Άλλος ένας τελικός της Eurovision πέρασε στην Ιστορία και η συζήτηση πλέον περιστρέφεται πως σάρωσε σε τηλεθέαση, στο αν ο Ιταλός νικητής έκανε χρήση κοκαΐνης και στα σχόλια για τα περιττά κιλά της Παπαρίζου που εμφανίστηκε στην Ολλανδία ως πρώην νικήτρια του διαγωνισμού, ερμηνεύοντας το «My number one», ένα άσμα απευθείας βγαλμένο από την ανεξάντλητη δεξαμενή της πλούσιας ελληνικής μουσικής παράδοσης. Ο Μπογδάνος, επίσης, μέσα στην περιδίνηση της πολυπραγμοσύνης του, και μέσα στα πλαίσια της γενικότερης εσωτερικής αναζήτησης από την οποία διακατέχεται τα τελευταία χρόνια, αναρωτήθηκε για τα περιττά κιλά της Μαλτέζας υποψήφιας.

Σε ό,τι αφορά την ελληνική συμμετοχή, τώρα, είχαμε να λέμε για τα κρύσταλλα Swarovski που κοσμούσαν το φόρεμα της νεαρής Ελληνοολλανδέζας εκπροσώπου μας που τραγούδησε σε άψογα αγγλικά το “Last dance” και για τους αόρατους χορευτές, που δεν ήταν τελικά και τόσο αόρατοι και αυτό ίσως κόστισε στην τελική κατάταξη του τραγουδιού

Δεν θα μιλούσαμε για το κακόγουστο πανηγυράκι της Eurovision, αν τον διοργάνωνε κάποιo από τα κανάλια που διοργανώνουν το Survivor, τη Φάρμα ή το Big Brother και όποιο άλλο, τέλος πάντων, τηλεοπτικό σίχαμα. Δε θα μιλούσαμε αν ήταν το STAR, το ΣΚΑΪ ή το MEGA. Ο διαγωνισμός όμως διοργανώνεται από το κρατικό κανάλι της ΕΡΤ, ένα κανάλι που και το πληρώνουμε και που – μέσα σε κάποια πλαίσια – νιώθουμε πως μας εκπροσωπεί. Και ούτε και τώρα θα μιλήσουμε πολύ, πέρα από το ότι ντρεπόμαστε. Μπορεί να είμαστε λίγοι αυτοί που ντρεπόμαστε. Και ντρεπόμαστε και γι αυτό 

Περισσότερο θα μιλήσουμε για τη μία και μόνη φορά που δεν ντραπήκαμε για τη συμμετοχή μας στο διαγωνισμό αυτό. Τόσο για το ύφος του τραγουδιού που επιλέχθηκε, όσο και για το σκοπό του.

Ήταν το 1976, όταν η Ελλάδα αποφάσισε να επανεμφανιστεί στο διαγωνισμό της Eurovision μετά την αποχή της προηγούμενης χρονιάς. Το τραγούδι  ήταν επιλογή του Μάνου Χατζιδάκι ως διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος και ήταν ένα μοιρολόι-διαμαρτυρία της Μαρίζας Κωχ  για το δράμα του Κυπριακού λαού μετά τη στρατιωτική εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.

Σύμφωνα με τη Μαρίζα Κωχ, όλα έγιναν μέσα σε ένα βράδυ, όταν την πήρε τηλέφωνο ο Χατζιδάκις και της είπε να γράψει ένα τραγούδι για την Κύπρο και να φύγει αμέσως για την Χάγη μαζί με ένα λαούτο μόνο. Ήθελε το τραγούδι μέσα σε ένα βράδυ, για να προλάβουν να κατοχυρώσουν την συμμετοχή της Ελλάδας στο διαγωνισμό. Μαζί με το στιχουργό Μιχάλη Φωτιάδη, έγραψαν μέσα από το τηλέφωνο το τραγούδι «Παναγία μου – Παναγία μου».

Δε θα ασχοληθούμε με τους διάφορους μύθους ή όχι που συνοδεύουν αυτή τη συμμετοχή, ούτε τη θέση που πήρε το τραγούδι. Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα γι αυτά, ας επισκεφτεί μια ιστοσελίδα όπως αυτήν. Εμείς θα σταθούμε μόνο στη δήλωση του Μάνου Χατζιδάκι που την απέστειλε στον Τύπο: “Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού“

Είναι πολύ μεγάλη υπόθεση να πορεύεται κανείς στη ζωή του με αξιοπρέπεια. Σ’ αυτή η χώρα, όμως, η ντροπή έχει χαθεί προ πολλού. Αν υπήρξε βέβαια ποτέ

ΥΓ. Πριν από δύο μόλις χρόνια η Ελλάδα συμμετείχε στο διαγωνισμό της Eurovision με ένα τραγούδι που ερμήνευσε κάποια Κατερίνα Ντούσκα. Ο διαγωνισμός έγινε στο Τελ Αβίβ και ο Roger Waters των Pink Floyd, πριν το διαγωνισμό, απηύθυνε έκκληση στους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών χωρών να μη συμμετάσχουν στο διαγωνισμό που διοργάνωνε το κράτος που κρατάει σκλαβωμένους εκατομμύρια Παλαιστινίων. Η Κατερίνα Ντούσκα απάντησε τότε πως «Σαν Κατερίνα είμαι μουσικός, δεν είμαι πολιτικός, δεν μπορώ να μιλήσω για τις πράξεις καμιάς κυβέρνησης, κανενός κράτους». Πολιτική πράξη, Κατερίνα, είναι κάθε πράξη της ζωής του καθενός. Όπως και η δική σου αφασία.

“Πόσους δρόμους πρέπει να περπατήσει κανείς
για να μπορέσει να θεωρηθεί άντρας;
Πάνω από πόσες θάλασσες πρέπει να πετάξει ένα πουλί
μέχρι να μπορέσει να ξεκουραστεί στην αμμουδιά;
Πόσες φορές πρέπει να φύγουν οι σφαίρες απ΄τα κανόνια
μέχρι να απαγορευθούν ;

Την απάντηση, φίλε μου, την παίρνει ο αέρας
Η απάντηση φεύγει και χάνεται μαζί με τον άνεμο

Πόσα χρόνια μπορεί να υπάρχει ένα βουνό
μέχρι να το σαρώσει η θάλασσα;
Πόσα χρόνια πρέπει να είναι σκλάβοι οι άνθρωποι
μέχρι να τους επιτραπεί να ζήσουν ελεύθεροι;
Πόσες φορές μπορεί ένας άνθρωπος να στρέφει το κεφάλι του
προσποιούμενος ότι απλά δεν βλέπει;

Την απάντηση, φίλε μου, την παίρνει ο αέρας
Η απάντηση φεύγει και χάνεται μαζί με τον άνεμο

Πόσες φορές πρέπει κανείς να κοιτάξει ψηλά
μέχρι να μπορέσει να δει τον ουρανό;
Πόσα αφτιά πρέπει κανείς να έχει
για να μπορέσει να ακούσει το κλάμα των συνανθρώπων του;
Πόσοι θάνατοι χρειάζονται για να καταλάβει κανείς
πως ;ήδη πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν πεθάνει;

Την απάντηση, φίλε μου, την παίρνει ο αέρας
Η απάντηση φεύγει και χάνεται μαζί με τον άνεμο”

Robert Allen Zimmerman, ή αλλιώς Bob Dylan. Γεννημένος στις 24 Μαΐου του 1941, πριν από 80 χρόνια ακριβώς. Ίσως ο άνθρωπος που πιο πολύ απ’ όλους, μαζί με τους Beatles, επηρέασε τη σύγχρονη μουσική σκηνή. Αγαπήθηκε και τιμήθηκε από πολλούς. Κατακρίθηκε, επίσης από πολλούς που δεν μπορούσαν να αποδεχτούν ότι εκεί που νόμιζαν πως είναι δικός τους, αυτός ξεγλιστρούσε και χάραζε καινούργιο δρόμο. Ο Bob Dylan τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2016.

«Μερικές φορές λες πράγματα σ’ ένα τραγούδι, ακόμη κι αν υπάρχει μικρή πιθανότητα να είναι αληθινά. Κι άλλες φορές λες πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια αυτού που θέλεις να πεις, και άλλοτε λες πράγματα που όλοι ξέρουν ότι είναι αληθινά. Ταυτόχρονα, πάλι, σκέφτεσαι ότι η μοναδική αλήθεια στη γη είναι ότι δεν υπάρχει αλήθεια στη γη».

Το είχε πει άλλωστε από νωρίς … The answer, my friend, is blowin’ in the wind ... The answer is blowin’ in the wind

«Η Ελένη είναι ο μύθος για ένα κορίτσι του καιρού μας που έχει χαθεί. Η Ελένη είναι ένα φάντασμα με τη μορφή ενός κοριτσιού, που κάθε τόσο φανερώνεται και χάνεται μέσα από τις βροχές, μέσα από τα σύννεφα και μέσα από τον ήλιο. Η Ελένη, όπως η Μελισσάνθη, η Μάγδα και η Μαριάνθη των ανέμων, ανήκει στην πολύ προσωπική μου μυθολογία» έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις στον δίσκο του «Για την Ελένη», σε στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη.

Η Ελένη είναι ίσως ο πιο μεγάλος μύθος. Αυτός που για χάρη του μπορεί να γκρεμιστούν τα πάντα. Αυτός που για χάρη του μπορεί να χάσεις τα πάντα.

«Με ρωτούν για την Ελένη, αχ Ελένη / που’ναι εικόνα δακρυσμένη, αχ Ελένη / μα εγώ δεν απαντώ /την καρδιά μου τη σφραγίζω / και την πίκρα μου κεντώ» γράφει ο Μιχάλης Μπουρμπούλης

Στο λυρικό σπαραγμό του Μιχάλη Μπουρμπούλη απαντά ο Γιώργος Σταυριανός «Δεν είν' η Ελένη που σε περιμένει / μια ζωή χαμένη τρέχει ολοταχώς / στην πολιορκία πέφτει πάντα η Τροία / βγάλε την τελεία, ψάξε για το πώς»

Ερωτικό ( Θάνος Μικρούτσικος - Άλκης Αλκαίος )

Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις
τις ώρες που αγριεύει η βροχή
στη γη των Βησιγότθων αρμενίζεις
και σε κερδίζουν κήποι κρεμαστοί
μα τα φτερά σου σιγοπριονίζεις

Σκέπασε αρμύρα το γυμνό κορμί σου
σου 'φερα απ' τους Δελφούς γλυκό νερό
στα δύο είπες πως θα κοπεί η ζωή σου
και πριν προλάβω τρις να σ' αρνηθώ
σκούριασε το κλειδί του παραδείσου

Το καραβάνι τρέχει μες στη σκόνη
και την τρελή σου κυνηγάει σκιά
πώς να ημερέψει ο νους μ' ένα σεντόνι
πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σχοινιά
αγάπη που σε λέγαμ' Αντιγόνη

Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει
και σε ποιο γαλαξία να σε βρω
εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι
κι εγώ ένα πεδίο βολής φτηνό
που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι

Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει
και σε ποιο γαλαξία να σε βρω
εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι
κι εγώ ένα πεδίο βολής φτηνό
που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι

Παράμ παράμ παράμ, παραμονεύει
στο πέλαγο του χρόνου το καράβι
μιαν άγκυρα η ζωή μου ζητιανεύει
το βάθος του έρωτα της να συλλάβει

Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος – Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου – Πρώτη ερμηνεία: Milva

Κάποτε είχαμε ως υπουργούς Πολιτισμού τη Μελίνα Μερκούρη και το Θάνο Μικρούτσικο. Σήμερα έχουμε τη Λίνα Μενδώνη. Κάποτε, ο Πικιώνης έστρωνε αριστουργηματικά λιθόστρωτα γύρω από την Ακρόπολη. Σήμερα, η Λίνα Μενδώνη κατασκευάζει τσιμεντένιους διαδρόμους στην Ακρόπολη για να παρελάσουν - όπως φαίνεται - οι μοντέλες του Dior

Χθες μάθαμε ότι πέθανε η Milva, η μεγάλη Ιταλίδα τραγουδίστρια, μία από τις τρεις μεγάλες πρωταγωνίστριες της ιταλικής μουσικής - μαζί με τη Μίνα και την Ορνέλα Βανόνι - σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα La Repubblica. Περιδιαβαίνοντας στα διάφορα μουσικά αφιερώματα που είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν στο Διαδίκτυο, πέσαμε πάνω στη συναυλία που έδωσε η Ιταλίδα σταρ μαζί με το Θάνο Μικρούτσικο, σε μια πολιτιστική βραδιά για την Ελλάδα, που είχε οργανώσει το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας στο αρχαίο θέατρο των Συρακουσών, στη Σικελία.

Εκεί είδαμε τη Milva να αποθεώνεται από τον κόσμο και την ίδια να αποθεώνει με τη σειρά της το μεγάλο Έλληνα συνθέτη, τον maestro-ministro, όπως τον αποκαλούσε. Βλέπετε, ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν υπουργός  Πολιτισμού τότε και η Milva είχε συνεργαστεί μαζί του το 1994 για το δίσκο “ Volpe d' Amore “ (Αλεπού της Αγάπης)

Τον Ιούλιο του 2019, λίγους μήνες πριν πεθάνει, ο Θάνος Μικρούτσικος, με αφορμή τα γενέθλια της Milva, της είχε στείλει τις ευχές του μέσα από ένα βίντεο. Εκεί, ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης ακούγεται να λέει:

«Πολυαγαπημένη μου Μίλβα. Το 1972, όταν ήμουν 25 χρόνων ένας μεγάλος σεισμός συνέβη μέσα μου εξαιτίας του άλμπουμ σου “Η Μίλβα τραγουδάει Μπρεχτ”. Είκοσι χρόνια αργότερα σε συνάντησα στο Αμβούργο και το ’94 κάναμε την παραγωγή του δικού μας άλμπουμ “Η Μίλβα τραγουδάει Μικρούτσικο- Η Αλεπού του Έρωτα”. Το θυμάσαι; Αυτό είναι. Μετά από αυτό συναυλίες σε όλη την Ελλάδα, την Κύπρο, το Μιλάνο. Θα είμαι πάντα ευγνώμων για τη συνεργασία μας. Και θα είσαι πάντα σταθμός στην καριέρα μου και στη ζωή μου. Σου εύχομαι να πλησιάσεις και να φτάσεις τα εκατό χρόνια, πάντα δυνατή, με υγεία και ευτυχία. Ο Υπουργός Μαέστρος σου»

Ένα νέο τραγούδι από το Βασίλη Παπακωνσταντίνου, προπομπός για το επερχόμενο άλμπουμ με τον τίτλο «Αντίλαλος». Η μουσική είναι του  Αλέξανδρου Χατζηνικολιδάκη και οι στίχοι του Χρήστου Φλουρή. Μας κέρδισε το ούτι, μας άρεσε η ερμηνεία του Παπακωνσταντίνου, μα πιο πολύ αγαπήσαμε τους στίχους

Πείτε αγάπη πως δεν ζητιάνεψα
Την μοναξιά μου πως παραπλάνησα
Τι κι από αγάπες που είμαι φτωχότερος
Πείτε πως τάχα είμαι σοφότερος

Σελήνη κι άστρα , σταθείτε αντάμα μου
Κι αν σας κοιτάξει στα μάτια η μάνα μου
Κι αν σας ρωτήσει ,να ζω αν έμαθα

Πείτε της κάτι, πείτε της ψέματα

Το Aqualung είναι ίσως η μεγαλύτερη επιτυχία των Jethro Tull. Ένα τραγούδι που εμπνεύστηκε ο αρχηγός του συγκροτήματος, ο Ian Anderson, βλέποντας φωτογραφίες αστέγων που είχε τραβήξει η τότε σύζυγός του, Jennie Franks. Είναι ένα τραγούδι που πραγματεύεται, όπως έχει δηλώσει ο Ian Anderson, τον ενοχικό και αμήχανο τρόπο με τον οποίο όλοι εμείς οι τακτοποιημένοι αντιμετωπίζουμε το άβολο και ενοχλητικό θέμα των αστέγων

Σήμερα, πενήντα ολόκληρα χρόνια μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού, ο Ian Anderson αποφάσισε να εμπιστευθεί σε ένα νεαρό Ιρανό βιντεογράφο και σκηνοθέτη, τον Sam Chegini, τη δημιουργία ενός video clip που θα συνοδεύει το εμβληματικό τραγούδι των Jethro Τull.

Το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό. Ο Chegini και ο Anderson μεγάλωσαν το εύρος του προβληματισμού και δίπλα στους άστεγους έβαλαν τα καραβάνια των θαλασσοδαρμένων προσφύγων, έβαλαν τα σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης των κυνηγημένων από τους πολέμους, έβαλαν τη δυστυχία του σύγχρονου κόσμου.

Οι εικόνες του Chegini και ο ήχος των Jethro Tull συνθέτουν ένα σκηνικό που μοιάζει απόκοσμο, αλλά δυστυχώς είναι ο πραγματικός κόσμος και θα τον δούμε μόνο όταν αποφασίσουμε να ανοίξουμε τα μάτια μας. Και αν τυχαίνει, εμείς, να ζούμε πράγματι σε μια προστατευτική γυάλα, θα ήταν πολύ ωφέλιμο να γνωρίζαμε πως αυτή είναι πολύ εύθραυστη

Από την Εφημερίδα των Συντακτών και την πάντα ενδιαφέρουσα στήλη της Δώρας Σελλά το τραγούδι της ημέρας, η παρακίνηση για τη σημερινή ανάρτηση, με αφορμή το θάνατο του Λευτέρη Μυτιληναίου

Ο Λευτέρης Μυτιληναίος μεσουράνησε στο λαϊκό τραγούδι τη δεκαετία του '70 και έφυγε χθες, χτυπημένος από τον κορονοϊό. Ο Μυτιληναίος είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον του πρόωρα χαμένου σκηνοθέτη Νίκου Τριανταφυλλίδη, ο οποίος στην ταινία του «Αισθηματίες» είχε βάλει τον τραγουδιστή να εμφανίζεται σε μια σκηνή της ταινίας υποδυόμενος τον εαυτό του.

Σε συνέντευξη που είχε δώσει ο Νίκος Τριανταφυλλίδης στην «Εφ.Συν», μιλώντας για τη συμμετοχή του Λευτέρη Μυτιληναίου στην ταινία του, δήλωνε : «Είναι ο αρχιραψωδός. Με σάρκα και οστά. Ενας crooner από άλλη εποχή, ένας πρίγκιπας του ελαφρολαϊκού. Είναι και κατεξοχήν αισθηματίας ο Λευτέρης, χάρηκα τη συμμετοχή του. Ήταν μια δραματουργική επιλογή για το σαβουάρ βιβρ που εκπροσωπεί, του ερωτευμένου άντρα που δεν υπάρχει πια»

Σε παλαιότερο άρθρο του στη Lifo , ο Νίκος Τριανταφυλλίδης, μιλώντας για το Λευτέρη Μυτιληναίο, έγραφε:

 “ Ο χρόνος φέρθηκε καλά στον Λευτέρη. Δεν ξέρω, όμως, αν ο Λευτέρης φέρθηκε το ίδιο καλά στον εαυτό του. Πάντα χαμηλού προφίλ, όπως ήταν και είναι, προφανώς τον αδίκησε. Η φωνή είναι πάντα εδώ. Αρκούντως πιο γοητευτική, με την πατίνα της ωριμότητας που της έδωσε το πέρασμα του χρόνου. Έχει πάρει κάποια κιλά, αλλά αυτό ταιριάζει απόλυτα με το ειδικό βάρος του βετεράνου που απέκτησε μετά από τόσες δεκαετίες στη νύχτα. Οι πιο πολλοί άνθρωποι πλέον έχουν κάτι σκοτωμένο στα μάτια τους. Όχι, όμως, ο Λευτέρης Μυτιληναίος. Το βλέμμα του είναι ακόμα καθαρό και ξάστερο - δεν γνωρίζω πλέον και πολλούς ανθρώπους που μπορούν να σε κοιτάνε στα μάτια. Πίνει, πού και πού, ένα δάχτυλο ουίσκι, ίσα που να νομίζει ότι του ζεσταίνει τη φωνή. Τραβάει και καμιά τζούρα, στη χάση και στη φέξη, κρατώντας ένα σβηστό τσιγάρο. Ποτέ του, άλλωστε, δεν γούσταρε τις καταχρήσεις. 

Παρακολουθώντας τον, ενίοτε, σε κάποια μαγαζιά Β’ και Γ’ διαλογής, νομίζω πως βλέπω έναν έκπτωτο πρίγκιπα σε εξορία. Ο ίδιος θα προτιμούσε να παίζει σε μουσικές σκηνές. Δεν έχει άδικο. Το πέρασμά του, πριν από λίγους μήνες, από τον Μικρό Κεραμεικό, έχοντας δίπλα του μια αντάξια ορχήστρα, ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Μόνο που η μοίρα, το πεπρωμένο ή ο Θεός παίζουν πάντα περίεργα παιχνίδια και κάποιοι μπορεί και να είναι -άθελά τους- ταγμένοι σε μια μυστική υπαρξιακή αποστολή ως φωνές βοώντων εν τη ερήμω, ως προφήτες αυτού που έχει ήδη συμβεί και δεν κατάλαβε κανείς”

Και τι πίστευε ο ίδιος για τον εαυτό του; Απαντά πάλι στον Νίκο Τριαναταφύλλίδη

"Αν είμαι ελαφρολαϊκός τραγουδιστής; Μάλλον είμαι μπάσταρδος! Είμαι και από δω, είμαι και από κει, ισορροπώ ανάμεσα στο λαϊκό τραγούδι και το λεγόμενο ελαφρύ. Ρεμπέτης, όμως, ποτέ δεν ήμουν. Ούτε, βέβαια, βαρύ λαϊκό. Και δεν ήθελα να είμαι. Το μπουζούκι μου αρέσει να βγάζει αρμονικές νότες, όχι ήχο σκληρό και τραχύ, να μη σου σκοτώνει το αυτί. Είμαι της σχολής του Χιώτη. Πήγαινα σπίτι του, στην Κυψέλη, και κάναμε έξι μήνες πρόβα για να πω δυο τραγούδια του. Ερωτικός τραγουδιστής; Σίγουρα ναι. Ρομαντικός; Δεν θα το έλεγα. Δεν είμαι τόσο αισιόδοξος για να είμαι ρομαντικός. Πάντα ήμουν με τους προδομένους και τους λυπημένους"

 Το 1977, η Μαρία Φαραντούρη κυκλοφορεί τα «Τραγούδια διαμαρτυρίας» που γνωρίζουν πρωτοφανή επιτυχία. Η εποχή άλλωστε, τρία μόλις χρόνια μετά τη χούντα, ευνοούσε έναν τέτοιο δίσκο

Με τη βαθιά και επιβλητική της φωνή, η Μαρία Φαραντούρη ερμηνεύει μοναδικά  τραγούδια διαμαρτυρίας από όλο τον κόσμο. Τραγούδια που αγαπήθηκαν και τα περισσότερα από αυτά έγιναν κοινωνικοί ύμνοι.

Ας γνωρίσουμε, όμως, ένα-ένα τα τραγούδια αυτά καθώς και την τραγική ιστορία που κρύβεται πίσω από το καθένα

1. Bella ciao (Ιταλία-Ανωνύμου). Εργατικό τραγούδι της Βόρειας Ιταλίας που το τραγουδούσαν στις αρχές του αιώνα οι εργάτριες που μάζευαν το ρύζι στις φυτείες της ιταλικής επαρχίας «Terre d’Acqua» κοντά στην Μπολόνια.

Οι αρχικοί στίχοι του τραγουδιού μιλούσαν για τις σκληρές συνθήκες εργασίας μέσα στον καυτό ήλιο και για το αφεντικό, που «μ’ ένα ραβδί στο χέρι»,  δεν αφήνει τους εργάτες να πάρουν ανάσα και δεν πληρώνει τους μισθούς. Οι γυναίκες έλεγαν ότι «για κάθε ώρα που περνά μέσα στα χωράφια, χαραμίζεται η ζωή τους και τα νιάτα τους» αλλά ήλπιζαν ότι θα απελευθερωθούν και ότι «θα έρθει η μέρα που όλες τους θα δουλεύουν ελεύθερες». Η πρώτη καταγραφή του «Bella Ciao» με αυτούς τους στίχους έγινε το 1906 στην πόλη Βερτσέλλι στην ιταλική περιφέρεια Πεδεμόντιο

Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, Ιταλοί παρτιζάνοι άλλαξαν τους στίχους και έγινε αντιστασιακός ύμνος.

«Ω! αντίο όμορφη, αντίο … και αν πεθάνω σαν αντάρτης, εσύ πρέπει να με θάψεις … Να με θάψεις εκεί, στο βουνό, κάτω από τη σκιά ενός υπέροχου λουλουδιού … Και οι άνθρωποι που θα περνούν θα λένε " ώ! τι όμορφο λουλούδι!" … Αυτό εδώ είναι το λουλούδι του αντάρτη που πέθανε για την λευτεριά μας»

 Εδώ, μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο το δίσκο

2. Άντρα μου πάει (Ιταλία-Franco Cirliano) ή το «Κλάμα της γυναίκας του μετανάστη» γραμμένο από τον Franco Cirliano, στην ελληνική διάλεκτο των χωριών της Κάτω Ιταλίας, τα «γκρεκάνικα».

Το τραγούδι είναι το κλάμα της γυναίκας του μετανάστη. Μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, πολλοί Ελληνόφωνοι των χωριών της Κάτω Ιταλίας έφυγαν για τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ελβετία, για να δουλέψουν εργάτες στα ορυχεία

«Θέλω να μεθύσω για να μη σκέφτομαι …  να κλάψω και να γελάσω θέλω τούτο το βράδυ … με πολλή οργή να τραγουδήσω …  στο φεγγάρι να φωνάξω: ο άντρας μου πάει … Οι άντρες μας πάνε, φεύγουν … αν πάνε όλα καλά, θα ιδωθούμε σ' ένα χρόνο … Αυτή είναι η ζωή μας, Χριστέ μου, πάνε στη Γερμανία με κλάμα και πόνο … “Μπαμπά γιατί πρέπει να πας; Πες μου γιατί;”. Γιατί έτσι είναι η ζωή, καημένα παιδάκια … ο φτωχός δουλεύει και ιδρώνει για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του … Ακούω την μπάντα, ακούω τη μουσική είμαι εδώ μαζί σας μα σκέφτομαι και το τρένο …. σκέφτομαι το σκοτεινό ορυχείο …. όπου δουλεύοντας εκεί πεθαίνει ο κόσμος»

3. La peregrinacion (Αργεντινή-Από τη Misa Criola) : Λαϊκό θρησκευτικό τραγούδι, εμπνευσμένο από την  παραδοσιακή μουσική της Αργεντινής

4. Sometimes i feel (Β. Αμερική-Παραδοσιακό νέγρικο) : Ένα παραδοσιακό νέγρικο τραγούδι (spiritual) που αφηγείται το παράπονο ενός ξεριζωμένου μαύρου που νιώθει σαν ορφανό παιδί μακρυά από τη γη που τον  γέννησε.

Στα σκλαβοπάζαρα του Αμερικανικού Νότου, οι αγοραστές, κυρίως ιδιοκτήτες φυτειών βαμβακιού, διάλεγαν συνήθως τα νεότερα μέλη μιας οικογένειας και τα παιδιά αυτά δεν έβλεπαν ποτέ ξανά τους γονείς τους. Αυτά ήταν τα «παιδιά χωρίς μάνα», βίαια χωρισμένα από τη μάνα τους, τον πατέρα τους, την πατρίδα τους. Προορισμένα να ζήσουν σαν σκλάβοι και που οι απόγονοί τους στις ΗΠΑ, στην πλειοψηφία τους, ακόμη αντιμετωπίζονται σαν άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας

Οι ρίζες του τραγουδιού αυτού  χάνονται  στην ιστορία, όπως γίνεται σε όλα τα παραδοσιακά τραγούδια, στην προκειμένη περίπτωση, των Aφροαμερικάνων σκλάβων. Έχει ηχογραφηθεί με διάφορες τροποποιήσεις στίχων, ενώ η παλιότερη καταγεγραμμένη επίσημα εκτέλεση του τραγουδιού έρχεται 150 χρόνια πριν

«Sometimes I feel like a motherless child, a long way from my home»

5. El paso del Ebro (Ισπανία-Ανωνύμου 1937) : ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του Ισπανικού Δημοκρατικού Στρατού κατά τη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Η μελωδία του τραγουδιού είναι μια λαϊκή μουσική αρκετά πιο παλιά. Οι στίχοι του τραγουδιού υπάρχουν σε δύο παραλλαγές,  γνωστές ως "El Paso del Ebro" και "Viva la XV Brigada".

Η πρώτη σχετίζεται με τη Μάχη του ποταμού Έβρου και η δεύτερη αναφέρεται στη Μάχη του Χάραμα, δύο από τις κύριες αναμετρήσεις του εμφυλίου πολέμου. Η Μάχη του Έβρου (Ιούλιος-Νοέμβριος 1938) ήταν η σπουδαιότερη και σκληρότερη του Ισπανικού Εμφυλίου και , με την επικράτηση των φασιστών του Φράνκο, σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον Ισπανικό εμφύλιο.

Στη Μάχη του Έβρου πολέμησε και η 15η Διεθνής Ταξιαρχία, που αποτελούνταν από ξένους εθελοντές, ανάμεσά τους και Έλληνες. Οι Έλληνες που πολέμησαν στον Ισπανικό εμφύλιο ήταν περίπου 300 και οι περισσότεροι  από αυτούς ήταν ενταγμένοι στο Βαλκανικό Τάγμα Ντιμιτρόφ της 15ης Διεθνούς Ταξιαρχίας. Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 70 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους στις μάχες του πολέμου αυτού.   

«Η Στρατιά του Έβρου πέρασε μια νύχτα το ποτάμι κι έδωσε ένα καλό μάθημα στους εισβολείς … Των προδοτών η αεροπορία πάνω μας ξερνάει την οργή της … Μα τίποτα δεν μπορούν να κάνουν οι βόμβες όταν περισσεύει η καρδιά»

6. Gracias a la vida (Χιλή) : ένας ευχαριστήριος ύμνος για τη ζωή, γραμμένος από τη Χιλιανή Βιολέτα Πάρρα. Το τραγούδι γράφτηκε το 1966. Ένα χρόνο μετά, η Βιολέτα αυτοκτόνησε κάνοντας το τραγούδι να φαίνεται πιο πολύ σαν ένας αποχαιρετισμός προς τη ζωή

«Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα πολλά … μου έδωσε τα βήματα στα κουρασμένα μου πόδια … με αυτά περπάτησα μέσα από πόλεις κι’ από λάσπη … ακρογιαλιές και έρημους,  βουνά και πεδιάδες … και το σπίτι σου, το δρόμο και την αυλή σου.

Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα πολλά … Μου έδωσε το γέλιο, μου ‘δωσε το δάκρυ
κι έτσι ξεχωρίζω την καλή τύχη από τη θλίψη …. τα δυο υλικά που φτιάξανε το τραγούδι μου … και το τραγούδι το δικό σας που είναι και δικό μου»

7. La plegaria a un labrador (Χιλή) : ένα τραγούδι του μεγάλου Χιλιανού τροβαδούρου Βίκτορ Χάρα, με το τραγικό τέλος που τον κατέταξε για πάντα στους ήρωες των κοινωνικών αγώνων.

Το πραξικόπημα του Πινοσέτ, ενορχηστρωμένο από τη CIA, βρήκε τον Βίκτορ Χάρα σπίτι του.  Ήταν 11 Σεπτεμβρίου 1973, η δική μας χούντα ήταν στα τελειώματά της, των Χιλιανών μόλις άρχιζε

Ο Βίκτορ αποχαιρέτησε τη σύζυγο του, πήρε την κιθάρα του και έφυγε για το Πανεπιστήμιο. Από εκεί έκανε και το τελευταίο τηλεφώνημα του. "Μου μίλησε σαν να με αποχαιρετούσε. Μου είπε ότι θα μείνει κοντά στους φοιτητές του. Μου ζήτησε να προσέχω τον εαυτό μου και τα παιδιά. Ήταν η τελευταία φορά που μιλήσαμε" θυμάται η Τζοάν Χάρα.

Την επόμενη μέρα, στρατιώτες εισέβαλαν στο Πανεπιστήμιο και συνέλαβαν όσους βρίσκονταν εκεί για να τους μεταφέρουν στο εθνικό στάδιο της Χιλής που είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως για τους οπαδούς του δολοφονηθέντος προέδρου Αλιέντε.

Εκεί, δεν άργησαν να τον αναγνωρίσουν. "Εσύ δεν είσαι ο Βίκτορ Χάρα; Γιατί δεν μας τραγουδάς τώρα;" τον ρώτησε ένας αξιωματικός γελώντας. Οι στρατιώτες άρχισαν να τον χτυπούν με τα όπλα μέχρι που έπεσε στο πάτωμα. Ο αξιωματικός πέταξε το τσιγάρο που κάπνιζε και ζήτησε από τον Βίκτορ να το μαζέψει. Όσο δεν το έκανε οι στρατιώτες συνέχισαν να τον χτυπούν.  Ο Βίκτορ άπλωσε τελικά το χέρι του και ο αξιωματικός το πάτησε. Του έσπασε τον έναν καρπό και στη συνέχεια τον άλλο. "Παίξε μας τώρα κιθάρα με σπασμένα χέρια" του φώναξε, "παίξε πουτάνας γιέ".

Σύμφωνα με μαρτυρίες,  οι βασανιστές του έδωσαν μια κιθάρα ζητώντας του να παίξει και ο Βίκτορ Χάρα, με σπασμένα χέρια τραγούδησε αποσπάσματα από το τραγούδι Venceremos (Θα νικήσουμε)

Ο Βίκτορ Χάρα βασανίστηκε επί ώρες. Τελικά, εκτελέστηκε με μια σφαίρα στο κεφάλι στις 16 Σεπτεμβρίου 1973. Στη συνέχεια, οι στρατιώτες γάζωσαν με 44 σφαίρες το πτώμα του και το πέταξαν στο δρόμο. Μια νοσοκόμα το βρήκε και τον αναγνώρισε. Ειδοποίησε τη σύζυγο του, που πήγε κρυφά και το παρέλαβε. "Το σώμα του ήταν γεμάτο πληγές και οι καρποί του σπασμένοι. Στο κεφάλι του είχε ένα τραύμα από σφαίρα" θυμάται. Τον έθαψε  σε έναν τάφο χωρίς όνομα στο γενικό νεκροταφείο του Σαντιάγο και έφυγε από τη χώρα.

«Ορθώσου … κοίτα τα χέρια σου και σφιχτά με τα’ αδέλφι σου για να ανδριώσεις … μαζί θα προχωρήσουμε ενωμένοι … τώρα και την ώρα του θανάτου»

8. Commandante Che Guevara (Κούβα) : ένα τραγούδι για τον μεγάλο επαναστάτη Τσε Γκεβάρα. Το «Hasta Siempre, Comandante»  γράφτηκε το 1965 από τον κουβανό κιθαρίστα, τραγουδιστή και συνθέτη Carlos Puebla. Σύμφωνα με τον Puebla Πουέμπλα, οι στίχοι του τραγουδιού αποτελούν στην ουσία απάντηση στο αποχαιρετιστήριο γράμμα του Τσε προς τον Φιντέλ Κάστρο, με το οποίο γνωστοποιούσε στον κουβανικό λαό την πρόθεση του να φύγει από την Κούβα για να στηρίξει επαναστατικά κινήματα σε άλλες γωνιές του κόσμου.

Η Δέσποινα Φορτσερά έβαλε όμορφους ελληνικούς στίχους για να το τραγουδήσουν οι Apurimac πολλά χρόνια αργότερα:

« Σα θρύλος γύρω καλπάζεις … Σαν ευχή και σαν κατάρα …  Στα στενά της Σάντα Κλάρα …
τ΄ όνειρό σου δοκιμάζεις… Εδώ θα μείνει για πάντα …  Το ζεστό το πέρασμά σου …  Φωτιά που ανάβει η ματιά σου … Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα»

9. Joe Hill (Β. Αμερική-Hayes Robinson): ένα τραγούδι των Earl Robinson and Alfred Hayes 

για τον  Joe Hill, τον συνδικαλιστή μάρτυρα και ηγετικό στέλεχος των «Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου» (IWW), των οποίων τα μέλη έγιναν γνωστά με το παρατσούκλι «Wobblies»)

Οι «IWW» δημιουργήθηκαν το 1905. Αντιτάχθηκαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χαιρέτισαν την Οχτωβριανή Επανάσταση, οργάνωσαν τους εργάτες, ηγήθηκαν μεγάλων απεργιών, ανέδειξαν σημαντικά στελέχη του κινήματος των ΗΠΑ και κυνηγήθηκαν λυσσαλέα από τους βιομήχανους και το αστικό κράτος, έχοντας πολλά θύματα. Στη δεκαετία του 1920 οι επαναστατικές δυνάμεις των «IWW» εντάχθηκαν στο ΚΚ ΗΠΑ.

Στις 10 Ιανουαρίου του 1914, στο Σολτ Λέικ των ΗΠΑ, ο Τζον Μόρρισον και ο γιος του Άρλινγκ δολοφονούνται μέσα στο μπακάλικό τους από δύο ενόπλους που έχουν καλύψει τα πρόσωπά τους με κόκκινα φουλάρια. Για τη δολοφονία τους συλλαμβάνεται ο Joe Hill , ο οποίος αρνείται την κατηγορία, το αστικό κράτος όμως είχε βρει τη χρυσή ευκαιρία για να ξεφορτωθε’ί τον ενοχλητικό μπελά

Ο Joe Hill εκτελέστηκε στις 19 Νοεμβρίου του 1915. Το σώμα του αποτεφρώθηκε και οι  στάχτες του τοποθετήθηκαν σε εξακόσιους μικρούς φακέλους και στάλθηκαν σε σωματεία σε όλον τον κόσμο. Κάποιοι από αυτούς τους φακέλους ανοίχτηκαν στις Πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις του 1916 και οι στάχτες του Hill σκόρπισαν πάνω από τα επαναστατικά λάβαρα των συντρόφων του.

Στο τελευταίο γράμμα του προς τον Μπιλ Χέιγουντ, έναν ηγέτη των IWW, ο Joe Hill γράφει:  «Αντίο Μπιλ. Πεθαίνω σαν αληθινός επαναστάτης. Μην χάσετε χρόνο σε θρήνους. Οργανωθείτε..!»

«Ονειρεύτηκα τον Joe Hill χθες το βράδυ …  Ζωντανό όπως εσύ κι εγώ … Του είπα “μα Τζο, είσαι δέκα χρόνια νεκρός” …  “Ποτέ δεν πέθανα” είπε αυτός …  “Ποτέ δεν πέθανα” είπε αυτός … Από το Σαν Ντιέγκο μέχρι το Μέιν …  Σε κάθε ορυχείο και μύλο …   Όπου οι εργάτες υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους …  Εκεί θα βρεις τον Joe Hill »

Το τραγούδι του Joe Hill, το τραγούδησε η Joan Baez στο φεστιβάλ του Woodstock αφιερώνοντάς το στον τότε σύζυγό της που βρισκόταν σε απεργία πείνας μέσα στη φυλακή επειδή είχε αρνηθεί να στρατολογηθεί για τον πόλεμο του Βιετνάμ.

10. Te recuerdo Amanda (Χιλή-Victor Jara): άλλο ένα τραγούδι του Βίκτορ Χάρα

« Σε θυμάμαι Αμάντα να διαβαίνεις τους υγρούς δρόμους τρέχοντας για τη φάμπρικα που δούλευε ο Μανουέλ … το μεγάλο χαμόγελό σου, η βροχή στα μαλλιά σου, τίποτα δε σ’ ενδιαφέρει … θέλεις μόνο να συναντηθείς μαζί του για πέντε λεπτά … Ένα βράδυ έφυγε και πήρε τα βουνά… ένα βράδυ έφυγε και σε πέντε λεπτά όλα άλλαξαν … χτυπάει η σειρήνα … γυρίζουν στη δουλειά … πολλοί δε γύρισαν ποτέ … ανάμεσά τους κι ο Μανουέλ»

 Πηγές 

https://www.toperiodiko.gr

https://www.mixanitouxronou.gr/quot-bella-ciao

https://www.mixanitouxronou.gr/antra-mou-paι

https://www.janus.gr/2019/06/blog-post_12.html

(Διασκευή του ρεμπέτικου ΤΟΥ ΒΟΤΑΝΙΚΟΥ Ο ΜΑΓΚΑΣ)

Του Τιτανικού ο κάπταιν / γουρλωμάτης και γουρλής

το ναυάγιο πάει να σώσει / μα από μας δε θα σωθεί

Δες τι κάνουν στην Ευρώπη / τα ίδια κάνουμε κι εδώ

γω θα σου βαρώ το ντέφι / συ θα σέρνεις το χορό

Καπετάνιο στην Ευρώπη / φράγκα δίνουνε πολλά

κι όσοι κλείνουν δεν πεινάνε / επιδόματα σωστά

Στην Ευρώπη τα λοκντάουν / δεν είναι τόσο βαριά

Κι έσεμες για να ουρήσεις / πια δε στέλνεις πουθενά

Ας’ τα κόλπα κάπταιν-Κούλη / δωσ’ στον κόσμο λευτεριά

Και τους μπάτσους μάζεψέ τους / πρι μας εύρει συμφορά

Κάνουμε εξάσκηση στο αυθεντικό και συνεχίζουμε με τους στίχους του Τεό