπλέον, στο ρέμα της Ραφήνας έχει εκτραπεί ο άνω ρους του Ποδονίφτη, και καταλήγουν οι απορροές από το αεροδρόμιο και από μεγάλο μέρους της Αττικής Οδού, αλλά και από τα εμπορικά κέντρα Smart Park και McArthur Glen.

 Αντώνη Λαζαρή

Η σημερινή μέρα είναι μία λαμπρή μέρα για τη δημοκρατία. Είναι μία λέξη που όσο και αν προσπαθούν να την εξευτελίσουν αυτή βρίσκει τον τρόπο να αντιστέκεται και να επιβιώνει.

Η σημερινή απόφαση είναι καλή, αλλά το πρόβλημα παραμένει. Ο φασισμός/ναζισμός/φανατισμός είναι «μικρόβιο» μολυσματικό πολύ πιο επικίνδυνο από όσο φαίνεται ακόμα και τώρα. Ο φασισμός δεν νικιέται με μία απόφαση όσο καλή και αν είναι. Ο φασισμός εισχωρεί στο μυαλό και αλλοιώνει τον άνθρωπο.

Ας θυμηθούμε μία από τις πρώτες άθλιες εξορμήσεις της Χρυσής Αυγής. Ήταν εδώ στη Ραφήνα, την παραμονή της γιορτής της Παναγίας της Παντοβασίλισσας. Ήταν ένα άθλιο show που καλύφθηκε από τοπικό κανάλι και τα πλάνα προβλήθηκαν σε όλο τον κόσμο. Άνθρωποι που σήμερα βρίσκονται σε ψηλές θέσεις στον Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου ήταν εκεί δίπλα στους πεσμένους πάγκους και επικροτούσαν τις ενέργειες των μελών του τάγματος εφόδου αναφέροντας πως οι ξένοι δεν είχαν άδεια και για αυτό τους διέλυσαν τους πάγκους.

Όλοι τότε παγώσαμε γιατί καταλάβαμε πως το χειρότερο από όλα ήταν ο φόβος του κόσμου που έκανε ότι δεν έβλεπε. Και οι παπάδες εκαναν ότι δεν έβλεπαν. Και οι άρχοντες της πόλης έκαναν ότι δεν έβλεπαν. Και πολλοί έκαναν ότι δεν έβλεπαν.

Χρειάστηκε να χαθούν άνθρωποι για να ξυπνήσει ο κόσμος. Όμως, ο φασισμός δεν νικήθηκε. Είναι εδώ ανάμεσά μας και μας απειλεί σε κάθε βήμα.

Τώρα τα πράγματα είναι ακόμα πιο επικίνδυνα.....

Ας διαβάσουμε όμως το κείμενο από το μακρινό 2012 και ας θυμηθούμε πως ούτε η αστυνομία αντέδρασε, ούτε οι ιερείς της εκκλησίας έξω από την οποία γινόταν το παζάρι αντέδρασαν, αλλά ούτε και οι δημοτικές αρχές της πόλης. Μόνο κάποιοι λίγοι πολίτες βγήκαν την επόμενη ημέρα και προσπαθήσουν να μιλήσουν σε ανθρώπους που ούτε είδαν, ούτε άκουσαν, ούτε τους ένοιαζε τελικά 

του Αντώνη Λαζαρή

"Το πιο βαθύ σκοτάδι είναι πάντα λίγο πριν την αυγή..."

Μία ιστορία από τα χρόνια της Κατοχής που θα μπορούσε να αποτελεί σενάριο κινηματογραφικής ταινίας. Μια ιστορία που έρχεται να μας υπενθυμίσει πόσο δύσκολες εποχές έχει περάσει αυτός ο τόπος. Είκοσι Ραφηνιώτες διασώθηκαν την τελευταία στιγμή από το εκτελεστικό απόσπασμα. Πολλοί το απέδωσαν σε θαύμα της, εορτάζουσας εκείνη την ημέρα, Αγίας Μαρίνας. Δυστυχώς όμως, τα θαύματα ούτε κρατούν πολύ, ούτε είναι για όλους τους ανθρώπους. Βλέπετε, μετά  από μερικές ημέρες, οι Γερμανοί συνέλαβαν στο σωρό και απαγχόνισαν στο Πικέρμι 56 ανθρώπους. Άλλους. Έπρεπε να εκδικηθούν. Πάση θυσία. Με οποιονδήποτε τρόπο. Ας παρακολουθήσουμε, όμως, την ιστορία του μπλόκου της Ραφήνας, όπως μας την αφηγήθηκαν άνθρωποι που την έζησαν από κοντά αλλά και απόγονοι αυτών των ανθρώπων

 

To θαύμα της αγάπης

Ο κάθε τόπος κρύβει τις δικές του μικρές ή μεγάλες ιστορίες.

Ιστορίες που χάνονται στο πέρασμα του χρόνου, ιστορίες που παραδίδονται στη λήθη του πανδαμάτορα χρόνου μέχρι να ξεχαστούν ολότελα.

Μια παλιά ιστορία της Ραφήνας αφορά τη διάσωση των 21 Ραφηνιωτών που συνελήφθηκαν από τους Γερμανούς στις 17 Ιουλίου 1944, ανήμερα της γιορτής της Αγίας Μαρίνας.

Η διάσωση τους αποδίδεται σε θαύμα της Αγίας Μαρίνας.

Εις ανάμνηση της διάσωσης μετατράπηκε το παλιό πολυβολείο των Γερμανών σε ναΰδριο αφιερωμένο στην Αγία Μαρίνα.

Από πάνω του κτίστηκε το 1947 ο Άγιος Νικόλαος που δεσπόζει πάνω από το λιμάνι της Ραφήνας.

«Αλίμονο στο λαό που έχει ανάγκη από ήρωες», έγραψε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ στο θεατρικό του έργο «Η ζωή του Γαλιλαίου», θέλοντας να πει πως σε ένα λαό ώριμο, όλα τα μέλη του θα είναι ισάξιοι συνοδοιπόροι και δε θα χρειάζεται να περιμένουν άβουλοι και μοιραίοι την εμφάνιση κάποιου ήρωα που θα τους σώσει.

Δυο φορές αλίμονο, συμπληρώνουμε εμείς, στην κοινωνία που έχει ανάγκη από ευεργέτες, γιατί η ύπαρξή τους αναδεικνύει την αποτυχία της κοινωνίας να είναι αυτοδύναμη και αυτάρκης, την ίδια στιγμή που κάποια μέλη της εμφανίζονται να έχουν περίσσευμα

Τρεις φορές αλίμονο, όταν οι «ευεργέτες» χρησιμοποιούν την υποτιθέμενη ευεργεσία τους για προσωπικό όφελος, είτε αυτό πρόκειται για διαφήμιση της επιχείρησής τους είτε για να πάρουν μια θέση εκκίνησης στην πολιτική σκακιέρα του τόπου. «Κάνε το καλό και ρίχτο στο γιαλό», έλεγε κάποτε ο σοφός λαός. Τώρα, όταν θέλει κάποιος να κάνει το καλό, καλεί τις κάμερες να τον φωτογραφήσουν, χωρίς ντροπή και συστολή.

Τέσσερεις φορές αλίμονο, όταν οι πολιτικοί άρχοντες, αντί να ντραπούν για το έλλειμμά τους, αυτό που δίνει χώρο στους «ευεργέτες» να παίξουν το παιχνίδι τους,  θεωρούν αντίθετα πως είναι μια καλή ευκαιρία για να διαφημίσουν τον εαυτό τους και να κερδίσουν πόντους δημοφιλίας σε μια θεατρική παράσταση με φωτογράφους, χειραψίες και χαμόγελα

ΥΓ. Επιλέξαμε ως εικόνα του άρθρου μια φωτογραφία από μια τέτοια παράσταση που παίχτηκε πρόσφατα στο Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου. Ξέρουμε πως όπου και να κοιτάξουμε, τέτοιες θεατρικές παραστάσεις παίζονται παντού και σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Γι’ αυτό και επιμένουμε να φωνάζουμε «Αλίμονο – και ντροπή - στις κοινωνίες που έχουν ανάγκη από ευεργέτες»

Δεν είμαστε σίγουροι αν υπήρξαν ποτέ οι ληστές απ’ το Αμύνταιο που έκλεψαν το βίντεο. Γνωρίζουμε όμως ότι κλέψαν την τοστιέρα απ΄τη Λίτσα την Πατέρα, όπως έγκυρα και έγκαιρα μας ενημέρωσε  η Νο1 ενημερωτική ιστοσελίδα της Ανατολικής Αττικής.  Αλλά και όταν η πεινασμένη αλεπού έμπαινε στο κοτέτσι του Σάκη του Ρουβά, η Νούμερο 1 ήταν εκεί και μας έδειχνε καρέ καρέ την αγωνιώδη προσπάθεια της Κάτιας της Ζυγούλη να σώσει τουλάχιστον τα αυγά παίρνοντάς τα στη ζεστή αγκαλιά της. «Γιατί αν γλιτώσουν τα αυγά υπάρχει ελπίδα» μας είπε

Εκτός από τη Νούμερο 1 όμως, υπάρχουν πολλά άλλα νούμερα που μας ενημερώνουν. Μάθαμε για παράδειγμα από ένα άλλο νούμερο που μετέφερε τη γνώμη γνωστού και έγκριτου ιχθυολόγου-σαργολόγου πως το καλό τηγάνισμα γίνεται μόνο με καλό αντισηπτικό. Το κατάλληλο αντισηπτικό μπορούμε να προμηθευτούμε δωρεάν από τα ψαράδικα της περιοχής, αλλά και από τα τοπικά συνεργεία αυτοκινήτων χάρη στην ευγενική χορηγία του ιχθυολόγου-σαργολόγου αλλά και την αμέριστη συμπαράσταση του δημιουργικού, ακάματου και φωτογενούς δημάρχου της Ραφήνας (και Πικερμίου μας είπανε) Ευάγγελου Μπουρνού

Γιατί όμως χαρίζουμε τόση γνώση και πληροφορία που θα μπορούσε επιπόλαια να θεωρηθεί μια φτηνή και άσχετη ασυναρτησία; Γιατί η ζωή είναι άδικη και αντί αυτά τα υψηλά νούμερα της πληροφόρησης να χρηματοδοτηθούν ανάλογα με την αξία τους, στη θέση τους χρηματοδοτήθηκαν  άλλα νούμερα. Νούμερα από τα τάρταρα της λίστας της ενημερωτικής παλαίστρας, πολύ ψηλά όμως στη Λίστα Φίλων Πέτσα (και Κυριάκου Μητσοτάκη)

Άτιμη κενωνία, που άλλους τους κατεβάζεις και άλλους τους ανεβάζεις στα Τάρταρα της κρατικής χρηματοδότησης. Ευτυχώς όμως που υπάρχουν και άλλες πηγές χρηματοδότησης για όλα τα νούμερα

 

Ξαναπιάνοντας τον μίτο της Αριάδνης μετά από δύο εβδομάδες, ακολουθήσαμε το μονοπάτι πίσω από τη Μαραθώνος. Στο τέλος του τα γνωστά πλέον σκαλάκια άνοιγαν πύλη προς το ποτάμι που έχασκε ακριβώς από κάτω τους. Ο κόσμος της συμβολής.

Με τους δύο κλάδους που σμίγουν στο Μεγάλο Ρέ(υ)μα, η θέση θα έμοιαζε ιδανική για σήμανση σταυροδρομίου. Κάτι που απουσιάζει, εφόσον ο μόνος που διασχίζει αυτές τις υγρές λεωφόρους είναι το ίδιο το νερό, κι αυτό γνωρίζει άπταιστα τη διαδρομή.

Εμείς ακολουθήσαμε τον κλάδο της Πετρέζας, στο δρόμο για το δικό μας Φαρ Ουέστ. Αν μέχρι τούτου υπήρχαν δυσκολίες στη διάσχιση, εν τούτοις η Φύση έμοιαζε εν πολλοίς υποταγμένη. Τώρα αφήνει τη φαντασία της ελεύθερη και, μέσα στον χώρο των σκληρότερων παρεμβάσεων, προετοιμάζεται να μας υποδεχτεί μειδιώντας.

Κόκκινες και μπλε λιβελούλες παρουσιάζονται κατά δεκάδες στα πρώτα μέτρα, θυρωροί και τελωνοφύλακες του τμήματος αυτού. Η στάθμη ανεβοκατεβαίνει σε πυκνές γούρνες, διαμορφωμένες από την αυξανόμενη πίεση του νερού λόγω της στένωσης των πρανών. Το έδαφος που πατάμε είναι ασταθές. Πρόκειται για παχύρευστη άργιλο, πάλαι ποτέ βασικό εκμεταλλεύσιμο προϊόν της περιοχής. Η περιπέτεια διαδέχεται την χαλαρή οδοιπορία, απρόσκλητη μα πάντα συναρπαστική.

Στο αριστερό μας χέρι ψηλά πεύκα. Απότομη κοίτη, βραχώδης. Και λίγο πιο πέρα ο παράνομος Σταθμός Οχημάτων του δήμου. Στο δεξί μας χέρι ένα τσιμεντένιο μεγαθήριο με αντηρίδες εισβάλλει στον χώρο του ποταμού πασχίζοντας να περάσει απαρατήρητο. Δεν τα καταφέρνει. Από χαμηλά μοιάζει πιο τερατώδες. Κάποια εγκατάσταση της LAFARGE ή ίσως και του τουβλάδικου που δεν λειτουργεί βέβαια πια.

Αριστερό, δεξί. Κάθε προσδιορισμός ισχύει αντίστροφα στην πραγματικότητα. Εμείς πηγαίνουμε ανάποδα απ’ τη ροή, σαν τους σολωμούς. Ή σαν αυτούς που επιστρέφουν στις ρίζες.

Πλούσια η βλάστηση. Πλατάνια, καλάμια άπειρα. Κι η πανίδα βέβαια. Εδώ και ώρα τσαλαβουτάμε ανάμεσα σε κοπάδια από ενδημικά αττικόψαρα. Ευαίσθητα πλάσματα, πορεύονται μόνο σε καθαρά νερά. Περίεργο γιατί δεν φαίνεται να είναι αυτή η περίπτωση. Μια μεγάλη λίμνη αλλόκοτα αφρισμένη μας φράζει το δρόμο. Απάνω κρέμονται πυκνά κλαδιά. Ολίγον Αμαζόνιος.

Τα μπάζα στην όχθη δημιουργούν μια ωραία σκάλα. Σκαρφαλώνοντας στο Belvedere η εικόνα αλλάζει. Γίνεται πολλαπλότερη. Κάτι ανάμεσα σε χωματερή, δάσος, εργοστάσιο, μνημείο, σταύλος και εστία μόλυνσης. Σίγουρα γοητευτικό. Ο κόσμος της συμβολής. Ποιος ξέρει τι κόσμοι συμβάλλουν, συγκρούονται, γίνονται ομελέτα μπροστά στα μάτια μας, στη νησίδα μεταξύ δύο ποταμών και της Οδού Αρίωνος.

Πάλι μπαίνουμε μέσα στο ρέμα. Κάποιος εργάτης βρίζει πίσω από τα πεύκα. Δεν θα μας προσέξει, προστατευμένοι καθώς είμαστε στη φωλιά της κοίτης. Εδώ κανείς δεν βλέπει το ρέμα, ούτε ότι το συνοδεύει.

Το τοπίο ανοίγει, στο βάθος φαίνεται ήδη η γέφυρα. Ένας κόκκινος λόφος στοιβαγμένο χώμα γκρεμίζεται σιγά σιγά στο νερό.

Δύο καταρράκτες (τεχνητοί έστω) χύνονται αντικριστά. Η γαλότσα που βυθίζεται μέσα στη λάσπη, η στάθμη που κάνει πάλι κόλπα δεν αφήνουν περιθώρια επιλογής. Τέρμα πορείας.

Έξω λοιπόν. Και πίσω απ΄ την Αρίωνος που δε σταματά να κατεβάζει αυτοκίνητα, μια νέα εικόνα. Αμπέλια ως εκεί που φτάνει το μάτι. Θα ήταν γαλήνη, αν ένα προφητικό πτηνό δεν διαλαλούσε τη διάνοιξή της Αττικής Οδού, κεντρικό σταθμό του Προαστιακού και μεγάλο παρκινγκ, όλα σ’ αυτή τη θέση. Τα άλλα πτηνά τ’ αληθινά όμως δεν δίνουν σημασία και αφήνουν το μέλλον στις αναπτυξιακές Κασσάνδρες.

Η υπόλοιπη διαδρομή θα γίνει στην ξηρά. Το ρέμα πάντα δίπλα μας, απροσπέλαστο όμως μέσα στην ιδιαιτερότητά του. Όλος ο κάμπος εδώ είναι ένα απέραντο πλημμυρικό πεδίο, ενίοτε βάλτος τον καιρό των βροχών. Η κοίτη πλατειά και χαμηλή, γεμάτη πυκνές καλαμιές δεν αφήνει χώρο σε δίποδα, έστω και περιπατητές. Κάθε έρευνα βρίσκει συχνά το φυσικό της όριο.

Πίσω οι λόφοι που χωρίζουν τις βόρειες συνοικίες της Λούτσας, Βουνούπολη, Βένια, Αγία Κυριακή από τα Σπάτα. Άχτιστοι περιέργως, δασικοί περιέργως. Εντυπωσιακά ισορροπώντας μεταξύ εύφορων εκτάσεων, του πολύτιμου νερού και της κοντινής θάλασσας, με τρόπο που θα ζήλευε ακόμα κι η καταλληλότερη νεολιθική θέση. Ποιος ξέρει τι θα δείξει η ιστορία. Ή τι έχει ήδη δείξει και δεν το ξέρουμε εμείς. Τ’ αρβανίτικο τους όνομα είναι Γκουρί-Λιάκι. Αν έχει κάποια σημασία.

 Πανοραμική λήψη με πρώτο πλάνο τον αμπελώνα, στο βάθος το λοφώδες όριο της Λούτσας και στο ύψος του ορίζοντα η Πετρέζα

Θα τερματίσουμε αυτή τη φορά στο Πλατύ Χωράφι. Η έκταση του μελλοντικού ΚΕΛ (Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων) ήδη περιφραγμένη. Ουδέν σχόλιο επ’ αυτού και έχουν γνώσιν οι φύλακες.

Κάτω Πετρέζα λοιπόν, Σκέμφθι και συμβολή. Ίσως είναι δύσκολο οι λέξεις να λειτουργήσουν όπως θέλουμε. Μάλλον ο αναγνώστης δεν θα μπορέσει να αρκεστεί στην ανωτέρω περιγραφή για να νιώσει πόσο μαγικό και θλιβερό και υπέροχο και αισθησιακό και δύσκολο κι εξαίσιο μπορεί να είναι ένα ταξίδι μέσα στο Ρέμα μες στα Μεσόγεια, μέσα στην πόλη και έξω στην άπλα των χωραφιών, μετά από τόσες αλλαγές μα προτού ακόμα μεταβληθεί κάτι καθοριστικά σ’ αυτήν την αιωνιότητα. Τούτο δεν είναι δημοσιογραφία.

Εις το επανιδείν για τη συνέχεια.

Το οδοιπορικό μας

Για να υπάρχει μια καλύτερη εικόνα του τι είδαμε στο τρίτο αυτό οδοιπορικό, παραθέτουμε μια σειρά από φωτογραφίες. Φωτογραφίες που δείχνουν και τα καλά και τα άσχημα. Από τη μία θα βλέπουμε την ομορφιά της φύσης και από την άλλη την ασχήμια της ανθρώπινης αυθαιρεσίας. Θα δούμε ένα ποτάμι που παλεύει να ζήσει  κόντρα στην ανθρώπινη αυθαιρεσία αλλά και κόντρα στο μέλλον που του επιφυλλάσσουν τα σχέδια της Περιφέρειας και του Δήμου 

Στα προηγούμενα οδοιπορικά είδαμε τα σκουπίδια, τα μπάζα, τις παράνομες υδροληψίες, τις παράνομες αποχετεύσεις, το χωρίς περίσκεψη χτίσιμο σπιτιών πάνω στην όχθη του ρέματος. Σήμερα θα δούμε και κάτι χειρότερο. Πως στην ασχήμια αυτή συμμετέχει και ο Δήμος Ραφήνας - Πικερμίου με τον αυθαίρετο σταθμό  οχημάτων του, ο οποίος είναι χτισμένος πάνω ακριβώς από το ρέμα

Δυστυχώς, όμως, είδαμε και πολλή ασχήμια που δεν γίνεται να την κρύψουμε. Τσιμεντένια μπλόκια που αιωρούνται πάνω από το κεφάλι μας, το τεράστιο κουφάρι ενός εγκαταλειμμένου κεραμουργείου, τόνους χωμάτων που στενεύουν την πλημμυρική περιοχή και, σα να μην έφταναν τα παραπάνω, τις αυθαίρετες κατασκευές του Δήμου Ραφήνας - Πικερμίου

Σε κάποιο σημείο της πορείας μας παρατηρήσαμε έντονα σημάδια ανθρώπινης δραστηριότητας. Είδαμε λάστιχα φορτηγών πεσμένα μέσα στο ρέμα, έναν αγωγό αποχέτευσης ακριβώς πάνω από το κεφάλι μας έτοιμο να ξεράσει το βρώμικο φορτίο του, μια σιδερένια σκάλα χωνεμένη στο χώμα έχοντας γίνει ένα με το τοπίο. Ακούσαμε ανθρώπινες ομιλίες και θόρυβο από οχήματα και αποφασίσαμε να ανέβουμε πάνω να δούμε περί τίνος πρόκειται. Και - ω του θαύματος - ανακαλύψαμε πως πρόκειται για το σταθμό οχημάτων του Δήμου Ραφήνας - Πικερμίου. Ένα άθλιο τριτοκοσμικό συνονθύλευμα από παραπήγματα, πεταμένα μηχανήματα και οχήματα, χτισμένο ακριβώς πάνω από το ρέμα, που μολύνει με την παρουσία του το περιβάλλον και την αισθητική

            

Στο πρώτο οδοιπορικό μας στο Μεγάλο Ρέμα καταγράψαμε όσα είδαμε. Καταγράψαμε τις πολύ όμορφες εικόνες που μας πρόσφερε απλόχερα η φύση, αλλά και τις άσχημες εικόνες που σχετίζονται με την ανθρώπινη παρέμβαση.

Το δεύτερο μέρος του οδοιπορικού ξεκίνησε από τη γέφυρα της Βελανιδιάς και κατέληξε, μετά από 1,5 περίπου χιλιόμετρο, λίγο μετά από τη γέφυρα της Ναρκίσσου, εκεί που σμίγουν τα νερά του Βαλανάρη και της Πετρέζας. Είδαμε μια φύση που αντιστέκεται, αλλά παράλληλα είδαμε την αδιαφορία και την απαξίωση στην οποία οδηγούν οι τοπικές αρχές το Ρέμα, ώστε όποια παρέμβαση και να κάνουν, αυτή να γίνει αποδεκτή χωρίς αντιδράσεις.

Ο Τόπος, ο Χρόνος κι εμείς

Ανεβαίνοντας λοιπόν, κόντρα στο ρεύμα. Στα δεξιά μας, η Διασταύρωση και ο θόρυβος της Μαραθώνος και της Φλέμινγκ στο βάθος, ήδη πολύ αδυνατισμένος από την απόσταση και τον ήχο της ροής του νερού. Στα αριστερά, τα τελευταία σπίτια απ’ τα Περιβολάκια δίνουν τη θέση τους σε αδόμητο ελεύθερο πεδίο, όπου σαν κακό όνειρο μοιάζει ακόμα η χάραξη της Αττικής Οδού, αν και το νοητό βέλος της ήδη διαπερνά τα χωράφια. Προς το παρόν, οι ελιές και τα πεύκα μπορούν να λιάζονται ήσυχα γύρω απ’ τους χωματόδρομους –Μακεδονίας κι Αμπελώνα.

Εδώ το ποτάμι συστρέφεται και κατά τόπους φαρδαίνει, οριοθετώντας με το απότομο τόξο του την έξοδο από την πόλη της Ραφήνας, τόξο που ούτε λίγο ούτε πολύ ανέκαθεν καθόριζε άλλωστε την πορεία των εκάστοτε γειτονικών οδών. Το 1836, πριν η Ραφήνα γίνει Ραφήνα κι οι Ραφηνιώτες γίνουν Ραφηνιώτες, ο περιηγητής Finley σημείωνε λακωνικά: «Αφήνουμε πίσω το Πικέρμι και κατηφορίζουμε την όχθη του ποταμού...». Βέβαια με τα χρόνια, η μορφή του χώρου άλλαξε ριζικά, τόσο που οι περισσότεροι να μην υποψιάζονται καν την ύπαρξη του ρέματος εδώ, καθώς διασχίζουν καθημερινά τη Μαραθώνος.