«Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει», George Santayana, Ισπανοαμερικανός φιλόσοφος

Πέντε χρόνια έχουν περάσει από το περίφημο δημοψήφισμα του Ιουλίου, την πιο ηχηρή επιβεβαίωση πως η δημοκρατία που βιώνουμε είναι απλά μια ψευδαίσθηση. Η «πρώτη φορά αριστερή κυβέρνηση» είναι πλέον αντιπολίτευση. Στην κυβέρνηση βρίσκεται τώρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία σαν να μην ήταν αυτοί οι υπεύθυνοι της μνημονιακής κρίσης και όχι μόνο αυτό, αλλά πηγαίνουν αυτή την ήδη κουτσή δημοκρατία μας δεκαετίες πίσω, στα χρόνια της ΕΡΕ και - γιατί όχι, αν δει κανείς το πρόσφατο νομοσχέδιο περί απαγόρευσης των συγκεντρώσεων - στα χρόνια της χούντας. Ο Βαρουφάκης, η Κωνσταντοπούλου, ο Λαφαζάνης και άλλοι ενοχλητικοί αιθεροβάμονες έχουν φύγει από το ΣΥΡΙΖΑ. Τη θέση τους έχει πάρει η ρεαλιστική πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ, ο Ραγκούσης, ο Μπίστης, η Ξενογιαννακοπούλου, η Κατσέλη, η Τζάκρη, ο Κουρουπλής. Η ζυγαριά έχει γείρει πλέον ανεπανόρθωτα. Ο Τσίπρας μιλάει για βρώμικο ΄89, πιθανόν νομίζοντας πως είναι η μετενσάρκωση του Ανδρέα Παπανδρέου. Η Περιστέρα δεν ξέρουμε αν κλαίει ακόμη. 

Θέλοντας να μεταφέρουμε το κλίμα εκείνων των ημερών και την απογοήτευση στο χώρο της Αριστεράς, μεταφέρουμε αυτούσιο ένα κείμενο όπως είχε γραφεί στο φιλικό ιστολόγιο της Μαύρης Οχιάς εκείνες τις ημέρες

" Η ρήξη τελικά έγινε. Όχι όμως αυτή που περίμεναν πολλοί από το ΣΥΡΙΖΑ αλλά μια ρήξη στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό. Θεωρούμε ότι έπρεπε να γίνει για να διαλυθούν από τη μία οι αυταπάτες και από την άλλη να βγει λόγος καθαρός, αληθινός. Ποιος είναι με τι, ποιος είναι με ποιον.

Από τη μία λοιπόν είναι οι ρεαλιστές που διατείνονται πως προσπάθησαν όσο μπορούσαν και δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε περισσότερο. Από την άλλη είναι οι οπαδοί της ρήξης, αυτοί που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η υπακοή σε μνημόνια είναι ένας φαύλος κύκλος που δε θα βοηθήσει σε τίποτα την πλειοψηφία του λαού και αντιθέτως θα επιφέρει μείωση του βιοτικού επιπέδου και των δικαιωμάτων του.

Αύριο ανοίγουν τα σχολεία. Αφού η κυβέρνηση τα έκλεισε πρώτα-πρώτα, ισχυριζόμενη πως οι μελέτες έδειχναν ότι τα παιδιά είναι κινούμενες βόμβες υψηλής μεταδοτικότητας του ιού, τώρα τα ανοίγει ισχυριζόμενη το ακριβώς αντίθετο, πως δεν έχει διαπιστωθεί δηλαδή μετάδοση του ιού από παιδί σε ενήλικο – σαν τα παιδιά δηλαδή να αποτελούν διαφορετικό ζωϊκό είδος.

Εν πάσει περιπτώσει, η κυβέρνηση αποφάσισε να ανοίξει τα σχολεία και να θεσπίσει κανόνες απόστασης για τα παιδιά. Κανόνες απόστασης σε μια χώρα όπου στα περισσότερα σχολεία τα παιδιά βρίσκονται στριμωγμένα σε απαράδεκτες συνθήκες, ακόμη και για την εποχή προ κορονοϊού, πόσο μάλλον τώρα. Υπάρχουν σχολεία, όχι κάπου μακριά, εδώ στην Ανατολική Αττική για παράδειγμα, όπου τα παιδιά κάνουν μάθημα στοιβαγμένα σε άθλια containers με ένα κλιματιστικό να προσπαθεί να τα ζεστάνει το χειμώνα και να τα δροσίσει το καλοκαίρι, όταν το container βράζει. Ναι, με αυτό το κλιματιστικό που οι αρμόδιοι λοιμωξιολόγοι συνιστούν να αποφεύγουμε τη χρήση του

Ας το προσπεράσουμε όμως και αυτό και ας πάμε στο δια ταύτα. Η κυβέρνηση γνωρίζει πως η συμμετοχή των παιδιών στο σχολείο θα είναι ελάχιστη έως μηδενική. Θα μπορούσε λοιπόν να ζητήσει από τους καθηγητές να μαγνητοσκοπήσουν διαλέξεις των μαθημάτων τους ώστε να τις παρακολουθούν όσα παιδιά δεν θέλουν να πάνε στο σχολείο. Αντί αυτού, αποφασίζει να προβεί σε μια αδιανόητη κίνηση για μια χώρα που θέλει να λέει πως ανήκει στις δυτικές δημοκρατίες, αυτές που υποτίθεται πως ενδιαφέρονται για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών τους. Αποφασίζει, λοιπόν, να προχωρήσει στη μαγνητοσκόπηση των ζωντανών μαθημάτων. Στη μαγνητοσκόπηση δηλαδή όχι μιας διάλεξης ενός καθηγητή αλλά ολόκληρου του μαθήματος, δηλαδή στην καταγραφή των μαθητών και των αντιδράσεών τους μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας.

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορούμε να δούμε κάποιους – νεαρούς στην πλειοψηφία τους – να βρίζουν, να κάνουν άσεμνες χειρονομίες, να πετάνε πέτρες και χημικά, να φοράνε κράνη και να σπάνε αυτοκίνητα σταθμευμένα. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι οι μπαχαλάκηδες των Εξαρχείων, όπως θα έλεγε με στόμφο και με ιερή αγανάκτηση ο Μπόγδανος. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι χουλιγκάνια του ΠΑΟΚ, της ΑΕΚ ή του Ολυμπιακού.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι αστυνομικοί και ανήκουν στις αποκαλούμενες Μονάδες Αποκατάστασης Τάξης. Πληρώνονται από το ελληνικό κράτος όπως φαίνεται για να δέρνουν, να βρίζουν, να τρομοκρατούν, να προσβάλλουν και να εξευτελίζουν. Είναι εμφανώς ανεκπαίδευτοι για το πώς θα διαχειριστούν με ψυχραιμία μια δύσκολη κατάσταση και λειτουργούν με όρους Μαφίας εκδικούμενοι ως μαφιόζοι όποιον τολμήσει να τους αντισταθεί. Αυτή είναι η δουλειά τους και πλέον το έμαθαν καλά και οι μέχρι τώρα «φιλήσυχοι νοικοκυραίοι» που μέχρι σήμερα μπορεί και να πίστευαν πως αυτοί δε θα έτρωγαν ποτέ ξύλο και πως το ξύλο ήταν μονάχα γι αυτούς που τα κανάλια των ολιγαρχών αποκαλούσαν μπαχαλάκηδες  

Μέρες που είναι, αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο από τη mavrioxia.blogspot που γράφτηκε πριν από τέσσερα χρόνια ακριβώς, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αρχίσει να δείχνει προς τα πού το πηγαίνει. Λίγες ημέρες μετά τη συγγραφή του κειμένου, ήρθε το πυροτέχνημα του δημοψηφίσματος που έκανε πολλούς απογοητευμένους αριστερούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ να αναθαρρήσουν και να νομίσουν πως ο Τσίπρας αποφάσισε να ασκήσει επιτέλους την υπερήφανη πολιτική για την οποία είχε εκλεγεί. Δυστυχώς, οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Το δημοψήφισμα αποδείχθηκε τελικά μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές απάτες στην ιστορία αυτού του τόπου. Αμέσως μετά τη θριαμβευτική νίκη του «ΟΧΙ», ο Τσίπρας βγήκε στα τηλεοπτικά κανάλια και δήλωσε πως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν τον δεσμεύει. Λίγες ώρες μετά, έδιωχνε τον μη ελεγχόμενο Βαρουφάκη και από τότε η Περιστέρα, η σύζυγος του Τσίπρα, κλαίει γοερά κάθε επέτειο του δημοψηφίσματος

Ας διαβάσουμε, όμως, το κείμενο για να πάρουμε μια γεύση από το κλίμα των ημερών εκείνων στους κόλπους του φαινομενικά συμπαγούς ακόμη, πλην οριστικά ραγισμένου ΣΥΡΙΖΑ

Στο μύθο του Σίσυφου, ο ήρωας ήταν καταδικασμένος από τους θεούς να ανεβάζει στον αιώνα τον άπαντα ένα τεράστιο βράχο στην κορυφή ενός βουνού. Και λέμε στον αιώνα τον άπαντα, γιατί όταν πλησίαζε στην κορυφή, ξέφευγε ο βράχος από τα χέρια του και ο Σίσυφος ήταν αναγκασμένος να αρχίσει πάλι από την αρχή το μαρτύριό του.

Το παράδειγμα του Σισύφου χρησιμοποιείται σήμερα για να χαρακτηρίσει όλες τις καταδικασμένες εκ των προτέρων επαναλαμβανόμενες προσπάθειες. Στη δική μας την περίπτωση, ο Σίσυφος είναι ο αφανής, πιθανόν αφελής, πιθανόν ανένταχτος αριστερός που συμμετέχει από κάποιο πόστο και με τις όποιες δυνάμεις του στη δημιουργία και στην ενίσχυση ενός αριστερού κόμματος. Το κόμμα αρχίζει να μεγαλώνει, να έχει απήχηση στην κοινωνία, να βρίσκεται προ των πυλών της εξουσίας αλλά…

Κοιτάζοντας γύρω του ο Σίσυφος βλέπει να έχει περιτριγυριστεί από ανθρώπους που αυτοαποκαλούνται σύντροφοί του αλλά δεν είναι σαν κι αυτόν, δε μιλούν τη δική του γλώσσα. Είναι άνθρωποι που κάποιοι τους αποκαλούσαν εισοδιστές, κάποιοι άλλοι λαθρεπιβάτες, κάποιοι τους παρομοίαζαν με ποντίκια που εγκατέλειπαν το πολιτικό τους πλοίο που βούλιαζε, μα οι πιο πολλοί τους αποκαλούσαν βδέλες.

Τους ήξερε αυτούς τους ανθρώπους ο Σίσυφος. Ήταν άνθρωποι που πάντα τους είχε απέναντί του. Κάποιοι από αυτούς υπηρετούσαν αθόρυβα, χωρίς ενδοιασμούς, το σύστημα που μάχονταν ο Σίσυφος χτίζοντας προσωπικές καριέρες. Κάποιοι άλλοι δεν ήταν τόσο αθόρυβοι. Βροντερά και ξεδιάντροπα, με την υπεροψία που δίνει η εξουσία τον λοιδωρούσαν, τον ειρωνεύονταν, τον υποτιμούσαν και τον καθύβριζαν. Τον έλεγαν λαϊκιστή, αριστεριστή, μαξιμαλιστή, ονειροπαρμένο, ανεύθυνο, ακραίο, φίλο των τρομοκρατών.

Και ήταν πολλοί πλέον αυτοί – πάρα πολλοί. Την ώρα που ο Σίσυφος έβλεπε από την μπροστινή πόρτα να μπαίνει η Τζάκρη και ο Μητρόπουλος και κάτι πήγαινε να ψελλίσει αλλά συγκρατιόταν «χάριν της ενότητας απέναντι στον κοινό εχθρό», έμπαιναν όλοι αυτοί κατά κύματα από την πίσω πόρτα που είχε ανοίξει διάπλατα και άρχιζαν να δουλεύουν συστηματικά, μεθοδικά και διακριτικά.

Κάποιοι από αυτούς πρόλαβαν και έφτιαξαν ιδεολογική τάση μέσα στο καινούργιο τους κόμμα, κάποιοι άρχισαν να λειτουργούν σα μοναχικοί καβαλάρηδες ως να μην ανήκουν σε κάποιο σύνολο και να ομιλούν και να πράττουν ακατάσχετα, κάποιοι από αυτούς έγιναν και υπουργοί και όλοι μαζί βάλθηκαν να τρελάνουν το συμπαθή Σίσυφο μόλις αυτός άρχισε να υποστηρίζει αυτά που έλεγε το κόμμα του προεκλογικά και να διαμαρτύρεται που δεν έχουν ακόμη αρχίσει να εφαρμόζονται.

 - Δε μας ψήφισε ο κόσμος γι αυτά που λες, του είπαν οι βδέλες. Μας ψήφισε για να βρούμε λύση εντός του ευρώ, χωρίς ρήξη και χωρίς μονομερείς ενέργειες μέσα σε ένα κλίμα δημιουργικής ασάφειας αναζητώντας έναν έντιμο συμβιβασμό, επιζητώντας ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ και πιστεύοντας στις αξίες της Ενωμένης Ευρώπης, της Δύσης και του ΝΑΤΟ

- Πρώτα πρώτα δεν ψήφισε εσάς… εσείς ήσασταν αλλού τόσα χρόνια. Δεύτερον αυτά  τα ασυνάρτητα και απολίτικα που λέτε δεν έχουν καμία σχέση με την Αριστερά και τρίτον εμείς δε ζητάμε να εφαρμόσουμε τίποτα περισσότερο από το προεκλογικό μας πρόγραμμα προς το παρόν, το οποίο είναι ένα ελάχιστο από αυτά που θέλει να εφαρμόσει το κόμμα, τους απάντησε αυτός. Και μην ξεχνάτε πως είμαστε ένα κόμμα που έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο το σοσιαλισμό

- Τι έχει θέσει, λέει; Το σοσιαλισμό ως στρατηγικό στόχο; ανταπάντησαν οι βδέλες  προσπαθώντας με κόπο να συγκρατήσουν τα γέλια τους. Έβγαλε γλώσσα το 4% και νομίζει ότι ακόμη μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Μου φαίνεται ότι δεν έχετε πάρει χαμπάρι τίποτα. Εμείς είμαστε πλέον το 36% και πάμε για το 46%. Να φύγετε και να πάτε αλλού

Μα το χειρότερο απ όλα ήταν ότι και πολλοί παλιοί του σύντροφοι κι από αυτό ακόμη το λειψό 4% έλεγαν τα ίδια και χειρότερα. Αυτούς τώρα τελευταία τους έλεγαν ρεαλιστές και αυτή την προσφώνηση έδειχναν να την απολαμβάνουν ιδιαίτερα και να καμαρώνουν σαν Παπαδημούληδες περιφερόμενοι στα κανάλια της διαπλοκής, όπως κάποτε τα ονόμαζαν, ενώ τώρα ξημεροβραδιάζονταν σ΄αυτά

- Ηρέμησε, σύντροφε, του έλεγαν. Δε βλέπεις ότι μας πολεμούνε όλοι; Κι εσύ μαζί τους είσαι;

- Τι μαζί τους, ρε σύντροφοι; Να κάνουμε όσα υποσχεθήκαμε θέλω και τίποτε περισσότερο από αυτά. Να καταργήσουμε τον ΕΝΦΙΑ για την πρώτη κατοικία, να κόψουμε το φόρο από το πετρέλαιο θέρμανσης για να μην κρυώνουν οι συνάνθρωποί μας, να επαναφέρουμε το βασικό μισθό, να δώσουμε επιδόματα ανεργίας και σε μακροχρόνια ανέργους ώστε να σταθούν στα πόδιά τους. Αν αυτά είναι πολλά, ποιος είναι ο ρόλος μας τότε;

- Σύντροφε, νομίζω ότι δεν συναισθάνεσαι την κρισιμότητα της κατάστασης και την αντικειμενική αδυναμία εκπλήρωσης των προεκλογικών μας υποσχέσεων. Οι εκβιαστές δε μας αφήνουν να κάνουμε βήμα και αυτό πρέπει να το αντιληφθούμε όλοι, έτσι δεν είναι σύντροφε;

- Μα όταν ο Σαμαράς και ο Βενιζέλος τα έλεγαν αυτά, εμείς τους κατακεραυνώναμε.

- Και πολύ καλά κάναμε σύντροφε. Αυτοί είναι αυτοί κι εμείς είμαστε εμείς. Εμείς λέμε την αλήθεια, δεν πιστεύω να αμφιβάλλεις γι αυτό σύντροφε

- Ποια αλήθεια λέμε, σύντροφοι; Εμείς φωνάζαμε για σχίσιμο του μνημονίου, για κατάργησή του με ένα νόμο και τώρα διαπραγματευόμαστε όχι για να σχίσουμε τα δύο πρώτα μνημόνια, αλλά για το πώς θα είναι το τρίτο;

- Θα έπρεπε να έχεις ακούσει σύντροφε ότι πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Όσον αφορά το σχίσιμο του μνημονίου, θα έπρεπε να έχεις καταλάβει ότι αποτελούσε μια λεκτική υπερβολή στο πλαίσιο της διαφημιστικής προώθησης των ιδεών μας. Και το RedBull λέει ότι βγάζεις φτερά μόλις το πιεις, δε νομίζω όμως ότι θα καταγγείλει ποτέ κάποιος ότι ενώ ήπιε RedBull δεν μπόρεσε να πετάξει!

Ο Σίσυφος κατάλαβε ότι κάθε διάλογος πλέον ήταν περιττός. Πήρε λοιπόν το βράχο του, πήρε και βαθιά ανάσα και ξεκίνησε για ακόμη μία φορά. Το ξέρει πάλι το τέλος αλλά δεν μπορεί να κάνει κάτι άλλο. Αυτό έχει μάθει, αυτό ξέρει, αυτό θα ξανακάνει. Τουλάχιστον θα έχει ήσυχη τη συνείδησή του και καθαρό το πρόσωπό του. Δεν είναι και λίγο στις μέρες μας αυτό.

Στο μυαλό του στριφογύριζαν συνεχώς τα λόγια του ποιητή

Είν’ οι προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·
είν’ οι προσπάθειές μας σαν των Τρώων.

Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε
νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

…….

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,

στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.

Όμως, όχι… Ο Σίσυφος μπορεί να ξέρει ότι και την επόμενη φορά ο βράχος θα του φύγει από τα χέρια, έχει καταλάβει όμως ότι κάθε προσπάθεια που κάνει είναι καλύτερη από την προηγούμενη και  - ποιος ξέρει - κάποια στιγμή μπορεί να τα καταφέρει. Αλλά και να μην τα καταφέρει ποτέ, ξέρει ότι μόνο και μόνο η προσπάθειά του έχει την αξία της. 

 Αν οι ψεύτικες ειδήσεις (fake news), η απάτη (hoax) και η συνωμοσιολογία είχαν πρόσωπο, αυτό θα ήταν αναμφισβήτητα του Κυριάκου Βελόπουλου. Δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο άνθρωπος αυτός πιστεύει όσα λέει. Μόνο εντελώς ανόητος θα μπορούσε να υιοθετήσει αυτές τις τερατολογίες και να τις αναπαράγει. Και εδώ που τα λέμε, δε φαίνεται και τελείως ανόητος

Ένας καπάτσος έμπορος είναι, που βλέπει πως στη χώρα αυτή υπάρχει μια μεγάλη μάζα εύπιστων αμαθών, δεισιδαίμονων και ειδωλολατρών. Είναι αυτοί που υποδέχονται το «Άγιο» φως με τιμές αρχηγού κράτους, αυτοί που κάνουν λιτανείες πίσω από ανθρώπινα «άγια» λείψανα (που και άγια να είναι, δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί δεν τα αφήνουν στην ησυχία τους), αυτοί που θα προσκυνήσουν τις σαγιονάρες του Αγίου Παϊσιου, αυτοί που είναι έτοιμοι να αγοράσουν χειρόγραφες επιστολές του Ιησού Χριστού. Το κοινό αυτό κινείται μεταξύ ακροδεξιών κομμάτων, παραεκκλησιαστικών οργανώσεων και εθνικιστικών συλλαλητηρίων και είναι έτοιμο να αποδεχθεί οποιαδήποτε συνωμοσιολογική τερατολογία θα του πλασάρει ο θλιβερός τηλέμπορας.

Eτσι, αυτό το εξελιγμένο υβρίδιο Άδωνι Γεωργιάδη και Δημοσθένη Λιακόπουλου θα αποκαλύψει την παγκόσμια συνωμοσία που εξυφαίνεται εναντίον του περιούσιου λαού μας από τον Τζωρτζ Σόρος, τους Εβραίους και τους Μασόνους. Θα ξεσκεπάσει τους Τούρκους, Αλβανούς και Σκοπιανούς που επιβουλεύονται τις κατακτήσεις του έθνους μας. Θα επιτεθεί στη Δύση και τον καθολικισμό και θα αναβιώσει τη μακραίωνη ανάγκη του ένδοξου μας έθνους για τον Ρώσο ομόδοξο προστάτη. Θα φανερώσει πως ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη, θα προκαλέσει διαμελισμό της Ελλάδας. Θα ανακαλύψει πως η φωτιά στο Μάτι διευκολύνει τη μεταφορά κινεζικών προϊόντων από τα λιμάνια Λαυρίου και Ραφήνας προς τη δυτική Ελλάδα. Θα πουλήσει χειρόγραφες επιστολές του Ιησού Χριστού μαζί με αλοιφές για τη φαλάκρα και χάπια για την όξυνση της μνήμης

Ο άνθρωπος αυτός σπέρνει μίσος, φόβο και απάτη και αποσπά χρήματα και βουλευτική έδρα. Και όλα αυτά γιατί οι ανόητοι και οι μισαλλόδοξοι σ’ αυτή τη χώρα – και πιθανόν σε όλες τις χώρες – είναι πολλοί, ίσως και η πλειοψηφία. Δυστυχώς, αυτό το θλιβερό πολιτικό και κοινωνικό κατακάθι, αντί να διώκεται για απάτη και για υποκίνηση φυλετικού και ρατσιστικού μίσους, θα πάει στην Ευρωβουλή, θα πληρώνεται αδρά και θα συνεχίσει να κοροϊδεύει τα κορόιδα που τον ψήφισαν.

ΥΓ. Δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε στον πειρασμό να δημοσιεύσουμε μερικές εικόνες και ένα βίντεο, προκειμένου να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα αυτού του τραγέλαφου

Δημοσιεύουμε μια ομιλία του Κορνήλιου Καστοριάδη που είχε δώσει το 1989 στο Βόλο. Μια ομιλία που θα μπορούσε να είναι πραγματικό Ευαγγέλιο για όσους επιθυμούν να δράσουν. Μια ομιλία που θα μπορούσε να ξυπνήσει συνειδήσεις, αν υπάρχουν ακόμη συνειδήσεις που θέλουν να ξυπνήσουν. Εμείς, πάντως, επιμένουμε γιατί, όπως έχει πει ο μεγάλος διανοητής «Δεν φιλοσοφούμε για να σώσουμε την επανάσταση, αλλά για να σώσουμε τη σκέψη μας και τη συνοχή μας»

Θα ήθελα να σας μιλήσω για τα σημερινά προβλήματα της δημοκρατίας, λέω σημερινά προβλήματα της δημοκρατίας και όχι προβλήματα της σημερινής δημοκρατίας γιατί δημοκρατία σήμερα πραγματικά δεν υπάρχει πουθενά - υπάρχουν το πολύ φιλελεύθερες ολιγαρχίες σε ορισμένες χώρες, σχετικά προνομιούχες, προνομιούχες από πολλές απόψεις. Πρέπει να είμαστε τώρα πάνω από πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι πάνω στη γη, είναι ζήτημα αν υπάρχουν 500 ή 600 το πολύ 700 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν σε χώρες όπου η πείνα δεν είναι καθημερινό πρόβλημα, όπου η καταδίωξη, η φυλάκιση, η ανελευθερία δεν είναι η καθημερινή πραγματικότητα. Αλλά και σε αυτές τις οικονομικά αναπτυγμένες και πολιτικά ας πούμε φιλελεύθερες χώρες η κατάσταση ενώ φαίνεται περίπου βιώσιμη είναι στην πραγματικότητα απελπιστική. Είναι απελπιστική γιατί ο καθένας δυστυχώς δεν κοιτάει πιο μακριά από την μύτη του, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα είναι τεράστια. Είναι πρώτα-πρώτα το πρόβλημα που ανάφερα προηγουμένως ότι τα 6/7 εάν όχι τα 7/8 του κόσμου ζούνε σε ένα καθεστώς φτώχειας και τεράστιας καταπίεσης.

Είναι έπειτα το πρόβλημα το οικολογικό για το οποίο ο καθένας αδιαφορεί ή ενδιαφέρεται για μικρές του απόψεις, τη στιγμή που ζούμε πάνω σε μια μπαρουταποθήκη ή αν προτιμάτε μια άλλη παρομοίωση, πριονίζουμε συστηματικά, καθημερινά, το κλαδί επάνω στο οποίο είμαστε καθισμένοι. Αυτή την στιγμή που μιλάμε κατά πάσα πιθανότητα πρέπει να υπάρχουν περί τις εκατό χιλιάδες εκτάρια τροπικών δασών στην Βραζιλία, τα οποία καίγονται και καίγονται συστηματικά για να δημιουργηθούν αγροτικές εκτάσεις, αλλά όχι μόνο στην Βραζιλία, σε όλη την τροπική ζώνη τα δάση καταστρέφονται. Στην Ευρώπη, μαζί με την καταστροφή των δασών, συμβαδίζει η καταστροφή βιολογικών ειδών κατά χιλιάδες και κατά δεκάδες χιλιάδες. Όπως το είχε πει ένας μεγάλος επιστήμων για τους ιστορικούς του μέλλοντος, η μεγαλύτερη τρέλα της ανθρωπότητας στον εικοστό αιώνα δεν θα φανούν ούτε οι πόλεμοι, ούτε οι πυρηνικές βόμβες, ούτε καν και αν γινόταν τρίτος παγκόσμιος πόλεμος πυρηνικός. Αυτό που θα φανεί ως η μεγαλύτερη τρέλα για αυτή την περίοδο θα είναι η καταστροφή του βιολογικού πλούτου της γης.

Σ’ αυτές τις προηγμένες και σχετικά φιλελεύθερες χώρες, τι γίνεται στην πραγματικότητα; Μιλάνε για δημοκρατία. Το καθεστώς είναι φυσικά ένα καθεστώς τελείως ολιγαρχικό. Φυσικά υπάρχουν οι φιλελεύθερες πλευρές αυτού του ολιγαρχικού καθεστώτος, υπάρχουν ορισμένα δικαιώματα των ανθρώπων και των πολιτών, υπάρχει ένας λεγόμενος ελεύθερος τύπος, αλλά εάν κοιτάξει κανείς ποιοι πραγματικά κυβερνούν, ποιοι πραγματικά έχουν την εξουσία στα χέρια τους, θα αντιληφθεί ότι ούτε στις χειρότερες εποχές της λεγόμενης ρωμαϊκής δημοκρατίας - που δεν ήτανε ποτέ δημοκρατία, αλλά ολιγαρχία - το ποσοστό αυτών που έχουν δύναμη μέσα στην κοινωνία δεν ήτανε τόσο λίγο όσο είναι σήμερα.

Θα μιλήσω για παράδειγμα για την κατάσταση την γαλλική που την ξέρω κάπως καλύτερα. Ο ενήλικος και ψηφοφόρος πληθυσμός στην Γαλλία είναι περί τα 35-37 εκατομμύρια. Εάν κανείς αθροίσει την λεγόμενη πολιτική τάξη, τους κυριάρχους της οικονομίας, αυτούς που παίζουν πραγματικό ρόλο στην χειραγώγηση της κοινής γνώμης, ιδίως με τα μαζικά μέσα πληροφόρησης και κάποιες άλλες κατηγορίες, θα φτάσει ενδεχομένως στο σύνολο 3.700 ατόμων απάνω σε 37 εκατομμύρια. Αυτό μας δίνει μια αναλογία ενός στις δέκα χιλιάδες.

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ασκούν κριτική στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, διότι ένας ελεύθερος πληθυσμός εκατό χιλιάδων ανθρώπων είχε ίσως στη χειρότερη περίπτωση εκατό χιλιάδες δούλους. Δεν το λέω αυτό για να δικαιολογήσω την ύπαρξη της δουλείας, το λέω απλώς για να δείξω ποια είναι η πραγματική κατάσταση σήμερα και φαντάζομαι ότι αν κάνετε κάποιον λογαριασμό αντίστοιχο στην Ελλάδα θα βρείτε το πολύ χίλιους ή οχτακόσιους ανθρώπους, οι οποίοι πραγματικά παίζουν έναν ρόλο σε όλων των ειδών τις εξουσίες που υπάρχουν.

Απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση παρατηρούμε ένα άλλο εξίσου κρίσιμο φαινόμενο. Οι λαοί αυτών των χωρών έπαιξαν έναν μεγάλο ρόλο στην ιστορία - δεν μιλάω τώρα για τις μάχες και τις κατακτήσεις, μιλάω για τον πολιτισμό, ιδίως για την πολιτική δημιουργία. Μετά από το μεγάλο σκοτάδι που επικράτησε από την ρωμαϊκή αυτοκρατορία ως την αρχή των μοντέρνων χρόνων, στη δυτική Ευρώπη ξαναδημιουργήθηκε ένα ελευθερωτικό κίνημα, στην αρχή με την πρώτη αστική τάξη που δημιουργούσε πόλεις που προσπαθούσαν να αυτοκυβερνηθούν. Μέσα από αγώνες στους οποίους και η αστική τάξη έπαιξε φυσικά ρόλο και η μικροαστική και αργότερα τεράστιο ρόλο η εργατική τάξη και ως κατάλοιπο αυτών των αγώνων έμειναν αυτά που χαρακτηρίζονται σήμερα ως δημοκρατικοί ή φιλελεύθεροι θεσμοί σ’ αυτές τις χώρες. Αυτοί οι θεσμοί δεν ήτανε ποτέ δώρο των κυριάρχων, ούτε δώρο των καπιταλιστών, ούτε αναγκαία αποτελέσματα του οικονομικού συστήματος, αυτοί οι θεσμοί κατακτήθηκαν με σειρά αγώνων και στοίχισαν βουνά ολόκληρα πτωμάτων και ποταμούς αιμάτων, πτωμάτων και αιμάτων που εξέφραζαν σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τους αγώνες των λαών.

Πού βρίσκονται αυτοί οι λαοί σήμερα και πού βρίσκεται άλλωστε και ο ελληνικός λαός; Νομίζω ότι ο εμφανέστερος χαρακτηρισμός που θα μπορούσε να δώσει κανείς είναι ότι βρίσκονται σε μια κατάσταση πολιτικής απάθειας, ιδιωτικοποίησης, ανευθυνότητας, κυνισμού, αδιαφορίας για τα κοινά και τα πολιτικά, και γενικότερα στάσης απέναντι στη ζωή τους, την ιδιωτική και την κοινή, που είναι περίπου μια στάση, με συγχωρείτε, αποχαύνωσης μέσα στον καταναλωτικό και τηλεοπτικό αυνανισμό. Το λέω αυτό για να πω ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα των συνωμοσιών, των μανουβρών, των χειρισμών, των κυριάρχων στρωμάτων. Εάν τα κυρίαρχα στρώματα μπορούν να κάνουν ατιμωρητί αυτά τα οποία κάνουν, ξέρετε πάνω στό πετσί σας, είναι διότι οι λαοί μένουν απαθείς ή το πολύ σηκώνουν τους ώμους τους λέγοντας «τους ξέρουμε είναι όλοι τους παλιάνθρωποι».

Τον τελευταίο καιρό υπήρξαν θεωρητικοί με την αναγέννηση του λεγόμενου φιλελευθερισμού, οι οποίοι εκθειάζουν αυτοί την κατάσταση, οι οποίοι λένε ότι τώρα φτάσαμε πραγματικά στην αληθινή ελευθερία, στον ατομικισμό, όπου ο καθένας ασχολείται με τα δικά του και συνεπώς δεν έχουμε κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις, δεν έχουμε ιστορίες και ντράβαλα και έτσι το σύστημα λειτουργεί. Εκτός από την υποκρισία αυτού του συλλογισμού, ο συλλογισμός περιέχει και μία τεράστια αυταπάτη, η αυταπάτη είναι η εξής: Ότι το σύστημα, αυτό που υπάρχει, έτσι όπως είναι σήμερα, καταστρέφει την ίδια την επιβίωση του. Θέλω να πω ότι αν εξακολουθεί και λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο, δεν λειτουργεί δυνάμει των ανθρώπων και τους θεσμούς τους οποίους παράγει. Λειτουργεί διότι παρά την επικρατούσα νοοτροπία, εξακολουθούν και υπάρχουν κατάλοιπα σε ορισμένα μέρη της κοινωνίας ακόμα και στον κρατικό μηχανισμό, ας πούμε 20% των δικαστικών χ% των εκπαιδευτικών ή ψ% των εργαζομένων εν γένει, οι οποίοι αντί να συμμορφωθουν με την επικρατούσα νοοτροπία, δηλαδή να λένε συνεχώς «τι με νοιάζει εμένα, ποιός πληρώνει περισσότερο; προς όφελος αυτού βγάζω την απόφαση», όπως θα έπρεπε να κάνουν κατά την πραγματικά επικρατούσα φιλοσοφία και κατά τις θεωρίες του φιλελευθερισμού, εξακολουθούν να λειτουργούν κατά παραδοσιακό τρόπο με κάτι υπόλοιπα ήθους που κάνουνε μερικούς δικαστές τουλάχιστον να είναι μάλλον ή ήττον αδέκαστοι και συνεπώς να τους φοβούνται και οι άλλοι. Ή αρκετούς εκπαιδευτικούς αντί να χαζεύουν μέσα στην τάξη τους, να προσπαθούν να μάθουνε κάτι στα παιδιά. ‘Η μερικούς εργάτες να βιδώνουν τις βίδες και να μην εκτροχιάζονται διαρκώς τα τρένα, ενώ κανονικά δεν έχουνε κανέναν λόγο να βιδώνουνε αυτές τις βίδες δεδομένου του τι τους πληρώνουν και δεδομένου του τι βλέπουν ότι γίνεται από άποψη δισεκατομμυρίων καταχρήσεων ή και κανονικών επιχειρήσεων όπου τεράστιες περιουσίες δημιουργούνται χωρίς κανέναν λόγο από την μία μέρα στην άλλη. Και εδώ δεν μιλάω για τα «πάμπερς» (σ.σ αναφέρεται στο σκάνδαλο Κοσκωτά της εποχής εκείνης) , μιλάω για σοβαρότερα πράγματα που γίνονται π.χ. στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, όπου από την μία μέρα μέσα στην άλλη χωρίς καμία οικονομική βάση, ούτε καν καπιταλιστική, δημιουργούνται δισεκατομμύρια δολάρια απάνω σε καθαρά αεριτζίδικες επιχειρήσεις. Αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί, ούτε η βιοσφαίρα μέσα στην οποία ζούμε θα αντέξει επί πολλές δεκαετίες, ούτε η κοινωνιοσφαίρα μπορώ να πω, θα μπορέσει να εξακολουθεί να λειτουργεί.

Τα καθεστώτα που υπάρχουνε σ’ αυτές τις χώρες που είπαμε, είναι μία μικρή μειοψηφία στον πληθυσμό της γης. Αυτοεπικαλούνται δημοκρατίες και αυτή η λέξη όπως όλες οι άλλες έχει υποστεί σήμερα μια τρομερή εκπόρνευση, δεν είναι έτσι; Είναι αδύνατον οποιοσδήποτε Αφρικανός δεκανέας με δέκα μυδραλιοβόλα και είκοσι τζιπ, να καταλάβει την εξουσία χωρίς να διακηρύξει ότι πρόκειται να εγκαθιδρύσει έναν δημοκρατικό Σοσιαλισμό. Φυσικά σφάζει τους αντιπάλους του, καταλαμβάνει την τηλεόραση και αφιονίζει τον λαό του. Το ίδιο έχει συμβεί άλλωστε και με την λέξη Σοσιαλισμός και οι Έλληνες είμαστε σε θέση να καταλάβουμε τι έχει γίνει με τη λέξη Σοσιαλισμός. Το ίδιο έχει γίνει και με την λέξη επανάσταση -π.χ. φαντάζομαι κάθε μέρα θα βλέπετε διαφημίσεις για την επανάσταση στα ψυγεία, ή για την επανάσταση στο χαρτί υγείας, δεν είναι έτσι;

Πρέπει να επανέλθουμε στην αρχική σημασία της λέξεως «δημοκρατία». Δημοκρατία δεν σημαίνει π.χ. τα ανθρώπινα δικαιώματα, ή η έλλειψη λογοκρισίας, ή εκλογές οιουδήποτε τύπου. Όλα αυτά είναι καλά και άγια, αλλά είναι δευτέρου και τρίτου βαθμού επακόλουθα της δημοκρατίας. Δημοκρατία, είναι το κράτος του δήμου, δήμος είναι ο λαός. Κράτος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει βέβαια τη δύναμη και ενδεχομένως τη βία ή την ωμή βία και είναι χαρακτηριστικό ότι όταν στη νέα Ελλάδα δημιουργήθηκε πραγματικά ένα κράτος, πήραμε από τα αρχαία ελληνικά τη λέξη «κράτος» που σημαίνει δύναμη ή βία. Θα μπορούσαμε να πάρουμε την λέξη «πολιτεία», δεν είναι έτσι; Δημοκρατία είναι η εξουσία του δήμου και ήδη εάν σκεφτούμε αυτές τις λέξεις, τα ουσιαστικά προβλήματα εμφανίζονται. Πρώτα-πρώτα τι είναι ο δήμος, ποιος είναι ο δήμος, ποιος ανήκει στον δήμο; Δεύτερον τι θα πει εξουσία; Το γεγονός άλλωστε ότι ο ίδιος ο χαρακτηρισμός, ο ίδιος ο όρος που σημαίνει αυτό το πολίτευμα ανοίγει αυτά τα ερωτήματα δείχνει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα αυτού του πολιτεύματος, που γεννιέται την ίδια στιγμή με την φιλοσοφική αναζήτηση σε αντίθεση με άλλα πολιτεύματα στα οποία τέτοια ερωτήματα δεν γεννιόνται. Π.χ, αν έχετε μία μοναρχία ξέρετε ότι είναι η αρχή τού μονάρχη και αυτός ο μονάρχης είναι πάντοτε καθορισμένος κληρονομικά ή και με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Επίσης στην αριστοκρατία οι άριστοι είναι αυτοί που εκ γενετής ανήκουν σε μία ορισμένη κοινωνική τάξη. Η δημοκρατία ήδη από την ονομασία της ανοίγει τις ερωτήσεις και τα προβλήματα και από αυτή την άποψη, δεν είναι τυχαίο ότι η γέννησή της συμπίπτει κατά τελείως ουσιαστικό τρόπο με την γέννηση αυτής της απεριόριστης ερώτησης και επερώτησης που είναι η φιλοσοφία.

Η δημοκρατία είναι ή θέλει να είναι ένα πολίτευμα που αποβλέπει στην αυτονομία και την κοινωνική και την ατομική. Γιατί μιλάμε εδώ για αυτονομία; Διότι ο μέγιστος αριθμός των ανθρωπίνων κοινωνιών πάντοτε εγκαθιδρύθηκε πάνω στη βάση μιας ετερονομίας, δηλαδή οι θεσμοί που υπήρχαν, θεσμοί με την γενικότατη έννοια, αλλά και οι πολιτικοί θεσμοί θεωρούνταν πάντοτε ότι είναι δεδομένοι, ότι δεν μπορούν να αμφισβητηθούν και οι θεσμοί αυτοί ήτανε καμωμένοι κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μην είναι δυνατόν να γίνει επερώτηση σχετικά με αυτούς τούς θεσμούς. Π.χ. σε θεσμίσεις πρωτόγονων φυλών, οι θεσμοί της φυλής έχουνε παραδοθεί ανέκαθεν από τους θεμελιωτές ήρωες ή από τους προγόνους και θεωρούνται αυτονόητοι. Το ορθό και το μη ορθό, το επιτρεπτό και το μη επιτρεπτό είναι καθορισμένα μια για πάντα. Δεν απαγορεύεται καν να τους αμφισβητήσει κανείς, είναι αδιανόητο να αμφισβητηθούν. Οι άνθρωποι τους έχουνε ενσωματώσει, τους έχουνε εσωτερικεύσει με την ίδια τους την ανατροφή, δηλαδή με την ίδια τους την κατασκευή σαν κοινωνικά άτομα. Τι έγινε στην αρχαία Ελλάδα για πρώτη φορά και τι επαναλήφθηκε στην Ευρώπη από τον 12ο-13ο αιώνα και μετά; Μια ρήξη αυτού του ετερόνομου καθεστώτος και μια κίνηση προς την αυτονομία. Αυτή η κίνηση εκφράζεται πολιτικά με το κίνημα το δημοκρατικό και με όσους δημοκρατικούς θεσμούς δημιουργήθηκαν. Η ρήξη αυτή με την ετερονομία δεν ήτανε δυνατή παρά μόνον με την θέση υπό αμφισβήτηση των ήδη υπαρχόντων θεσμών και αυτό έγινε ήδη στην αρχαία Ελλάδα. Αυτό που βλέπουμε π.χ. στην Αθήνα περίπου από το 700-400 π.Χ. -ακόμα και μετά- είναι η συνεχής περίπου μεταβολή των θεσμών. Όχι ότι υπήρξαν κάποτε ιδεώδες θεσμοί, αλλά οι Αθηναίοι ποτέ δεν έπαψαν να μεταρρυθμίζουν τους νόμους τους κατά τρόπο ώστε να αυξάνουν την πραγματικότητα της δημοκρατίας δηλαδή την δυνατότητα πραγματικής συμμετοχής του δήμου στην εξουσία.

Αυτονομία σημαίνει ότι η κοινότητα η πολιτική, δίνει η ίδια στον εαυτό της νόμους, αποκλείοντας κάθε ιδέα εξωκοινωνικής πηγής αυτών των νόμων και των θεσμών. Είτε αυτή η πηγή θεωρηθεί φυσική είτε απλώς παραδοσιακή, είτε υπερβατική, θεία, όπως είναι άλλωστε η περίπτωση με τους Εβραίους της Παλαιάς Διαθήκης, τους νόμους που δίνει ο Ιεχωβά στον Μωυσή, είτε οποιαδήποτε άλλη. Αυτονομία σημαίνει, δίνουμε σε μας τους νόμους μας και τους θεσμούς μας, ξέροντας ότι εμείς τους δημιουργούμε, ξέροντας ότι εμείς τους κάνουμε. Αυτό είναι το μεγαλύτερο κράτος, αυτή δηλαδή είναι η μεγαλύτερη εξουσία που υπάρχει μέσα σε μια κοινωνία: να μπορούμε να δίνουμε στον εαυτό μας, τους νόμους μας και τους θεσμούς κάτω από τους οποίους ζούμε και την κυβέρνηση με την οποία αποφασίζουμε προς τα πού πηγαίνουμε.

Η κοινωνία δεν είναι ποτέ μία απλή πρόσθεση ατόμων, διότι τα άτομα τα ίδια τα δημιουργεί η κοινωνία. Συνεπώς όταν θέλουμε μια αυτόνομη κοινωνία αυτό σημαίνει ταυτολογικά «ipso facto» ότι θέλουμε επίσης αυτόνομα άτομα. Θέλουμε άτομα που είναι ικανά να δώσουν στον εαυτό τους τον νόμο τους και φυσικά επειδή δεν είναι δυνατό σε μια κοινωνία ο καθένας να δίνει στον εαυτό του έναν νόμο, να συμμετάσχουν πλήρως στη θέσμιση της κοινωνίας. Αυτό βασικά, σημαίνει βασικά ότι η παιδεία των ατόμων, όχι απλώς με την έννοια των σχολείων και της εκπαίδευσης, αλλά η παιδεία ως συνεχής δράση της κοινωνίας πάνω στα άτομα που αρχίζει από τη στιγμή που τα άτομα γεννιούνται και φτάνει ως τον θάνατό τους και που διοχετεύεται όχι μόνο με τα σχολεία, αλλά με την οικογένεια, με τις συντροφιές, με τις γειτονιές, με τον στρατό ενδεχομένως, με τις εφημερίδες, με τα ραδιόφωνα, με τις τηλεοράσεις, όλα αυτά συμβάλουν στο να μπορούν τα άτομα να γίνουν πραγματικά αυτόνομα. Φυσικά, αυτόνομα άτομα σημαίνει, άτομα τα οποία προσπαθούν όχι απλώς να ρυθμίσουν κατά τρόπο αυτόνομο την ατομική τους ζωή, αλλά να συμμετάσχουν στον προσδιορισμό των νόμων που είναι κατ’ ανάγκην κοινωνικοί, που επίσης περιορίζουν ή καθορίζουν την ζωή τους.

Συνεπώς εάν μιλάμε για αυτόνομα άτομα κατ’ ανάγκην μιλάμε ταυτοχρόνως για μια αυτόνομη κοινωνία, δηλαδή για μια κοινωνία μέσα στην οποία δεν επικρατεί καμία θεία αποκάλυψη, καμία ιδέα φυσικών νόμων που ρυθμίζουν την κοινωνική ζωή, καμία καθαγιασμένη παράδοση η οποία ισχύει απλώς και μόνον διότι είναι παράδοση και ακόμα λιγότερο φυσικά καμία εξουσία ενός κόμματος, που εκφράζει δήθεν την ιστορική νομοτέλεια, και τις ιστορικές αναγκαιότητες ή κανενός γενικού γραμματέως ή προέδρου, αλλά για μια κοινωνία που η ίδια θεσμίζει και κυβερνά τον εαυτό της. Όταν τα άτομα μπορούν να πουν ότι οι νόμοι της κοινωνίας είναι και δικοί τους νόμοι, τότε μόνον μπορούμε να πούμε ότι αυτά τα άτομα είναι αυτόνομα, αλλά επίσης ότι και η κοινωνία είναι αυτόνομη.

Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην - κατά την γνώμη μου - ότι συμφωνούν με όλους τους νόμους που υπάρχουν. Σημαίνει όμως απαραιτήτως, ότι έχουν συμμετάσχει πραγματικά και ενεργά στην διαμόρφωση των νόμων αυτών, των θεσμών και φυσικά στην λειτουργία τους. Από τη στιγμή που μια κοινωνία αποτελείται από ένα θεωρητικά απεριόριστο και απροσδιόριστο πλήθος ατόμων, υπάρχει πλήρης ισότης συμμετοχής όλων των ατόμων, σε όλες τις θεσμίζουσες εξουσίες που μπορούν να υπάρχουν σήμερα σε μία κοινωνία και στην λειτουργία αυτών των θεσμών.

Αυτό σημαίνει συνεπώς ότι, οτιδήποτε μπορεί να γίνει αντικείμενο ρητής θέσμισης, ρητής νομοθέτησης μέσα στην κοινωνία, είτε πρόκειται για αυτό που μπορεί να ονομάσει κανείς «θεσμιστική εξουσία», δηλαδή την εξουσία που καθορίζει τους βασικούς θεσμούς μέσα στους οποίους ζει η κοινωνία, είτε πρόκειται για την άσκηση των θεσμισμένων εξουσιών, π.χ. και της νομοθετικής εξουσίας με την στενότερη έννοια και της δικαστικής εξουσίας και της κυβερνητικής εξουσίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αυτόνομη κοινωνία και αυτόνομα άτομα, σημαίνει ότι δίδεται σε όλους η μεγαλύτερη δυνατή δυνατότητα, όχι απλώς τυπική, αλλά ουσιαστική να συμμετάσχουν στην άσκηση όλων αυτών των εξουσιών και των λειτουργιών. Δεν περιοριζόμαστε στο να λέμε ότι οι πολίτες μία φορά στα πέντε χρόνια καλούνται να διαλέξουν αντιπροσώπους οι οποίοι θα αποφασίζουν για αυτούς, αλλά οι πολίτες αποφασίζουν μόνοι τους για τους νόμους κάτω από τους οποίους θέλουν να ζήσουν. Σημαίνει επίσης ότι δεν διαλέγουν, δεν εκλέγουν εμμέσως ή αμέσως ανθρώπους οι οποίοι θα τους κυβερνούν, αλλά ότι κυβερνούν μόνοι τους. Δηλαδή ότι όλες οι βασικές αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της κοινωνίας - διότι αυτό είναι η κυβέρνηση, κυβερνώ θα πει λαμβάνω αποφάσεις που αφορούν αυτά που πρέπει να γίνουν, είτε ως έργα είτε ως δραστηριότητες - πρέπει να ανήκουν στο σύνολο της κοινωνίας.

Το σύνολο των πολιτών πρέπει όλοι, όχι απλώς τυπικά να έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν σ’ αυτό, αλλά να είναι παιδευμένοι σαν άτομα απ’ όλες τις απόψεις, κατά τρόπο ώστε να μπορούνε να συμμετέχουν.

Εδώ θα ήθελα να κάνω δύο ή τρεις παρατηρήσεις. Πρώτα-πρώτα μία αναφορά στους αρχαίους ή μάλλον στον μεγάλο Θουκυδίδη: Όταν ο Θουκυδίδης θέλει να χαρακτηρίσει μια πόλη ως ελεύθερη την χαρακτηρίζει ως «αυτόνομον, αυτόδικον και αυτοτελή». Για τον Θουκυδίδη, πόλις σημαίνει τους πολίτες. Ο Θουκυδίδης δεν μιλάει ποτέ, όχι μόνο για κράτη, αλλά ούτε για επικράτειες. Π.χ. οι λέξεις «Αθήναι» ή «Σπάρτη», στον Θουκυδίδη έχουν απλώς γεωγραφική έννοια. Όταν μιλάει για τις πολιτείες που π.χ. συγκρούονται στον Πελοποννησιακό Πόλεμο λέει πάντοτε «οι Αθηναίοι, οι Λακεδαιμόνιοι, οι Κερκυραίοι, οι Κορίνθιοι» κ.λπ. και κάποιος από τους ρήτορες μέσα στον Θουκυδίδη λέει «άντρες γαρ πόλεις». Η ιδέα ότι ένα κράτος, μία επικράτεια, μια πολιτεία, είναι ένα έδαφος, που επικρατεί στην νεότερη φιλοσοφία του δικαίου και συνταγματική θεωρία είναι καθαρά φεουδαρχική αντίληψη δεν έχει καμμία σχέση με την δημοκρατική παράδοση. Λέει λοιπόν ο Θουκυδίδης «αυτόνομος». Λέει «αυτόδικος» -δηλαδή, η ίδια δικάζει τις παραβάσεις που γίνονται μέσα στον χώρο, στη σφαίρα της ζωής του λαού και όπως ξέρετε τα αρχαία αθηναϊκό δικαστήρια ήταν κληρωτά δικαστήρια και όχι επαγγελματικά δικαστήρια. Λέει «αυτοτελής», τέλος είναι η αρχή, η εξουσία με την έννοια της κυβέρνησης, στα αρχαία ελληνικά «οι εν τω τέλει» είναι οι κυβερνούντες. Δηλαδή μια πολιτεία, ένα σύνολο πολιτών που κυβερνούν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Συνεπώς εάν δεν είμαστε αυτόνομοι, αυτόδικοι και αυτοτελείς, δεν μπορούμε να ζούμε σε δημοκρατία, δεν μπορούμε να πούμε ότι ζούμε σε δημοκρατία.

Υπάρχει ένα δεύτερο σημείο πάνω στο οποίο θα ήθελα να επιμείνω, είναι οι σχέσεις ελευθερίας και ισότητας. Έχει υπάρξει από πολύ καιρό, ήδη από τον 19ο αιώνα, μια πολύ διαδεδομένη σοφιστική και η οποία ξαναεμφανίστηκε με πολύ ανανεωμένη δύναμη, η οποία έλεγε περίπου το εξής: Εάν θέλετε να είσαστε ελεύθεροι, δεν μπορείτε να είσαστε ίσοι - διότι δήθεν στη Ρωσία οι άνθρωποι είναι ίσοι αλλά δεν είναι ελεύθεροι - και αν θέλετε να είστε ίσοι - όπως είναι στη Ρωσία - δεν μπορείτε να είστε ελεύθεροι. Αυτός ο συλλογισμός περιέχει πολλαπλά σοφίσματα ή ψεύδη. Εάν κοιτάξουμε την πραγματικότητα, πρώτα-πρώτα στη Ρωσία οι άνθρωποι δεν ήσαν ούτε ίσοι, ούτε ελεύθεροι διότι φυσικά αυτός που είναι μέσα στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως δεν είναι ίσος από καμία άποψη ούτε με τον φύλακα του στρατοπέδου συγκεντρώσεως, ούτε με τον συνταγματάρχη που διοικεί το στρατόπεδο συγκεντρώσεως, ούτε με τον γραμματέα της κομματικής επιτροπής που διοικεί την περιοχή, ούτε με τους ανθρώπους του πολιτικού γραφείου, δεν είναι έτσι; Και επειδή ακριβώς, υπήρχε η πολιτική ανελευθερία ήτανε δυνατόν επίσης να υπάρχει και η πολιτική και η οικονομική ανισότης.

Αντιστρόφως στις καπιταλιστικές χώρες και σε μας σήμερα, λέγεται ότι υπάρχει ελευθερία, αλλά δεν υπάρχει ισότης οικονομική. Βεβαίως δεν υπάρχει ισότης οικονομική, αλλά φυσικά δεν υπάρχει και ισότης πολιτική - η ισότης η πολιτική η οποία υπάρχει, είναι τελείως τυπική. Ο μέσος Έλλην πολίτης, ο χωριάτης, ο θυρωρός, ο σωφέρ, ο εργάτης, ο τραμβαγιέρης και οποιοσδήποτε άλλος, φυσικά δεν έχει τα ίδια πραγματικά πολιτικά δικαιώματα με τα μέλη της αρχούσης πολιτικής τάξεως. Δεν μιλάω τώρα για οικονομική ανισότητα, μιλάω για πολιτική ανισότητα. Υπάρχει μια πολιτική προνομιούχα τάξη στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται σε τελείως άνιση πολιτική κατάσταση σε σχέση με τον κοσμάκη όπως λέμε και φυσικά από την στιγμή που υπάρχει, όπως υπάρχει στα καπιταλιστικά καθεστώτα οικονομική τεράστια ανισότης, επίσης δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική ισότης, απλούστατα διότι αν έχω πάρα πολλά λεφτά αγοράζω έναν ραδιοφωνικό σταθμό και σε άλλες χώρες αγοράζω και μία τηλεόραση. Η οικονομική ανισότης μεταφράζεται και σε πολιτική ανισότητα, διότι λέω στον κοσμάκη τι πρέπει να σκέφτεται και του λέω ποια είναι τα νέα σήμερα. Γίνεται φιλτράρισμα των νέων, φιλτράρισμα των πληροφοριών, ή παρουσίαση των πληροφοριών κάτω από έναν ορισμένο φωτισμό. Συνεπώς, αν θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι μέσα στην κοινωνία πρέπει να είμαστε πραγματικά ίσοι.

Φυσικά δεν χρειάζεται να συζητήσει κανείς τα άλλα σοφίσματα τα οποία έχουν εγερθεί εναντίον του δήθεν ισοπεδισμού της παλιάς επαναστατικής σκέψης. Ασχέτως με το τι σκέπτομαι εγώ, δεν ξέρω ο πιο παραληρών αριστερός να είπε ποτέ ότι πρέπει, ας πούμε σε ηλικία 15 ετών, να σφάζονται τα παιδιά που είναι καλοί μαθηματικοί, διότι αυτό θα δημιουργούσε ανισότητες μέσα στην κοινωνία ή να σφάζονται οι κοπέλες ή τα παιδιά που παίζουν καλύτερο πιάνο από τους άλλους, διότι αυτό θα δημιουργούσε ανισότητες. Όταν μιλάμε για ισότητα δεν μιλάμε για ομοιομορφία των ατόμων μέσα στην κοινωνία. Αν υπάρχει κάποια κοινωνία που δημιουργεί ομοιομορφία των ατόμων είναι φυσικά η σημερινή κοινωνία, διότι ο καθένας νομίζει ότι είναι απολύτως μοναδικός ο ίδιος, αλλά στις 8 το βράδυ πατάει το ίδιο κουμπί και βλέπει τις ίδιες ανοησίες στην ίδια τηλεόραση και αγοράζει τα ίδια ρούχα διότι αυτή είναι η ατομική ελευθερία που του επιτρέπει ο κοινωνικός θεσμός της μόδας όπως υπάρχει. Όταν μιλάμε για ισότητα, μιλάμε για την ισότητα εκείνη η οποία είναι πολιτικά σημαντική δηλαδή για την ισότητα τον δυνατοτήτων που παρέχονται σε όλους να συμμετάσχουν πραγματικά στην θέσμιση της κοινωνίας και στην άσκηση οποιωνδήποτε εξουσιών υπάρχουν μέσα σε αυτή την κοινωνία και αυτό σημαίνει φυσικά την άμεση δημοκρατία για την οποία νομίζω θα μπορέσω να πω μερικά λόγια παρακάτω.

Η ιδέα της ισότητος έχει ασφαλώς και οικονομικές επιπτώσεις σημαντικές. Δεν είναι δυνατόν, ιδίως σε μία κοινωνία της σημερινής μορφής, της σημερινής υφής, της σημερινής συγκρότησης να υπάρξει πραγματική πολιτική ισότητα, απ’ την στιγμή που υπάρχουν οι τεράστιες οικονομικές ανισότητες. Με κανέναν τρόπο δεν μπορεί να βρεθεί μέσο - και ούτε βρέθηκε ποτέ - να εγκατασταθεί ένα στεγανό χώρισμα ανάμεσα στον οικονομικό χώρο και στον πολιτικό χώρο. Από τη στιγμή που υπάρχει μια τεράστια οικονομική ανισότητα και οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν στα χέρια τους την οικονομική δύναμη, κατ’ ανάγκην και ασχέτως των προθέσεών τους, θα την μετατρέψουν και σε πολιτική δύναμη.

Όλη η ιστορία, όχι τόσο η ελληνική στην οποία η περιουσία έπαιξε ελάχιστο ρόλο, αλλά και η ρωμαϊκή και όλη η μοντέρνα εξουσία το αποδεικνύει. Και αυτό μας οδηγεί επίσης σε μια άλλη θεώρηση: Δεν είναι δυνατόν ποτέ να σκεφτούμε ότι άτομα τα οποία τα θέλουμε ως ελεύθερους πολίτες, μπορεί να είναι ελεύθεροι πολίτες στην πολιτική ζωή και να είναι σκλάβοι, κατ’ ουσίαν, μέσα στην οικονομική παραγωγική τους ζωή. Δεν είναι δυνατόν να σκεφτούμε δηλαδή ότι τις Κυριακές, τα άτομα θα πηγαίνουν σε μία εκκλησία της πολιτικής ελευθερίας και ότι τις άλλες πέντε-έξι μέρες της εβδομάδος θα είναι απλώς βίδες πάνω σε ένα μηχανικό σύστημα παραγωγής. Δεν είναι δυνατόν να παιδεύσουμε πολίτες - η παιδεία των πολιτών δεν σταματάει ούτε στο δημοτικό, ούτε στο γυμνάσιο – που να είναι ελεύθεροι και υπεύθυνοι και υπεύθυνοι και να θέλουν να συμμετάσχουν στις κοινές υποθέσεις και ταυτοχρόνως να τους υποχρεώνουμε να περνάνε το μεγαλύτερο μέρος της ξυπνητής τους ζωής μέσα σε μία ιεραρχική δομή, μέσα στην οποία δεν τους πέφτει κανένας λόγος, εκτός απ’ το να εκτελούν συνεχώς, αφ’ ενός αυτά που τους λένε οι ανώτεροί τους, αφ’ ετέρου αυτά που τους λένε οι κανονισμοί, οι οποίοι πενήντα φορές τοις εκατό είναι ηλίθιοι. Αν κατορθώνουν τα εργοστάσια και οι δημόσιες υπηρεσίες να λειτουργούν, είναι επειδή κατά ένα μεγάλο μέρος στο μέτρο που οι εργαζόμενοι παραβαίνουν τους κανονισμούς για να κατορθώσουν να κάνουν την δουλειά τους.

Απόδειξη άλλωστε ότι μια από τις αποτελεσματικότερες μορφές απεργίας, δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή πως την λέμε στα ελληνικά, είναι αυτή που στα γαλλικά ονομάζουν «απεργία ζήλου». Οι άνθρωποι δηλαδή αρχίζουν να εφαρμόζουν κατά λέξη τους κανονισμούς και αν εφαρμόσουν κατά λέξη τους κανονισμούς, τα πάντα μπορούν να καταρρεύσουν μέσα σε μια ώρα. Γιατί αυτό; Διότι τους κανονισμούς φυσικά δεν τους έκαναν ο εργαζόμενοι. Τους έκαναν διάφοροι τεχνικοί, μηχανικοί, άνθρωποι που τελείωσαν πολυτεχνεία μεγαλοφυείς οικονομολόγοι και άλλοι, ο οποίοι δεν ξέρουν στην πραγματικότητα πως γίνεται και τι συμβαίνει, όταν γίνεται πραγματικά μία δουλειά. Αυτό μας οδηγεί φυσικά στην ιδέα, ότι μία αυτόνομη κοινωνία δεν θα μπορούσε, όχι για λόγους φιλανθρωπίας, αλλά για πολιτικούς λόγους, να δεχθεί μια οικονομική κατάσταση μέσα στην οποία υπάρχει αφ’ ενός μια τεράστια οικονομική ανισότητα και αφ’ ετέρου οι εργαζόμενοι, δηλαδή το σύνολο του πληθυσμού, κατ ουσίαν βρίσκονται τοποθετημένοι σαν μυρμήγκια μέσα σε ιεραρχημένες δομές, μέσα στις οποίες δεν τους πέφτει κανένας λόγος για το τι κάνουν και για το πως θα το κάνουν. Η αυτοδιοίκηση των παραγωγικών μονάδων από τους παραγωγούς είναι, κατά την γνώμη μου, απαραίτητη προϋπόθεση και σχολείο δημοκρατικό για μια αυτονομημένη κοινωνία

Θα ήθελα πάνω σ’ αυτό να προσθέσω ότι σήμερα δεν διαπιστώνουμε την ύπαρξη μορφών κυριαρχίας, μόνο οικονομικών. Διαπιστώνουμε την ύπαρξη πολλών άλλων μορφών κυριαρχίας και μερικών που είναι καθαρά πολιτικές. Θέλω να πω π.χ. ότι, εάν στη Ρωσία μετά το 1917 δημιουργήθηκε ένα εκμεταλλευτικό και καταπιεστικό καθεστώς, κατά πάσα πιθανότητα εκμεταλλευτικότερο και ασφαλώς πολύ καταπιεστικότερο από οποιοδήποτε ταξικό καθεστώς είχε γίνει γνωστό ως τότε στην ιστορία, αυτό δεν οφείλεται στους κεφαλαιοκράτες. Οφείλεται στο γεγονός ότι μέσα από το ίδιο το κομμουνιστικό κόμμα, τους μπολσεβίκους, δημιουργήθηκε μία γραφειοκρατία που συνδέθηκε με την γραφειοκρατία των εργοστασίων, του στρατού και άλλων κοινωνικών κλάδων και η οποία αρκετά γρήγορα κατοχυρώθηκε ως απόλυτα κυρίαρχη τάξη και εγκαθίδρυσε αυτό το καθεστώς του γραφειοκρατικού, ολοκληρωτικού Καπιταλισμού.

Συνεπώς, δεν είναι μόνον οι οικονομικά προνομιούχες και κυρίαρχες τάξεις οι οποίες αντιτίθενται στη δημοκρατία. Είναι και η πολιτική γραφειοκρατία η οποία συνεχώς τείνει να παραχθεί και να αναπαραχθεί είτε συσπειρώνεται γύρω από μία χαρισματική μορφή είτε όχι αλλά συνήθως, κατά ανάγκην τουλάχιστον στην αρχή της, συσπειρώνεται γύρω από μία χαρισματική μορφή, βάλτε οποία φωτογραφία θέλετε δεν με ενδιαφέρει, είτε παρελθούσα είτε παρούσα, η οποία επίσης τείνει να μονοπωλήσει και κατορθώνει φυσικά να μονοπωλήσει την εξουσία και να εξαλείψει οποιεσδήποτε απαρχές δημοκρατικών θεσμών υπήρχαν.

Η σύγχρονη πολιτική μορφή του κόμματος είναι πλησιέστατη στη δημιουργία της γραφειοκρατίας. Θα σας ζητήσω να θυμηθείτε ότι κόμματα, με την σημερινή έννοια του όρου, δεν υπήρχαν φυσικά π.χ. στην αρχαία Αθήνα. Τα κόμματα δημιουργήθηκαν στην νεότερη εποχή και είναι μια από τις τραγικές ειρωνείες της ιστορίας, ότι τα πρώτα πραγματικά κόμματα που δημιουργήθηκαν, με την έννοια που δίνουμε σήμερα σ’ αυτή την λέξη, είναι δημιουργήματα της εργατικής τάξης, στον αγώνα της για την απελευθέρωση της. Κατά μίμησή τους έγιναν τα αστικά κόμματα, τουλάχιστον στην Ευρώπη, και αυτά τα κόμματα εκφυλίστηκαν σχετικά γρήγορα και γίνανε γραφειοκρατικά.

Εδώ θα ήθελα να υπογραμμίσω ένα σημείο, που είναι αρκετά παλιό στην πολιτική φιλοσοφία, αλλά πολλοί άνθρωποι το ξεχνάνε και ιδίως στην Ελλάδα. Κατηγορούμε συνεχώς τους κυρίαρχους ότι κυριαρχούν. Αυτό είναι μία ανοησία. Είναι σαν να κατηγορούσαμε τους κλέφτες ότι κλέβουν, ή τους ξανθούς διότι είναι ξανθοί. Η δουλειά των κυριάρχων είναι να κυριαρχούν. Εάν πρέπει να κατηγορήσουμε τους κυρίαρχους, τότε πρέπει να τους εκτοπίσουμε από την θέση τους. Πρέπει να κατηγορήσουμε τους κυριαρχημένους που αφήνουν τον εαυτό τους να κυριαρχείται, δεν είναι έτσι; Δεν μπορούμε να λέμε ταυτοχρόνως ότι ο λαός είναι παντοδύναμος και ότι ο οποιοσδήποτε δημαγωγός τον τραβάει και τον σέρνει από την μύτη. Πρέπει να πούμε ότι υπάρχει μία ευθύνη του λαού σε αυτά τα οποία γίνονται σήμερα, αλλά αυτό δεν φτάνει, διότι εδώ δεν κάνουμε ηθικολογία. Το λέμε για να υπενθυμίσουμε στους πολίτες ότι αυτά τα οποία συμβαίνουν, συμβαίνουν με τη συμμετοχή τους και με τη συνενοχή τους. Έστω κι αν αυτή η συνενοχή δεν είναι ποινική, είναι όμως πραγματική συνενοχή.

Γιατί υπάρχει αυτή η συμμετοχή, η συνενοχή που παίρνει τη μορφή της απάθειας, της αδιαφορίας, του κυνισμού; Από τη μια μεριά είναι φυσικά όλο αυτό το ιστορικό ρεύμα της σύγχρονης κοινωνίας που οδηγεί τους ανθρώπους, όπως έλεγα πριν, σ’ αυτήν την αποχαύνωση, σε αυτόν τον ατομικισμό, σ’ αυτόν τον καταναλωτικό και τηλεοπτικό αυνανισμό. Από την άλλη μεριά υπάρχει και κάτι που δέχεται συζήτηση και ανασκευή και αυτό είναι το γεγονός ότι διείσδυσε μέσα στον πληθυσμό και μέσα στην εργατική τάξη - και σε αυτό είναι υπεύθυνος ο Μαρξισμός - η καπιταλιστική φαντασιακή σημασία, η μύθωση - αν θέλετε - της γνώσης, της επιστήμης, των ειδικών, αυτών που ξέρουν. Αυτό είναι που στηρίζει την κεντρική δομή της σύγχρονης κοινωνίας και την τελείως ασυμβίβαστη με κάθε δημοκρατική θέσμιση δηλαδή, την ιεραρχία. Γιατί ο τάδε είναι στην κορφή και οι άλλοι είναι κάτω; Διότι είναι σπουδασμένος, διότι είναι επαΐων, διότι ξέρει καλύτερα, διότι είναι ειδικός, κ.λπ.

Αυτός ο μύθος έχει βαθιά διείσδυση μέσα στην ψυχή των ατόμων και αν μου επιτρέπεται για να σας διασκεδάσω λίγο και να διακόψω την ίσως ανιαρή συνέχεια αυτών των συλλογισμών, θα σας διηγηθώ ένα ανέκδοτο: Στην Ελλάδα υπάρχει ακόμη αυτή η καλή συνήθεια ότι συζητάμε με τον άνθρωπο που οδηγεί το ταξί και έτσι παίρνουμε διάφορες σφυγμομετρήσεις. «Τι γίνεται», του λέω, «φαίνεται άσχημη η κατάσταση». «Ναι», λέει, «είναι φριχτή, αλλά μην ανησυχείτε». Λέω: «Γιατί να μην ανησυχούμε;». «Ε», λέει, «υπάρχει ο Αντρέας (Παπανδρέου)». «Α», λέω, «και τι θα κάνει ο Αντρέας;». Λέει: «Αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να κάνει τίποτα, διότι έχει φύγει 48 ώρες στην Βουλγαρία». «Γιατί έχει φύγει ο Αντρέας 48 ώρες στην Βουλγαρία;». «Διότι», μου λέει ο ταξιτζής, «η βουλγαρική κυβέρνηση είχε βρει την οικονομική κατάσταση πολύ σκούρα και κάλεσαν τον Αντρέα για 48 ώρες για να τους την διορθώσει».

Νομίζω ότι κάθε σχόλιο είναι περιττό, ο άνθρωπος που μου το έλεγε αυτό ήτανε πολύ κανονικός άνθρωπος, δηλαδή δεν ήτανε καθόλου εκ γενετής ηλίθιος ας πούμε, ήτανε πολύ εντάξει, οδηγούσε καταπληκτικά, μου είπε αστεία στην κουβέντα και τα ρέστα. Ε, με αυτή την νοοτροπία οι άνθρωποι ψήφισαν δύο φορές - την πρώτη θα μπορούσε να τους συγχωρήσει κανείς, τη δεύτερη όχι - τον Αντρέα και τον φέρανε στα πράγματα. Ο Αντρέας είναι ειδικός, έτσι; Ο Κουτσόγιωργας είναι βέβαια ειδικός στα πάμπερς (σ.σ.: αναφέρεται στο σκάνδαλο Κοσκωτά) και σε διάφορα άλλα. Αλλά και όλοι οι άλλοι (σ.σ υπουργοί) είναι ειδικοί, είναι επαΐοντες, αυτοί ξέρουνε! Ας αφήσουμε αυτούς που ξέρουν να τα αποφασίσουν!

Το ίδιο μέσα στο εργατικό κίνημα, υπάρχουνε οι αρχηγοί που ξέρουν, οι γενικοί γραμματείς, oι Ζαχαριάδηδες, ο ένας, ο άλλος κ.λπ. Και εκεί είναι ακόμα χειρότερα - γι’ αυτό είπα ότι φταίει ο Μαρξισμός- λόγω της θεωρητικής κατοχύρωσης. Διότι πίσω από το γενικό γραμματέα, ή πίσω από τα στελέχη του κόμματος, υπάρχει η μαρξιστική θεωρία που λέει την αλήθεια για την ιστορία, για την κοινωνία, για το πως πρέπει να γίνει Σοσιαλισμός, για το πότε πρέπει να κάνουμε απεργία, πότε δεν πρέπει, πότε πρέπει να πάρουμε τα όπλα, πότε να καταλάβουμε τα χειμερινά ανάκτορα κ.λπ. Όλα αυτά φυσικά είναι στους 15 τόμους του Κεφαλαίου ή στους 60 τόμους των απάντων του Λένιν. Τα έχουν μελετήσει οι ειδικοί, αυτοί ξέρουν. Εσύ πήγαινε να κολλήσεις τις προκηρύξεις, αυτό μπορείς να κάνεις.

Αλλά αυτό έχει αρχίσει εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα δηλαδή από το 1880-1890. Σε αντίθεση με το ότι γινότανε στην αρχή στα εργατικά συνδικάτα και στα εργατικά κόμματα, όπου πράγματι υπήρχε μία άμεση δημοκρατία, άρχισε να δημιουργείται μία γραφειοκρατία. Και από πού αντλούσε τη δύναμη της αυτή η γραφειοκρατία; Οι εξηγήσεις που έχουνε δοθεί ότι η αναπτυξη της εργατικης γραφειοκρατίας, πολιτικής και συνδικαλιστικής, οφείλεται σε “αντικειμενικούς” λόγους (οικονομικούς, αναγκαιότητας της οργάνωσης κλπ.) κατά τη γνώμη μου είναι ελλειπέστατες και αφορούν μόνο δευτερεύοντα σημεία, ή απλές συνέπειες του βαθύτερου λόγου. Η πραγματική εξήγηση είναι ακόμα μία φορά η διείσδυση μέσα στην εργατική τάξη και εν γένει μέσα στον πληθυσμό, αυτής της καπιταλιστικής φαντασιακής σημασίας ότι πρέπει να διοικούν και να διευθύνουν, αυτοί που έχουν τα προσόντα να διοικούν και να διευθύνουν, που κατέχουν δηλαδή την επιστήμη την τεχνική της διεύθυνσης. Αυτή η ιδέα είναι φυσικά ριζικά αντίθετη με την αρχαία ελληνική ιδέα για το τι είναι δημοκρατία και τι είναι πολιτική. Το εκθέτει πολύ ωραία ο Πρωταγόρας στο λόγο τον οποίον δίνει μέσα τον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνος και τον οποίο ο Πλάτων, παρ’ όλο που είναι εχθρός της δημοκρατίας, κατά την γνώμη μου μεταφέρει πολύ πιστά.

Στον Πρωταγόρα λέει ότι το θέμα είναι εκεί πέρα ποιος είναι πολιτικός και ποιος δεν είναι και ποιος κατέχει και ποιος δεν κατέχει την πολιτική επιστήμη. Και ο Πρωταγόρας απαντά όχι με έναν λόγο, αλλά στην αρχή με έναν μύθο: Λέει ότι όταν ο Ζευς φρόντιζε για τους ανθρώπους, μοίρασε στον έναν τούτη την ειδικότητα, στον άλλον την άλλη ειδικότητα, αλλά την πολιτική γνώση την έδωσε ίδια σε όλους και γι’ αυτό λέει ο Πρωταγόρας: «Βλέπεις ότι όταν οι Αθηναίοι θέλουν να αποφασίσουν στην εκκλησία τους για το πως να κατασκευαστούν τα καράβια ή πως να χτιστούν τα τείχη ή οι ναοί, φωνάζουν τους ειδικούς και τους ακούν και αν κανένας, μη ειδικός, θελήσει να πάρει τον λόγο τον γιουχαΐζουνε. Όταν όμως πρόκειται να συζητηθούν οι γενικές πολιτικές υποθέσεις της πόλης, οποιοσδήποτε μιλάει και όλος ο κόσμος τον ακούει με προσοχή».

Πίσω από αυτόν τον μύθο κρύπτεται αυτή η βαθύτατη πολιτική και φιλοσοφική ιδέα των αρχαίων, ότι για τα πολιτικά πράγματα δεν υπάρχει επιστήμη. Για την αρχαία Ελλάδα, δεν υπάρχει συστηματική γνώση με αποδείξεις, με εκπαίδευση κλπ, αλλά υπάρχει δόξα, δηλαδή υπάρχει γνώμη των ανθρώπων, η οποία φυσικά πρέπει και αυτή να παιδευτεί και η οποία καλυτερεύει με την εμπειρία αλλά η οποία δεν είναι επιστήμη.

Πώς μπορεί η δόξα των ανθρώπων να παιδευτεί, πως είναι δυνατόν οι άνθρωποι να σχηματίζουν ολοένα καλύτερη φύση και φρόνηση για τα πολιτικά πράγματα για τα οποία δεν υπάρχει επιστήμη; Ένας και μόνος τρόπος υπάρχει για να την αποκτήσουν και αυτός είναι να ασκούν την πολιτική εξουσία, να συζητούν και να παίρνουν αποφάσεις. Τελείως αντίθετη φυσικά είναι η μοντέρνα αντίληψη η οποία επεκράτησε, και όχι ο αρχαίος λόγος, η ιδέα ότι η δημοκρατία είναι η εκπροσώπευση, ή η αντιπροσώπευση. Αυτή η συζήτηση έχει γίνει από πολύ καιρό και ο ίδιος ο Ρουσό, ο οποίος έγραφε στο τέλος του 18ου αιώνος έλεγε σαφώς ότι η μόνη μορφή δημοκρατίας η οποία είναι δεκτή ή είναι πραγματική δημοκρατία είναι η άμεση δημοκρατία. Έλεγε χαρακτηριστικά μια φράση την οποία θα μπορούσε να είχε βρει κανείς και στον Λένιν ή στον Μαρξ - όταν μετά κάνανε την κριτική του κοινοβουλευτισμού - «οι Εγγλέζοι που νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι διότι εκλέγουν τους βουλευτές τους μια φορά στα 5 χρόνια, βρίσκονται μέσα σε αυταπάτη…», λέει ο Ρουσό, «…είναι ελεύθεροι μια μέρα σε 5 χρόνια». Εγώ θα έλεγα ότι ο Ρουσό δεν πηγαίνει στο τέλος του συλλογισμού του, γιατί φυσικά δεν είναι ελεύθεροι, όπως δεν είμαστε και δεν είσαστε ελεύθεροι, ούτε μία μέρα στα 5 χρόνια. Διότι το τι θα ψηφίσετε αυτή τη μέρα στα 5 χρόνια είναι ήδη προδιαγεγραμμένο. Πρώτα-πρώτα είναι προδιαγεγραμμένο απ’ το ποια πολιτικά κόμματα εμφανίζονται. Είναι προδιαγεγραμμένο από το τι μας έχουνε γεμίσει το κεφάλι επί 5 χρόνια. Είναι προδιαγεγραμμένο από τις καταστάσεις τις οποίες έχουνε ήδη δημιουργήσει αυτοί οι άνθρωποι. Από τη στιγμή που έχουν εκλεγεί αμετάκλητοι αντιπρόσωποι, η πρώτη και κύρια δουλειά αυτών των αμετακλήτων αντιπροσώπων - εκτός κι αν πιστεύουμε στον Άγιο Βασίλη - είναι το πώς να κατοχυρώσουν την επανεκλογή τους. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα και αυτό αυτή τη στιγμή το βλέπετε όχι απλώς στο επίπεδο των αντιπροσώπων, αλλά στο επίπεδο της Προεδρίας της Κυβερνήσεως. Το μόνο θέμα το οποίον ενδιαφέρει είναι πώς να κατοχυρωθεί η επανεκλογή. Όλα τα άλλα είναι, με συγχωρείτε, είναι τρίχες. Ό,τι και να διδάσκουν οι καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο και τα λοιπά.

Η αντιπροσώπευση είναι πολιτική αυτοαποξένωση του πολιτικού σώματος. Είναι «πάρε αγά μου το σχοινί να με κρεμάσεις». Η μόνη δυνατή μορφή δημοκρατίας είναι η άμεση δημοκρατία, όπου οι άνθρωποι αποφασίζουν μόνοι τους και όχι μέσω αμετακλήτων εκπροσώπων. Τώρα, φυσικά, από πολύ καιρό, υπάρχει το επιχείρημα και η συζήτηση την οποία θα ήταν ανέντιμο να αφήσουμε κατά μέρος. Άμεση δημοκρατία υπήρξε, το ξέρουμε. Υπήρξε στην Αθήνα και σε μερικές άλλες ελληνικές πόλεις, όχι σε όλες. Δεν υπήρξε ποτέ στην Ρώμη. Αν ποτέ ακούσετε κανέναν καθηγητή πανεπιστημίου να σας μιλάει για ρωμαϊκή δημοκρατία, βγείτε έξω, αγοράστε ντομάτες και ρίξτε του. Η Ρώμη ήτανε ολιγαρχία από την αρχή μέχρι το τέλος. Αν ακούσετε κανέναν μαρξιστή να σας πει ότι η αθηναϊκή δημοκρατία στηριζόταν στη σκλαβιά, αγοράστε πορτοκάλια σάπια και ρίξτε του, διότι σκλαβιά υπήρχε παντού στον αρχαίο κόσμο, αλλά δεν υπήρχε δημοκρατία.Πείτε του ακόμα ότι δεν ξέρει τον Μαρξισμό αυτός ο δήθεν μαρξιστής, γιατί ο ίδιος ο Μαρξ γράφει πολύ σωστά ότι η πραγματική κοινωνικοοικονομική βάση της αρχαίας δημοκρατίας ήταν η ελεύθερη ανεξάρτητη μικροπαραγωγή. Η βάση της αθηναϊκής δημοκρατίας δεν ήτανε η σκλαβιά, οι πλούσιοι είχανε σκλάβους, οι περισσότεροι από τους άλλους δεν είχανε. Η βάση της αθηναϊκής δημοκρατίας ήτανε ότι ο χωριάτης έκανε με τα πόδια 25 χιλιόμετρα για να κατέβει στην αγορά του δήμου και να συζητήσει και ν’ αποφασίσει, ο τεχνίτης ο Αθηναίος φυσικά το ίδιο, ο ναύτης ο Αθηναίος, ο Πειραιώτης το ίδιο.

Τώρα αυτό φυσικό προϋποθέτει ότι έχουμε μια πολιτική κοινότητα περιορισμένη σε αριθμό, δεν είναι έτσι; Και υπάρχει άλλωστε και η περίφημη φράση του Πλάτωνα, στους «Νόμους» νομίζω, όπου λέει ότι η ιδανική διάσταση μιας πόλης από άποψη πληθυσμού, όχι εδάφους, είναι ο αριθμός ανθρώπων οι οποίοι μαζεμένοι στο ίδιο μέρος, μπορούν να ακούσουν τη φωνή ενός ρήτορα. Λοιπόν να κλείσουμε τα μικρόφωνα, να δούμε αν εδώ μπορούμε να κάνουμε άμεση δημοκρατία χωρίς μικρόφωνα, έτσι; Αυτή η ιδέα είναι πάρα πολύ σημαντική, βλέπετε και τη συμβολή και τη διάσταση. Και βλέπετε το γεγονός ότι ο καθένας περίπου ξέρει τον άλλον. Στους πλατωνικούς διάλογους π.χ. ρωτάει ο Σωκράτης σ’ ένα γυμνάσιο, εκεί που είναι οι νέοι και που τους λιμπίζεται, ποιος είναι ο τάδε, ας πούμε; Και του λέει ο άλλος, πως δεν ξέρεις, είναι ο γιος του Κτησικράτη, ας πούμε. Α, λέει ο Σωκράτης, βεβαίως και δεν είχε ξάδελφο τον τάδε, κ.λπ. Διότι φυσικά, άμα είναι οι πολίτες οι ελεύθεροι 30.000 από τους οποίους 10-15.000 μένουν στην Αθήνα, όλος ο κόσμος γνωρίζεται μεταξύ τους και περίπου ξέρει τι φάρα είναι, τι ζυγίζει και τι είναι ικανός να κάνει και να μην κάνει. Ο μεγάλος Αμερικανός κοινωνιολόγος ο Λιούις Μάμφορντ συζητάει αυτή τη φράση σε ένα βιβλίο το ’36 και λέει αρκετά σωστά, αλλά μένει σ’ αυτό το πεδίο, ότι με την εφεύρεση του ραδιοφώνου τα όρια της άμεσης δημοκρατίας, έχουνε γίνει τα όρια του πλανήτη. Αυτό είναι σωστό, είναι ελλειπές, θα πω αμέσως γιατί.

Εγώ ο ίδιος, αν μου επιτρέπετε να αναφέρω τον εαυτό μου, 20 χρόνια μετά από τον Μάμφορντ, ανέφερα όλη αυτή την ιστορία και ανέφερα επίσης το γεγονός της τηλεόρασης, ότι φυσικά και η τηλεόραση μπορεί να μπει στην υπηρεσία της άμεσης δημοκρατίας. Φυσικά με το πολιτικό καθεστώς που υπάρχει μπήκε στην υπηρεσία της φαυλοκρατίας, δεν είναι έτσι; Αλλά αυτό δεν είναι ενδιαφέρον καθ’ αυτό. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι υπάρχουν τα τεχνικά μέσα, για να μπορέσουν να υπάρξουν έλλογες και στοχασμένες μετά από συζήτηση, συλλογικές αποφάσεις που να υπερβαίνουν απείρως τα όρια της κλασσικής άμεσης δημοκρατίας, της αθηναϊκής ας πούμε. Δεν θα το συζητήσω εν εκτάσει αυτό το ζήτημα, φυσικά δεν αρκεί να υπάρχει ραδιόφωνο, διότι ραδιόφωνο είχε και ο Χίτλερ και αφιόνιζε τους Γερμανούς. Πρέπει φυσικά να υπάρχει όχι μονόδρομος, αλλά διπλόδρομος, το ίδιο για την τηλεόραση. Όλα αυτά λύνονται από την στιγμή που η τηλεόραση δεν σκοπεύει να κάνει ρεκλάμες και να πουλάει λόγους πρωθυπουργού και φάτσες υπουργών, αλλά που γίνεται πραγματικά δημοκρατικό όργανο. Υπάρχει κάτι άλλο που είναι ελλειπές στην ιδέα του Μάμφορντ και που νομίζω ότι μπορούμε και πρέπει να το συμπληρώσουμε: Σε κοινωνίες τόσο εκτεταμένες όσο οι δικές μας και οι οποίες, αυτό το λέω παρεμπιπτόντως, δεν θα μπορέσουν ποτέ να ορθοποδήσουν εάν δεν επεκταθούν ακόμα περισσότερο, δεν θέλω να σας τρομάξω αλλά σκεφτείτε αυτό που έλεγα στην αρχή για τα οικολογικά προβλήματα σήμερα. Νομίζω ότι γίνεται αμέσως προφανές, ότι όχι το ζήτημα της δημοκρατίας είναι παγκόσμιο, αλλά το ζήτημα της δημοκρατίας είναι ζήτημα παγκόσμιας δημοκρατίας, για τον απλούστατο λόγο ότι αν περνάει ένα πετρελαιοφόρο 500.000 τόνων σε 100 χιλιόμετρα απόσταση από τις ακτές σας και αν τυχόν σπάσει όπως έγινε αυτό πολλές φορές, οι ακτές σας μεταμορφώνονται σε πίσσα επί χρόνια για να μην μιλήσω για την ατμόσφαιρα, τα δάση κ.λπ.

Για να τραφεί αυτή η άμεση δημοκρατία πρέπει να είναι πραγματικά άμεση δημοκρατία σε ένα ορισμένο επίπεδο. Πρέπει να είναι, αν μπορώ να πω, αθηναϊκού τύπου δημοκρατία, στο επίπεδο της βάσης, δηλαδή πρέπει να υπάρχει, ένα δίκτυο κοινών ή κοινοτήτων αποκεντρωμένων και αυτοκυβερνημένων. Δηλαδή οι άνθρωποι πρέπει να παιδευτούν στην αυτονομία, στην αυτοδικία - όχι με την έννοια των εφημερίδων - και στην αυτοτέλεια στο επίπεδο, ας πούμε, ή στις διαστάσεις μιας πόλης μεταξύ 20 και 50 ή έστω και 100, για να βάλω μέσα και τον Βόλο, χιλιάδων κατοίκων, στις διαστάσεις ενός εργοστασίου, όταν πρόκειται για την παραγωγική αυτοδιαχείριση, στις διαστάσεις συνεταιρισμών 5-10 χωριών, όπου οι άνθρωποι μπορούν πραγματικά να κάνουν μια εκκλησία και να αποφασίσουν και από κει να ξεκινάει μια ανάθεση. Όχι εκπροσώπευση, αλλά ανάθεση ανακλητής διαρκώς δύναμης σε ανθρώπους που να συμμετέχουν σε ανωτέρων διαστάσεων ενότητες.

Σ’ αυτές τις βασικές ενότητες της άμεσης δημοκρατίας νομίζω ότι οι αρχαίοι μπορούν να μας υποδείξουν πράγματα όχι για να τα μιμηθούμε, αλλά για να σκεφτούμε. Π.χ. ότι στην αρχαία Αθήνα ένα σωρό βασικές αρχές πληρώνονταν με εκ περιστροφής καθορισμό, δηλαδή ένα μήνα ήτανε μία φυλή, και ανάμεσα σε αυτή τη φυλή ένα άτομο ήτανε επιστάτης των πρυτάνεων, δηλαδή πρύτανης της δημοκρατίας. Έναν άλλο μήνα ήτανε η άλλη, ή με κλήρο. Εκεί όπου οι Αθηναίοι εξέλεγαν, όπως ξέρετε, είναι εκεί όπου πράγματι χρειάζεται μια ειδικότητα και γι’ αυτό π.χ. οι στρατηγοί εκλεγόντουσαν. Διότι το να διοικήσει στρατό σε μάχη δεν είναι θέμα του καθενός, είναι θέμα μιας ειδίκευσης και μιας τέχνης. Εκλεγόντουσαν, λοιπόν, αλλά με ανάκληση. Οι σύγχρονες ελευθερωτικές κινήσεις και ιδιαίτερα το εργατικό κίνημα δημιούργησαν μία άλλη μορφή, που είναι η μορφή εργατικού συμβουλίου. Δηλαδή υπάρχει μία γενική συνέλευση όλων των ενδιαφερομένων. Αυτοί εκλέγουν εκπροσώπους, οι οποίοι όμως εκπρόσωποι είναι συνεχώς ανακλητοί, όχι απλώς υπεύθυνοι, ενώ οι βουλευτές μας δεν είναι, ούτε καν οι υπουργοί δεν είναι υπεύθυνοι, τέλος πάντων. Είναι συνεπώς υπεύθυνοι, αλλά είναι συνεχώς ανακλητοί και είναι υποχρεωμένοι να δώσουν λόγο γι’ αυτά τα οποία έκαναν στους εκλογείς τους.

Νομίζω δεν είναι ο τόπος και ο χρόνος τώρα να επιδοθούμε σε μια μάλλον ουτοπική κατασκευή μιας άμεσης δημοκρατίας που θα περιελάμβανε εκατομμύρια πληθυσμών, αλλά νομίζω, αν υπάρχει απ’ τη μια μεριά πραγματική δημοκρατία άμεση σε ενότητες βάσεως, αυτή η πραγματική δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει. Κάθε αρχή που κατ’ ανάγκην πρέπει να εκλεγεί, είναι όχι απλώς εκλεκτή, αλλά συνεχώς ανακλητή, υπεύθυνη για να πρέπει να δίνει λόγο. Νομίζω ότι μπορούμε να αρχίσουμε να λύνουμε το πρόβλημα της δημοκρατίας σε μια κοινωνία που έχει τις διαστάσεις των σημερινών κοινωνιών και κατά την γνώμη μου, που θα έπρεπε να επεκταθεί σε ηπειρωτικούς και τελικά πλανητικούς χώρους.

Φτάνω τώρα στο τελευταίο σημείο της ομιλίας μου. Όλα αυτά κατά κάποιο τρόπο είναι δευτερεύοντα, έχουν βέβαια την σημασία τους, αλλά δεν είναι τα καίρια για να μπορέσει η άμεση δημοκρατία να λειτουργήσει, δηλαδή για να μπορέσει να υπάρξει ελευθερία γιατί γι’ αυτό πρόκειται. Είτε σε διαστάσεις 20-30 χιλιάδων ανθρώπων, είτε σε διαστάσεις τριών δισεκατομμυρίων ανθρώπων, πίσω, κάτω και πάνω από όλους τους θεσμούς, χρειάζεται κάτι άλλο που κανένας δεν μπορεί να το αποφασίσει ή να το βάλει σαν νόμο. Χρειάζεται η συνεχής δημιουργική δραστηριότητα του κοινού, γιατί το κοινό θα βρει, δεν θα το βρω εγώ ούτε εσείς, το πώς είναι δυνατόν να υπάρχει αντήχηση ανάμεσα σε έναν κεντρικό πομπό ραδιοφώνου ή τηλεοράσεως και στο κοινό που τον δέχεται. Το κοινό θα βρει, ο λαός, οι λαοί θα βρουν κατά ποιον τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν μορφές τις οποίες ίσως ούτε φανταζόμαστε σήμερα, οι οποίες θα μπορούσαν να λύσουν προβλήματα που μας φαίνονται ανυπέρβλητα. Χρειάζεται λοιπόν αυτή η συνεχής δημιουργική δραστηριότητα του κοινού και αυτό σημαίνει κυρίως για όλους το πάθος για τα κοινά. Κι αυτό δεν είναι δική μου ανακάλυψη, υπάρχει σε εκείνο το καταπληκτικό χορικό της Αντιγόνης που αρχίζει «πολλά τα δεινά και ουδέν ανθρώπου δεινότερων τέλη» και όπου ο Σοφοκλής ανάμεσα στα άλλα θαυμαστά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, μνημονεύει αυτό που ονομάζει «η αστυνόμος οργά» . Αστυνόμος θα πει θεσμιστική και οργά, από το οποίο βγαίνει άλλωστε ο οργασμός, είναι η ακμή του πάθους, δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί πάνω στην ακμή του πάθους στήσανε πραγματικές πολιτείες, έτσι, όπως αυτή μέσα στην οποία γεννήθηκε ο Σοφοκλής και για την οποίαν έγραψε τις τραγωδίες του.

Αν δεν υπάρχει αυτό το πάθος για τα κοινά, αυτή η «αστυνόμος οργά», μπορούμε να λέμε ωραίους λόγους, μπορούμε να γράφουμε ωραία βιβλία, να κατασκευάζουμε συστήματα τα οποία να είναι άψογα, φιλοσοφικά και πολιτειολογικά, αλλά όλα αυτά δεν θα σημαίνουν τίποτε. Και θα ήθελα απάνω σ’ αυτό το σημείο, τελειώνοντας, να πω ποια είναι η άκρως αντίθετη άποψη μ’ αυτήν που εκθέτουμε εδώ τώρα και που την στηρίζουμε σ’ αυτήν την καταπληκτική και εκθαμβωτική φράση του Σοφοκλή για την «αστυνόμον οργά». Η άποψη της σύγχρονης δήθεν δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού την έχει με καταπληκτική πυκνότητα και βαθύτητα εκφράσει ένας Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος του περασμένου αιώνα που λέγεται Μπενζαμέν Κονστάντ, σε ένα περίφημο κείμενο που συγκρίνει την ελευθερία των αρχαίων με την ελευθερία των μοντέρνων. Εκεί λέει ότι πράγματι η αρχαία δημοκρατία, επειδή οι άνθρωποι δεν είχαν τίποτα άλλο να κάνουνε στη ζωή τους, έτσι το εξηγεί αυτός, είχανε αυτό το πολιτικό πάθος ενώ εμείς, λέει, και εδώ παραθέτω επί λέξη μεταφράζοντας, «το μόνο που γυρεύουμε από το κράτος είναι η κατοχύρωση των απολαύσεων μας». Και δεν το λέει ούτε κατηγορηματικά, ούτε ειρωνικά, το λέει διότι ξέρει τους συγχρόνους ανθρώπους.

Αυτό είναι, ελπίζω κατά το ήμισυ, μία τραγική αλήθεια για τον σύγχρονο κόσμο. Υπάρχει ένας μπαμπάς, μαμά, κράτος το οποίο είναι ταυτοχρόνως και ένα τέρας, αλλά το οποίο είναι ταυτοχρόνως και ένα είδος Άγιου Βασίλη ο οποίος έχει μία κοιλιά μέσα από την οποία βγάζει χαρτονομίσματα, άδειες, θέσεις, δεν ξέρω τι, το ένα, το άλλο, αλλά το οποίο πάντως πρέπει να κατοχυρώνει τις απολαύσεις μας. Όσο υπάρχει αυτή η σύλληψη, ή μάλλον αυτή η βαθιά φαντασιακή τοποθέτηση του συγχρόνου ατόμου απέναντι στα κοινά και απέναντι στην πολιτική, ακόμη μια φορά όσα λέμε μπορούν ίσως να μείνουνε ο σπόρος για κάποια άλλη γενιά αλλά δεν ωφελούν σε τίποτα, αυτό που χρειάζεται σήμερα κατ’ εξοχήν, είναι αυτό το πάθος για τα κοινά, η ευθύνη, η συμμετοχή, η «αστυνόμος οργά».

Αρχικά σκεφτήκαμε να δώσουμε στο παρόν άρθρο τον τίτλο «Οδηγός για ναυτιλλομένους». Όμως, τελικά, πιο πολύ μοιάζει με οδηγό για θαλασσοδαρμένους, που καλούνται να επιλέξουν μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Παρόλα αυτά, θεωρούμε πως για την όποια ποιότητα των υποψηφιοτήτων, φέρουμε ευθύνη και εμείς οι ίδιοι, που αυτοαποκαλούμαστε απλοί πολίτες και με αυτό τον τρόπο βγάζουμε την ουρά μας απέξω και γινόμαστε κριτές των πάντων εξ αποστάσεως και εκ του ασφαλούς. Καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως όσο περισσότεροι μένουμε έξω από τα κοινά, τόσο λιγότεροι θα είναι αυτοί που θα ασχολούνται με αυτά, με αναμενόμενο αποτέλεσμα τη χαμηλή ποιότητα. Τόσο σε ικανότητες, όσο και σε ήθος.

Τουλάχιστον σε επίπεδο δημοτικών εκλογών, οφείλουμε και μπορούμε να συμμετέχουμε. Αν δεν μας αρέσουν τα υπάρχοντα σχήματα, οφείλουμε να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε άλλα, συμβατά με τις αξίες μας. Σχήματα που θα προκύψουν μέσα από κοινές κοινωνικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές δράσεις. Αυτό, όμως, θέλει κόπο και ξεβόλεμα, έτσι;

Ας δούμε, όμως, πώς είναι τα πράγματα στην περιοχή μας.

Στη Ραφήνα του 2019, ετοιμάζονται να διεξαχθούν οι πιο απολίτικες δημοτικές εκλογές της μεταπολίτευσης. Με εξαίρεση την παραδοσιακά αμιγώς πολιτική παράταξη του ΚΚΕ, όλες οι υπόλοιπες παρατάξεις είναι προσωπικοί αρχηγικοί συνδυασμοί που πλαισιώνονται από γνωστούς και φίλους. Συνδυασμοί που συγκροτούνται μέχρι την τελευταία στιγμή κυριολεκτικά και συνεργασίες που ανακοινώνονται με τον τρόπο που μια ποδοσφαιρική ομάδα ανακοινώνει τις μεταγραφές της. Πιο πολύ για μηχανισμοί κατάληψης και νομής της εξουσίας μοιάζουν, παρά για παρατάξεις που θα επιδιώξουν το κοινό καλό. Πιθανότατα σε κάθε μία από αυτές τις παρατάξεις να υπάρχουν κάποιοι έντιμοι και ικανοί υποψήφιοι, όμως η Ιστορία έχει αποδείξει ότι αυτοί είναι οι πρώτοι που θα παραγκωνιστούν από τους επιτήδειους.

Επί της ουσίας, καμία από τις αυτές τις προσωποπαγείς παρατάξεις δε διαθέτει κάποιο ευκρινές πολιτικό, κοινωνικό ή οικολογικό στίγμα. Τα προγράμματά τους είναι γενικόλογα και μάλλον με ευχολόγια μοιάζουν. Χώρια που δε φαίνεται να διαφοροποιούνται μεταξύ τους. Τα ίδια πράγματα υπόσχονται όλοι και απλώς η κάθε μία παράταξη προσπαθεί να πείσει ότι αυτή τα εννοεί και θα τα πράξει. Όλες, επίσης, οι παρατάξεις προβάλλουν ως προσόν τους την πολυσυλλεκτικότητα, η οποία όμως πιο πολύ σε αφαίρεση καταλήγει, παρά σε πρόσθεση.

Στην πραγματικότητα, μάλλον με παρέες μοιάζουν, παρά με παρατάξεις που έχουν δομηθεί βάσει ενός προγραμματικού λόγου. Οι παρέες, όμως, γράφουν Ιστορία, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος με βάση το γνωστό ευφυολόγημα. Δυστυχώς, στην Ελλάδα έχει αποδειχθεί ότι οι μόνες ιστορίες που δημιουργούν οι παρέες είναι ιστορίες διαφθοράς και απάτης. Χρειάζεται ένα πλαίσιο ελέγχου που ακόμη δεν έχει κατακτηθεί από την κουτσή Δημοκρατία μας και ευθύνη σε αυτό φέρουν, εκτός των άλλων, η απάθεια και αποχή όλων μας.

Ας δούμε, όμως, μία προς μία όλες τις παρατάξεις που θα διεκδικήσουν την ψήφο μας:

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ - Ευάγγελος Μπουρνούς

Πρόκειται για τη συνεργασία μεταξύ της παράταξης «Σύγχρονη Πολιτεία» του νυν δημάρχου Ευάγγελου Μπουρνούς και της λεγόμενης «Συνεργασίας Ενεργών Πολιτών»

Η «Σύγχρονη Πολιτεία» είναι η παράταξη με την οποία ο νυν δήμαρχος συμμετείχε στις προηγούμενες εκλογές, τις οποίες είχε κερδίσει συνεργαζόμενος με την παράταξη «Νέα Αρχή» του Βασίλη Πιστικίδη συγκεντρώνοντας στον πρώτο γύρο ποσοστό 29%. Η συνεργασία αυτή περιείχε την καινοφανή συμφωνία μεταξύ των δύο αρχηγών των συνδυασμών να μοιράσουν τη δημαρχία στα δύο: δυόμιση χρόνια ο ένας και δυόμιση χρόνια ο άλλος. Μοιράστηκαν, λοιπόν, τη δημαρχία και έτσι μπόρεσαν να γίνουν και οι δυο τους δήμαρχοι.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του Μπουρνούς είχαμε τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι. Κάπου αλλού, σε άλλη χώρα ίσως, ο δήμαρχος της πόλης τουλάχιστον θα δήλωνε παραίτηση. Ακόμη και αν θεωρούσε ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτε περισσότερο από όσα έκανε, από σεβασμό και μόνο στον πόνο αυτών που έχασαν τους ανθρώπους τους, έπρεπε να έχει παραιτηθεί. Να δείξει ότι έχει ευαισθησία, ότι έχει συναίσθηση της ευθύνης για το γεγονός ότι δεν κατόρθωσε να αποτρέψει το κακό. Δυστυχώς γι‘ αυτόν, αλλά και για τους πολίτες της Ραφήνας, ο νυν δήμαρχος έδειξε ότι δεν διαθέτει αυτή τη στοιχειώδη ευαισθησία που έπρεπε να είναι απαραίτητη και ζητούμενη για όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα. Όχι μόνο δεν παραιτήθηκε, αλλά κατεβαίνει εκ νέου στις εκλογές

Όσοι πολίτες συμμετείχαν σε συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου έχουν να λένε για το απολυταρχικό του ύφος και την αντιδημοκρατική του στάση. Όσοι τον έχουν γνωρίσει μέσα από συνεργασίες, μιλούν για την αυταρχική και αγενή συμπεριφορά του. Οι πολίτες που βίωσαν την καταστροφή, καταγγέλλουν την αδράνεια και απάθεια που επέδειξε κατά τη διάρκεια της φονικής πυρκαγιάς. Τον κατηγορούν, δε, πως το μοναδικό του μέλημα ήταν να αποσείσει από πάνω του οποιαδήποτε ευθύνη και αυτό και μόνο προσπαθούσε με τις συνεχείς εμφανίσεις του στην τηλεόραση τις ώρες της τραγωδίας και μετά από αυτήν

Στις εκλογές αυτές, ο Βαγγέλης Μπουρνούς θα συνεργαστεί με μία ομάδα που ονομάζεται «Συνεργασία ενεργών πολιτών», η οποία είναι στην πραγματικότητα μία ιδιότυπη συνεργασία της τοπικής οργάνωσης του ΣΥΡΙΖΑ με τοπικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, όπως ο Π.Γαβριήλ και ο Ν.Χρυσόγελος. Της συνεργασίας αυτής ηγείται ο Χ. Τσεμπέρης, συνεργάτης του υπουργού Σπίρτζη, του παλιού ΠΑΣΟΚ δηλαδή και του νέου ΣΥΡΙΖΑ.

Σαν να μην έφτανε αυτή η πολιτική Βαβέλ που είχαν σχηματίσει, οι Ενεργοί Πολίτες από την αρχή της δημιουργίας τους άρχισαν να απευθύνουν καλέσματα συνεργασίας στις υπάρχουσες δημοτικές παρατάξεις, κυρίως προς τις παρατάξεις του Β. Μπουρνούς και του Β.Πιστικίδη. Στα καλέσματα αυτά ανταποκρίθηκε τελικά μόνο ο Μπουρνούς. Από τις ανακοινώσεις τους φαίνεται ότι έστειλαν καλέσματα συνεργασίας και στις υπόλοιπες παρατάξεις, οι οποίες τώρα καταγγέλλονται από τους Ενεργούς Πολίτες ότι δεν ανταποκρίθηκαν σε αυτά. Θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον, πάντως, εάν όλες οι παρατάξεις είχαν ανταποκριθεί σε αυτά τα καλέσματα. Με την κίνησή τους αυτή, οι Ενεργοί Πολίτες θα είχαν επιτύχει, πρωτοτυπώντας παγκοσμίως, να καταστήσουν άχρηστες τις εκλογές καθώς δε θα υπήρχαν αντιμαχόμενες παρατάξεις.

Μακάρι να διαψευστούμε, αλλά οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο συνδυασμός αυτός, έρχεται πρώτος στις δημοσκοπήσεις. Λαός λωτοφάγων είμαστε, δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Βέβαια, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία και θέλουμε να ελπίζουμε ότι αυτό το τυχοδιωκτικό συνονθύλευμα που περιέχει στη σύνθεσή του ακόμη και ακροδεξιούς με φασίζοντα και ξενοφοβικό λόγο, δε θα μπορέσει τελικά να επικρατήσει

ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ – Δαμιανός Φαφούτης

Είναι η παράταξη με την οποία ο Θανάσης Αδαμόπουλος στις προηγούμενες εκλογές διεκδίκησε τη δημαρχία περνώντας στο δεύτερο γύρο με ποσοστό 26%. Τα ηνία της παράταξης έχει πλέον ο Δαμιανός Φαφούτης, ο οποίος έχει διατελέσει αντιδήμαρχος από το 2009-2010 επί δημαρχίας του θείου του, Ανδρέα Κεχαγιόγλου, δήμαρχου Ραφήνας από το 1994 – 2010. Αν συνυπολογίσουμε, δε, ότι στην παράταξή του συμμετέχουν αυτή τη φορά αρκετά μέλη από την παράταξη «Μέτωπο Ψηλά» που είχε στηριχθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ στις προηγούμενες εκλογές, αντιλαμβανόμαστε ότι έχει να λαμβάνει από πολλές δεξαμενές ψήφων και γι’ αυτό δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι μπορεί να περάσει στο δεύτερο γύρο.

Όσοι τον έχουν γνωρίσει λένε πως είναι ένας συμπαθής άνθρωπος καλών προθέσεων, όμως πολύ απέχει από το να χαρακτηρισθεί ως οραματιστής ή καινοτόμος. Αποτελεί μια επιλογή για όσους θέλουν να απαλλαγούν από τον πρώην δήμαρχο, καθώς φαίνεται ότι συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να τα καταφέρει. Από κει και πέρα βλέπουμε

ΝΕΑ ΑΡΧΗ – Βασίλης Πιστικίδης

Ο πρώην δήμαρχος Ραφήνας, Βασίλης Πιστικίδης, που μοιράστηκε την προηγούμενη δημαρχιακή θητεία με τον Β.Μπουρνούς, κατεβαίνει στις εκλογές με τον οξύμωρο τίτλο «Νέα Αρχή» καθώς, όσο και να το θέλει, είναι μάλλον απίθανο ότι μπορεί να προσφέρει κάτι καινούργιο. Όσοι τον γνωρίζουν λένε ότι είναι ένας ευγενής, χαμηλών τόνων άνθρωπος αλλά ταυτόχρονα άτολμος και μη δυνάμενος να έρθει σε σύγκρουση όποτε το απαιτούν οι συνθήκες. Το συμπέρασμα αυτό αποτελεί, μάλλον, κοινή παραδοχή και, ως εκ τούτου, θεωρείται ότι το άστρο του έχει δύσει και είναι πολύ δύσκολο να περάσει στο δεύτερο γύρο

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ – Γιώργος Χριστόπουλος

Ο Γιώργος Χριστόπουλος ήταν δήμαρχος Ραφήνας από το 2010 έως το 2014. Στις προηγούμενες εκλογές, ο συνδυασμός του συγκέντρωσε 23% και δεν κατόρθωσε να περάσει στο δεύτερο γύρο. Έχει ή θα ήθελε να έχει τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας, κάτι που θα του έδινε σημαντικές πιθανότητες να περάσει στο δεύτερο γύρο. Προσπαθεί να εξασφαλίσει αυτή τη στήριξη επίσημα ή ανεπίσημα ή τουλάχιστον να φωτογραφίζεται δίπλα σε στελέχη της ΝΔ δίνοντας την εντύπωση ότι στηρίζεται από αυτήν. Δε φαίνεται, όμως, να προκύπτει κάτι τέτοιο. Ως εκ τούτου, τα πράγματα είναι πολύ ρευστά. Η αίσθηση που αφήνει είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο χωρίς κάποιο όραμα. Με λίγα λόγια, άχρωμος, άοσμος και άγευστος.

ΔΥΝΑΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – Ανδρέας Βασιλόπουλος ( ο «καθηγητής» )

Ο Ανδρέας Βασιλόπουλος κατεβαίνει στις εκλογές με το συνδυασμό «Δύναμη Ανάπτυξης», το συνδυασμό με τον οποίο κατέβηκε στις προηγούμενες εκλογές συγκεντρώνοντας περίπου 7%. Προωθεί για τον εαυτό του ένα προφίλ τεχνοκράτη, του αρέσει να προβάλλεται και να διοργανώνει δράσεις προσπαθώντας να αποκομίσει αναγνώριση μέσα από αυτές. Ο συνδυασμός του φωνάζει από μακριά πως πρόκειται για συνδυασμό του «ενός ανδρός», ενός ηγέτη «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Οι ανακοινώσεις του συνδυασμού του αναφέρονται σε αυτόν ως να πρόκειται για μία αυθεντία και έναν υπέρτατο ηγέτη και όλα δείχνουν πως το πιο πιθανό είναι ότι τις γράφει ο ίδιος για τον εαυτό του.

Αρέσκεται στο να αυτοαποκαλείται «καθηγητής», πουλάει επιστημοσύνη και προσπαθεί να ενισχύει αυτή την εικόνα. Θα τον δείτε στις φωτογραφίες να χαϊδεύει έναν υπολογιστή με ένα στυλό στο χέρι και ένα Bluetooth στο αυτί και όλα όσα νομίζει ότι βοηθούν να ενισχύσει την εικόνα του ειδήμονα, διακινδυνεύοντας να περάσει στη σφαίρα του γραφικού. Η εντύπωση που αποκομίζει κάποιος από αυτόν, είναι ότι πρόκειται για έναν επηρμένο άντρα και ότι σε περίπτωση που βρεθεί στη διοίκηση του δήμου, η αυταρχικότητα του Β. Μπουρνούς θα ωχριά μπροστά του.

ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ – Χρήστος Τσαλαπατάνης

Πρόκειται για τη δημοτική παράταξη που πρόσκειται στο ΚΚΕ. Στις προηγούμενες εκλογές συγκέντρωσε 5% και ελπίζει φέτος για κάτι παραπάνω, χωρίς περαιτέρω φιλοδοξίες. Άλλωστε εάν είχε περισσότερες φιλοδοξίες, θα μπορούσε να ανοιχτεί και να δημιουργήσει ένα ευρύτερο σχήμα που θα μπορούσε να διεκδικήσει κάτι περισσότερο. Αποτελεί τη μοναδική επιλογή για κάποιον που θέλει να ψηφίσει με βάση πολιτικό ή κοινωνικό στίγμα

«Το βαθύτερο νόημα της σιχαμερής μπουρζουαζικής  φιλανθρωπίας είναι διπλός: Γυρεύει να εξιδανικέψει, να περιβάλλει με το στεφάνι του ανθρωπιστή ,του φιλάνθρωπου του ευεργέτη  τους λύκους  της πλουτοκρατικής εκμετάλλευσης. Κι ακόμα γυρεύει να ταπεινώσει  ψυχικά το προλεταριάτο, να το εξευτελίσει να το ρίξει στο βούρκο του ψυχικού ξεπεσμού και της αδυναμίας, να του δημιουργήσεις συνείδηση δουλική, παρασιτική για να το κρατήσει σε πολιτική και οικονομική καταπίεση και εκμετάλλευση»

Από το μακρινό 1935 και το «Ριζοσπάστη» της εποχής εκείνης, αναδημοσιεύουμε ένα άρθρο για την αστική φιλανθρωπία. Ένα άρθρο που θα μπορούσε να έχει γραφεί και σήμερα. Θα άλλαζαν μόνο τα ονόματα.

«Η αστική φιλανθρωπία μέθοδος ταπείνωσης και διαφθοράς»

« Η γενική Συνομοσπονδία των Εργατών κάλεσε προ ημερών συνδιάσκεψη για το ζήτημα της ανεργίας, σαν ένα βασικό ζήτημα. Και κάλεσε τους ανθρώπους που καθοδηγούν την κεφαλαιοκρατία, τους πολιτικούς εκπροσώπους της για να ζητήσει απ΄αυτούς  και απ’ την τάξη τους ελεημοσύνη για το προλεταριάτο. Και οι εκπρόσωποι των εκμεταλλευτών, γενναιόδωροι και ελεήμονες, καταδέχτηκαν να αποφασίσουν να μαζέψουν εράνους  για να θρέψουν τους άνεργους προλετάριους.

Ο φοροκλέπτης Βουρλούμης προσέφερε επιδεικτικά 5 χιλιάρικα για να τον μιμηθεί ο αντιδραστικός δολοφόνος των εργατών Τσαλδάρης που πρόσφερε και αυτός άλλα 5 χιλιάρικα! Το άθλιο και αισχρό αυτό παιχνίδι συνεχίστηκε. Οι Καλομοίρηδες, η σπείρα αυτή των προαγωγών της προλεταριακής συνείδησης να κάνει έκθεση της πλουτοκρατικής   γενναιοδωρίας με το αζημίωτο εννοείται.

Η πλουτοκρατία σαν τάξη είναι μόνο άχρηστη μα και βλαβερή. Η τάξη των Βουρλούμηδων και των Τσαλδάρηδων είναι  κοινωνικό παράσιτο που ζει και θρέφεται  βυζαίνοντας σα βόμπιρας το ηράκλειο κορμί του προλεταριάτου. Για να μη νοιώσει το προλεταριάτο αυτή τη μεγάλη αλήθεια, η μπουρζουαζία  προσπαθεί να το κρατεί όχι μόνο σκλαβωμένο ολικά  και τυφλωμένο πνευματικά μα και δουλωμένο, ταπεινωμένο ψυχικά. Μια τέτοια  μέθοδο ηθικής ταπείνωσης, ψυχικής διαφθοράς, συναισθηματικού εκφυλισμού είναι η μπουρζουαζική φιλανθρωπία,  η σιχαμερή αυτή  ελεημοσύνη που συνδέεται με απεριόριστη υποκρισία, ψευτιά και αγυρτεία. 

Ο μπουρζουάς ληστεύοντας άτομα και λαούς ολόκληρους, οι Βουρλούμηδες εκφυλίζοντας και ξεκληρίζοντας με την  ανείπωτη εκμετάλλευση πλήθος εργαζομένους, πωρωμένοι και ανάλγητοι   βρικόλακες, παρασταίνουν τον ευεργέτη, το φιλάνθρωπο. Λύκοι στη σκέψη, στην καρδιά και στα στομάχια παρασταίνουν τον πονόψυχο, που ενδιαφέρεται τάχα για τις συμφορές που οι ίδιοι δημιουργούν  και το  γενναιόψυχο που διαθέτει απ΄τον πλούτο του, τον πλούτο τον κλεμμένο  και ζυμωμένο με το αίμα και τις σάρκες των  εργαζομένων.

Το βαθύτερο νόημα αυτής της σιχαμερής μπουρζουαζικής  φιλανθρωπίας είναι διπλός: Γυρεύει να εξιδανικέψει, να περιβάλλει με το στεφάνι του ανθρωπιστή ,του φιλάνθρωπου του ευεργέτη  τους λύκους-  Βουρλούμηδες  της πλουτοκρατικής εκμετάλλευσης. Κι ακόμα γυρεύει να ταπεινώσει  ψυχικά το προλεταριάτο, να το εξευτελίσει να το ρίξει στο βούρκο του ψυχικού ξεπεσμού και της αδυναμίας, να του δημιουργήσεις συνείδηση δουλική, παρασιτική για να το κρατήσει σε πολιτική και οικονομική καταπίεση και εκμετάλλευση»

Ο Δημήτρης Γληνός δίνει τη δική του απάντηση στο πώς ο λαός θα σωθεί. Δεν χρειάζεται φιλανθρωπία, αλλά αλληλεγγύη. Από άρθρο του Δ.Γληνού το 1932, με τίτλο «Αλληλεγγύη και φιλανθρωπία» διαβάζουμε

«…Δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύνατου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης , ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ’ αυτή σ’ όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας.

Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική ζωντανή, θετική και έμπρακτη, είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας… Αλληλεγγύη και ενότητα.

Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο με κείνους, που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα στο πρόβλημα του φτωχού παιδιού. 

Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί θα ξυπνήσει τη συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Όσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν. Τώρα είναι η στιγμή. Κάθε μέρα που περνάει θέτει τα προβλήματα οξύτερα και επιτακτικότερα. Ο αγώνας για τα δικαιώματα του παιδιού του εργαζόμενου λαού είναι ένας ευγενικός αγώνας….»

Πηγή: atexnos.gr

1. Όταν βρίσκεστε στο σπίτι, καλό είναι να έχετε μόνιμα ανοιχτή την τηλεόραση και να ακούτε το δελτίο ειδήσεων … του ΣΚΑΪ κατά προτίμηση, αν και τα υπόλοιπα δεν είναι και άσχημα

2. Αν δεν είναι απαραίτητο, καλό είναι να μη βγαίνετε καθόλου από το σπίτι σας .

3. Αν βγείτε, καλό είναι να πρόκειται είτε για δουλειά είτε για ψώνια … και μετά, γρήγορα σπίτι

4. Αν παρόλα αυτά, αποφασίσετε να βγείτε από το σπίτι σας για κάποιο άλλο ακατανόητο λόγο, προσπαθείστε να κρατηθείτε μακριά από διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες

5. Αν παρ’ όλες τις προειδοποιήσεις μας, βρεθείτε κοντά ή μέσα σε διαδήλωση, όταν η αστυνομία κάνει έφοδο, καλό είναι να αρχίσετε να τρέχετε. Δεν είναι σώφρον να δείχνετε εικόνα ανυπακοής

6. Αν κατά τη διάρκεια του κυνηγητού συλληφθείτε, καλό είναι να μην αντιμιλήσετε, γιατί θα διωχθείτε για εξύβριση

7. Αν φάτε καμιά ψιλή, μη διανοηθείτε να αντισταθείτε γιατί θα διωχθείτε για αντίσταση κατά της αρχής

8. Αν φάτε και καμιά χοντρή, πάλι μη διανοηθείτε να αντισταθείτε, γιατί θα διωχθείτε για βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων

9. Αν φάτε στο κεφάλι κροτίδα κρότου-λάμψης, καλό είναι να μην αντιδράσετε και να μην γκρεμίσετε από τη μηχανή του τον άνθρωπο που σας την πέταξε, γιατί θα συλληφθείτε για απόπειρα ανθρωποκτονίας

10. Αν, παρόλα αυτά, καταφέρετε να επιστρέψετε ζωντανός στο σπίτι, να ευχαριστήσετε το Μεγαλοδύναμο για την καλοτυχία σας και να ανοίξετε πάλι την τηλεόραση. 

Στις τελευταίες θέσεις, ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου, παραμένει η Ελλάδα, σύμφωνα με τον δείκτη των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα. Συγκεκριμένα, η χώρα μας, από όλες της χώρες της ΕΕ, βρίσκεται στην τέταρτη θέση από το τέλος. Μόνο η Μάλτα, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία βρίσκονται σε χειρότερη θέση

Πιστεύουμε πως κανείς δεν έπεσε από τα σύννεφα, έτσι δεν είναι; Ας παρακολουθήσουμε, όμως, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στο χώρο του Τύπου, που απλά επιβεβαιώνουν απλά αυτό που όλοι γνωρίζουμε

Πριν από μερικές ημέρες, η δημοσιογράφος Έλενα Ακρίτα παραιτήθηκε από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ επειδή ένα άρθρο της, αυτό που έλεγε πως στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί, πως με άλλα λόγια δεν δικαιούται να μιλά για τη νοικιασμένη βίλα του Τσίπρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τα 32 ακίνητα, λογοκρίθηκε και κόπηκε.

Σε ανάρτησή της στο fb, η Έλενα Ακρίτα αναφέρει «Χτες το πρωί έστειλα επιστολή παραίτησης στον κ. Γιώργο Μαντέλα διευθυντή των Νέων. Ακόμα δεν έχει γίνει δεκτή, δεν έχει καν απαντηθεί

… Στα Νέα ξεκίνησα πριν είκοσι χρόνια με διευθυντή τον Λέοντα Καραπαναγιώτη κι αποχωρώ με σύμβουλο έκδοσης τον Γιώργο Παπαχρήστο»

Αυτό που αποδεικνύει όμως περισσότερο τη διάβρωση των συνειδήσεων στο χώρο του Τύπου ήταν η αντίδραση μιας «συναδέλφου» της Έλενας Ακρίτα, της Λένας Κλείτου, κόρης παλιού βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, η οποία σε σχόλιό της έδειξε όχι μόνο να επιχαίρει αλλά και να ειρωνεύεται τη λογοκριθείσα συνάδελφό της, αποκαλώντας την «καταθλιπτική» ως αυτό να αποτελεί μομφή για κάποιον άνθρωπο

Για να διαπιστώσουμε πως τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτή τη χώρα των άθλιων και πολλαπλά διαπλεκόμενων συμφερόντων, ας παρακολουθήσουμε το νήμα για να βρούμε την άκρη του. Σύμβουλος έκδοσης των ΝΕΩΝ είναι ο Γιώργος Παπαχρήστος, αυτός που σήκωσε ψηλά το θέμα της βίλας του Τσίπρα και αυτός που δικαιολόγησε τον Μητσοτάκη για την ποδηλατάδα του στην Πάρνηθα. Χρήσιμο είναι να αναφέρουμε, επίσης, πως ο Γιώργος Παπαχρήστος είναι σύζυγος της Όλγας Μπαλαούρα, της κυρίας που από νηπιαγωγός έγινε γραμματέα βουλευτή και στη συνέχεια διοικητής νοσοκομείων. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη διόρισε την Όλγα Μπαλαούρα διοικητή του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας» και ένα πρόσφατο επίτευγμα της νηπιαγωγού-διοικητή ήταν να διατάξει ΕΔΕ εναντίον γιατρών και νοσηλευτών του νοσοκομείου επειδή μολύνθηκαν με κορονοϊό.

Ας συνεχίσουμε όμως να ξετυλίγουμε το νήμα της αλληλοδιαπλοκής. Τα ΝΕΑ αποτελούν ιδιοκτησία του μεγαλοεφοπλιστή Βαγγέλη Μαρινάκη, αυτού που έχει αγοράσει τον πρώην Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη (με τις εφημερίδες ΒΗΜΑ, ΝΕΑ και την ιστοσελίδα in.gr), αυτού που ελέγχει το πρακτορείο διανομής τύπου «Άργος», που είναι παράλληλα πρόεδρος του Ολυμπιακού, ιδιοκτήτης του ΜΕGA, που ελέγχει και διοικεί τον Πειραιά μέσω του αχυράνθρωπού του, Γιάννη Μώραλη. Παράλληλα, είναι κουμπάρος της Ντόρας Μπακογιάννη, αδελφής του Κυριάκου, ενώ τον τελευταίο καιρό έχει μπλεξίματα με τη δικαιοσύνη, για δύο υποθέσεις. Μία για στημένα ποδοσφαιρικά παιχνίδια και μία για ένα καράβι που πιάστηκε με 2.5 τόνους ηρωΐνη στο Πέραμα. Δεν αμφιβάλλουμε, βεβαίως, για τα αποτελέσματα των δικαστικών ερευνών

Όπως διαπιστώνετε, τα νήματα της διαπλοκής είναι πολυδαίδαλα και μας απομάκρυναν από το θέμα μας. Επιστρέφουμε λοιπόν τάχιστα σε αυτό

Λίγες μέρες μετά την παραίτηση της Έλενας Ακρίτα από τα ΝΕΑ για λογοκρισία, ήρθε η σειρά της διευθύντριας σύνταξης της αδελφής εφημερίδας, του ΒΗΜΑΤΟΣ, Δήμητρας Κρουστάλλη, να παραιτηθεί. Η Δήμητρα Κρουστάλλη κατήγγειλε «ασφυκτική πίεση από το Μέγαρο Μαξίμου», μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ για τις παράλληλες καταγραφές των κρουσμάτων κορονοϊού στον ΕΟΔΥ, που είχαν ως αποτέλεσμα την ελλιπή ή πλασματική επιδημιολογική εικόνα.

Το άρθρο αυτό ενόχλησε σφόδρα τον Μητσοτάκη και τον περίγυρό του. Με ανάρτησή της στο fb η πρώην πλέον διευθύντρια σύνταξης του ΒΗΜΑΤΟΣ καταγγέλλει τις παρεμβάσεις του Μεγάρου Μαξίμου:

«Την Δευτέρα αποχώρησα από το Βήμα και ομολογώ ότι αυτό ήταν ένα ενδεχόμενο που δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό. Έπειτα από τη δημοσίευση του ρεπορτάζ για το παράλληλο και ατελέσφορο σύστημα καταγραφής των κρουσμάτων κορωνοιού από την ΗΔΙΚΑ και τον ΕΟΔΥ ασκήθηκε ασφυκτική πίεση από το Μέγαρο Μαξίμου. Αυτή μετατράπηκε σε εσωτερική ένταση και με έφερε ενώπιον του διλήμματος: προσωπικός και επαγγελματικός ευτελισμός ή παραίτηση»

Πριν από δύο ημέρες τρεις εργαζόμενοι στον κλάδο της εστίασης σήκωσαν πανώ που έγραφε "ΠΕΙΝΑΜΕ" έξω από το Μέγαρο Μαξίμου και συνελήφθησαν. Την ίδια μέρα, δύο μέλη του Ρουβίκωνα πέταξαν χαρτάκια στο πεζοδρόμιο έξω από το σπίτι της Σοφίας Νικολάου και συνελήφθησαν. Τα Μέσα παρουσίασαν τα γεγονότα και τις συλλήψεις ως παραβίαση των υγειονομικών κανόνων και άσκοπη μετακίνηση το πρώτο και ως τρομοκρατική  και καταδρομική επίθεση το δεύτερο.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται η αλήθεια στο τηλεοπτικό κοινό και κάπως έτσι ο «κυρίαρχος» λαός αποκοιμιέται. Με τον Παπαχρήστο, με την Κοσιώνη, με τον Πορτοσάλτε. Είναι λάθος όμως να περιοριζόμαστε σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Εδώ υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα δομημένο για να δουλεύει αυτόματα. Όποιος βρεθεί μέσα σε αυτό, είναι υποχρεωμένος να παίξει το ρόλο που θα του δοθεί. Λίγοι θα έχουν τα κότσια και την άνεση για να παραιτηθούν. Οι υπόλοιποι, εκόντες άκοντες, θα τρέφουν το τέρας