Τη μια μέρα παίρνει αλά μπρατσέτα τη Βαρδινογιάνναινα και εγκαινιάζουν παρέα ένα υπνωτήριο για αστέγους στο Δήμο Νίκαιας-Ρέντη. Την άλλη μέρα πηγαίνει στην Ταινιοθήκη και χαιρετίζει μια κινηματογραφική προβολή που έγινε με συνθήκες προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία.

Κινήσεις μαυρογιαλουρισμού από τη Δούρου, που συνοδεύονται με την εκφώνηση «δεκάρικων», γεμάτων με αφόρητες κοινοτυπίες και με κάτι εξυπνακίστικες ατάκες που της γράφουν οι image makers που στηρίζουν την καμπάνια της για επανεκλογή στο θώκο του περιφερειάρχη Αττικής.

Ενδιαμέσως, η Δούρου πετάχτηκε και μέχρι το εργοτάξιο του Μελισσανίδη στη Νέα Φιλαδέλφεια, για να… επιθεωρήσει την πρόοδο στο φαραωνικό έργο και να επαναβεβαιώσει ότι η περιφέρεια είναι έτοιμη να «χώσει» τα λεφτά του φορολογούμενου πολίτη για να γίνει ένα ιδιωτικό έργο. Πρόκειται για την ίδια Δούρου που το 2014 ξιφουλκούσε ενάντια στους «κοτσαμπάσηδες του ποδοσφαίρου» και κατήγγειλε τον Σγουρό που είχε καβατζώσει 20 εκατομμύρια της Περιφέρειας για το γήπεδο του Μελισσανίδη, με συνέπεια να της οργανώσει ο καπιταλιστής αντισυγκέντρωση χουλιγκάνων που έφτιαχναν με το όνομά της εκείνα τα… ωραία λογοπαίγνια-συνθήματα που ξέρουν να φτιάχνουν οι χουλιγκάνοι.

«Ηρθα σήμερα εδώ όπως και χθες στη Νέα Φιλαδέλφεια…» είπε η Δούρουμιλώντας στη Νίκαια. Το γήπεδο του Μελισσανίδη στην ίδια κατηγορία με έναν ξενώνα αστέγων!

ΥΓ. Στη Φιλαδέλφεια-Χαλκηδόνα ο Μελισσανίδης κατεβάζει για υποψήφιο δήμαρχο τον Βούρο (ως γνωστόν, ο Γεωργαμλής, που με δυσκολία φτάχνει πρόταση με τις λέξεις «λαγός - κυνηγός - δάσος», δεν έκανε τίποτα το 2014). Το γεγονός ότι ο Βούρος έχει ως σκοπό να πάρει τον Δήμο για λογαριασμό του Μελισσανίδη (το φαινόμενο είναι ανάλογο μ' αυτό των Μώραλη-Μαρινάκη στον Πειραιά), ουδόλως ενοχλεί τη Δούρου. Αντίθετα, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι η αυτοπρόσωπη παρουσία της στο εργοτάξιο του Μελισσανίδη ήταν και ένα έμμεσο -πλην σαφές- μήνυμα: «ψηφίστε Βούρο και όχι Βασιλόπουλο».

*Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΟΝΤΡΑ στις 15/12/2018

Φασίστες εισβάλουν στα σχολεία, με την ανοχή διδασκόντων και γονέων. Με την υποστήριξη ΜΜΕ και μηχανισμών προώθησης της φασιστικής άνοιας, και της ιστορικής αφασίας.

Σχολεία που «ένστολοι της γειτονιάς» τα θέλουν πρόθυμα να ανοίξουν τις πόρτες τους στον φασισμό με την αποπολιτικοποίηση της σκέψης και της διδασκαλίας.

Ο συνεπής νεοφιλελεύθερος, ο πιστός στις χρηματοοικονομικές επιταγές ακόμα και αν πρόκειται για την εξαγορά δικαιώματος επί της Φύσης ή ακόμα και επί της εξασφάλισης της ίδιας του της ζωής, δεν μπορεί να ισχυριστεί πως  έσκασε κιόλας, μετά τις φετινές, ολέθριες πυρκαγιές. Ναι. Ήταν ολέθριο αυτό που συνέβη. Ήταν ολέθριο για τον τόπο και τους ανθρώπους του, όχι όμως για τον συνεπή νεοφιλελεύθερο. Αυτός σε κάθε καταστροφή βλέπει μία ευκαιρία να προβάλλει. Η απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος, όπως και ο ανθρώπινος πόνος, αποτελούν γι’ αυτόν ευκαιρία και μάλιστα χρυσή. Όσο μεγαλύτερη η απώλεια, όσο μεγαλύτερος ο πόνος, τόσο μεγαλύτερη και η ευκαιρία για τον Μητσοτάκη, τον Χατζηδάκη, τη Ντόρα,  τον Σκυλακάκη, τον Τζήμερο και τους φίλους τους, τραπεζίτες ή κυβερνητικά υποπόδια κεφαλαιούχων.

Η Ελληνική Δασολογική Εταιρεία εξέδωσε το ακόλουθο Δελτίο Τύπου, στο οποίο εκφράζει επιγραμματικά τις θέσεις της για τις τραγικές δασικές πυρκαγιές του 2021. Μίας χρονιάς που αποτελεί την πιο μαύρη χρονιά στον τομέα του πλήθους, της έντασης καταστροφής και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών. Μίας χρονιάς που απέδειξε με οδυνηρό τρόπο πως το σοβαρότατο θέμα της δασοπροστασίας και της δασικής διαχειριστικής στην Ελλάδα, είναι το μεγάλο θύμα πολιτικών επιλογών, κυβερνήσεων και αυτοδιοίκησης.  Ειδικά της αυτοδιοίκησης όλων των βαθμίδων, η οποία δεν είναι μόνο ανίκανη, ανεπαρκέστατη και εχθρική απέναντι στη διατήρηση, τη διαχείριση και  την προστασία του δασικού πλούτου της χώρας, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι εκείνη που οδηγεί τα δάση και το φυσικό περιβάλλον σε παρακμή, μαρασμό και σε οριστικό αφανισμό. Αντιμετωπίζει το δάσος και το περιβάλλον εν γένει μόνο ως βάθρα διαφημιστικής προβολής, με «χαντρούλες και καθρεφτάκια», με ψεύτικα, δήθεν φιλοπεριβαλλοντικά σχέδια, που κρύβουν ανόσιους και επικίνδυνους σχεδιασμούς. Κάποτε πρέπει να έρθει η στιγμή που θα απαλλαγούμε από αυτή τη γάγγραινα, αλλά μέχρι να το αποφασίσουμε τελεσίδικα, ας φροντίσουμε να βρισκόμαστε από την πλευρά της προστασίας περιβάλλοντος και δάσους και όχι των εχθρών τους.

Μετά τη μακρά εισαγωγή, ακολουθεί το Δελτίο τύπου της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, το οποίο περιέχει και τις προτάσεις της, οι οποίες όμως προϋποθέτουν μία νέα, δημοκρατική δομή Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

 Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*

Μερικές μέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με την οποία δεν χωράει η παραμικρή αμφιβολία για το ότι οι εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων θερμαίνουν τον πλανήτη, προκαλώντας λιώσιμο των πάγων, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και πολλά άλλα, μια νέα μεγάλη επιστημονική έρευνα ήρθε να επιβεβαιώσει την επιτάχυνση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών του.

Στην Ελλάδα, μαζί με τους νεοέλληνες, έχουν την ατυχία να επιβιώνουν περίπου 12 διαφορετικά είδη δρυός, εκ των οποίων μία είναι η πιο διαδεδομένη χωρικά (το πουρνάρι – Quercus coccifera) και δύο είναι ενδημικές, με περιορισμένη εξάπλωση. Η μία στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, Quercus aucheri (με σχετική εξάπλωση και στην Τουρκία και το υποείδος της μακεδονικής δρυός (trojana) Quercus trojana subsp euboica, σπάνιο και τρωτό είδος, ενδημικό της βορειοανατολικής Εύβοιας.

Όπως γίνεται άμεσα αντιληπτό, οι πυρκαγιές της Β. Εύβοιας δεν άφησαν ανέπαφο την σπάνια, τρωτή και ενδημική δρυ.  Θεωρητικά το είδος πρέπει να χαρακτηρίζεται «προσωρινά εξαφανισμένο» από τη γη και μόνο η ριζο -πρεμνοβλαστική ικανότητα που χαρακτηρίζει τις δρύες, μπορεί να το επανεμφανίσει και να το σώσει.

Αναμένεται η αναβλάστηση του μικρού ενδημικού πληθυσμού και αφού είναι και ολιγαρκέστατο, η υποβάθμιση των εδαφών του βιότοπου του δεν θα το εμποδίσει να ξαναμεγαλώσει. Μέχρι η νεοελληνική ανάπτυξη επιτύχει την οριστική εξαφάνιση και του είδους και των βιοτόπων του.

Όταν εντοπίστηκε και περιγράφηκε το σπάνιο, τρωτό  και ενδημικό υποείδος, το 1948, φυόταν σε θέσεις ανάμεσα στα χωριά Στράφοι, Κερασιά, Τσαπουρνιά, Βασιλικά και Παπάδες. Πληθυσμός δεν είχε καταγραφεί. Μετά από σχεδόν 30 χρόνια, στην  πυρκαγιά του 1977 στη βόρεια Εύβοια, σε συνδυασμό με τη βόσκηση τα έτη που ακολούθησαν, οι πληθυσμοί  της ευβοϊκής δρυός μειώθηκαν.

Στο σήμερα

Μεταπτυχιακή Διατριβή (2010) του δασολόγου Δ. Δογάνου στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πάτρας, με θέμα «Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica  Papaioannou) K. I. Chr.»  βρήκε ότι το είδος έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τις περιοχές των Στράφων και της ευρύτερης περιοχής προς τους Αμέλαντες και την ευρύτερη περιοχή του Τσαπουρνιά. (βλ. πηγές)

Εντοπίσθηκαν και ορισμένες ομάδες της Ευβοϊκής βαλανιδιάς προς την παραλία των Βασιλικών όπου δεν είχε βρεθεί μέχρι το 2010. Η θέση στο Προκόπι εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια της χαρτογράφησης πεδίου των ενδιαιτημάτων και τύπων βλάστησης της προταθείσας για ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 περιοχής «Όρος Κανδήλι –Κοιλάδα Προκοπίου – Δέλτα Κηρέα». Παρ’ όλες τις ενέργειές των ερευνητών  το είδος δεν επετεύχθη να μπει σε καθεστώς νομικής προστασίας έως σήμερα. Παρ’ όλο που έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) στην κατηγοριοποίησης της IUCN (2001), συνεχίζει να απειλείται και να υπόκειται σε έντονες ανθρωπογενείς επιδράσεις.

Η μεγαλύτερη απειλή για το είδος είναι η βόσκηση, αφού είναι ολιγαρκές και αντέχει την υποβάθμιση των εδαφών και με την ριζοβλαστική και πρεμνοβλαστική του ικανότητα ανταπεξέρχεται και στις πυρκαγιές.

Πρεμνοφυής Quercus trojana subsp. euboice - διακρινονται τα πρεμνοβλαστήματα

Η παραπάνω μελέτη κατέδειξε πως σχεδόν το σύνολο των ατόμων της Ευβοίκής δρυός προέρχονταν από ριζοβλαστήματα των ατόμων που επιβίωσαν από τη φωτιά του 1977. Αυτά κάηκαν φέτος και περιμένουμε να δούμε τα νέα ριζοβλαστήματα μέχρι την προσεχή άνοιξη. Η βόσκηση όμως η οποία λόγω των καταστροφών, βρίσκεται υπό πίεση, είναι ικανή να εξαφανίσει τα βλαστήματα μόλις εμφανιστούν. Γι’ αυτό, πέρα από την αναγκαία προστασία από τη βοσκή, πρέπει να υπάρξει πρόνοια για την ικανοποίηση των διατροφικων αναγκών των κοπαδιών από ειδικά προσανατολισμένους πόρους.

Η βιοποικιλότητα απειλείται διαρκώς στην Ελλάδα των πάνω από 6.000 βοτανικών ειδών, με τα 900 να είναι προστατευόμενα με ποικίλους τρόπους.  

Εχθρός της βιοποικιλότητας παραμένει ο ίδιος ο άνθρωπος και ειδικότερα το ενδημικό υποείδος του, που κατοικεί στο νότιο άκρο της Βαλκανικής, ο Neoellinopithecus Skupidius. Φανατικός οπαδός της «ανάπτυξης με κάθε τίμημα» και θιασώτης των δεινών της χώρας, αρνείται να καταλάβει πως πρέπει να υποχωρεί όταν η Φύση το επιτάσσει, αλλιώς το τίμημα της απώλειας θα είναι τρομερό.

Φυσικά ο Neoellinopithicus skupidius θα αποδώσει τα κακά στην κλιματική κρίση ή οπουδήποτε αλλού, αφού αυτός ισχυρίζεται πως είναι «πάντα αθώος σαν την περιστερά»,  αλλά η βρώμα των έργων του τον ακολουθεί και δεν σταματά να τον προδίδει. Όπως η βρώμα που αναδίδεται από την επικείμενη εξαφάνιση του οικοτόπου ιτιάς -πλατάνου στην Πετρέζα Αττικής και στα πλαίσια των έργων διευθέτησης  του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.

Πόσες καταστροφές αντέχουμε;

Πηγές:

«Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr.»

 Quercus trojana -votaniki.gr

 Αθανασιάδης Ν. Δασική Βοανική Μέρος Β, 1986 Θεσσαλονίκη – Γιαχούδη - Γιαπούλη

Άμεσα μέτρα και παρεμβάσεις που πρέπει να υλοποιηθούν μετά τις πυρκαγιές, μέσα στον Σεπτέμβριο και τους προσεχείς μήνες, συνιστά το τμήμα Δασολογίας και Φυσικού  Περιβάλλοντος του ΑΠΘ. Απέναντι στον ορυμαγδό για την υλοποίηση του ό,τι ο καθένας θεωρεί σωστό με τον νου του, σε άρθρο-παρέμβαση, η πρόεδρος του τμήματος, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Θέκλα Τσιτσώνη, ιεραρχεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τις επείγουσες ενέργειες που πρέπει να ξεκινήσουν τις ερχόμενες ημέρες και τα έργα αποκατάστασης των καμένων δασών που προτείνει το τμήμα Δασολογίας και Φ.Π. του ΑΠΘ. Οι ειδικοί μιλούν, οι υπεύθυνοι ακούν ή άλλα έχουν στον δικό τους νου;

----------------------

Τις τελευταίες μέρες βιβλική καταστροφή πλήττει τη χώρα μας, δημιουργώντας σε όλους και όλες  ιδιαίτερη οδύνη.  Πολλές και σε διαφορετικές περιοχές εκδηλώθηκαν πυρκαγιές ιδιαίτερα καταστροφικές, ανεξέλεγκτες, μεγάλης διάρκειας και έντασης και σε περιόδους καύσωνα. Η χώρα μας βρίσκεται σε πύρινο κλοιό, εκατοντάδες κάτοικοι χρειάστηκε να μετακινηθούν σε ασφαλές μέρος και ευτυχώς μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν ανθρώπινες απώλειες. Η καταστροφή όμως χιλιάδων στρεμμάτων δασών και δασικών εκτάσεων δημιουργεί τεράστιες απώλειες στη βιοποικιλότητα. Ζώα, πουλιά, έντομα, ερπετά καίγονται ζωντανά διότι δεν έχουν περιθώριο μετακίνησης και κανείς δεν οργανώνει εκκένωση για αυτά ώστε να σωθούν. Επιπλέον, κάποια που ενδεχομένως θα σωθούν θα αντιμετωπίσουν σύντομα το φάσμα της πείνας και της έλλειψης καταφυγίων.  Η τροφική τους αλυσίδα έχει καταστραφεί και θα πάρει πολλά χρόνια για να επανέλθει.

Φυτά σπάνια ή και πιο κοινά που απαιτούν συγκεκριμένο περιβάλλον  για να αυξηθούν δεν μπορούν πια να επιβιώσουν και εξαφανίζονται. Η Ελλάδα, χώρα της βιοποικιλότητας, έχει χάσει, και ίσως οριστικά, κάτι ακόμη. Αυτό το γεγονός αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα όταν καίγονται προστατευόμενες περιοχές, ανεκτίμητης οικολογικής και περιβαλλοντικής αξίας και ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.

Η Ελλάδα ως μεσογειακή χώρα πλήττεται από αρχαιοτάτων χρόνων από πυρκαγιές, οι οποίες αποτελούν μέρος των φυσικών διεργασιών των οικοσυστημάτων της.  Η συχνότητα όμως και η έκταση των πυρκαγιών, που συνεχώς αυξάνονται, δημιουργούν τεράστια προβλήματα που θα επηρεάσουν την οικολογική ισορροπία της χώρας μας κάνοντας σύντομα αισθητή την αλλαγή του κλίματος.

Ακόμα μία φορά ζούμε την τραυματική εμπειρία των συνεπειών των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Είναι πολλές δεκαετίες που κάθε καλοκαίρι έχουμε τη μονότονη επανάληψη των ίδιων και των ίδιων αφορισμών. Από τους «οικοπεδοφάγους» της δεκαετίας του 1960 και του 1970, ακόμα και μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975 όπου υπήρχε πρόνοια (το τροποποιημένο σήμερα άρθρο 24) για την προστασία των δασών, στις «ανεμογεννήτριες» και τις «επενδύσεις». Η διαφορά βέβαια μεταξύ των «οικοπεδοφάγων» και των «επενδύσεων» ήταν πως οι πρώτοι υποβάθμιζαν τον τόπο πριν εισβάλλουν ενώ οι δεύτεροι μετά την εισβολή τους. Αλλά αυτά έχουν καταντήσει γραφικά. Σήμερα η προστασία του περιβάλλοντος υπάρχει ως ψευδεπίγραφο πρόταγμα, το οποίο καλύπτει συχνά μεγάλα περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Αυτή η προστασία, προϋπέθετε  πολιτική βούληση. Όμως η εθνική στρατηγική άλλα προβλέπει και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες της Πολιτείας είναι προφανώς πλαστές. Έτσι αφαιρέθηκε η ευθύνη για την προστασία της Φύσης από αυτούς που μπορούσαν να την οργανώσουν και να την πετύχουν. Και αφαιρέθηκε είτε ρητώς, με νόμους και ερμηνευτικές εγκυκλίους είτε στην πράξη, μέσα από τη σταδιακή υποβάθμιση (υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση και όλα τα υπό-) των διαχειριστικών και εκτελεστικών βραχιόνων του κράτους. Η αντίδραση της κοινωνίας  ήταν να αναπτυχθεί ένα κακοφορμισμένο οικολογικό κίνημα, με αγαθότατες προθέσεις και πολλή ορμή, αλλά δίχως πολιτικό πρόταγμα και πλαίσιο, δίχως γνώση και δίχως σοβαρά εργαλεία ανάλυσης και δράσης. Τουλάχιστον μέχρι να εμπεδωθούν οι βασικές αρχές της οικολογικής προστασίας και διαχείρισης, οι οποίες έχουν σαφώς πολιτικό περιεχόμενο.

Μετά την καταστροφή και δεδομένης της υπερανάπτυξης επικοινωνιακών διαύλων, το οικολογικό κίνημα, έστω και κατακερματισμένο λόγω της έλλειψης πολιτικών συγκολλητικών θέσεων,  έκανε βροντερή παρουσία. Και πολύ καλώς την έκανε. Μαζί όμως έκανε και κακό. Με θέσεις και χύδην απόψεις, οι οποίες δεν άντεχαν σε λογική και πολύ παραπάνω σε επιστημονική επεξεργασία, έδωσε λαβές στους ενόχους και τους συνενόχους τους στην καταστροφή να μη παύουν να απαξιώνουν το κύμα που σηκώθηκε για να απαιτήσει τα ανθρωπίνως αυτονόητα. Την προστασία των δασών, των βουνών, των θαλασσών, των φυσικών αποθεμάτων και του φυσικού περιβάλλοντος στο σύνολο του. Και μαζί και όλων των κοινωνικών αγαθών.

Το κίνημα έβλεπε ανεμογεννήτριες πίσω από τις πυρκαγιές, παραβλέποντας τις πολιτικές και τις στρατηγικές που οδήγησαν σε εγκατάλειψη της υπαίθρου, διανομή πολύτιμων γαιών σε οικοδομικούς συνεταιρισμούς προνομιούχων, αστικοποίηση, αντιπλημμυρικά έργα που προωθούν την πλημμύρα και δεν την προλαμβάνουν, εξόντωση  της «ενοχλητικής» πανίδας και ένα σωρό άλλα εγκλήματα. Εγκλήματα που δεν γεμίζουν τη σκηνή όπως οι δασικές πυρκαγιές του 1.000.000 στρεμμάτων. Πρόληψη και σοβαρός σχεδιασμός δεν υπάρχουν. Οι συνέπειες όλων είναι ολέθριες και η αντιμετώπιση τους ανύπαρκτη. Οι εντυπώσεις και η ένταση τους μόνο αλλάζουν. 

Ο  Δημήτρης Μπακαλούδης είναι δασολόγος, καθηγητής του τομέα Λιβαδοπονίας και Άγριας Πανίδας - Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων στο ΑΠΘ,  με γνωστικό αντικείμενο «Διαχείριση Άγριας Πανίδας» και από τους σοβαρότερους, έμπειρους και πλέον καταρτισμένους δασολόγους. Μετά την μακροσκελή εισαγωγή που παραθέσαμε, αναδημοσιεύουμε μία ανάρτηση του που είχε ως εφαλτήριο τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές του 1.000.000 στρεμάτων .

Ο Δ. Μπακαλούδης εκτός από τις παρατηρήσεις – προτάσεις του, μας δίνει και μία εικόνα που επιβεβαιώνεται από τις μακάβριες στατιστικές όλων των δασικών πυρκαγιών από το 1998 μέχρι σήμερα

Δ. Μπακαλούδης: "τό δέ προνοεῖν καί προλαμβάνειν κρεῖττον ἔστι τοῦ θεραπεῦειν"

Οι δασικές πυρκαγιές, μικρής ή μεγάλης έκτασης και έντασης, ήταν και θα συνεχίσουν να είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εξέλιξης των μεσογειακών οικοσυστημάτων. Άλλωστε, τα περισσότερα φυτικά είδη (ξυλώδη και μη) έχουν αναπτύξει μοναδικές προσαρμογές όχι μόνο για να αντεπεξέρχονται στιγμιαία, αλλά και να συνεχίζουν να υπάρχουν μετά από την πυρκαγιά. Ωστόσο, οι νέες συνθήκες που εμφανίζονται στη μεσογειακή λεκάνη, όπως συχνοί και παρατεταμένοι καύσωνες, άνυδροι χειμώνες, βροχερά καλοκαίρια, αυξημένη παρουσία και πίεση από τον άνθρωπο στις παράκτιες περιοχές, αλλά και των προβλημάτων που προκύπτουν στη χώρα μας από τη διαχείριση των δασών και των φυσικών οικοσυστημάτων (αλλαγή τρόπου διαχείρισης, μείωση δασεργατικού δυναμικού, μείωση εκτατικής κτηνοτροφίας, εγκατάλειψη υπαίθρου κλπ) αποτελούν μονόδρομο για εντονότερες καταστροφές, εφόσον τα παθήματα του πρόσφατου παρελθόντος (βλέπε Πελοπόννησος 2007 με 84 νεκρούς, 268.834 ha καμένης έκτασης και 3,5 δις ευρώ ζημιά, Μάτι 2018 με 102 νεκρούς και μόνο 13.000 στρ. καμένης έκτασης, και 2021, Μέγαρα, Εύβοια, Αττική, Πελοπόννησος και το καλοκαίρι δεν τελείωσε ακόμη) δεν μας έδωσαν ορισμένα βασικά διδάγματα. Το σημαντικότερο, ότι το τρίπτυχο Πρόληψη, Καταστολή πυρκαγιών-Αποκατάσταση πληγέντων φυσικών εκτάσεων, πρέπει να είναι υπό την εποπτεία ενός φορέα, της Δασικής Υπηρεσίας (σαφώς στελεχωμένης), που επιστημονικά είναι ο αρμόδιος για την οργάνωση, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση τους, όπως συμβαίνει στα ανεπτυγμένα κράτη.

Παραθέτω την άποψή μου ως Δασολόγος, αν και μη ειδικός στις πυρκαγιές, ωστόσο, συμμετείχα στην κατάσβεση αρκετών δασικών και μη πυρκαγιών πριν την μεταφορά της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα.

Πρόληψη: Με την πρόληψη γίνεται αφαίρεση ή διάσπαση ή μείωση της καύσιμης ύλης ώστε να αποτρέπεται η διάδοση της φωτιάς ή να αποφεύγεται η δημιουργία υψηλού θερμικού φορτίου. Η πρόληψη επιτυγχάνεται με τη συντήρηση των δασικών δρόμων, των αντιπυρικών ζωνών και λωρίδων, τη δημιουργία ή και συντήρηση των υδατοδεξαμενών και καλλιέργεια των φυσικών πηγών, την απομάκρυνση βιομάζας από τα κράσπεδα των δρόμων, την υλοτόμηση των δασών και τη διαχείριση των δασικών εκτάσεων, τη μακροχρόνια δημιουργία πράσινων στεγασμένων αντιπυρικών ζωνών με πυρανθεκτικά δασοπονικά είδη, κλπ κλπ. Επίσης, με τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών περιμετρικά των κατοικημένων περιοχών που γειτνιάζουν με δάση, με την απομάκρυνση βιομάζας από τα κράσπεδα του εθνικού οδικού δικτύου, αλλά και από τις αγροτικές εκτάσεις.  Επίσης, με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα δάση και τους λόγους προστασίας τους. Τέλος, με συστήματα πρόβλεψης και έγκαιρης προειδοποίησης για έναρξη και εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών.  Όταν αυτά έχουν παραμεληθεί από την ίδια την πολιτεία και υποχρηματοδοτούνται είναι αναμενόμενο η μετάδοση της πυρκαγιάς να είναι ταχύτατη, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν και ευνοϊκές καιρικές συνθήκες (πχ δυνατοί άνεμοι), και να δημιουργούνται καταστάσεις δύσκολα ελεγχόμενες τόσο από το έδαφος όσο και από τον αέρα.

Καταστολή: ο έγκαιρος εντοπισμός και η άμεση αναγγελία έναρξης πυρκαγιάς αποτελεί τον κρισιμότερο παράγοντα για την άμεση επέμβαση από το έδαφος και την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Αυτό απαιτεί την ύπαρξη ενός πυκνού δικτύου πυροφυλακείων, καθώς και σε περιόδους υψηλού κινδύνου την παρακολούθηση από γης και αέρος όλων των δασικών εκτάσεων.  

Στα πρώτα λεπτά έναρξης της πυρκαγιάς απαιτείται ελάχιστη προσπάθεια και όγκος νερού για την κατάσβεση της. Αυτό το γνώριζε πολύ καλά η Δασική Υπηρεσία, γι' αυτό και οι περισσότερες πυρκαγιές πριν το 1998 έκαιγαν μικρή σχετικά έκταση, συγκριτικά με την περίοδο μετά την μεταφορά της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα.

Οι πυρκαγιές στην πλειονότητα τους έσβηναν ταχύτατα με επίγεια μέσα, λόγω της άμεσης κινητοποίησης των δασεργατών, οι οποίοι πάντα εξαρτώνταν οικονομικά και διοικητικά από τη Δασική Υπηρεσία, αλλά και των δασικών υπαλλήλων/δασοπυροσβεστών που γνώριζαν το ανάγλυφο, τους δρόμους και τα μονοπάτια της περιοχής. Μόνο σε απρόσιτα σημεία χρησιμοποιούνταν εναέρια μέσα κατάσβεσης.

 Το Πυροσβεστικό Σώμα όπως και οι δήμοι, βοηθούσαν στη μεταφορά νερού και προστάτευαν τα κράσπεδα των κατοικημένων περιοχών για την αποφυγή εισόδου πυρκαγιάς στον αστικό ιστό. Η καθυστερημένη προσέγγιση στην εστία της πυρκαγιάς σε κάθε περίπτωση οδηγεί στα αποτελέσματα που παρατηρούμε σήμερα, δηλαδή  τεράστια μέτωπα πυρκαγιάς, ανάπτυξη ιδιαίτερων συνθηκών καύσης, με τη φωτιά να σβήνει όταν φτάσει σε περιοχή χωρίς καύσιμη ύλη (δηλ. σε θάλασσα ή σε ήδη καμένη έκταση εάν αλλάξουν οι συνθήκες φοράς ανέμων).

Σημείωση (Δ. Μπακαλούδη): έχω βρεθεί σε πυρκαγιά που χρησιμοποιήθηκε αντιπύρ και βοήθησε στην κατάσβεση της πυρκαγιάς. Η απόφαση χρησιμοποίησης αντιπύρ, ωστόσο, ήταν καθαρά προσωπική των τότε Δασολόγων του Δασαρχείου Σουφλίου όπου και έσβησαν την πυρκαγιά.

Αποκατάσταση: κλαδοπλέγματα και αντιπλημμυρικά έργα όπου απαιτούνται (μεγάλες κλίσεις, ύπαρξη σπορέων δέντρων κλπ) για τη συγκράτηση του εδάφους και την ευνόηση της φυσικής αναγέννησης. Τεχνητή αναδάσωση με αυτόχθονα δασικά είδη, μόνο όπου δεν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες που θα δημιουργήσουν φυσικό δάσος. Κλπ κλπ κλπ.....

Η παραπάνω αλυσίδα "Πρόληψη-Καταστολή-Αποκατάσταση" έχει διαρρηχθεί το 1998. Από τότε, ιδιαίτερα η πρόληψη και η αποκατάσταση, έχουν υποβαθμιστεί στο μεγαλύτερο μέρος τους όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία της δασικής υπηρεσίας.

Χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω το έργο των εμπλεκόμενων υπηρεσιών στο παραπάνω τρίπτυχο, αν και αυτό εξαρτάται από τη βούληση και τους πόρους που διαθέτει η πολιτεία, όλοι μπορούμε να καταλάβουμε ότι εάν η πολιτεία λειτουργούσε προληπτικά αξιοποιώντας την υπάρχουσα επιστημονική γνώση και τις πρακτικές της δασολογικής επιστήμης θα είχαμε διαφορετικά αποτελέσματα, και θεωρώ ότι η καταστολή των πυρκαγιών θα ήταν αποτελεσματικότερη χωρίς απώλειες ανθρώπινων ζωών και του δυσβάσταχτου κοινωνικο-οικονομικού και περιβαλλοντικού κόστους. 

Εάν δεν ανασυνταχθεί άμεσα η Δασική Υπηρεσία και εάν δεν αντιμετωπιστεί ολιστικά το τρίπτυχο από αυτήν, είμαστε υποχρεωμένοι να ξαναζήσουμε τις ίδιες καταστροφές, με υψηλότερο κόστος για την οικονομία, το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

"Τό δέ προνοεῖν καί προλαμβάνειν κρεῖττον ἔστι τοῦ θεραπεῦειν" των αρχαίων προγόνων μας, είναι τόσο επίκαιρο που ίσως θα έπρεπε να μας αφυπνήσει.

Δημήτρης Μπακαλούδης

Δασολόγος - Καθηγητής ΑΠΘ

Σημείωση της Attica Voice: Η φράση που αποδίδεται στον Ιπποκράτη, ισχύει πολύ περισσότερο για τους ανθρώπους – εισβολείς των θερμομεσογειακών δασών, όπως αυτά που απέμειναν στην Αττική, την Εύβοια, τη Βοιωτία, την Πελοπόννησο και εκείνα της νότιας νησιωτικής Ελλάδας. Περισσότερο δε, στους κατοίκους της Αττικής και ακόμα περισσότερο στους θιασώτες των πογκρόμ εναντίον των πεύκων και των κωνοφόρων γενικά. Δεν είναι τα πεύκα που σαν άλλοι ταλιμπάν ήρθαν να αυταναφλεχθούν στο σπίτι μας. Όπως δεν φταίνε τα ρέματα όταν υπερχειλίζουν. Εμείς είμαστε που εισβάλλαμε σε ένα οικοσύστημα που η φωτιά είναι παράγοντας της εξέλιξης του. Άλλωστε αυτό είναι και η πρώτη φράση στην ανάρτηση του καθηγητή Μπακαλούδη

Εξαιρετικά διαδεδομένο στην ελληνική πολιτική πανίδα, είναι το είδος των απολογητών κάθε είδους. Σε κάθε καταστροφή που οι ευθύνες των ενόχων είναι κραυγαλέες, σπεύδουν οι απολογητές να αμβλύνουν τις εντυπώσεις και τα πνεύματα, υποστηρίζοντας έτσι την προσπάθεια των ενόχων και κρινόμενων, στο να πέσουν στα μαλακά.

Ποιος θα ξεχάσει το πλήθος απολογητών (επαγγελματιών και μη)  μετά την πυρκαγιά στο Μάτι. Εστίαζαν στην ένταση των φαινομένων (ανέμων και άλλων μετεωρολογικών συνθηκών) παραβλέποντας τις πολιτικές ευθύνες, που όπως αποδείχθηκε κατόπιν, υπήρχαν. Η χρονική απόσταση όμως από τα γεγονότα άμβλυνε τη μνήμη όπως και τη ρητορική επί του θέματος. Το μόνο που αναφερόταν τότε, εντελώς επιδερμικά και χωρίς να του δίνει κανείς ιδιαίτερη σημασία, ήταν το ότι οι πολιτικές ευθύνες δεν είχαν προκύψει από ένα θαύμα παρθενογένεσης το 2018, αλλά ερχόντουσαν από πολύ παλιότερα. Από τότε που διεγράφη κάθε στρατηγικός σχεδιασμός στη διαχείριση των δασών και -ως επακόλουθο- στην προστασία τους από δασικές πυρκαγιές. Ταυτόχρονα, ένα πελατειακό κράτος χάιδευε (όπως εξακολουθεί να κάνει) όλους εκείνους που ασκούν πιέσεις σε ένα εξορισμού εύφλεκτο σύστημα, όπως είναι τα θερμομεσογειακά δάση που έχουμε στην Ελλάδα.

Σήμερα, Αύγουστος του 2021 και ενώ οι μεγάλες πυρκαγιές της Εύβοιας, της Αττικής, της Μεσσηνίας, της Ηλείας, των Γρεβενών και όπου αλλού, εξελίσσονται με άπνοια και περιμένοντας στωικά την επιδείνωση λόγω των αναμενόμενων  ανέμων, οι απολογητές της χειρότερης κυβέρνησης των τελευταίων 30 ετών, μιλούν για «ακραίες συνθήκες» και για «πραγματική αδυναμία σχεδιασμού».  Ξεχνούν βέβαια τις θριαμβολογίες των υπουργών και του ανεκδιήγητου πρωθυπουργού, για τις «πρόνοιες» που έλαβαν απέναντι στις πυρκαγιές, ήδη από τον Μάιο.

Ο Χρυσοχοΐδης- Υπουργός Προστασίας του Πολίτη. Πόση αντίφαση μπορεί να περιέχεται σε μία φράση 5 λέξεων;

Και ο Χαρδαλιάς. Υφυπουργός του από πάνω

Σχεδίασαν και υλοποίησαν εκχερσώσεις στην Αττική, προκαλώντας απώλεια δασικής γης και μπάζωσαν ρέματα με τα προϊόντα των εκσκαφών τους για να πετύχουν μία από τις κορυφαίες πυρκαγιές των τελευταίων δεκαετιών στην Αττική. Χωρίς σχέδιο, χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα για τον χώρο στον οποίο επεμβαίνουν, άρχισαν τα «μαγικά» τους. Αυτοί που έστειλαν 3 διμοιρίες ΜΑΤ σε έργο δασοπυρόσβεσης γιατί έτσι αντιμετωπίζουν τις κρίσεις και τα προβλήματα.

Πανδημίες, πυρκαγιές, οικονομική ύφεση, τα πάντα θα λυθούν με προσλήψεις μπάτσων. Ούτε γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού. Ούτε δασολόγους και δασοφύλακες. Ούτε δασοπυροσβέστες, που όποιος δεν καταλαβαίνει τη διαφορά του δασοπυροσβέστη από τον πυροσβέστη, θα πει πως είναι φανατικός οπαδός του Μητσοτάκη και ό,τι παθαίνει το διάλεξε και του αρέσει. Ούτε καν οικονομικά στελέχη - ελεγκτές που θα ελέγξουν (που δεν θέλουν) την αιμορραγία του λαϊκού εισοδήματος, που προκαλεί ένα σάπιο και κεφαλαιοκρατικό οικονομικό σύστημα. Με μπάτσους τα θεραπεύουν όλα. Υποβαθμίζουν το σύστημα υγείας και την ήδη υποβαθμισμένη δασική υπηρεσία, Παραδίδουν τη χώρα στις τράπεζες, τους εφοπλιστές και τους …επενδυτές. Αυτή είναι η πολιτική τους βούληση.

Παρέδωσαν, με τον νόμο Χατζηδάκη (Ν.4685/20) φυσικά αποθέματα της χώρας σε «επενδυτές» και αλλοίωσαν τόσο πολύ δομές και διαδικασίες προκειμένου να απαξιώσουν εντελώς υπηρεσίες και ανθρώπους που είχαν αντικείμενο τους την καλλιέργεια, τη φύλαξη και την προστασία του δάσους. Συλλήβδην τη δασική διαχείριση. Τώρα, με ελάχιστους πυροσβέστες -που δεν μπορούν να γνωρίζουν το πεδίο στο οποίο καλούνται να δουλέψουν- χωρίς εξοπλισμό και με διμοιρίες ΜΑΤ πάνε να σβήσουν δασικές πυρκαγιές.

Κατά τ΄ άλλα ήταν «πρωτόγνωρα τα φαινόμενα»…..

Το ψάρι πάντα βρωμάει από το κεφάλι και ας ωρύονται οι απολογητές (που προφανώς αγνοούν την παροιμία) για «ξερόλες που δεν βλέπουν πως δεν είναι πολιτικό το ζήτημα των καταστροφών». Πτωχοί το πνεύματι ή στημένοι; Προφανώς το δεύτερο, αφού οι απολογητές και ειδικότερα τα καλοθρεμμένα ΜΜΕ, χρωστάνε χρήμα που εισέπραξαν από την εξουσία για να ουρλιάζουν την ανοησία τους. Η ατιμωρησία των υπευθύνων κοστίζει και πληρώνεται προκαταβολικά και αδρά, με δημόσιο πάντα χρήμα.

Εδώ σταματάμε το σχολιασμό. Προτιμάμε να παραθέσουμε μία σειρά από παραπομπές και βίντεο από αυτή την περίοδο. Μόνοι σας θα μπορέσετε να καταλάβετε τελικά το αν υπάρχουν ή όχι πολιτικές ευθύνες και τελικά ποιος είναι ο σχεδιασμός αυτού του κράτους – παρωδία, για τα καυτά προβλήματα της ζωής, σήμερα το 2021.

Ενώ τον Μάιο του 2021 και έχουν ήδη καεί τα Γεράνεια στην Αττική και συνεπώς έχουν μία ιδέα του τι να περιμένουν…

-25 Μαίου 2021. Σύσκεψη υπό τον Μητσοτάκη για τον αντιπυρικό σχεδιασμό. Ακατάσχετη μπαρουφολογία και εστίαση στο «ακόμα πιο ειδικό σχέδιο προστασίας των …δασών», όπως αποκαλεί τις Δρυάδες της εκχέρσωσης. Μιλάει για εναέρια μέσα και άλλα …θαύματα. Και βέβαια αναφέρει και τον πανταχού παρόντα γέρο που ανάβει τις φωτιές

-15/6/2021 Χρυσοχοϊδης κομπάζει, Η επιτομή του πολιτικάντη, ανίκανου και άσχετου που μιλάει με άγνοια κινδύνου

-18/6/2021. Χρυσοχοϊδης - Χαρδαλιάς ανακοινώνουν το σχέδιο «Η χαρά του εκχερσωτή». Σχέδιο Δρυάδες και πολλές υποσχέσεις για….. το μέλλον

-Ιούλιος 2020. Μητσοτάκης (ομιλών ως πρωθυπουργός για τον Ερημίτη της Κέρκυρας). Το δάσος κάποια στιγμή θα καεί, οπότε ας γίνει ξενοδοχείο. Ήδη φαίνονταν οι προτεραιότητες του

Και ενώ στις 26/7 καίγεται η Ζήρεια και ο Μητσοτάκης κάνει μπάνια, οπότε δεν έχουμε και διάγγελμα (οι συμπολίτες), έρχεται η τρομερή φωτιά που ζούμε αυτές τις ημέρες για να τον ξαναβγάλει για διάγγελμα. Στις 4/8 μίλησε για λίγο μαζί με τον Ράμπο από τα Λιντλ στις τηλεοπτικές κάμερες. Προφανώς δεν έχει καταλάβει τίποτα από τα παρακάτω

1. Οι αγροτοδασικές πυρκαγιές είναι -μέχρι σήμερα- 20% περισσότερες, από το 2020 και 10%,από το 2019

2. Οι καμένες εκτάσεις είναι -μέχρι στιγμής- 50%, απ’ ότι ολόκληρο το 2020 και 120%, απ’ ότι ολόκληρο το 2019

3. Μέχρι τις 31 Ιουλίου είχαν καεί 162.000 στρέμματα, περίπου όσο όλη η Πελοπόννησος. Είμαστε ήδη στα 200.000 με τις φωτιές της Βαρυμπόμπης, της Ευβοίας και της Ρόδου.

4. Το 2021, χωρίς να τελειώσει ακόμα, έχει ξεπεράσει σε καμένες εκτάσεις ΄λο το 2019, όλο το 2020, όλο το 2018 και όλο το 2017.

Και ο Μητσοτάκης στις 4/8 κάνει δηλώσεις μαζί με τον Χαρδαλιά, αποδεικνύοντας είτε πως κοιμόταν και μόλις ξύπνησε είτε πως ζει σε άλλον πλανήτη

Αξίζει να προσθέσουμε και την ανάρτηση του Άρη Παπαϊτσέτρα στο facebook. Μήπως καταλάβουν τίποτα οι απολογητές (αν καταλάβαιναν, ούτε επαγγελματίες απολογητές θα ήταν ούτε μεροκάματο θα είχαν)

ΥΓ1: Μέσα σε όλα τα ευτράπελα, γράφτηκαν και μερικά πολύ αστεία, όπως η πρόταση κάποιου χρήστη του facebook, να κοπούν όλα τα πεύκα και στη θέση τους να φυτευτούν ….οξυές ή χαρουπιές που …δεν καίγονται. Τι να εξηγήσεις σε αυτόν τον άνθρωπο; Μήπως θα καταλάβει ποτέ του τι θα πει και πως λειτουργεί ένα οικοσύστημα; Μήπως θα καταλάβει κάτι παραπάνω απ’ όσα αφορούν τις γλάστρες του μπαλκονιού του;

ΥΓ2: Συμπολίτη μας! Εκείνη η ώρα της κριτικής πότε θα φτάσει; Της αυτοκριτικής ούτως ή άλλως δεν θα έρθει ποτέ