Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές - Διονύσιος Σολωμός.

Τις τελευταίες ημέρες κάνει ξανά μετά από χρόνια, τον γύρο του διαδικτύου, καβάλα στο Facebook αλλά και αλλού (το βρήκαμε σε ένα site ονόματι «Λόγος της Πέλλας» και ένα άλλο (agiameteora-friends.net) που δεν λειτουργεί αλλά ο» Λόγος της Πέλλας» το αναφέρει ως … πηγή), το  νεκραναστημένο φάντασμα του ανύπαρκτου εύζωνα Κουκίδη, ο οποίος -σύμφωνα με τον μεταπολεμικό μύθο- αυτοκτόνησε πέφτοντας από τον βράχο, τυλιγμένος στην σημαία.

Ο εύζωνας φρουρός της Ακρόπολης, ο Κωνσταντίνος Κουκίδης, δεν άντεξε την ντροπή της παράδοσης του Ιερού Βράχου στο Γερμανό αξιωματικό και, αντί να υποστείλει την ελληνική σημαία για να την παραδώσει όπως τον είχε διατάξει ο διοικητής της γερμανικής φρουράς, την υποστέλλει τραγουδώντας μόνος μπροστά τους Γερμανούς τον εθνικό ύμνο, τυλίγει με αυτή το σώμα του και αυτοκτονεί πέφτοντας στο κενό.

Αυτό θέλει ο μύθος να έγινε. Και πρόκειται για μύθο, όπως αποδεικνύεται τόσο από τα δύο παλιά άρθρα της ομάδας του Ιού της Ελευθεροτυπίας, όσο και από το γεγονός πως όσο και αν ανατρέξει κανείς, αναζητώντας πηγές για το γεγονός, δεν βρίσκει απολύτως τίποτα, τουλάχιστον πριν το 1980. Καμιά άλλη πρωτογενής πηγή, ελληνική ή ξένη, δεν αναφέρει τίποτε για το επεισόδιο του ηρωικού αυτόχειρα ευζώνου. Ασφαλώς η φήμη εξακολουθεί την υπόγεια, προφορική διαδρομή της.

Από τις πηγές αμέσως μετά την απελευθέρωση, ο μόνος που αναφέρει κάτι για τον Κουκίδη είναι ο Μενέλαος Λουντέμης, σε ένα του διήγημα, γραμμένο  τον Οκτώβριο του 1944 ("Τα άλογα του Κουπύλ", από τη συλλογή "Αυτοί που φέρανε την καταχνιά...", Δωρικός 1975). Αλλά και στον δεύτερο τόμο του επίσημου μαρτυρολογίου που εξέδωσε στα 1994 η ΚΑΙ του ΚΚΕ με τίτλο "Έπεσαν για τη ζωή", η αναφορά στον Κώστα Κουκίδη είναι ρητή: Τη στιγμή που άλλοι έδιναν γη και ύδωρ στους χιτλερικούς, ο "Έλληνας στρατιώτης", πιστός στα πατριωτικά ιδανικά, προτίμησε να αυτοκτονήσει "τυλιγμένος με τη γαλανόλευκη, πέφτοντας από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, παρά ν' ανεβάσει στον ιστό τη σβάστικα".

Όλες οι άλλες αναφορές είναι πολύ μεταγενέστερες, μετά το 1980.

Συνοπτικά η αλήθεια

Πόσα περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία χρειάζεται κανείς, από τη μαρτυρία του διευθυντή της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού αντιστρατήγου Κακουδάκη, σε τηλεοπτική εκπομπή το 2000, ότι «Διαπιστώσαμε ότι δεν υπήρξε την περίοδο εκείνη στρατιώτης με το όνομα Κουκίδης Κωνσταντίνος. Στείλαμε έγγραφα σε όλες τις μονάδες, στο ληξιαρχείο, παντού. Πήγαμε στην Πλάκα να ζητήσουμε πληροφορίες. Πραγματική μαρτυρία ως σήμερα δεν έχει υπάρξει». Επίσης, ο τότε επιλοχίας των ευζώνων Α. Μαχιμάρης αρνήθηκε ότι υπήρξε εύζωνος με το όνομα αυτό. Και πώς αλήθεια τεκμηριώνει κανείς αδιάσειστα ότι κάποιος δεν υπήρξε ή κάτι δεν συνέβη;

Αντιγράφουμε από το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους Ιστορία» την ανάρτηση της 29ης Απριλίου 2011, όπου μεταξύ άλλων, ο αντιστράτηγος Κακουδάκης αναφέρει:

«Θα προσπαθήσω να ανακεφαλαιώσω την ιστορία όπως την έχω κατανοήσει. Στις 27 Απριλίου, τη μέρα της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα, οι προφυλακές του στρατού ύψωσαν τη γερμανική σημαία στην Ακρόπολη, στις 8.45 το πρωί, όπως έσπευσαν να γνωστοποιήσουν με τηλεγράφημα στον Χίτλερ ο ίλαρχος Γιακόμπι και ο υπολοχαγός Έλσνιτς. Λίγο αργότερα υψώθηκε σε άλλον ιστό η ελληνική σημαία, πλάι στη γερμανική. Από τις πηγές της εποχής δεν φαίνεται σαφώς αν προηγήθηκε υποστολή της ελληνικής σημαίας ή αν δεν είχε γίνει έπαρσή της εκείνο το ταραγμένο πρωινό, πάντως το βέβαιο είναι τι λίγη ώρα αργότερα και οι δυο σημαίες κυμάτιζαν η μία πλάι στην άλλη. Γερμανικές σημαίες υψώθηκαν επίσης στο δημαρχείο. Η επίσημη παράδοση της Αθήνας (και του Πειραιά) στον Γερμανό στρατιωτικό διοικητή έγινε στις 10.30 από τον δήμαρχο Αμβρόσιο Πλυτά, τον σ τ ρ α τ η γ ό  Κ α β ρ ά κ ο (Σημείωση της Attica Voice: του οποίου το όνομα αδικαιολόγητα  φέρει δρόμος στο Πικέρμι) , τον νομάρχη Αττικής και τον δήμαρχο Πειραιώς, στο καφενείο Παρθενών, γωνία Κηφισίας και Αλεξάνδρας….»  

Όπως είναι φυσικό, σε τέτοιες στιγμές κυκλοφορούν ένα σωρό φήμες· έτσι, κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο εύζωνος φρουρός της Ακρόπολης (τότε ακόμα ανώνυμος), αντί να παραδώσει τη σημαία, την τύλιξε γύρω από το σώμα του και έπεσε στο κενό. Τη φήμη αυτή την κατέγραψε στο ημερολόγιό του ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος, αλλά και ο βρετανός πράκτορας (και μετέπειτα επιφανής ιστορικός) Νίκολας Χάμοντ. Κυκλοφόρησαν και άλλες φήμες τότε: για παράδειγμα, στο δικό του ημερολόγιο ο Ροζέ Μιλιέξ κατέγραψε πως άκουσε ότι Έλληνες στρατιώτες πυροβόλησαν τη σημαία με τη σβάστικα την ώρα της έπαρσής της και την έριξαν από τον ιστό της!

Αρκετές μέρες αργότερα, στις 9 Ιουνίου 1941, σε ανταπόκριση από το Κάιρο, η αγγλική εφημερίδα Ντέιλι Μέιλ, θέλοντας να υπογραμμίσει την εχθρότητα του ελληνικού λαού προς τους κατακτητές, αναφέρει το ίδιο επεισόδιο, μόνο που τώρα δίνει όνομα στον ηρωικό αυτόχειρα εύζωνο: τον ονομάζει Κωνσταντίνο Κουκίδη.

Αναλυτικότερη πληροφόρηση θα βρείτε στις αναφερθείσες στο κείμενο  πηγές, δηλαδή

• Στα άρθρα του Ιού της Ελευθεροτυπίας, από το 2004 α και β
• Στην ανάρτηση του Νίκου Σαραντάκου «Ο ανύπαρκτος ήρωας Κωνσταντίνος Κουκίδης»
• ΕΡΤ αρχείο, ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ (Εκπομπή της ΕΤ-1, του Νίκου Παπαθανασίου, με παρουσιαστή τον Τάκη Σπηλιόπουλο, 26/4/2000). Στην εκπομπή μετέχουν οι Ιωάννης Κακουδάκης, Γιώργος Αποστολίδης, Τάσος Κοντογιαννίδης, Γρηγόρης Φαράκος, Μανόλης Γλέζος και παρεμβαίνουν ο Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, καθώς και κάποιοι μάρτυρες ή συλλέκτες στοιχείων για την υπόθεση. Πολύ ενδιαφέρουσα "ζωντανή" προσπάθεια να τεκμηριωθεί ο θρύλος, που αναδεικνύει την ανυπαρξία τεκμηριωμένων στοιχείων. Ρητή αναφορά στη "χρησιμότητα" να εμφανίζεται ο θρύλος ως πραγματική ιστορία.

Εντύπωση δε προκαλεί πως στον αιώνα του διαδικτύου, κάποιοι έχουν γεμίσει το YouTube με βίντεο περί Κουκίδη, πλην όμως η απουσία ιστoρικών τεκμηρίων και μαρτυριών κάνει πάταγο

ΥΓ Κάποιοι "καλοπροαίρετοι" προσπάθησaν να παραλληλίσουν τον ανύπαρκτο Κουκίδη με τυς υπαρκτούς Γλέζο και Σιάντα. Δεν νομίζουμε πως αξίζει να κάνουμε το παραμικρό σχόλιο και να εξηγήσουμε τη διαφορά μεταξύ πραγματικού και φανταστικού

17 Οκτωβρίου 2020, αναδημοσίευση από www.aftoleksi.gr

Δημήτρης Μουστάκης

Η ελληνική Πόλις και η Δημοκρατία

Μέσα στην ιστορία έχουν υπάρξει κατά καιρούς διάφορες μορφές άμεσου λαϊκού ελέγχου της κοινωνίας από τα μέλη της. Τους θεσμούς αυτούς θα μπορούσαμε να τους αποκαλέσουμε προγονικούς δημοκρατικούς. Ως βάση τους είχαν πάντα την κοινότητα.

Ειδικά όσον αφορά τον δυτικό κόσμο, στην αρχαία Ελλάδα οι θεσμοί αυτοί είχαν μια εξέλιξη που οδήγησε σταδιακά από τον 8ο έως τον 5ο αιώνα στη δημιουργία της Δημοκρατίας. Δημοκρατικά καθεστώτα είχαν πολλές ελληνικές πόλεις, το πλέον γνωστό και προωθημένο ήταν αυτό της αρχαίας Αθήνας. Μέσα από τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα αρχικά (594-3) και του Κλεισθένη (508-7) αργότερα, οι Αθηναίοι ολοκλήρωσαν τους θεσμούς της δημοκρατίας την εποχή του Περικλή (461-429) όπου η συμμετοχή των πολιτών στην άσκηση της εξουσίας έφθασε στην ακμή της. Η «Πόλις», κατ’ ουσία το σώμα των πολιτών, ήταν αυτόνομη (έθετε η ίδια τους νόμους της), αυτόδικος (οι ίδιοι οι πολίτες συμμετείχαν στα δικαστήρια) και αυτοτελής (η Εκκλησία του Δήμου έπαιρνε όλες τις σημαντικές αποφάσεις). Συμπερασματικά, όλες οι εξουσίες πήγαζαν από τον λαό και οι αρχές ήταν προσιτές για τον κάθε πολίτη.

Η έννοια της πολιτικής «αντιπροσώπευσης» ήταν αδιανόητη για τους Αθηναίους. Πίστευαν στην άμεση και όχι στη διά αντιπροσώπων άσκηση της εξουσίας. Η ήττα της αθηναϊκής δημοκρατίας οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους, πρώτον επειδή παρέμεινε περιορισμένη μόνο στους ενήλικες άνδρες που είχαν την πολιτική ιδιότητα, αποκλείοντας τις γυναίκες, τους δούλους και τους μετανάστες, και δεύτερον διότι ποτέ δεν συμπληρώθηκε από μια αντίστοιχη οικονομική δημοκρατία.

Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε μια θεμελιώδη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην ελληνική δημοκρατία και τους υπόλοιπους θεσμούς, στους οποίους υφίστατο μια, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, συμμετοχή του δήμου στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν την κοινότητα. Η διαφορά έγκειται στο ότι για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα υπάρχει η δυνατότητα αμφισβήτησης των κατεστημένων θεσμών και των συλλογικά αποδεκτών παραστάσεων, πράγμα που σηματοδοτεί το πέρασμα σε μία αυτόνομη κοινωνία. Δηλαδή σε έναν τύπο κοινωνίας που έχει συνείδηση ότι οι νόμοι της φτιάχνονται από την ίδια και κατά συνέπεια μπορούν και να αλλάζουν. Οι υπόλοιπες κοινωνίες μπορούν να χαρακτηρισθούν ετερόνομες διότι συγκαλύπτουν την πηγή της θέσμισης που είναι οι ίδιες, αποδίδοντάς την σε εξωκοινωνικούς παράγοντες: στους προγόνους, στους θεούς κ.ά.

Έχει σημασία να γίνει αυτή η διαφοροποίηση ανάμεσα σε ετερόνομες και αυτόνομες κοινωνίες, ώστε να φανούν οι περιορισμοί που επιβάλλονται στις πρώτες και απαγορεύουν την ανάδυση ολοκληρωμένων δημοκρατικών θεσμών. Εν τούτοις, οι διάφορες μορφές λαϊκής συμμμετοχής που έχουν αναπτυχθεί σχεδόν παντού στην ιστορία της  ανθρωπότητας εν γένει, δεν χάνουν τη σημασία τους. Αν και χαρακτηρίζονται άλλες σε μεγαλύτερο και άλλες σε μικροτέρο βαθμό από τη συνύπαρξη με καταπιεστικούς θεσμούς και ταξικές διακρίσεις, μπορούν παρ’ όλα αυτά να μας φανούν χρήσιμες για την ανάπλαση ενός πολιτικού χώρου που δεν διακρίνεται από κοινοβουλευτικά, ούτε συγκεντρωτικά και γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά, αλλά στηρίζεται περισσότερο σε μία συνεργατική και όχι ανταγωνιστική αντίληψη.

Οι αγώνες του Δήμου στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Για να περιοριστούμε στον δυτικό κόσμο, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε πολύ συνοπτικά μερικά μείζονα παραδείγματα, που αποτελούν ταυτόχρονα και κορυφαία ιστορικά γεγονότα. Στην αρχαία Ρώμη υπήρχαν λαϊκές συνελεύσεις, οι οποίες συνέρχονταν όμως μόνον όταν τις συγκαλούσαν οι άρχοντες. Συζητήσεις δεν γίνονταν και οι πολίτες δεν είχαν δικαίωμα να θέσουν σε ψηφοφορία κάποια πρότασή τους, αν δεν είχε εγκριθεί από τους άρχοντες και τη Σύγκλητο. Πάρ’ όλα αυτά, τα κατώτερα στρώματα των πολιτών (plebs) είχαν αποκτήσει κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ., το δικαίωμα να εκλέγουν αντιπροσώπους, τους δημάρχους (tribuni plebis) και να συγκαλούν δικές τους συνελεύσεις, στις οποίες δεν επιτρεπόταν να παρευρίσκονται οι πατρίκιοι. Οι δήμαρχοι αγωνίζονταν για τα δικαιώματα των πληβείων, συγκαλούσαν συνελεύσεις και πρότειναν για συζήτηση και ψήφιση μέτρα που αφορούσαν το σύνολο του κράτους και όχι μόνο την τάξη τους.

Γνωστότερο παράδειγμα είναι αυτό των Τιβέριου και Γάιου Γράκχου, οι οποίοι αποπειράθηκαν να αποσπάσουν όσο το δυνατόν περισσότερες αρμοδιότητες από τη Σύγκλητο και να τις μεταφέρουν στην άμεση δικαιοδοσία της λαϊκής συνέλευσης, επιδιώκοντας να ιδρύσουν στη Ρώμη έναν τύπο δημοκρατίας κατά το αθηναϊκό πρότυπο. Η όποια δημοτική αυτονομία υπήρχε στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία καταπολεμήθηκε με κάθε μέσο από τον Οκταβιανό Αύγουστο (63π.Χ.-14μ.Χ.) και τους διαδόχους του, οι οποίοι ανήγαγαν την εξαφάνισή της σε θεμέλιο λίθο της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής διοίκησης.

Όσον αφορά την ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε δύο πολύ σημαντικά ιστορικά γεγονότα που αποτυπώνουν τη διαμάχη ανάμεσα στον δήμο και την κεντρική εξουσία.

Το πρώτο είναι η περίφημη Στάση του Νίκα, όπου το 532μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη οι πολιτικές οργανώσεις, γνωστές ως Δήμοι (Πράσινοι, Βένετοι), στασίασαν αντιδρώντας στα αντιλαϊκά μέτρα του Τριβωνιανού και του Ιωάννη Καππαδόκη, που επιβλήθηκαν για να καλύψουν τις πολυδάπανες εκστρατείες του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Μόνο χάρη στη σφαγή, η βασίλισσα Θεοδώρα μπόρεσε να καταστείλει το επαναστατικό κίνημα των δήμων. Έτσι ο βυζαντινός απολυταρχισμός κατάφερε να διαλύσει και το τελευταίο απομεινάρι των δημοκρατικών δυναμεων. Οι δήμοι, που εξέφραζαν τις όποιες δημοκρατικές ελευθερίες, υποτάχθηκαν στον δεσποτισμό της αυτοκρατορίας. Το δεύτερο εξίσου σημαντικό γεγονός συνέβη στη Θεσσαλονίκη, μια ελεύθερη πόλη με προνομιακή αυτοδιοίκηση, η οποία διέθετε ειδικό πολιτικό νόμο και δικαστικά σώματα από τις κοινωνικές της τάξεις. Η οικονομική της δραστηριότητα, που άνηκε στην εργατική τάξη των οργανωμένων συντεχνιών οι οποίες αυτοδιοικούντο, οδήγησε υπό την ηγεσία της αίρεσης των Ζηλωτών (1342-1349) στην εξέγερση της πόλης απέναντι στην κεντρική εξουσία, στην περίφημη κομμούνα της Θεσσαλονίκης.

Οι ελεύθερες πόλεις της αναγέννησης

Το κοινοτικό κίνημα που αναπτύχθηκε μέσα από την ανάδυση των αυτοδιοικούμενων πόλεων τον 11ο και 12ο αιώνα στην Ευρώπη, κυρίως στην Ιταλία και τη Γερμανία, καταγόταν από την κοινότητα του χωριού και από τις αδελφότητες και συντεχνίες των διαφόρων επαγγελμάτων. Το κίνημα αυτό που ανύψωσε την ιδέα του ατόμου στηρίχθηκε σε ομοσπονδίες πόλεων και χωριών και αποτέλεσε την πλήρη άρνηση της συγκεντρωτικής ρωμαϊκής αντίληψης. Τέτοιες ομοσπονδίες ήταν η ένωση της Λομβαρδίας που περιελάμβανε τις πόλεις της Βόρειας Ιταλίας, επίσης οι ομοσπονδίες της περιοχής του Ρήνου, της Βεστφαλίας, της Σερβίας και των Ρωσικών πόλεων. Γνωστή είναι και η εμπορική ένωση της Χάνσα που περιελάμβανε σκανδιναβικές, γερμανικές, πολωνικές και ρωσικές πόλεις.

Πριν από την εποχή της μοναρχίας των Στιούαρτ στην Αγγλία, των Βουρβόνων στη Γαλλία και των Αψβούργων στην Ισπανία, οι ευρωπαϊκές πόλεις απολάμβαναν έναν εξαιρετικό βαθμό αυτονομίας. Πολλές από αυτές απαλλάχθηκαν από τις φεουδαρχικές υποχρεώσεις και απέκτησαν ανεξάρτηση διοίκηση που τους επέτρεψε να απελευθερώσουν τις δικές τους οικονομικές δραστηριότητες. Διέθεταν ένα είδος μεικτής και όχι καπιταλιστικής οικονομίας ενώ η τεχνολογία τους εξακολουθήσε να στηρίζεται στη χειροτεχνία, παρά τη σημαντική πρόοδο που είχε επιτευχθεί στη διάρκεια του Μεσαίωνα. Τα πολιτεύματά τους εκτείνονταν από δημοκρατικά τα πρώτα χρόνια έως ολιγαρχικά στις ύστερες περιόδους. Από τις αρχές του 14ου αιώνα λόγω της οικονομικής κρίσης, της πανούκλας και των πιέσεων των φεουδαρχών ξέσπασαν μεγάλες λαϊκές εξεγέρσεις σε ολόκληρη τη φεουδαρχική Ευρώπη, στη Φλάνδρα, στη βόρεια Γαλλία και στην Αγγλία. Στις πόλεις υπήρξαν και κοινοτικές λαϊκές εξεγέρσεις με καθαρά πολιτικό περιεχόμενο που ζήταγαν περιορισμό των εξουσιών της αριστοκρατίας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εξέγερση των ανειδίκευτων εργατών της υφαντουργίας το 1378 στη Φλωρεντία και η κατάληψη από αυτούς της εξουσίας της πόλης. Έχουμε επίσης εξεγέρσεις που αντανακλούν μία αυξανόμενη αντίσταση απέναντι στις καταπατήσεις των προνομίων των πόλεων από το συγκεντρωτικό έθνος-κράτος, όπως η εξέγερση των πόλεων της Καστίλης (comuneros) το 1520, ενάντια στον Κάρολο Β’ της Ισπανίας, που είχε σαν στόχο τη δημιουργία μιας δημοτικής συνομοσπονδίας.

Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο συνομοσπονδισμός των ελεύθερων πόλεων, από τη μία, και το έθνος-κράτος, από την άλλη, αποτέλεσαν τις δύο εναλλακτικές κατευθύνσεις ανάμεσα στις οποίες ταλαντεύθηκε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. Το έθνος-κράτος κατάφερε να κατισχύσει έναντι του συνομοσπονδισμού προς τα τέλη του 17ου αιώνα, επιβάλλοντας τον συγκεντρωτισμό της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας.

Η ανάγκη όμως για τη δημιουργία θεσμών άμεσης και οικονομικής δημοκρατίας και για τη συνομοσπονδιακή οργάνωση της κοινωνίας δεν έσβησε ποτέ. Ξαναβγήκε στην επιφάνεια από τους ριζοσπάστες της αγγλικής επανάστασης το 1642-1648. Οι Diggers, μία αριστερή πουριτανική ομάδα, υποστήριζε ένα καθαρά κομμουνιστικό σύστημα, επιδιώκοντας βαθιές κοινωνικές αλλαγές και αντιτίθετο σε μία απλή πολιτική και θρησκευτική μεταρρύθμιση, όπως αυτή που προωθούσε ο Κρόμγουελ. Στη συνέχεια ξαναεμφανίζεται μέσα από τις εξισωτικές κοινότητες που εξαπλώνονται στη Βόρεια Αμερική τον 18ο και 19ο αιώνα, από διάφορες θρησκευτικές αιρέσεις όπως οι Αρμονιστές και η Αδελφότητα της Νέας Ζωής. Ωστόσο, αυτές οι κοινότητες έχοντας έναν έντονα εσωστρεφή χαρακτήρα δεν μπόρεσαν να επεκταθούν και να επηρεάσουν βαθύτερα την κοινωνία. Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης στο αποκορύφωμά της, το 1793, το Παρίσι διοικείτο σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις συνελεύσεις των πολιτών έχοντας μοιραστεί σε 48 τομείς (sections) συνολικά. Το ανώτατο συντονιστικό όργανο όργανο των τομέων ήταν η Κομμόυνα, δηλαδή το συμβούλιο της πόλης. Το 1871, η Κομμούνα του Παρισιού κάλεσε όλες τις κομμούνες της Γαλλίας να σχηματίσουν μια συνομοσπονδιακή δυαδική εξουσία σε αντίθεση προς τη νεοπαγή Τρίτη Δημοκρατία. Τέλος, απόπειρες να εγκαθιδρυθούν θεσμοί αυτοδιεύθυνσης είχαμε πολλές και τον 20ο αιώνα. Αξίζει να αναφερθούμε στην Κομμούνα της Κροστάνδης το 1921, που καταπνίγηκε στο αίμα από τον Κόκκινο Στρατό, καθώς και στις αναρχικές κολεκτίβες στην Ισπανική Επανάσταση του 1936, οι οποίες στηρίχθηκαν ακριβώς πάνω στην ισχυρή κοινοτιστική παράδοση του τόπου τους.

*Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ευτοπία, τεύχος 9, Ιούλιος 2002.

 Σήμερα - 20 Ιουλίου 2020 – συμπληρώνονται 46 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο – τον Αττίλα όπως ονομάστηκε. Από τότε οι Τούρκοι κατέχουν το 40% του εδάφους της Κύπρου στη βόρεια πλευρά του νησιού και εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνοκύπριοι είναι πρόσφυγες στο νότιο μέρος, μακριά από τον τόπο στον οποίο γεννήθηκαν αυτοί ή οι πατεράδες τους.

Μια τραγική κατάληξη που μπορούσε να προβλεφθεί από όσους διέθεταν τη στοιχειώδη λογική και η οποία πιθανό να είχε συμβεί ήδη από το 1964 αν δεν επενέβαιναν οι ΗΠΑ, αλλά όχι από αυτούς που – χρησιμοποιώντας μάλιστα τον τίτλο του πατριώτη – έκαναν ό,τι μπορούσαν προκειμένου να επισπεύσουν την επέμβαση των Τούρκων την ίδια στιγμή μάλιστα που άφηναν ανυπεράσπιστο το νησί της Κύπρου αποσύροντας την Ελληνική Μεραρχία που είχε σταλεί το 1965 από τον Γεώργιο Παπανδρέου και προσπαθώντας παράλληλα να δολοφονήσουν το νόμιμο πρόεδρο της Κύπρου αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Είναι τραγικό το γεγονός ότι ενώ οι Τούρκοι κατέστρωναν τα σχέδια για την εισβολή που θα πραγματοποιούσαν σε λίγες ημέρες, οι χουντικοί και οι Κύπριοι σύμμαχοί τους είχαν τυφλωθεί και δεν τους ενδιέφερε τίποτε άλλο από το να βρουν τον Μακάριο και να τον σκοτώσουν

Στην καλύτερη περίπτωση ανίκανοι, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι επρόκειτο απλώς για τομάρια που με το μανδύα του υπερπατριώτη πάλευαν μόνο για το πολιτικό τους συμφέρον, αδιαφορώντας για τις ζωές των εκατοντάδων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων που έθεταν σε κίνδυνο.

«Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού», Θεατρικό έργο του μεγάλου Ιταλού Θεατρικού συγγραφέα, Ντάριο Φο.

Ο θάνατος είναι πάντα τυχαίος.

Οποιαδήποτε σχέση με τα σημερινά γεγονότα κρίνεται εντελώς τυχαία.

Ο αδέκαστος ιατροδικαστής θα αποφανθεί για το "τυχαίον" του θανάτου.

Η οποιαδήποτε συμμετοχή της αστυνομίας κρίνεται εντελώς αβάσιμη.

Τα γεγονότα είναι εντελώς τυχαία.

Από τον Ντάριο Φο μέχρι το Βόλο η απόσταση είναι πολύ μικρή.

Μιλάνο - Βόλος, τόσο κοντά .....

Ο θάνατος είναι τυχαίος ...

Η ζωή είναι τυχαία ... 

Η πραγματικότητα δεν υπάρχει ....