ποίημα της Ε.Βακαλό -1978

Θα σας πω πώς έγινε
Έτσι είναι η σειρά
Ένας μικρός καλός άνθρωπος αντάμωσε στο δρόμο του έναν χτυπημένο
Τόσο δα μακριά από κείνον ήτανε πεσμένος και λυπήθηκε
Τόσο πολύ λυπήθηκε που ύστερα φοβήθηκε
Πριν κοντά του να πλησιάσει για να σκύψει να τον πιάσει, σκέφτηκε καλύτερα
Τι τα θες τι τα γυρεύεις
Κάποιος άλλος θα βρεθεί από τόσους εδώ γύρω, να ψυχοπονέσει τον καημένο
Και καλύτερα να πούμε
Ούτε πως τον έχω δει
Και επειδή φοβήθηκε
Έτσι συλλογίστηκε
Τάχα δεν θα είναι φταίχτης, ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;
Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε να παίξει με τους άρχοντες
Άρχισε λοιπόν και κείνος
Από πάνω να χτυπά

Αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας

ποίημα της Πολωνής ποιήτριας Βισουάβα Σιμπόρσκα

Δείτε πόσο αποδοτικό είναι ακόμα,
πόσο διατηρείται σε φόρμα
το μίσος στον αιώνα μας.
Πόσο εύκολα υπερπηδά και τα πιο ψηλά εμπόδια.
Με τι ταχύτητα εφορμά, πόσο γρήγορα μας εντοπίζει.

Δεν είναι σαν τα άλλα αισθήματα.
Ταυτόχρονα μαζί το πιο γηραλέο
και το πιο νεαρό.
Από μόνο του γεννοβολάει αιτίες
που το ζωογονούν.
Όταν κοιμάται δεν πρόκειται ποτέ για 
αιώνια ανάπαυση.
Κι η αϋπνία δεν εξαντλεί τη ρώμη του, τη θρέφει.

Κάποια θρησκεία ή μια άλλη
όποια και να ‘ναι το βρίσκει έτοιμο,
στην αφετηρία.
Μια γενέθλια πατρίδα ή μια άλλη
όποια και να ‘ναι το βοηθάει να βρει ένα σημείο εκκίνησης.

Για κινητοποίηση αρκεί ακόμα κι η δικαιοσύνη,
μέχρι ν΄ αποκτήσει τη δική του ορμή.
Μίσος. Μίσος.
Με το πρόσωπό του στρεβλωμένο σε μια γκριμάτσα
ερωτικής έκστασης.

ποίημα του Κωστή Παλαμά (1908)

Γύριζε, μη σταθείς ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη
ο ψεύτης είδωλο είν΄ εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια
η Αλήθεια τόπο να σταθή για μια στιγμή δε θάβρη.
Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.

Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη
κάθε σπαθί κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.

Από θαμπούς δερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους,
κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.
Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους Αρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.

Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα
ραγιάδες έχεις, μάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.

Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι
και Μαμμωνάδες βάρβαροι και χαύνοι λεβαντίνοι
λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι
κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη

Ο καιόμενος, ποίημα του Τάκη Σινόπουλου

Κοιτάχτε μπήκε στη φωτιά! είπε ένας από το πλήθος.

Γυρίσαμε τα μάτια γρήγορα.
Ήταν στ’ αλήθεια αυτός που απόστρεψε το πρόσωπο, όταν του μιλήσαμε.

Και τώρα καίγεται.
Μα δε φωνάζει βοήθεια.

Διστάζω. Λέω να πάω εκεί. Να τον αγγίξω με το χέρι μου.
Είμαι από τη φύση μου φτιαγμένος να παραξενεύομαι.

Ποιος είναι τούτος που αναλίσκεται περήφανος;
Το σώμα του το ανθρώπινο δεν τον πονά;

Η χώρα εδώ είναι σκοτεινή. Και δύσκολη. Φοβάμαι.
Ξένη φωτιά μην την ανακατεύεις, μου είπαν.

Όμως εκείνος καίγονταν μονάχος. Καταμόναχος.
Κι όσο αφανίζονταν τόσο άστραφτε το πρόσωπο.
Γινόταν ήλιος.

Στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές
άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε.

Ο ποιητής μοιράζεται στα δυο.

 Ο Μάνος Ελευθερίου ήταν ένας δύσκολος ποιητής. Ίσως ήταν και ένας δύσκολος άνθρωπος. Το σίγουρο πάντως είναι ότι από κει που βρίσκεται πλέον, θα γελά σαρκαστικά για όσους σήμερα γράφουν την αγιογραφία του, ενώ ποτέ τους δεν τον κατάλαβαν κι ενώ ο ίδιος δεν τους έδωσε ποτέ δείγματα ότι τους εκτιμούσε. Αντί αφιερώματος, παραθέτουμε ένα εξόχως σαρκαστικό ποίημα του Κώστα Ουράνη 

Αχ ψεύτη κι άδικε ντουνιά, π’ άναψες τον καημό μου
είσαι μικρός και δε χωράς, τον αναστεναγμό μου"

Η «Συνοικία, το όνειρο» είναι ίσως η πιο κοντινή στο νεορεαλισμό, ταινία του ελληνικού κινηματογράφου.

Another Round (αγγλικός τίτλος) / Druk (δανέζικος)

Σκηνοθεσία: Thomas Vinterberg

Σενάριο: Tobias Lindholm, Thomas Vinterberg

Πρωταγωνιστούν: Mads Mikkelsen, Thomas Bo Larsen, Lars Ranthe, Magnus Millang Χώρα Παραγωγής: Δανία – Σουηδία - Ολλανδία 

Έτος Παραγωγής: 2020

Διάρκεια: 117 λεπτά

Ο Δράκος θεωρείται η πιο σημαντική ταινία του Νίκου Κούνδουρου και μία από τις πιο σημαντικές του ελληνικού κινηματογράφου. Ο Νίκος Κούνδουρος, δανειζόμενος στοιχεία από τον ιταλικό νεορεαλισμό και τα αμερικάνικα φιλμ νουάρ, φτιάχνει μια ταινία σκοτεινή, μα παράλληλα και σατιρική. Μια ταινία πρωτοποριακή για τον ελληνικό κινηματογράφο, που ξέφευγε από τα καθιερωμένα πρότυπα. Έτσι, δεν φαίνεται ανεξήγητη η απογοητευτική υποδοχή που συνάντησε η ταινία από το ελληνικό κοινό αλλά και από τους κριτικούς κινηματογράφου στην Ελλάδα. Η ταινία, παρόλα αυτά, κατορθώνει να πάει το 1956 στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας και να αποσπάσει εγκωμιαστικές κριτικές. Σιγά-σιγά αρχίζει να αναγνωρίζεται και στην Ελλάδα η αξία της. Σήμερα θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές ελληνικές ταινίες και έχει κάνει το Βασίλη Ραφαηλίδη – ο οποίος πέραν των άλλων πολύπλευρων ιδιοτήτων του ήταν και κριτικός κινηματογράφου - να πει πως με το Δράκο ο ελληνικός κινηματογράφος πέρασε από την προϊστορία στην ιστορία

Το Κυνήγι / The Hunt

Σκηνοθεσία: Thomas Vinterberg

Σενάριο: Tobias Lindholm, Thomas Vinterberg

Πρωταγωνιστούν: Mads Mikkelsen, Thomas Bo Larsen, Annika Wedderkopp

ώρα Παραγωγής: Δανία – Σουηδία

Έτος Παραγωγής: 2012

Διάρκεια: 115 λεπτά

Το «Κυνήγι» (The Hunt) έφυγε από το 65ο Φεστιβάλ Καννών, κατακτώντας το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας, με τον εκπληκτικό πρωταγωνιστή του, Mads Mikkelsen. Αξίζει να προσθέσουμε πως η ταινία ήταν παράλληλα και υποψήφια για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Ο Lucas, ύστερα από ένα επώδυνο διαζύγιο, φαίνεται πως ξαναβρίσκει σιγά-σιγά το βηματισμό του. Μια νέα σχέση μπαίνει στη ζωή του, ενώ ο γιος του Marcus - που μέχρι τότε έμενε με τη μητέρα του που εμπόδιζε την επαφή του γιου με τον πατέρα - αποφασίζει να έρθει να μείνει μαζί του. Παράλληλα, έχει μια ευχάριστη και δημιουργική δουλειά σε παιδικό σταθμό, που τον γεμίζει και τον κάνει χαρούμενο.

Όλα φαίνονταν να κυλούν αρμονικά για τον Lucas , ώσπου ένα παιδικό ψέμα έρχεται να μετατρέψει τη ζωή του σε εφιάλτη. Η μικρή Klara, η κόρη του καλύτερου φίλου του που πηγαίνει σε αυτό τον ίδιο παιδικό σταθμό, θα κατηγορήσει τον Lucas για σεξουαλική παρενόχληση. Η μικρή λέει ψέματα, μπερδεμένη από την αγάπη της για τον δάσκαλο και από τα ακατανόητα ακόμη γι’ αυτήν συναισθήματα που νιώθει

Από κει και πέρα, όμως, η ζωή του Lucas μετατρέπεται σε κόλαση. Το παιδικό ψέμα υιοθετείται άκριτα από τους υπεύθυνους του παιδικού σταθμού και αρχίζει να εξαπλώνεται σαν μεταδοτικός ιός. Ο Lucas μένει σχεδόν μόνος του να παλέψει για τη ζωή και την αξιοπρέπειά του. Μόνο ο γιος του και η οικογένεια ενός φίλου του στέκονται δίπλα του, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός της μικρής πόλης πέφτει σε κατάσταση μαζικής υστερίας

 Η ταινία διαπραγματεύεται την ταχύτατη εξάπλωση ενός ψέματος, την υστερία που μπορεί να καταλάβει μια κοινωνία αλλά και τη σκληρότητα που μπορεί να επιδείξει αυτή στον αποδιοπομπαίο τράγο. Το μυστικό που ψιθυρίζεται στόμα με στόμα γίνεται κτήμα των πολλών και τότε είναι που μετατρέπεται σε «αλήθεια». Είναι πιο βολικό να πιστεύεις την αλήθεια των πολλών, παρά να αμφιβάλλεις για αυτήν. Είναι ο ευκολότερος τρόπος να ανήκεις. Αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά η κοινωνία είναι εντυπωσιακά σκληρός και εκδικητικός. Αυτά σε ένα πρώτο επίπεδο

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, όμως, η ταινία καταπιάνεται με το παιδικό μυαλό. Με τη λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τη φαντασία του παιδιού από την πραγματικότητα. Με το πόσο μπορεί να μπλεχτεί στο μυαλό του η αλήθεια με το ψέμα. Με την προσπάθεια που πρέπει να κάνει το παιδί προκειμένου να βάλει σε μια σωστή σειρά τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Με την αυξανόμενη υστερία της κοινωνίας σχετικά με την πιθανότητα σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Αλλά και με την πολύ απλοϊκή θεώρηση που έχει επικρατήσει στις σύγχρονες κοινωνίες πως το παιδί ταυτίζεται εξ ορισμού με την αθωότητα, με το απόλυτο καλό, και με την αλήθεια.

 Ο ήρωας θα παλέψει για την αλήθεια και, τελικά, φαίνεται πως δικαιώνεται. Μπορεί, όμως, ποτέ να σβηστούν όλα αυτά που προηγήθηκαν; Μάλλον όχι

"Γιατί κουνάει ο σκύλος την ουρά του;  - Γιατί είναι πιο έξυπνος από αυτήν. Αν η ουρά ήταν πιο έξυπνη, τότε αυτή θα κουνούσε το σκύλο"

Με αφορμή το πρόσφατο άρθρο  της atticavoice που είχε ως θέμα τον κατασκευασμένο – όπως όλα δείχνουν – ήρωα Κουκκίδη, ο οποίος φέρεται πως έπεσε από την Ακρόπολη τυλιγμένος με την ελληνική σημαία λίγο πριν αναγκαστεί να παραδώσει την Ακρόπολη στους κατακτητές Γερμανούς, θυμηθήκαμε μια ολόκληρη σειρά άλλων εθνικών μύθων τόσο τραβηγμένων, που ο συγκεκριμένος μοιάζει να είναι ο πιο αθώος.

Παράλληλα, όμως, θυμηθήκαμε μια εμπνευσμένη χολυγουντιανή ταινία του 1997, την «Wag the dog» ή όπως μεταφράστηκε στα ελληνικά «Ο πρόεδρος, ένα ροζ σκάνδλο και ένας πόλεμος». Μια ταινία του σημαντικού σκηνοθέτη Μπάρι Λέβινσον με πρωταγωνιστές δύο ιερά τέρατα του Χόλυγουντ, τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Ντάστιν Χόφμαν. Αξίζει, δε, να σημειώσουμε πως στο σενάριο συμπράττει ο Ντέιβιντ Μάμετ, ο πιο σημαντικός σήμερα Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας.

Το αποτέλεσμα αυτής της φιλόδοξης σύμπραξης είναι μια μαύρη κωμωδία, που όταν της αφαιρέσεις το χιούμορ που περιέχει, γίνεται αυτομάτως ένα πολιτικό θρίλερ μιας και οι καταστάσεις που περιγράφει μπορεί να φαίνονται τραβηγμένες και υπερβολικές για τον μέσο νου, αλλά στον υποψιασμένο πολίτη δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία πως πολλές από αυτές τις καταστάσεις έχουν ήδη συμβεί στο παρελθόν και θα ξανασυμβούν στο μέλλον. Και, ναι, η ταινία αυτή έχει έναν κατασκευασμένο ήρωα, αλλά όχι μόνο.

Η ιστορία ξεκινά δύο εβδομάδες πριν από τις αμερικανικές εκλογές (άλλο ένα σημείο που την καθιστά επίκαιρη). Ο πρόεδρος των ΗΠΑ βρίσκεται αγκαλιά με μια ανήλικη μέσα στο Οβάλ Γραφείο (αξίζει να σημειώσουμε πως η ταινία γυρίστηκε πριν από το ροζ σκάνδαλο του Μπιλ Κλίντον με τη Μόνικα Λεβίνσκι). Αμέσως τα κανάλια αρχίζουν να «παίζουν» το θέμα και το «ροζ σκάνδαλο» που ξεσπά μηδενίζει τις πιθανότητες επανεκλογής του προέδρου. Για το σκοπό αυτό επιστρατεύεται από το Λευκό Οίκο ένας ειδικός που θα προσπαθήσει να σώσει την κατάσταση, στρέφοντας αλλού την προσοχή του κόσμου. Ο ειδικός αυτός (Ρόμπερτ Ντε Νίρο) έχει στο νου του ένα τρελό σχέδιο και ζητά για την πραγματοποίησή του τη βοήθεια ενός χολυγουντιανού κινηματογραφικού παραγωγού (Ντάστιν Χόφμαν).

Το τρελό σχέδιο που συλλαμβάνει ο ειδικός και καλείται να φέρει εις πέρας ο κινηματογραφικός παραγωγός είναι η σκηνοθεσία ενός ανύπαρκτου πολέμου. Ως πεδίο του πολέμου και απειλή για τις ΗΠΑ επιλέγεται η Αλβανία (!), μια χώρα που εκείνη την εποχή είναι παντελώς άγνωστη στο αμερικανικό κοινό. Ένα ολόκληρο σκηνικό πολέμου στήνεται στα κινηματογραφικά πλατό. Εκεί οι Αμερικανοί στρατιώτες θα «σώσουν» μια αθώα χωριατοπούλα σε μια σπαρταριστή σκηνή που σε κάνει παράλληλα να αναρωτιέσαι πόσες φορές έχεις πέσει κι εσύ θύμα τέτοιων κατασκευασμένων ειδήσεων

Όμως, η φαντασία των σεναριογράφων της ταινίας δεν εξαντλείται σε αυτή τη σκηνή. Η χειραγώγηση της μάζας των τηλεθεατών-πολιτών θα απαιτήσει και άλλες ιδέες. Έτσι, θα δούμε την επινόηση ενός φανταστικού αμερικανού ήρωα στρατιώτη που βρίσκεται αιχμάλωτος στα εχθρικά χώματα της Αλβανίας από Αλβανούς τρομοκράτες και πρέπει να απελευθερωθεί. Του βρίσκουν μάλιστα και παρατσούκλι. «Old shoe» τον φωνάζουν, παλιό παπούτσι, δηλαδή. Κάθε Αμερικανός πολίτης που θέλει να δείξει πως νοιάζεται για τον ήρωα που δεν υπάρχει, νιώθει τώρα υποχρεωμένος να πετάξει ένα ζευγάρι παλιά παπούτσια ψηλά στον αέρα. (όπως καλή ώρα στη χώρα μας που έβγαιναν πέρυσι οι συμπολίτες μας ανέξοδα και ανώφελα στα μπαλκόνια για να χειροκροτήσουν τους νοσηλευτές και να βαράνε τις κατσαρόλες στα κάγκελα, κατά πώς τους προέτρεψε η Μαρέβα Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη και κατά πώς προστάζει η σύγχρονη πολιτική χειραγώγησης ). Έτσι, χιλιάδες ζευγάρια παλιών παπουτσιών καταλήγουν κρεμασμένα από τα δέντρα, από τους στύλους και από τα καλώδια του ρεύματος, για να θυμίζουν παντού τον κατασκευασμένο ήρωα που πρέπει να απελευθερωθεί

Αλλά και Αμερικανοί καλλιτέχνες καλούνται να φτιάξουν έναν νέο «εθνικό» ύμνο, το «American dream” που τα ραδιόφωνα και η τηλεόραση θα φροντίσουν να το στείλουν στο σπίτι κάθε Αμερικανού. Η ομοιότητα με την παραγωγή του “ We are the world” , του τραγουδιού που φτιάχτηκε για την ενίσχυση των παιδιών της Αφρικής το 1985 είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Το ροζ σκάνδαλο έχει πλέον ξεχαστεί και ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα πάει στις εκλογές όχι μόνο άσπιλος, αλλά και ήρωας

Η ταινία είναι σκηνοθετημένη με μαεστρία από τον Μπάρι Λέβινσον και το φοβερό δίδυμο των πρωταγωνιστών είναι σε μεγάλα κέφια. Με πολύ έξυπνο χιούμορ και απίστευτα καυστικά σχόλια για την αμερικανική κοινωνία, προτείνεται ανεπιφύλακτα – εκτός των παραπάνω – και ως ένα μάθημα για τη χειραγώγηση του κόσμου και την προβολή «κατασκευασμένων» ειδήσεων από τα ΜΜΕ. Η πικρή αίσθηση βέβαια που αφήνει στο τέλος είναι πως αυτός ο κόσμος δεν πρόκειται ν’ αλλάξει ποτέ

Μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο dailymotion και στο κανάλι του TVXS εδώ