Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο Κακό
Όπως βλέπουμε τους χιλιομετρητές στις εθνικές οδούς, έτσι βλέπουμε φέτος στην Ιθάκη τις ταμπέλες “for sale”, που σου δίνουν την εντύπωση ότι ολόκληρο το νησί βρίσκεται σε διαδικασία ξεπουλήματος. Κληρονόμοι απόγονοι πουλάνε άκοπα όσα οι πρόγονοί τους δούλευαν με κόπο και ιδρώτα. Οι Ινδιάνοι της Αμερικής έλεγαν: “Δεν κληρονομούμε τη γη από τους προγόνους μας, τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας”. Εδώ, στον βίαιο κόσμο του εύκολου - και χωρίς ηθικά όρια - κέρδους και της αλόγιστης «ανάπτυξης», αυτές οι παροιμίες δεν έχουν θέση. Εδώ όλα πουλιούνται. Χωράφια, παλιά σπίτια, παλιά ελαιοτριβεία. Ήρθαν οι μεσίτες, έμπηξαν τους πασσάλους στη γη και διαλαλούν την πραμάτειά τους παίζοντας κι αυτοί το δικό τους καταλυτικό ρόλο σε αυτή την έκρηξη ξεπουλήματος. Real estate αποκαλούν το επάγγελμά τους δίνοντάς του μια επίφαση κύρους και έναν κοσμοπολίτικο αέρα. Όμως, σήμερα, δεν θα μιλήσουμε γι αυτούς. Για το ξεπούλημα και για την καινούργια εποχή που έχει ξημερώσει θα μιλήσουμε.
Δεν είμαστε αιθεροβάμονες και μπορούμε να κατανοήσουμε πως δεν είναι απαραίτητα κακό να πουλάει κανείς, πόσο μάλλον εάν βρίσκεται σε ανάγκη. Δεν είναι, επίσης, κακό να αγοράζει κανείς, ιδιαίτερα εάν γνωρίζουμε ότι θα σεβαστεί τη γη που του προσφέρεται. Αυτό που πληγώνει και τρομάζει, είναι η έκταση του φαινομένου που όμως και αυτή, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, έρχεται απλώς να επικυρώσει το τέλος μιας εποχής. Μιας εποχής, η οποία στην πραγματικότητα έχει παρέλθει εδώ και αρκετές δεκαετίες και δεν έχει κανένα νόημα να τη νοσταλγούμε παθητικά. Όπως λέει και ο ποιητής, η ζωή προχωράει δίχως να κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία. Οι συνθήκες μεταβάλλονται και, αναπόφευκτα, έρχονται οι αλλαγές. Το ζητούμενο, είναι πώς εμείς οι υπεύθυνοι και ανήσυχοι πολίτες θα δράσουμε ώστε αυτές οι αλλαγές να μην είναι καταστροφικές για το περιβάλλον και, τελικά, για το ανθρώπινο είδος
(Με αφορμή το βιβλίο «Το στοίχημα της από-ανάπτυξης» του Σερζ Λατούς)
«Όταν το τελευταίο δέντρο θα έχει κοπεί, το τελευταίο ψάρι θα έχει πιαστεί, το τελευταίο ποτάμι θα έχει δηλητηριαστεί, τότε θα καταλάβουμε ότι τα χρήματα δεν τρώγονται.» (Ινδιάνοι Κρι Β.Αμερικής)
Για πολλές χιλιετηρίδες από την εμφάνιση του είδους μας στον πλανήτη γη η έννοια της ανάπτυξης ήταν άγνωστη, η πρόοδος των κοινωνιών συντελούνταν αργά, ανεπαίσθητα σχεδόν για τις καθημερινές ζωές των ανθρώπων. Οι σύγχρονες μέθοδοι επιστημονικής έρευνας που διαθέτουμε μας παρέχουν τη μέγιστη δυνατή χρονολογική ακρίβεια στα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν την ανθρωπότητα στην διαδικασία εξέλιξής της. Θα αναφερθώ εν τάχει σε μερικά από αυτά - που ασφαλώς δεν έχουν να κάνουν με ένδοξες προσωπικότητες, στρατηλάτες, πολιτικούς, κλπ., αλλά με σιωπηρές εξελίξεις στα μέσα παραγωγής της τροφής μας και όχι μόνο:
Άναμμα & συντήρηση της φωτιάς, εφεύρεση πήλινων σκευών για βράσιμο τροφής, εφεύρεση του τροχού και αργότερα τροχαλίας, πολύσπαστου, κλπ., εξόρυξη & αξιοποίηση μετάλλων, ναυσιπλοϊα, υδρόμυλος & ανεμόμυλος, εφεύρεση πυρίτιδας & πυξίδας, και τόσες άλλες. Η λεγόμενη «εποποιία του ανθρώπου» συνεχίζεται με ολοένα και πιο γοργούς ρυθμούς, το είδος μας ξεπερνάει κατά πολύ πλέον τη φυσική του γονιδιακή εξέλιξη και αναδεικνύει ως βασικό παράγοντα εξέλιξης τη μετάδοση από γενιά σε γενιά της γνώσης και της εμπειρίας. Ο homo τείνει να είναι όλο και πιο πολύ sapiens, σαλτάροντας μέσα στους αιώνες από ανακάλυψη σε ανακάλυψη, καταγράφει, προγραμματίζει, υλοποιεί, μετατρέπεται σε ένα αδηφάγο υπερδραστήριο δίποδο μυρμήγκι, κατασκευάζει δομές κρατικής οργάνωσης, υποδουλώνει και υποδουλώνεται και εν τέλει μετά το 17ο-18ο αιώνα κάνει το μεγάλο άλμα που μας φέρνει στο σήμερα: Δημιουργεί το τελειότερο μέχρι τότε οικονομικοπολιτικό σύστημα, τον καπιταλισμό. Ανοίγει κυριολεκτικά τους ασκούς του Αιόλου με τη βιομηχανική επανάσταση, για πρώτη φορά εκτινάσσεται στα ύψη η παραγωγή, η παραγωγικότητα και η εκμετάλλευση φυσικά του ανθρώπου από τον άνθρωπο, αλλά και όλων των άλλων φυσικών στοιχείων. Το ιδεολόγημα της διαρκούς απεριόριστης ανάπτυξης παίρνει σάρκα και οστά με την πλήρη καθυπόταξη της φύσης, η οποία από μητέρα όλων μετατρέπεται σε υπηρετικό προσωπικό του παντοδύναμου ανθρώπου.
Το σήμερα μας βρίσκει σε μια κατάσταση δύσκολα αναστρέψιμη ως προς τα θετικά της, αλλά κυρίως ως προς τα αρνητικά της. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στο χρόνο, δε μπορούμε να περιορίσουμε τις ανάγκες μας όπως οι παπούδες και οι γιαγιάδες μας, έχουμε πειστεί ότι πρέπει συνεχώς να αυξανόμαστε και εμείς αλλά και οι ανάγκες μας. Φτάσαμε όμως στο τέλος(;) μιας ξέφρενης διαδρομής. Και αυτό γίνεται αντιληπτό από όλο και περισσότερους ανθρώπους του πλανήτη. Η καταστροφή και η επιβάρυνση που έχουμε επιφέρει στο φυσικό περιβάλλον (φυσικούς πόρους όπως λένε και οι οικονομολόγοι) είναι σωρευτική και ανυπολόγιστη. Είμαστε κυριολεκτικά το σαράκι της γης!
*1 εκατομμύριο είδη (από τα 8 συνολικά) φυτικά & ζωικά, βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης τις ερχόμενες δεκαετίες!
*10 φορές αυξήθηκε η ρύπανση από πλαστικά από το 1980 έως σήμερα! Δεν υπάρχει θάλασσα στον πλανήτη που να μην έχουν βρεθεί πλαστικά σκουπίδια!
*10 φορές αυξήθηκε το παγκόσμιο εμπόριο από το 1970 έως σήμερα!
*Το 1/3 των ιχθυοαποθεμάτων βρίσκεται σε μη βιώσιμο επίπεδο!
*Το 70% της γεωργίας συνδέεται με την παραγωγή κρέατος!
*300-400 εκατομμύρια τόνους τοξικών αποβλήτων πετάμε κάθε χρόνο στις θάλασσες!
*Αν συνεχιστεί η άνοδος θερμοκρασίας, το 2100 σταματάει η παραγωγή οξυγόνου από το φυτοπλαγκτόν!
*Λιώνοντας οι πάγοι στη Σιβηρία απελευθερώνονται θανατηφόρα μικρόβια που ήταν στην κατάψυξη!
*Έως και 90% της διατροφικής αξίας έχει χαθεί στα φυτικά είδη εξαιτίας της γεωργικής μονοκαλλιέργειας!
*250 εκατομμύρια περιβαλλοντικοί πρόσφυγες υπολογίζονται από τον ΟΗΕ ως το 2050 λόγω της κλιματικής αλλαγής (ερημοποίηση περιοχών ισημερινού, άνοδος στάθμης θάλασσας, λιώσιμο πολικών πάγων)!
Και πολλά πολλά άλλα…. Τα προβλήματα αυτά είναι τα αποτελέσματα της εφαρμογής στην πράξη του ιδεολογήματος της «διαρκούς ανάπτυξης». Κανένα είδος στον πλανήτη δεν αναπτύσσεται επ’ άπειρον σε βάρος των υπολοίπων ειδών. Η έννοια της φυσικής-οικολογικής ισορροπίας αποκλείει εξ ορισμού κάτι τέτοιο.
Οι οικονομολόγοι στην προσπάθειά τους να μετρήσουν την πρόοδο μιας οικονομίας (και κοινωνίας) εφηύραν το λεγόμενο Ακαθάριστο Εγχώριο (ή Εθνικό) Προϊόν (ΑΕΠ). Ορίζεται σαν η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών & υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε ένα έτος. Ας μη μπούμε σε βαθειά οικονομολογικά νερά – που άλλωστε αφήνουν τους περισσότερους, και δικαίως, αδιάφορους. Ας επισημάνουμε απλά τα βασικά ελαττώματα που οι ίδιοι οι οικονομολόγοι δέχονται ότι έχει το ΑΕΠ τους ως δείκτης οικονομικής ευημερίας:
Βλέπουμε λοιπόν ότι η έμφαση των οικονομολόγων να δώσουν κύρος στις βασικές υποθέσεις της επιστήμης τους δημιούργησαν δείκτες, όπως το ΑΕΠ (και άλλοι πολλοί φυσικά, όπως παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, οικονομική αποτελεσματικότητα…..) που προσπαθούν να στριμώξουν την πραγματικότητα σε ένα στενό παπούτσι. Οι παράλληλες πραγματικότητες που κατασκευάζουν οι οικονομολόγοι βρίσκονται όλο και σε μεγαλύτερη διάσταση με τις κοινωνικές πραγματικότητες. Λες και έχουν παρωπίδες ή ακουστικά στ’ αυτιά και δεν έχουν επαφή με το τι συμβαίνει ακριβώς δίπλα τους. Με απλά ανθρώπινα λόγια θα μπορούσαμε να θέσουμε κάποια ερωτήματα – που κατά καιρούς όλοι μα όλοι οι άνθρωποι έχουμε στο μυαλό μας:
Πότε είμαστε πιο ευτυχισμένοι, όταν ευημερούμε μόνο εμείς ή όταν ευημερεί όλη η κοινότητα στην οποία ανήκουμε;
Πότε είμαστε πιο ευτυχισμένοι, όταν έχουμε περισσότερα γκάτζετς, τηλεοράσεις, αυτοκίνητα, λεφτά, δουλεύοντας τρελές ώρες ή όταν έχουμε λιγότερα από τα παραπάνω δουλεύοντας σε ανθρώπινους ρυθμούς;
Πότε είμαστε πιο ευτυχισμένοι, όταν έχουμε περισσότερα λεφτά και είμαστε ολομόναχοι ή όταν έχουμε λιγότερα λεφτά και έχουμε καλούς φίλους;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω – που είναι και αρκετά αυτονόητες για τους περισσότερους – δείχνουν και το τι πρέπει να κάνουμε από δω και πέρα για να επιβιώσουμε ως είδος. Μπορεί ο περισσότερος κόσμος να μη γνωρίζει τις ιδέες της λεγόμενης «από-ανάπτυξης» αλλά τι ς έχει ήδη μέσα στο μυαλό του σε μια θολή μορφή, ως απάντηση στην τρελή εποχή που ζούμε. Η εποχή των παππούδων μας, που ναι μεν είχε πείνα, στερήσεις, κακουχίες, αρρώστιες, κλπ. αλλά είχε πιο ανθρώπινους ρυθμούς ζωής και πιο στέρεες ανθρώπινες σχέσεις και αξίες, ανασύρεται με νοσταλγία από το συρτάρι μας, ειδικά όταν είμαστε τσακισμένοι από κόπωση και νοιώθουμε ανήμποροι να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της ζωής.
Πώς φτάσαμε τόσο γρήγορα εδώ που φτάσαμε; Πώς συμφωνήσαμε όλοι να ακολουθήσουμε ένα κυρίαρχο μοντέλο διαβίωσης γεμάτο οικονομικούς στόχους, υπερκατανάλωση, υπερχρέωση, στρες, έλλειψη ελεύθερου χρόνου; Πώς αφεθήκαμε με εμπιστοσύνη στις σειρήνες που μας έταζαν ευτυχία και με τα ίδια μας τα χέρια φτιάξαμε το χρυσό κλουβί μας; Κι απ’ την άλλη: Ωφελεί το αυτομαστίγωμα όταν είμαστε έτοιμοι να ξανακάνουμε αυτά ακριβώς που μας προκάλεσαν το πρόβλημα;
Κάποια ενδεικτικά επιστημονικά-στατιστικά στοιχεία μας δείχνουν το μέγεθος της απόκλισής μας από αυτό που ορίζουμε ως «φυσιολογικό», με απλά λόγια μας δείχνουν ότι δεν πάμε καλά:
Στη λίθινη εποχή όπου ο άνθρωπος ήταν τροφοσυλλέκτης-κυνηγός είναι ζήτημα αν εργαζόταν πάνω από 3-4 ώρες τη μέρα ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Στο μεσαίωνα, δηλ. την εποχή της δουλοπαροικίας, το 1/3 των ημερών του χρόνου ήταν θρησκευτικές κ.α. γιορτές όπου οι άνθρωποι ξεκουράζονταν!
Τα αυτοκινητικά δυστυχήματα είναι η κύρια αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες: 1.200.000 νεκροί κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο και 20-50.000.000 τραυματίες! Τα αυτοκίνητα εκπέμπουν συνολικά το 80% των αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με άλλα μέσα μετακίνησης (πλοία, αεροπλάνα, τρένα). Για τη συντήρηση του αυτοκινήτου συχνά δαπανάται έως και το 1/3 του οικογενειακού προϋπολογισμού! Η δε υποτιθέμενη ταχύτητα που μας εξασφαλίζει για μετάβαση στον προορισμό μας συχνά πέφτει στα 20 χλμ./ώρα λόγω μποτιλιαρίσματος, αφού πλέον όλοι έχουν από 1 αυτοκίνητο, πολλές οικογένειες 1 ανά μέλος! Ωστόσο, το αυτοκίνητο παραμένει στη συνείδηση των περισσότερων το τοτέμ της ευημερίας, το τοτέμ της αδιαπραγμάτευτης ατομικής ελευθερίας!
Η καταναλωτική μανία να έχουμε στο τραπέζι μας ό,τι επιθυμήσουμε οποιαδήποτε εποχή του χρόνου από οποιοδήποτε μέρος της γής, έχει εκτινάξει το οικολογικό αποτύπωμα του μέσου δυτικού ανθρώπου σε δυσθεώρητα ύψη! Αν η Κίνα και η Ινδία ακολουθήσουν τα χνάρια του μέσου αμερικάνου πολίτη σύντομα θα χρειαστούμε 10 πλανήτες για να καλύψουμε μόνο τις ακόρεστες διατροφικές μας ανάγκες! Η διεθνοποίηση της οικονομίας, με τη βοήθεια των φθαρμένων οικονομολογικών εργαλείων (βλ. θεωρία συγκριτικού πλεονεκτήματος, θεωρία ορθολογικού καταναλωτή, θεωρία οριακής χρησιμότητας, κ.α.) έχει ολοκληρώσει το τοπίο της αλόγιστης σπατάλης φυσικών πόρων, αλλά και μόλυνσης του φυσικού περιβάλλοντος. Βλέπετε, όταν κατασκευάστηκαν οι οικονομικές θεωρίες της μεγέθυνσης (18ος-19ος αιώνας), η αισιοδοξία για την παντοδυναμία του ανθρώπου και της επιστήμης, για την κυριαρχία του πάνω στη φύση, δεν έβλεπε σχεδόν καθόλου τον κίνδυνο εξάντλησης των φυσικών πόρων και αφανισμού της βιόσφαιρας από τον σοφό άνθρωπο.
Το πιο αντιφατικό μας επίτευγμα ίσως έχει να κάνει με τον τομέα της Υγείας: Έχουμε δομήσει έναν τρόπο ζωής που μας αρρωσταίνει και παράλληλα, αντί να τον αποδομήσουμε και να κάνουμε βήματα προς φυσικότερες λύσεις, επενδύουμε στην ιατρική επιστήμη & έρευνα για θαυματουργά (κερδοφόρα) φάρμακα που θα αποκαταστήσουν την υγεία μας. Σε σχέση με τα προαναφερθέντα, π.χ. αντί να ξεφορτωθούμε το αυτοκίνητο ή έστω να το χρησιμοποιούμε λιγότερο ώστε να κινούμαστε, βρίσκουμε και δεύτερη δουλειά για να έχουμε περισσότερα λεφτά και να πληρώσουμε ένα πανάκριβο γυμναστήριο ή μια πανάκριβη θεραπεία ή spa!
Αντί να κάνουμε μια πιο υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρέσκα λαχανικά & φρούτα, με λιγότερες θερμίδες και ζωικές πρωτεϊνες, καταβροχθίζουμε ό,τι μας κατέβει και παράλληλα αγοράζουμε εξειδικευμένα ιατρικά σκευάσματα για να έρθουμε στα ίσα μας. Άπειρα τα παραδείγματα του κακομαθημένου παιδιού που λέγεται «δυτικός άνθρωπος-καταναλωτής», μιας ύπαρξης πλασμένης από τις ανάγκες κερδοφορίας των μεγάλων εταιριών!...(Ίσως αυτό είναι και το ερώτημα: Οι εταιρίες υπηρετούν τις ανάγκες μας ή εμείς τις ανάγκες των εταιριών; Ρητορικόν…)
Είναι οι ιδέες της από-ανάπτυξης νέες; Όχι. Πάντα υπήρχαν φωνές, εν μέσω καλπάζοντος καπιταλισμού, από αρχές 18ου αιώνα και μετά που μιλούσαν για μια πιο ισορροπημένη κατάσταση πραγμάτων. Οι λεγόμενοι «ουτοπικοί σοσιαλιστές», αναρχικοί και καταστασιακοί, αλλά και εκπρόσωποι της κομμουνιστικής & σοσιαλιστικής παράδοσης, εξαιρετικές προσπάθειες συνεταιριστικών κινημάτων από εργάτες & αγρότες, ειδικά στη μεσογειακή Ευρώπη στα τέλη 19ου και αρχές 20ου αιώνα, φωνές διανοητών όπως οι Καστοριάδης, Θόρο, Ίλιτς, Ντιούι, Γκορζ, κ.α.
Γιατί σήμερα έρχονται στο προσκήνιο με έμφαση οι ιδέες αυτές; Ο ίδιος ο ΟΗΕ έχει καλέσει στην τελευταία του συνδιάσκεψη για το κλίμα (2018) τα κράτη-μέλη να μειώσουν ΑΜΕΣΑ στο μισό την κτηνοτροφία!!! – ως βασικότατο υπεύθυνο για έκλυση αερίων του θερμοκηπίου. Ολόκληρο το επιστημονικό επιτελείο του ΟΗΕ, οι επιστήμονες των περιβαλλοντικών οργανώσεων Greenpeace, WWF, κ.α. όλοι συμφωνούν ότι αν ως το 2030 δεν πραγματοποιηθούν οι στόχοι της συνδιάσκεψης, η κλιματική αλλαγή θα πάρει διαστάσεις ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΕΣ!!! (Ήδη έχουμε τραγικά δείγματα από πρωτοφανείς πυρκαγιές στη Σιβηρία & Αλάσκα, καθώς και απροσδόκητα γρήγορο λιώσιμο πάγων στους πόλους)
Παρουσιάζω στη συνέχεια τις βασικές θέσεις-πυλώνες της θεωρίας της Από-ανάπτυξης, που αναπτύχθηκαν αναλυτικά από τον Σερζ Λατούς στο βιβλίο του ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (2006). Θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα εξής:
Δεν είναι μυστικό πια ότι μέσα σε 2 ανθρώπινες γενιές (60 χρόνια) μετατρέψαμε τον πλανήτη μας σε μια τεράστια χωματερή. Ο μύθος της ανακύκλωσης καταρρέει μπροστά στις καραβιές πλαστικών, τοξικών & πυρηνικών αποβλήτων που οι αναπτυγμένοι εξάγουν στις χώρες του τρίτου κόσμου. Κάθε 1 δευτερόλεπτο εξάλλου αδειάζει κάπου στον κόσμο ένα ολόκληρο φορτηγό από ρούχα, αφόρετα ή μισοφθαρμένα, μη ανακυκλώσιμα! Το life-style σκοτώνει τη γη. Το 70% περίπου των παραγόμενων προϊοντων δεν είναι παρά υλικά συσκευασίας! Για να μη μιλήσουμε για τα τεχνολογικά σκουπίδια (υπολογιστές, κινητά, γκάτζετς, κλπ.) Για να μη μιλήσουμε για τα πυρηνικά σκουπίδια, τα ληγμένα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας που από μόνα τους συνιστούν ένα πυρηνικό «ατύχημα» διαρκείας. Η παραπάνω σειρά (με bold γράμματα) και σε καταληκτικό στάδιο η καύση σε εργοστάσια τελευταίας τεχνολογίας των όποιων υπολειμμάτων είναι η μόνη λύση για τα παραγόμενα σκουπίδια. Ας θυμόμαστε ότι είμαστε το μόνο ον πάνω στη γη που παράγει σκουπίδια. Η μείωση παραγωγής-κατανάλωσης είναι ένα σίγουρο προαπαιτούμενο.
Εκτός από την υπερ-παραγωγή και υπερ-κατανάλωση το μοντέλο διαβίωσης επιβάλλει τη διαρκή αύξηση των μεταφορών & μετακινήσεων πάνω στη γη με αποτέλεσμα περεταίρω αύξηση του οικολογικού αποτυπώματος. Η παγκοσμιοποίηση έφερε φτηνά προϊόντα και στο τελευταίο νοικοκυριό των δυτικών χωρών καταστρέφοντας τα εργατικά νοικοκυριά των φτωχών «τριτοκοσμικών» χωρών (φτώχεια, υπερ-εκμετάλλευση, παιδική εργασία & πορνεία), λεηλατώντας το φυσικό περιβάλλον (δάση, ορυκτός πλούτος, κάθε είδους πρώτες ύλες για τη βιομηχανία), υποδουλώνοντας όλο το ζωικό & φυτικό βασίλειο και μετατρέποντάς το σε χρηστικές αξίες για τον αφέντη (west) homo sapiens. Είναι επιτακτική η ανάγκη της τοπικοποίησης ξανά των οικονομιών, της παραγωγής & της κατανάλωσης, ώστε να μειωθούν οι μεταφορές εμπορευμάτων & ανθρώπων.
Τα 3 παραπάνω στοιχεία είναι προϋποθέσεις αλλά και αποτελέσματα της εφαρμογής στην πράξη των προηγούμενων βασικών μέτρων για από-ανάπτυξη. Δεν θα επεκταθώ ιδιαίτερα σε αυτά, είναι ίσως πιο αυτονόητα από τα προηγούμενα.
Αποτελούν όλα τα παραπάνω μια ρεαλιστική πρόταση; Ένας τέτοιος κόσμος είναι εφικτός; Ένας τέτοιος κόσμος αντίκειται στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων ή μήπως αντίκειται και στην ανθρώπινη φύση; Ένας τέτοιος κόσμος είναι άραγε ένας άπιαστος παράδεισος που ανήκει μόνο στην ονειρική σφαίρα;
Είναι ο καπιταλισμός και το ιδεολόγημα της ανάπτυξης ο μόνος δρόμος που αναπόφευκτα έχει απομείνει στην ανθρωπότητα να βαδίσει;
Η απάντηση είναι προφανής για τον γράφοντα μιας και καταπιάστηκε με ένα τέτοιο ζήτημα.
Αργά ή γρήγορα, πριν καταστραφεί ο κόσμος μας από τις ασθένειες του καπιταλισμού ή μετά την καταστροφή του, ο παραπάνω στοιχειωδώς περιγραφόμενος δρόμος της από-ανάπτυξης θα είναι και ο μόνος δρόμος.
Επειδή Οικονομία χωρίς Οικολογία δεν υφίσταται.
Επειδή Άνθρωπος και Φύση είναι Ένα.
Επειδή τελικά …. «Θάλασσα λανθασμένη δε γίνεται» (ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ του Οδυσσέα Ελύτη)
Θεοδόσης Βρανάς, καθηγητής οικονομικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Διαβάστε επίσης:
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – Κάρλος Τάιμπο
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΑΠΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – Γ.Κολέμπας, Γ.Μπίλλας
SAPIENS – Γιουβάλ Χαράρι
Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΜΠΗ - Φρίτγιοφ Κάπρα
ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΧΙΜΑΙΡΑ – Κώστας Βεργόπουλος
Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ – Τζωρτζ Σόρος
ΣΟΚ ΚΑΙ ΔΕΟΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Δ.Ν.Τ. – Ναόμι Κλάιν
Ο ΑΤΛΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ – Monde Diplomatique (2008)
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΤΡΕΛΟΚΟΜΕΙΟΥ – Κρις Χάρμαν
ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ – Ρόμπερτ Χάιλμπρόνερ
ΖΗΣΕ ΑΓΡΙΑ ΚΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ! – Γιούτα Ντίτφουρτ
Η ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ – Λάιαλ Γουάτσον
ΑΧΥΡΕΝΙΑ ΣΚΥΛΙΑ – Τζων Γκρέι
Με προφανή κίνδυνο να χαρακτηριστούμε ελιτιστές, δεν μπορούμε να μην αντιλαμβανόμαστε και να υποκρύπτουμε τη διαπίστωση πως η κοινωνία μας βρίσκεται σε βαθιά ύπνωση. Ένα από τα πολλά περιστατικά που αποδεικνύει του λόγου το αληθές, είναι οι μηδενικές στην πράξη αντιδράσεις που παρατηρούνται σχετικά με την προγραμματισμένη έρευνα για υδρογονάνθρακες που θα διεξαχθεί σε ένα τεράστιο τόξο που εκτείνεται κατά μήκος ολόκληρης της Δυτικής Ελλάδας – που ξεκινάει από την Κέρκυρα και καταλήγει στην Κρήτη
Και όλα αυτά τη στιγμή που η χρήση των ορυκτών καυσίμων έχει αποδεδειγμένα τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος και ενοχοποιείται για την υπερθέρμανση του πλανήτη, θέτοντας σε κίνδυνο τη συνέχιση της ζωής όλων των ειδών, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Και μάλιστα σε μία χώρα που αφενός στηρίζει την οικονομία της στον τουρισμό και αφετέρου – λόγω των ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών – έχει όλα τα εφόδια να προχωρήσει σε μια ανάπτυξη των ήπιων μορφών ενέργειας. Γιατί, προφανώς, εάν θέλουμε να απελευθερωθούμε από την εξάρτηση των καυσίμων, δε μας μένει άλλος δρόμος από τις ήπιες μορφές ενέργειας.
Επειδή πολλοί από όσους κάνουν ανακύκλωση, δεν είναι σίγουροι για το ποια υλικά ανακτυκλώνονται και ποια όχι, αντιγράψαμε αυτό το χρήσιμο άρθρο από την Huffpost και το αναδημοσιεύουμε
Αν και πάρα πολλοί από μας ανακυκλώνουμε σε καθημερινή βάση, εντούτοις ακολουθούμε λάθος βήματα, με αποτέλεσμα να πηγαίνει χαμένη η όλη προσπάθεια.
Υπάρχουν υλικά, τα οποία ναι μεν προέρχονται από ανακυκλώσιμα υλικά, αλλά δεν ανακυκλώνονται και πρέπει να τα τοποθετούμε στους συμβατικούς κάδους σκουπιδιών. Να επισημάνουμε πως λόγω ελλιπούς ενημέρωσης, τα τοποθετούμε στους μπλε κάδους, με αποτέλεσμα να κάνουμε κακό στο περιβάλλον.
Οπως το να πετάμε λερωμένες συσκευασίες ή σπασμένα γυαλιά , λάθη, που στην ουσία εμποδίζουν, την όλη διαδικασία.
Η χώρα μας δυστυχώς δεν δείχνει και το καλύτερο της πρόσωπο όταν έχει να κάνει με το θέμα της ανακύκλωσης. Σύμφωνα με την έρευνα της Infobank Helestat (euractiv), μπορεί να έχουμε βελτιωθεί σαν χώρα τα τελευταία χρόνια στον συγκεκριμένο τομέα, παρ′ όλα αυτά, είμαστε ακόμα σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με τις άλλες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Βρισκόμαστε δηλαδή στην 22η θέση ανάμεσα στις 28 χώρες. Για να γίνουμε πιο κατανοητοί, η Ελλάδα ανακυκλώνει το 16% των απορριμάτων της, όταν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχουν επιδόσεις της τάξης του 70%. Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο σοβαρό αν αναλογιστεί κανείς πως η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης κάνει λόγο για το 50% των οικιακών απορριμάτων έως το 2020.
Κάποιες απλές αλλά σημαντικές διευκρινήσεις:
A. Οι λερωμένες συσκευασίες δεν ανακυκλώνονται ενώ δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στην διαδικασία διαχωρισμού των υπόλοιπων ανακυκλώσιμων υλικών.
Οι συσκευασίες που περιέχουν υπολείμματα από φαγητό, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται από τα ταχυφαγεία, με πιο κλασικό παράδειγμα τα κουτιά πίτσας, αν δεν μπορούν να καθαριστούν πλήρως, τότε πρέπει να επιλέγουμε τους κανονικούς κάδους απορριμάτων.
Οι συσκευασίες πρέπει να ρίχνονται στην ανακύκλωση άδειες και καθαρές. Μπορούμε, για παράδειγμα, να σκουπίσουμε ένα κεσεδάκι γιαουρτιού ή να το ξεπλύνουμε με λίγο νερό. Αυτό ισχύει και για τις συσκευασίες τετραπάκ.
B. Τα σπασμένα γυαλιά δεν ανακυκλώνονται
Μπορεί το γυαλί σαν υλικό να είναι ανακυκλώσιμο και να έχει θέση στον γνωστό σε όλους μας μπλέ κάδο, θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως ο διαχωρισμός όλων των υλικών γίνεται από ανθρώπους. Συνεπώς η ρίψη σπασμένων γυαλιών στους κάδους δεν βοηθάει, αντιθέτως αποτελεί σοβαρό κίνδυνο τραυματισμού για τους εργαζόμενους.
Γ. Μικρά κομμάτια χαρτιού
Τα μικρά χαρτάκια δυσχεραίνουν το έργο της διαλογής και συνήθως καταλήγουν στις χωματερές. Γι’ αυτό, καλό είναι να μη σκίζουμε τα χαρτιά πριν τα ρίξουμε στον κάδο, απλώς τα τσακίζουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το βρεγμένο χαρτί όπως και το λερωμένο - λαδωμένο ΔΕΝ έχουν θέση στους μπλέ κάδους, καθώς όχι μόνο δεν ανακυκλώνονται, αλλά αχρηστεύουν και τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά. Επίσης, χαρτί που έχει βραχεί ακόμη και αν στεγνώσει δεν ανακυκλώνεται.
Δ. Συσκευασίες
Η συσκευασία που τυλίγουν τα τυριά, τα αλλαντικά και το κρέας στα σουπερμάρκετ και η οποία αποτελείται, από δύο υλικά, (χαρτί, ζελατίνη) ανακυκλώνεται, αλλά θα πρέπει να διαχωρίσουμε τα δύο αυτά υλικά, πριν τα ρίξουμε στον μπλε κάδο. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως, η συσκευασία φελιζόλ που χρησιμοποιείται στα κρέατα, ΔΕΝ ανακυκλώνεται, καθώς είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο. Τέλος, καλό είναι να συμπιέζουμε, να τσακίζουμε και να διπλώνουμε όσες συσκευασίες μπορούμε.
Ε. CD / DVD / Βιντεοκασέτες
Στους μπλε κάδους πετάμε μόνο τις θήκες των CD και DVD. Δυστυχώς, τα ίδια τα CD και τα DVD δεν ανακυκλώνονται προς το παρόν στην Ελλάδα. Παρότι κατασκευάζονται κατά κύριο λόγο από αλουμίνιο, τα ψηφιακά δισκάκια ή οι παλιές μας βιντεοκασέτες περιέχουν πολλές προσμείξεις, καθιστώντας αδύνατη την ανακύκλωση τους.
ΣΤ. Πλαστικά
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως ναι μεν τα περισσότερα από τα πλαστικά ανακυκλώνονται, εντούτοις υπάρχουν κάποια που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση και ΔΕΝ έχουν θέση στους μπλέ κάδους. Αυτά είναι: καλαμάκια, μαχαιροπίρουνα, σακούλες βιοδιασπώμενες ή φωτοδιασπώμενες (έχουν ημερομηνία λήξης και θρυμματίζονται), πιστωτικές κάρτες, στικάκια μνήμης - usb, κάρτες sim, πλαστικά έπιπλα.
Να μην ξεχνάμε να ξεβιδώνουμε τα καπάκια καθώς οι περισσότεροι φορείς δεν τα δέχονται. Για αυτό πρέπει να πετάμε τα πλαστικά μπουκάλια χωριστά στους κάδους ανακύκλωσης.
Οσο για τις κρεμάστρες από σύρμα, πριν οδηγηθούν στους κάδους απορριμάτων, αφαιρούμε το πλαστικό κάλυμμα.
Ζ. Αφρολέξ
Το αφρολέξ, το οποίο είναι παράγωγο του πετρελαίου και ιδιαίτερα εύφλεκτο, ΔΕΝ έχει θέση στους μπλέ κάδους, καθώς θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο για τα περισσότερα κέντρα ανακύκλωσης.
Η. Κεραμικά
Τα κεραμικά ΔΕΝ ανακυκλώνονται.
Θ. Όχι δεμένες σακούλες
Θα πρέπει να θυμόμαστε να ρίχνουμε τις συσκευασίες στον μπλε κάδο «χύμα» και όχι μέσα σε δεμένες σακούλες. Αδειάζουμε λοιπόν το περιεχόμενο και τις πλαστικές και χάρτινες σακούλες που χρησιμοποιήσαμε για την συλλογή των αντικειμένων, μπορούμε, επίσης, να τις ρίχνουμε στον κάδο μετά τη χρήση τους.
Ι. Ηλεκτρικές Συσκευές
Τις μικρές ηλεκτρικές συσκευές μπορούμε να τις ανακυκλώσουμε στα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών, σε σούπερ μάρκετ και σε συμβεβλημένα δημοτικά σημεία. Σε αρκετές περιπτώσει τα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών προσφέρουν εξαιρετικές προσφορές σε περίπτωση που τους επιστρέψουμε μία παλιά μας συσκευή.
ΙΑ. Μπαταρίες
Τις μπαταρίες που χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση ΔΕΝ πρέπει να τις πετάμε ούτε στους συμβατικούς κάδους, ούτε στους μπλέ κάδους. Οι άδειες μπαταρίες συλλέγονται και διαχειρίζονται ξεχωριστά. Υπάρχουν οι κάδοι με την επωνυμία ΑΦΗΣ, τους οποίους βρίσκουμε σε δήμους, καταστήματα, σούπερ μάρκετ, σχολεία, δημόσιους φορείς, ξενοδοχεία, κατασκηνώσεις. Στους συγκεκριμένους κάδους τοποθετούμε όλες τις μπαταρίες μίας χρήσης ή και τις επεναφορτιζόμενες αρκεί να μην ξεπερνούν σε βάρος τα 1.500 γραμμάρια. Δεν έχει σημασία αν προέρχονται από κινητά. υπολογιστές, κάμερες. Αν τύχει και είναι ενσωματωμένες με το προϊόν, τότε ΔΕΝ κάνουμε χρήση του κάδου της ΑΦΗΣ.
ΙΒ. Μαύρο πλαστικό
Το μαύρο πλαστικό, αυτό που χρησιμοποιείται από τα ταχυφαγεία εν είδη σκεύους, όπως και από τα σούπερ μάρκετ ΔΕΝ ανακυκλώνεται και ΔΕΝ πρέπει να ανακατεύεται με τα άλλα ανακυκλώσιμα υλικά.
Τέσσερα πράγματα που πρέπει να θυμόμαστε:
“Η περίπτωση του Γραμματικού είναι αποκαλυπτική. Αποκαλύπτει μια αλήθεια. Ότι το σημερινό σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων παράγει σκάνδαλα. Όπως αυτό της χωροθέτησης του ΧΥΤΑ Γραμματικού πάνω σε ρέμα” Ρένα Δούρου, από τα παλιά, από τα ξεχασμένα
Ερώτηση με θέμα «Απαράδεκτη η απόπειρα λειτουργίας του ΧΥΤΑ Γραμματικού» κατέθεσαν προς τους υπουργούς Εσωτερικών Περιβάλλοντος και Ενέργειας οι βουλευτές του ΚΚΕ Θανάσης Παφίλης, Γιάννης Γκιόκας, Λιάνα Κανέλλη και Χρήστος Κατσώτης.
Το πλήρες κείμενο της Ερώτησης έχει ως εξής:
«Σε συνέχεια των επαναλαμβανόμενων βροχοπτώσεων, μεταξύ άλλων και στην ΒΑ Αττική, παίρνοντας υπόψη και το απαράδεκτο γεγονός της μεταφοράς για ένα διάστημα απορριμμάτων στο ΧΥΤ"Υ" Γραμματικού, επανερχόμαστε για πολλοστή φορά στο ζήτημα της προφανούς ακαταλληλότητας του χώρου, ως χώρου διάθεσης αποβλήτων/υπολειμμάτων. Ήδη μια μεγάλη ποσότητα ρυπασμένων βροχοστραγγισμάτων έχει παραχθεί, μέρος των οποίων, αυτά που πλεονάζουν της χωρητικότητας της δεξαμενής αποθήκευσης, εύλογο είναι να καταλήγουν μέσω του εφαπτόμενου ρέματος στην παραλία στο Σέσι και να ρυπαίνουν, συγχρόνως, κατά τη διαδρομή τους τον υδροφόρο ορίζοντα. Το φαινόμενο είναι προφανές ότι επιδεινώνεται και από το γεγονός πως σε συνθήκες στασιμότητας του έργου δεν διασφαλίζονται οι συνθήκες επαρκούς επεξεργασίας και όσων ακόμη στραγγισμάτων υποβάλλονται σε επεξεργασία.
Επισημαίνουμε δε και το γεγονός ότι τα διατεθέντα απορρίμματα - υπολείμματα του ΚΔΑΥ Κορωπίου όπως έγινε γνωστό - προσομοιάζουν, όπως και των άλλων ΚΔΑΥ της Αττικής, περισσότερο με σύμμεικτα λόγω του υψηλού ποσοστού ξένων προσμίξεων που περιέχουν, σχεδόν το 50% της τροφοδοσίας των ΚΔΑΥ. Συνεπώς καμία σχέση δεν έχουν, ως προς τη σύσταση και την ποιότητά τους, με τα υπολείμματα της οψέποτε μονάδας βιοξήρανσης (πολύ λιγότερα και με μεγαλύτερο ποσοστό αδρανών), για τα οποία είχε αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά ο ΧΥΤ"Υ", κατά παράβαση, πάντως, πλήθος περιβαλλοντικών όρων και προϋποθέσεων.
Παραβιάστηκε, ακόμη, και ο απαγορευτικός όρος, που έθεσε το ΣτΕ όταν είχε αποφανθεί υπέρ της συνέχισης του έργου (παρακάμπτοντας την αρνητική γνωμοδότηση της αρμόδιας Ειδικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος - ΕΥΠΕ), σύμφωνα με τον οποίο ο ΧΥΤ"Υ" Γραμματικού οφείλει να δέχεται, αποκλειστικά και μόνο, τα υπολείμματα της οικείας μονάδας βιοξήρανσης. Απαράδεκτη, έτσι κι αλλιώς, αφού στόχος της ήταν να προετοιμάζει για καύση μια εισερχόμενη ποσότητα απορριμμάτων 127.500 τον/έτος.
Μα οι παρανομίες δεν σταματούν εδώ:
Όπως είναι γνωστό με την ΚΥΑ 50743/2017 (ΦΕΚ 4432 Β’/15.12.17) μια θαλάσσια περιοχή του Νότιου Ευβοϊκού έκτασης 521.630 στρ. περιλήφθηκε στο δίκτυο των περιοχών Νατούρα 2000 ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας - ΖΕΠ (Κωδ. GR2420016, α/α 236). Ο συνυπογράφων την ΚΥΑ αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, περιφρουρώντας για λογαριασμό της κυβέρνησης μέχρις εσχάτων την καταστροφική για το περιβάλλον χωροθέτηση του ΧΥΤ"Υ", φρόντισε να σταματήσει το βορειοδυτικό όριο της ενταχθείσας περιοχής λίγα μέτρα πριν την εκβολή στη θάλασσα του ρέματος που διατρέχει το χώρο. Ενώ μέχρι εκεί το όριο ταυτιζόταν με την ΒΑ ακτογραμμή της Αττικής, επίμαχο σημείο το όριο αποφεύγει την εκβολή με μια ξαφνική κυκλική καμπύλη "που βγάζει μάτι"!
Πρόκειται για μια κίνηση απελπισίας, που αποκαλύπτει άλλη μια φορά το πώς εννοούν και εφαρμόζουν ο ΣΥΡΙΖΑ και οι "οικολόγοι" πολιτικοί του σύμμαχοι τις θεωρίες τους περί προστασίας περιβάλλοντος. Σε κάθε όμως περίπτωση, η εμφανής αυτή λαθροχειρία καθόλου δεν τους απαλλάσσει και από αυτές ακόμη τις ελάχιστες, γενικόλογες και εντέλει υποκριτικές προβλέψεις της ευρωενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας. Όπως πχ την υποχρέωση των κρατών-μελών "να αποφύγουν στις ζώνες προστασίας … τη ρύπανση ή τη φθορά των οικοτόπων, καθώς και τις επιζήμιες για τα πτηνά διαταράξεις … επίσης να αποφύγουν τη ρύπανση ή τη φθορά των οικοτόπων και έξω από τις ζώνες προστασίας" (άρθ. 4, παρ.4 Οδηγ.79/409/ΕΟΚ).
Αυτό που αποκαλύπτεται από τα παραπάνω είναι ότι η κυβέρνηση, υποχρεωμένη από τα πράγματα να αναγνωρίσει τη σπουδαία οικολογική σημασία του Ν. Ευβοϊκού, δυναμιτίζει ταυτόχρονα στην πράξη κάθε έννοια προστασίας ενός σημαντικού μέρους του. Όλοι φυσικά γνωρίζουν ότι τα στραγγίσματα του ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, αυξημένα κατά περιόδους λόγω και κλιματικής αλλαγής, όταν εκβάλουν στη θάλασσα μέσω του ρέματος που τον διατρέχει, θα διαχυθούν και στην "προστατευόμενη" κατά τα άλλα, πλην παρακείμενη, Ζώνη Ειδικής Προστασίας ωθούμενα και από τα θαλάσσια ρεύματα. Με την παραλία στο Σέσι, χώρο θερινής αναψυχής των λαϊκών στρωμάτων και σημαντικό θαλάσσιο οικότοπο, να αποτελεί ένα από τα άμεσα θύματα.
Όσο για τα οικονομικά στοιχεία υλοποίησης του έργου, αποκαλύπτουν το διπλά "αμαρτωλό", αντιλαϊκό χαρακτήρα του. Πρόκειται για ένα ΧΥΤ"Υ" πραγματικού κόστους 35 εκ. ευρώ περίπου, που θα δέχεται κατά μέγιστο 23.255 τον/έτος "υπολειμμάτων". Για το σύνολο των ΧΥΤΥ (μαζί και του Γραμματικού) το ΠΕΣΔΑ προβλέπει δαπάνη 50 εκ. ευρώ για ποσότητα υπολειμμάτων 414.090 τον/έτος. Δηλαδή για τον ΧΥΤ"Υ" Γραμματικού, που θα δέχεται μόνο το 5,6% της συνολικής ποσότητας των υπολειμμάτων θα ξοδευτεί (μαζί με την τελική αποπληρωμή του έργου) το 70% της συνολικής δαπάνης για όλους μαζί τους ΧΥΤΥ (!!!).
Στην επίδοση αυτή, πέρα από την προφανή αναξιοπιστία του ΠΕΣΔΑ, συνέβαλε, μεταξύ άλλων, και το γεγονός ότι η αρχική σύμβαση είχε εκτιναχθεί ήδη το 2018 από τα 19 εκατ. ευρώ στα 33,34 εκατ. ευρώ, με τις αναθεωρήσεις να εκτινάσσονται εν μέσω κρίσης στα 5,1 εκατ. ευρώ, δηλ. 30 φορές υψηλότερη από αυτήν της αρχικής σύμβασης (0,17 εκατ.). Και αυτό σε μια περίοδο (2005 ως και 2017), όπου ο ''γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή'' αυξήθηκε κατά 22%! Δηλαδή, η αναθεώρηση τιμών "έτρεξε" με ρυθμό 136 φορές ταχύτερο από αυτόν του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή! Ζήτημα το οποίο και άλλη φορά βουλευτές του ΚΚΕ έφεραν στη Βουλή με Ερώτηση αλλά απάντηση δεν έλαβαν.
Και όλα αυτά, για ένα ΧΥΤ"Υ" που προκειμένου να λειτουργήσει, σύμφωνα πάντα με το ΠΕΣΔΑ, θα πρέπει πρώτα να λειτουργήσει η οικεία μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων αποβλήτων (ΜΕΑ), της οποίας ακόμη και ο χρόνος δημοπράτησής της δεν έχει προσδιοριστεί, στο περίπου έστω. Μέχρι τότε θα παραμένει χρόνια εκτεθειμένος, σύμφωνα πάντα με το ΠΕΣΔΑ, στις καιρικές συνθήκες φθοροποιές για τις υποδομές του. Που σημαίνει ότι κυβέρνηση και περιφερειακή αρχή σπαταλούν δεκάδες εκατομμύρια, που τα στερούν από έργα που έχει άμεση ανάγκη η λαϊκή οικογένεια, για να τροφοδοτήσουν τα κέρδη της κοινοπραξίας των επιχειρηματικών ομίλων του υπόψη έργου.
Ταυτόχρονα ο έτοιμος πλέον ΧΥΤΑ αποτελεί και ένα πολύτιμο για την κυβέρνηση απόθεμα χώρου, καταστροφικό για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των λαϊκών στρωμάτων της περιοχής, σε περίπτωση που η "βόμβα" του ΧΥΤΑ Φυλής "σκάσει" στα δικά της χέρια, νωρίτερα απ’ ό,τι σχεδίαζε.
Με όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνεται άλλη μια φορά ότι η περίπτωση του ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ Γραμματικού αποτελεί ένα εμβληματικό παράδειγμα υπέρ της διαπίστωσης ότι αποκλειστικό κριτήριο για το σχεδιασμό των μεγάλων έργων από το κράτος της αστικής τάξης είναι τα κέρδη του κεφαλαίου ενώ η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής μένει μονίμως "στα αζήτητα".
Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις, σκέψεις και εκτιμήσεις ΕΡΩΤΩΝΤΑΙ οι κ. υπουργοί:
Εάν προτίθεται η κυβέρνηση να ενεργήσει για την άμεση απομάκρυνση των απορριμμάτων που έχουν αποτεθεί στο ΧΥΤΑ, με προοπτική να αξιοποιηθούν οι υποδομές του και οι δρόμοι πρόσβασης σ’ αυτόν για χρήσεις πολιτισμού, αθλητισμού και αναψυχής των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.
Εάν θεωρεί ότι συνάδει με τις απαιτήσεις προστασίας της ΖΕΠ Ν. Ευβοϊκού η λειτουργία του ΧΥΤ"Υ" Γραμματικού με το διερχόμενο από αυτόν ρέμα να εκβάλλει δίπλα στο όριο της ΖΕΠ.
Εάν θεωρεί αποδεκτές τις προαναφερθείσες υπερβάσεις του έργου, μεταξύ των οποίων και το θηριώδες ύψος των αναθεωρήσεων εν μέσω κρίσης;».
«Φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς καὶ δῶρα φέροντας»
Πάντα οι Δαναοί θα φέρνουν δώρα και πάντα οι Τρώες θα ξεγελιούνται. Άλλωστε η μεγάλη μάζα, αυτή η εκκωφαντικά σιωπηρή πλειοψηφία έχει αποδείξει ότι δε χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να ελεγχθεί και να χειραγωγηθεί. Το παιχνίδι είναι παλιό και δοκιμασμένο. Θα εμφανιστεί ο μεγάλος «ευεργέτης», θα εξαγοράσει και θα χειραγωγήσει συνειδήσεις και θα μπορέσει να κάνει ήσυχα τη δουλειά του.
Τα “Ελληνικά Πετρέλαια”, λοιπόν, άρχισαν να μοιράζουν δώρα στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη. Πατώντας πάνω σε πραγματικά προβλήματα που οφείλονται στην ανυπαρξία του κράτους και την αδυναμία του να στηρίξει τις δομές του, η εταιρεία βρήκε την ευκαιρία να παραστήσει τον ευεργέτη. Θέλοντας να προλειάνει το έδαφος, να αμβλύνει τις αντιδράσεις και να εξαγοράσει συνειδήσεις ενόψει της έναρξης των εξορύξεων στο Ιόνιο, εμφανίζεται ως μεγάλος χορηγός μοιράζοντας πετρέλαιο στα σχολεία και ιατρικό εξοπλισμό στα Κέντρα Υγείας των δύο νησιών.
Στην τελετή δωρεάς παρίστανται, ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, οι τοπικοί άρχοντες. Φωτογραφίζονται, αποκτούν τα χρήσιμα λεπτά διασημότητας και δεν παραλείπουν να ευχαριστήσουν τη φιλεύσπλαχνη εταιρεία : «Σ’ ευχαριστούμε, ω εταιρεία, που ανιδιοτελώς και ανυστερόβουλα ευεργετείς τα νησιά μας»
“Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό”, έλεγε μια παλιά παροιμία. Παραφράζοντάς την και προσαρμόζοντάς την στη σημερινή εποχή, θα μπορούσαμε να πούμε “Κάνε το καλό και κάνε μια εξόρυξη»
Το λανθασμένα και υποτιμητικά αποκαλούμενο ρέμα του Βαλανάρη είναι ένα από τα τελευταία Αττικά ποτάμια που υπάρχουν κοντά στην Αθήνα και εξακολουθεί να αντέχει, παρά τις τεράστιες επεμβάσεις που έχει υποστεί το περιβάλλον γύρω του. Το ποτάμι ξεκινάει από τα υψώματα της Μαυρηνόρας στη νότια Πεντέλη, κινείται αρχικά νότια και στη συνέχεια φεύγει ανατολικά όπου δημιουργεί το ρέμα της Ραφήνας σε μια διαδρομή 16 περίπου χιλιομέτρων. Το ποτάμι έχει νερό όλο το χρόνο και στο μέσο της διαδρομής του, στο ύψος του Ντράφι, δημιουργεί έναν καταρράκτη ύψους 6 μέτρων. Η σταθερή του ροή είναι αυτή που καθιστά τον Βαλανάρη αληθινό και πανέμορφο ποταμό
Το ποτάμι του Βαλανάρη διέρχεται ανάμεσα από τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς του Ντραφίου, του Άγιου Σπυρίδωνα και της Διώνης, κάτι που το καθιστά εμπόδιο στην ανάπτυξη και άλλων, καταστροφικών για το περιβάλλον, οικοδομικών σχεδιασμών. Ως εκ τούτου, παρά το καθεστώς προστασίας και την ανακήρυξή του ως "ρέμα ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας", το ποτάμι αυτό βρίσκεται διαρκώς υπό απειλή.
Συναντήσαμε το ποτάμι στο ύψος του πρώτου περιπτέρου στο Ντράφι. Με αδιάβροχες μπότες ή με σανδάλια και σορτσάκια, περπατήσαμε σχεδόν μέσα στο νερό, διανύοντας δύο περίπου χιλιόμετρα, μέσα από ένα μικρό και πανέμορφο φαράγγι, μέχρι να συναντήσουμε τον καταρράκτη
Η διαδρομή έγινε στα τέλη Μαΐου και το ποτάμι είχε αρκετό νερό, όπως μπορούμε να δούμε. Στο τέλος, φτάσαμε στον καταρράκτη όπου απολαύσαμε τα κρύα και ορμητικά νερά του.
Καταπατητές. Όνομα βαρύ σαν την ιστορία του τόπου μας. Άλλοι με χρυσόβουλα, άλλοι με την «αξία» τους. Σε αυτούς αναφέρεται το «Κτηματολόγιον», ένα επιθεωρησιακό τραγούδι σε σύνθεση του Άγγελου Μαρτίνου. Ερμηνεύει ο Πέτρος Κυριακός και φωνογραφήθηκε το 1931. Τα ονόματα που αναφέρονται είναι ονόματα καταπατητών της εποχής
«Το κάθε ελληνικό γρασίδι ανήκει στον Ιασονίδη
όλα με γεια του, με χαρά του, να ζήσει λίγο μ’ ευμάρεια
τα έχει από τον μπαμπά του σαν ήταν στην Καισάρεια
και το Θησείο, αδερφάκια με το ναό και τα πευκάκια
του Τσεριμώκου είναι τα σέα για να το κάνει βουστάσιο
το ’χε νοικιάσει απ’ το Θησέα πριν το ενοικιοστάσιο
ως και του Στρέφη το νταμάρι μωρέ μυστήρια πράματα
που είν’ της Αθήνας το καμάρι,
ε, λοιπόν είναι του Εμμανουηλίδη και το ’χει ήδη η κλίκα του
την εποχή το πήρε εκείνη από τη Φρύνη για προίκα του
και τα μνημεία μας τα αρχαία με την Ακρόπολη παρέα
τα έχει ντιπ καταδικά του ρε, ο Αρτζόγλου ο μερακλής
τα ’χε γραμμένα στο όνομά του ο μακαρίτης ο Περικλής»
Μπορούμε να ακούσουμε το τραγούδι εδώ
Τον Οκτώβριο του 2008 ο Λόρδος Ron Oxburg, πρώην πρόεδρος της εταιρείας πετρελαιοειδών Shell, προέβη σε μια ωμή δήλωση-διαπίστωση που στοιχειώνει τον κόσμο του 21ου αιώνα. «Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι δεν πρόκειται να ανακαλύψουμε καμία σημαντική ποσότητα φθηνού πετρελαίου. Οποιαδήποτε νέα ποσότητα πετρελαίου θα είναι σημαντικά ακριβή».
Το φάντασμα της έλλειψης φθηνού και άφθονου πετρελαίου πλανάται πλέον πάνω από την σύγχρονη δυτική βιομηχανική κοινωνία. Κάτι που στη διάρκεια του 20ου αιώνα αποτελούσε βεβαιότητα, ότι δηλαδή το πετρέλαιο θα είναι παντοτινά ρέον και φθηνό, στις μέρες μας κλονίζεται συθέμελα σκορπίζοντας ρίγη τρόμου από τους απλούς κατόχους ενός μικρού αστικού αυτοκινήτου μέχρι τους παγκόσμιους ενεργειακούς κολοσσούς. Στη διάρκεια του «αιώνα των άκρων» η δυτική κοινωνία, ως επί το πλείστον, εθίστηκε τόσο πολύ στη χρήση του πετρελαίου που πλέον να θεωρείται αδύνατη στο φαντασιακό του δυτικού ανθρώπου η πρόοδος χωρίς το «μαύρο χρυσό». Μάλιστα και οι αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, θέλοντας να ακολουθήσουν τα σίγουρα χνάρια της δυτικής αναπτυξιακής πορείας στηρίζονται όλο και περισσότερο ενεργειακά σε ένα καύσιμο που τείνει στο…μηδέν! Όχι μόνο η παραγωγή ενέργειας αλλά και ένα αμέτρητο πλήθος ανέσεων και προϊόντων που ανέβασαν το δυτικό βιοτικό επίπεδο σε δυσθεώρητα ύψη εν συγκρίσει με τον υπόλοιπο κόσμο, σχετίζονται με την εκμετάλλευση των ιδιοτήτων αυτού του θαυματουργού μαύρου υγρού που η δημιουργία του χάνεται στα βάθη εκατομμυρίων ετών γεωλογικής δραστηριότητας. Τα πλαστικά που κατακλύζουν την καθημερινότητα μας, τα φυτοφάρμακα που εκτόξευσαν την αγροτική παραγωγή, τα αντιβιοτικά και βέβαια η αυτοκίνηση αποτελούν δημιουργήματα της χημείας του πετρελαίου. Μια χημεία που μας πήρε από το χεράκι ως δυτική κοινωνία και μας απάλλαξε από χιλιάδων ετών δυσκολίες, δημιουργώντας όμως παράλληλα και μια γκάμα νέων πρωτόγνωρων για το είδος μας προβλημάτων
Χάρτης των πετρελαιοπαραγωγών χωρών
Στα 1956 ένας γεωφυσικός που εργαζόταν για λογαριασμό της Shell ονόματι Κινγκ Χιούμπερτ, προέβη σε μια αξιοπρόσεκτη παρατήρηση που η πλειοψηφία του κόσμου του πετρελαίου αρχικά χλεύασε. Ο Χιούμπερτ παρατήρησε την πορεία εκμετάλλευσης ενός τυχαίου κοιτάσματος και κατέληξε πως σταδιακά η παραγωγή του μειώνεται από την άντληση και τις πιέσεις της αγοράς. Έτσι κάθε κοίτασμα ακολουθεί μια ανοδική πορεία αυξανόμενης παραγωγής αλλά από ένα σημείο και μετά η παραγωγή του μειώνεται μέχρι να εξαντληθεί πλήρως. Η θεωρία του περί κορύφωσης της παραγωγής (Peak oil theory) προέβλεπε ότι μεταξύ 1965 και 1970 η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα κορυφωνόταν για να ακολουθήσει μετά η πτωτική πορεία. Από τη στιγμή που το πετρέλαιο δεν ανανεώνεται αυτό σημαίνει ότι απλά…μειώνεται. Βέβαια μέσα στην πληθώρα ανέσεων και προϊόντων ο δυτικός άνθρωπος αδυνατεί να συλλάβει το αυταπόδεικτο. Τα τελευταία χρόνια όμως οι γεωλόγοι έχουν καταλήξει ως προς τη ορθότητα της θεωρίας του Χιούμπερτ και έχουν χωριστεί σε δυο μεγάλα στρατόπεδα, των αισιόδοξων που μιλούν για το τέλος του πετρελαίου περί το 2030-2035 και των απαισιόδοξων που κάνουν λόγο για εξάντληση των παγκόσμιων αποθεμάτων περί το 2015-2020… Πέρα από τις προσωπικές απόψεις καθενός τα στοιχεία είναι αμείλικτα και οι αριθμοί ενδεικτικοί του μεγέθους της απειλής για την παγκόσμια κοινωνία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της U.S. EnergyInformation Administration το 2012 οι 5 μεγαλύτεροι καταναλωτές ενέργειας, ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία και Ρωσία, κατανάλωναν περί τα 40 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου καθημερινά όταν η παγκόσμια κατανάλωση ανά ημέρα αγγίζει τα 80 εκατομμύρια βαρέλια. Η ίδια υπηρεσία υπολογίζει τα παγκόσμια αποθέματα στα 1,17 με 1,3 τρισεκατομμύρια βαρέλια. Το μόνο που χρειάζεται για τους υπολογισμούς και τους δύσπιστους είναι ένα…κομπιουτεράκι…!
Το καμπανάκι του κινδύνου για την εξάντληση του πετρελαίου άρχισε να χτυπά εκκωφαντικά ήδη από το 1966 όταν η Γερμανία έφτασε στην κορύφωση της παραγωγής της και ακολούθησαν, με μεγαλύτερο αντίκτυπο στην παγκόσμια παραγωγή και διάθεση, η Βενεζουέλα και οι ΗΠΑ στα 1970. Για τον παγκόσμιο πρωταθλητή στην κατανάλωση ενέργειας, τις ΗΠΑ, η κορύφωση της εγχώριας παραγωγής τους σε συνδυασμό με το εμπάργκο εξαγωγής πετρελαίου προς τις ΗΠΑ από τις χώρες μέλη του ΟΠΕΚ το 1973 εξαιτίας του αραβοϊσραηλινού πολέμου την ίδια χρονιά επιδείνωσε ακόμη περισσότερο την κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας. Ήταν η χρονιά που για πρώτη φορά εμφανίζονταν ουρές χιλιομέτρων στα πρατήρια για λίγα γαλόνια καύσιμου καθώς και επιβολή πλαφόν στην κατανάλωση του. Η τιμή του «μαύρου χρυσού» στα χρηματιστήρια εκτοξεύτηκε από τα 10-12 δολάρια το βαρέλι στα 60 δολάρια το 1973. Αποτέλεσμα κερδοσκοπίας, εν μέρει, αλλά κυρίως λόγω της απλής λογικής εξέτασης των αριθμών. Το πετρέλαιο λιγοστεύει, το κόστος άντλησης του αυξάνει δυσθεώρητα και η τιμή του απογειώνεται. Επιπρόσθετα έπρεπε πλέον να αναζητηθεί σε περιοχές λιγότερο ή και καθόλου φιλικές προς τις ΗΠΑ και τις εταιρείες τους. Λίγο αργότερα και συγκεκριμένα στα 1979 η τιμή του χτυπάει «ταβάνι» στα 100 δολάρια ανά βαρέλι όταν στο Ιράν η επανάσταση των Αγιατολάχ εθνικοποιεί την πετρελαϊκή βιομηχανία και στερεί τις δυτικές αγορές από το φθηνό ιρανικό πετρέλαιο. Παρά το γεγονός ότι η τιμή του έπεσε την εικοσαετία 1981-2001, αποτέλεσμα κυρίως της βελτίωσης στην τεχνολογία άντλησης καθώς και στην ανακάλυψη κάποιων παραπάνω κοιτασμάτων σε υποθαλάσσιες περιοχές, η καμπύλη της τιμής του πετρελαίου στα 2005 ξαναπαίρνει την ανηφόρα και φτάνει μέχρι και τα 140 δολάρια το βαρέλι για να ισορροπήσει τα τελευταία χρόνια σταθερά πάνω από τα 100 δολάρια ανά βαρέλι.
Το καμπανάκι του κινδύνου για την εξάντληση του πετρελαίου άρχισε να χτυπά εκκωφαντικά ήδη από το 1966 όταν η Γερμανία έφτασε στην κορύφωση της παραγωγής της και ακολούθησαν, με μεγαλύτερο αντίκτυπο στην παγκόσμια παραγωγή και διάθεση, η Βενεζουέλα και οι ΗΠΑ στα 1970.
Όταν στα 1951 ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος του Ιράν Μουχάμαντ Μοσάντεκ εθνικοποίησε για πρώτη φορά τα κοιτάσματα του Ιράν η ακόρεστη Δύση παραδόξως κήρυξε εμπάργκο στο ιρανικό πετρέλαιο. Η απαγορευμένη λέξη για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου φαίνεται πως ήταν ανέκαθεν η «εθνικοποίηση». Η εκμετάλλευση με άλλα λόγια του ορυκτού πλούτου μιας υπανάπτυκτης χώρας προς το συμφέρον του λαού της πρώτιστα είναι ασύμβατη με τα δυτικά αποικιακά ειωθότα… Προς αποκατάσταση της παγκόσμιας οικονομικής τάξης η CIA εξετέλεσε άψογα το σχέδιο «Ajax» που σκοπό είχε την επιβολή του αρεστού στη Δύση Σάχη Παχλεβί ο οποίος και εγγυούταν την απρόσκοπτη εκμετάλλευση του ιρανικού πετρελαίου από τις δυτικές εταιρείες. Ένα μοτίβο που θα το δούμε να επαναλαμβάνεται κατά κόρον τη δεκαετία του ΄70 στις δημοκρατίες της «μπανανίας» στην Λατινική Αμερική με σκοπό να εκδιωχθούν σοσιαλιστικά καθεστώτα που το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να εθνικοποιούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές των χωρών τους. Η ενεργειακή πολιτική της Δύσης τότε χαρασσόταν από τις περιβόητες «εφτά αδερφές». Ο όρος επινοήθηκε από τον πρόεδρο της ιταλικής εταιρείας πετρελαίου Eni, Enrico Mattei, και αναφερόταν στο παγκόσμιο καρτέλ που είχαν διαμορφώσει οι εφτά μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες από τα μέσα του ΄40 μέχρι και τα μέσα του ΄70 με σκοπό να μονοπωλήσουν την παραγωγή και τη διάθεση του «μαύρου χρυσού» στις αγορές. Αυτές ήταν τότε η Anglo-Persian oil company, η Gulf oil, η Royal Dutch Shell, η Standard oil (California), η Standard oil of New Jersey (ESSO), η Standard oil Co. of New York και η Texaco. Η κυριαρχία τους κλονίστηκε όταν στα 1960 δημιουργήθηκε ο OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) που σήμερα αποτελείται από 12 μέλη (Αλγερία, Αγκόλα, Ισημερινός, Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Λιβύη, Νιγηρία, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Βενεζουέλα). Παράλληλα η ανάδυση μεγάλων κρατικών πετρελαϊκών εταιρειών στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η βραζιλιάνικη Petrobras, μείωσε την εξάρτηση των αγορών από το ολιγοπώλιο των εφτά αδερφών.
Τεράστιας σημασίας οικολογικές καταστροφές συνέβησαν και συμβαίνουν στην προσπάθεια του homo economicus να αντλήσει και να μεταφέρει τον «μαύρο χρυσό» στις δυτικές αγορές.
Ο δυτικός κόσμος σταδιακά μπαίνει στη σφαίρα του στερητικού συνδρόμου. Η Ευρώπη είναι πλέον υποχρεωμένη να εισάγει πάνω από το 50% της ενέργειας που καταναλώνει, εξ ου και ο αυξημένος γεωπολιτικός ρόλος της Ρωσίας τα τελευταία 20 χρόνια αφού αποτελεί τον προνομιακό προμηθευτή φυσικού αερίου της Γηραιάς Ηπείρου. Αντίστοιχα οι ΗΠΑ μπορεί να επενέβησαν πολλάκις για την προστασία των… «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» σε Ιράκ, Αφγανιστάν και αλλού, όμως αφήνουν ανέγγιχτο το εξόχως συντηρητικό και απάνθρωπο καθεστώς των Ουαχαμπιτών Ισλαμιστών της Σαουδικής Αραβίας που αποτελεί και τον δικό τους προνομιακό ενεργειακό εταίρο. Πλέον με την έλλειψη του πολύτιμου υγρού να γίνεται εντονότερη η διεθνής πολιτική στρατιωτικοποιείται, όπως αποδεικνύουν και οι συνεχείς επεμβάσεις των δυτικών σε χώρες με στρατηγικά αποθέματα. Το Ιράκ ένιωσε πρώτο την αλλαγή στους κανόνες του παιχνιδιού ήδη από το 1991 και το 2003. Η Λιβύη και τα κοιτάσματα της μπήκαν στο στόχαστρο των Ευρωπαίων το 2011 ενώ και οι διαμάχες στη Συρία δεν είναι άσχετες με την χάραξη νέων ενεργειακών δρόμων προς τη Δύση. Η ουσιαστικότερη απειλή για τις ΗΠΑ δεν ήταν και δεν είναι ένας ημιπαράφρων τζιχαντιστής που κρύβεται στα βουνά του Αφγανιστάν ή οπουδήποτε αλλού. Ο χειρότερος εφιάλτης των ΗΠΑ είναι η διακοπή της τροφοδοσίας πετρελαίου στη Δύση και γι’ αυτό το λόγο έχει μπει σε μια λογική παγκόσμιας διαχείρισης του κινδύνου με το ΝΑΤΟ να αποτελεί το καλύτερο εργαλείο επιβολής. Ο Αραβοπερσικός κόλπος θα αποτελεί για πολλά χρόνια, όχι για εκατονταετίες πάντως…, το επίκεντρο της ενεργειακής πολιτικής των ΗΠΑ και των συμμάχων της, πολύ δε περισσότερο σήμερα που η πολιτική ελέγχου των καθεστώτων στην «πίσω αυλή» των ΗΠΑ (Βενεζουέλα, Βολιβία) καθίσταται αβέβαιη. Η παγκόσμια εξάπλωση των στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ εξυπηρετεί άρτια αυτό τον σκοπό, της απρόσκοπτης ροής πετρελαίου στις χώρες της Δύσης.
Στην στροφή του αιώνα πρέπει σαν είδος να κάνουμε μια στρατηγική επιλογή όσον αφορά τον τρόπο που θα παράγουμε την ενέργεια που χρειάζεται για την επιβίωση μας. Για πάνω από 150 χρόνια στηριχτήκαμε σε ένα καύσιμο που ναι μεν μας άνοιξε ένα πλήθος επιλογών και έλυσε χρόνια προβλήματα της ανθρωπότητας άλλα, φευ, στερεύει. Όταν οι επόμενες γενιές ρωτήσουν «τι το κάνατε τόσο πετρέλαιο;» η μόνη απάντηση θα είναι… «το κάψαμε»…!
Επιπρόσθετα σε παγκόσμιο επίπεδο οι επιπτώσεις της καύσης του πετρελαίου γίνονται αισθητές και στο περιβάλλον. Η βιομηχανική ανάπτυξη, που στον 19ο αιώνα τροφοδοτήθηκε από το κάρβουνο και στον αμέσως επόμενο από το πετρέλαιο, επέφερε ισχυρά πλήγματα στην παγκόσμια οικολογική ισορροπία. Η βόρεια και κεντρική Ευρώπη καθώς και οι ανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ πλήττονται από όξινη βροχή, αποτέλεσμα της καύσης για μετακίνηση, παραγωγή ηλεκτρισμού ή θέρμανση. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου εντείνεται πλανητικά οδηγώντας σε ερημοποίηση εκτεταμένες περιοχές και σε ακραία καιρικά φαινόμενα πρωτόγνωρα για τους ανθρώπους. Τεράστιας σημασίας οικολογικές καταστροφές συνέβησαν και συμβαίνουν στην προσπάθεια του homo economicus να αντλήσει και να μεταφέρει τον «μαύρο χρυσό» στις δυτικές αγορές. Οι εικόνες από την προσάραξη του Exxon Valdez με χιλιάδες τόνους πετρελαίου να μολύνουν τις ακτές της Αλάσκα το 1989 ή η έκρηξη στην πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου Deepwater Horizon της BP στον κόλπο του Μεξικού το 2010 με εκατομμύρια τόνους να χύνονται στη θάλασσα διαγράφουν πεντακάθαρα το μέγεθος του κινδύνου για το πλανητικό οικοσύστημα. Επιπρόσθετα ο αγώνας των αναδυόμενων οικονομιών- γιγάντων, της Ινδίας και της Κίνας, για ανάπτυξη τροφοδοτείται αυξητικά από το πετρέλαιο σε μια προσπάθεια για κάλυψη της ψαλίδας σε σχέση με τη Δύση. Η αναδυόμενη μεσαία τάξη στην Κίνα αριθμεί περίπου 400 εκατομμύρια καταναλωτές που επί της παρούσης είναι σαφώς πιο οικονομικοί σε σχέση με τους αδηφάγους δυτικούς καταναλώνοντας μόλις 2 βαρέλια πετρελαίου ετησίως σε αντίθεση με τους Αμερικανούς που καταναλώνουν κατά κεφαλή ετησίως 34 βαρέλια και τους Ευρωπαίους που καταναλώνουν 11… Στηρίζοντας την ανάπτυξη τους ως επί το πλείστον στο πετρέλαιο οι αναπτυσσόμενες χώρες εμφανίζονται ανταγωνιστικά στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη αλλάζοντας τις παγκόσμιες ενεργειακές ροές διεκδικώντας φθηνή και άφθονη ενέργεια. Η αλήθεια των αριθμών δείχνει πως αν και οι Κινέζοι ομού μετά των Ινδών φτάσουν να καταναλώνουν το ίδιο με τους «καλομαθημένους» δυτικούς θα χρειαστούμε ως είδος άλλους δυο πλανήτες…
Και ούτω πως ο σύγχρονος άνθρωπος φτάνει στο κομβικότερο σημείο της βραχείας πορείας του πάνω στον πλανήτη. Το φάσμα της ενεργειακής έλλειψης σε λίγα χρόνια βαραίνει πάνω από τον ενεργοβόρο πολιτισμό του. Επί της παρούσης παρατηρούμε την διεθνή κοινότητα στην πάλη της για οικονομική ανάκαμψη, πάση θυσία, να βάζει σε δεύτερη μοίρα τα ενεργειακά και οικολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η λογική της «fast track» ανάπτυξης, ιδίως για υπανάπτυκτες και αναπτυσσόμενες χώρες, λειτουργεί αποπροσανατολιστικά σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση. Ιδιαίτερα για μικρές χώρες σε οικονομική κρίση το ενεργειακό πρέπει να μπαίνει σε μια πιο μακροπρόθεσμη βάση αειφορίας. Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων των κρατών δαπανάται για την αγορά μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας επιβαρύνοντας δυσανάλογα τον κρατικό προϋπολογισμό τους. Η μόνη ενδεδειγμένη και σε μεγάλο βαθμό δοκιμασμένη λύση για να αντιμετωπιστεί η μελλοντική ενεργειακή κρίση έγκειται στην στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από τη δεκαετία του ΄50 η επιστημονική κοινότητα ενδιαφέρθηκε για τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, αλλά η μονοπωλιακή θέση των πετρελαϊκών εταιρειών, καθώς και η τότε αφθονία του «μαύρου χρυσού» έβαλαν πίσω στα συρτάρια των εργαστηρίων ρηξικέλευθες ιδέες για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αποδοτικότερους και οικονομικότερους κινητήρες εσωτερικής καύσης και πλήθος άλλων εφευρέσεων που σκοπό είχαν να μειώσουν την εξάρτηση της ανθρωπότητας από τα μη ανανεώσιμα καύσιμα. Παράλληλα ο έλεγχος των πανεπιστημίων από τις «εφτά αδερφές» μέσα από δωρεές και χρηματοδοτήσεις εδρών δημιούργησαν μια εξαρτημένη επιστημονική κοινότητα αρτηριοσκληρωτική και κλειστή σε νέες ιδέες, έτοιμη να υπηρετήσει τα οικονομικά συμφέροντα των πετρελαϊκών εταιρειών. Παράλληλα η κατεστημένη τάξη πραγμάτων απαξίωσε και δυσφήμισε το οικολογικό κίνημα εν τη γενέσει του παρουσιάζοντας το ως εκτός πραγματικότητας, «χίπικο» ή απλώς ουτοπικό. Σήμερα οι πλέον ενδεδειγμένοι και δοκιμασμένοι τρόποι παραγωγής φθηνής και καθαρής ενέργειας αποτελούν ο άνεμος και ο ήλιος. Ειδικά για μικρές χώρες όπως η δική μας, η ενεργειακή απεξάρτηση από τα «βρώμικα» καύσιμα πρέπει να είναι εκ των ων ουκ άνευ αν θέλουμε να μιλάμε για οικονομική ανάπτυξη. Σε σχέση με τα υπερεργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής που διανέμουν την παραγόμενη ενέργεια σε όλη την επικράτεια η ηλιακή και αιολική ενέργεια ανοίγουν νέους ορίζοντες στην αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας χτυπώντας την έντονη αστικοποίηση που δημιούργησε στον 20ο αιώνα τα ενεργειακά βαμπίρ των μητροπόλεων.Το παράδειγμα της χώρας μας είναι ενδεικτικό του μυωπικού τρόπου προσέγγισης των ενεργειακών αναγκών μιας χώρας. Παράλληλα πολλές χώρες, όπως η Ισλανδία, έχουν καταφέρει να δαμάσουν τη γεωθερμική ενέργεια για θέρμανση και ηλεκτροπαραγωγή. Η πυρηνική ενέργεια παρότι για πολλά χρόνια αποτελούσε την απάντηση σε όλα τα ενεργειακά μας προβλήματα μετά το Τσερνομπίλ και τη Φουκουσίμα δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο. Επιπρόσθετα τα καύσιμα που χρησιμοποιούν τα πυρηνικά εργοστάσια δημιουργούν τα πλέον επικίνδυνα απόβλητα, τα οποία ειρήσθω εν παρόδω δεν ξέρουμε ακόμη τι να τα κάνουμε και τα στοιβάζουμε απλώς κατά χιλιάδες τόνους συνήθως μέσα σε γρανιτένια βουνά ευελπιστώντας ότι οι επόμενες γενεές θα επιλύσουν το πρόβλημα… Άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βραζιλία έχουν εδώ και λίγα χρόνια ξεκινήσει εντατικά ένα πρόγραμμα παραγωγής αιθανόλης και βιοκαυσίμων από την καλλιέργεια καλαμποκιού και ζαχαρότευτλου. Πράγματι η αιθανόλη, ειδικά για τους κινητήρες εσωτερικής καύσης είναι μια καλή λύση, αφού και η απόδοση τους διατηρείται ενώ το κατάλοιπο που εκλύεται στο περιβάλλον είναι μόνο νερό! Το μόνο πρόβλημα εδώ έγκειται στο γεγονός ότι προκειμένου να παραχθεί ένα βαρέλι βιοκαυσίμου δαπανώνται δέκα συμβατικού… Το πλέον υποσχόμενο καύσιμο του μέλλοντος αποτελεί το υδρογόνο αφού είναι άφθονο στο σύμπαν και δεν δημιουργεί κατάλοιπα. Ειδικά στην αυτοκίνηση οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν προχωρήσει αρκετά ενθαρρυντικά στην εφαρμογή της νέας αυτής τεχνολογίας σε νέας γενιάς αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν ενεργειακές κυψέλες υδρογόνου.
Το πλέον υποσχόμενο καύσιμο του μέλλοντος αποτελεί το υδρογόνο αφού είναι άφθονο στο σύμπαν και δεν δημιουργεί κατάλοιπα. Ειδικά στην αυτοκίνηση οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν προχωρήσει αρκετά ενθαρρυντικά στην εφαρμογή της νέας αυτής τεχνολογίας σε νέας γενιάς αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν ενεργειακές κυψέλες υδρογόνου.
Στην στροφή του αιώνα πρέπει σαν είδος να κάνουμε μια στρατηγική επιλογή όσον αφορά τον τρόπο που θα παράγουμε την ενέργεια που χρειάζεται για την επιβίωση μας. Για πάνω από 150 χρόνια στηριχτήκαμε σε ένα καύσιμο που ναι μεν μας άνοιξε ένα πλήθος επιλογών και έλυσε χρόνια προβλήματα της ανθρωπότητας άλλα, φευ, στερεύει. Όταν οι επόμενες γενιές ρωτήσουν «τι το κάνατε τόσο πετρέλαιο;» η μόνη απάντηση θα είναι… «το κάψαμε»…! Το τέλος της εποχής του πετρελαίου θα επιφέρει σε παγκόσμιο επίπεδο κοινωνικές ανακατατάξεις πρωτόγνωρες για την γενιά μας, από τον τρόπο που κινούμαστε, ντυνόμαστε, τρεφόμαστε, γενικά στον τρόπο διαβίωσης. Φανταστείτε μόνο πόσο θα επηρεαστούν οι διατροφικές μας συνήθεις όταν τα τρόφιμα δεν θα έχουν τρόπο να μεταφερθούν στα υπερμάρκετ των μητροπόλεων και εκατομμύρια κάτοικοι θα αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας. Ή τι θα απογίνουν τα δισεκατομμύρια αυτοκίνητα που εν ριπή οφθαλμού θα καταστούν άχρηστα. Επί της παρούσης η κοινωνία επιλέγει τον στρουθοκαμηλισμό και την εθελοτυφλία. Οι γιγαντιαίες εταιρείες πετρελαίου δεν επιθυμούν επ΄ ουδενί να χάσουν το ενεργειακό μονοπώλιο που απολαμβάνουν στον πλανήτη. Διασκεδάζουν τους προβληματισμούς και κατευθύνουν τις πολιτικές ηγεσίες σύμφωνα με τα συμφέροντα τους τα οποία δεν συμπίπτουν ούτε κατ΄ ελάχιστον με τα αιτήματα και τις ανάγκες του κόσμου. Έχουν δε φτάσει σε τέτοιο σημείο υποκρισίας που συστήνουν οι ίδιες περιβαλλοντικούς και οικολογικούς οργανισμούς… Στο πρόσφατο βιβλίο του «η Τρίτη βιομηχανική επανάσταση» ο Τζέρεμυ Ρίφκιν αφού εξετάζει τις επιπτώσεις και τα όρια του σύγχρονου πολιτισμού του πετρελαίου προτείνει πέντε αλληλοεξαρτώμενους πυλώνες για αειφόρο ανάπτυξη που θα αποτελέσουν την απαρχή μια νέας οικονομίας και βιομηχανίας, της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης. Πρώτα συστήνει τη στροφή στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Έπειτα προτείνει τη μετατροπή των κατοικιών σε μικρούς ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς που θα παράγουν επιτόπου την ενέργεια που χρειάζονται από τον ήλιο ή τον άνεμο ή ένα συνδυασμό εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Παράλληλα η αξιοποίηση της τεχνολογίας του υδρογόνου θα επιτρέψει την αποθήκευση της έξτρα παραγόμενης ενέργειας σε ενεργειακές κυψέλες. Η χρήση δε της διαδικτυακής τεχνολογίας, κατά τον Ρίφκιν, θα μπορούσε να αποτελέσει το εργαλείο ώστε να δημιουργηθεί ένα διαδικτυακό σύστημα ηλεκτροδότησης σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω του οποίου το πλεόνασμα της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα μέρος θα μπορεί να διοχετεύεται σε όλες τις ηπείρους. Τέλος προτείνει το πλέον αυτονόητο με την αντικατάσταση του σημερινού στόλου οχημάτων με ηλεκτροκίνητα ή με οχήματα τεχνολογίας υδρογόνου. Δεν είναι τυχαίο ότι το 1996 μόλις η General Motors είδε την εμπορική επιτυχία του ηλεκτροκίνητου μοντέλου της αποφάσισε να…σταματήσει την παραγωγή του!
του Μανώλη Πλούσου , από τον Ερανιστή
O Roger Waters των Pink Floyd για μια φορά ακόμη ξεχώρισε από τη μεγάλη μάζα των καλλιτεχνών που, ενώ λένε πως κάνουν τέχνη για την τέχνη προκειμένου να δικαιολογήσουν την αποστασιοποίησή τους από τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα, στην πραγματικότητα κάνουν τέχνη για τη μάσα και είναι διατεθειμένοι να πουλήσουν τα πάντα σε οποιονδήποτε.
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
