Μετά από 8 μήνες, οι αρχές παρέπεμψαν σε δίκη μέρος των υπευθύνων, για την Αττική Τραγωδία της 23ης Ιουλίου 2018. Πέρασαν 8 μήνες για να εντοπίσουν τις πραγματικές σκιές που έπεφταν πάνω σε μέρος των υπευθύνων. Κυρίως σε αυτούς της τοπικής κακοδιοίκησης η οποία κατ’ ευφημισμό αποκαλείται «τοπική αυτοδιοίκηση».

Η προφανέστατη ενοχή τους μπορεί να συνοψισθεί στο ότι απλά δεν είχαν λάβει κανένα μέτρο πρόληψης. Πρόληψης της ανάφλεξης, αλλά κυρίως πρόνοιας για την παρεμπόδιση της εξάπλωσης ενδεχόμενης πυρκαγιάς, ανεξαρτήτως καιρικών ή άλλων συνθηκών. Όλοι όσοι κατοικούμε στην ανατολική εσχατιά της Αττικής, γνωρίζουμε τις εικόνες με τα προϊόντα κλαδεύσεων ή εργασιών συντήρησης κήπου ή ακόμα χειρότερα, των προϊόντων φυτοκομικής συντήρησης δενδροστοιχιών σε κοινόχρηστους χώρους, σωρευμένα σε διάφορα σημεία των δήμων. Σημεία γειτνιάζοντα ή μη με δασικές εκτάσεις, καταπατημένες ή άθικτες.

Ακόμα και αν κάποιοι δημότες φέρουν μερίδιο ευθύνης (η έλλειψη συνείδησης δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στην Ελλάδα γενικά), οι δήμοι και οι περιφέρεια, φέρουν ακόμα μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης και μάλιστα πολύ πιο μετρήσιμο ποιοτικά και ποσοτικά.

Οι αυτοδιοικητικοί είναι που αναλαμβάνουν «με ευθύνη» ή «υπεύθυνα» στην προεκλογική περίοδο και «όταν κάτσει η στραβή» κατά τη Δούρεια ρήση, δηλώνουν ανεύθυνοι και ψάχνουν να επιρρίψουν ευθύνες οπουδήποτε αλλού.  Μάλιστα, αφού λάβει χώρα το έγκλημα του εμπρησμού «εξ αμελείας» τους, μετά τρέχουν να καλύψουν την ενοχή τους συμμετέχοντας σε ένα προσβλητικό για τα θύματα  ψυχόδραμα, προσποιούμενοι τους δραστηριοποιημένους και ανησυχούντες για την «απάλυνση του πόνου» που όμως και οι ίδιοι προκάλεσαν.  Είναι η κλασική περίπτωση του πατροκτόνου που ζητά την επιείκεια του δικαστηρίου γατί είναι ορφανός.

Οι πιο πάνω αυτοδιοικητικοί τελικά, δεν αντικατοπτρίζουν τίποτα άλλο παρά την ποιότητα του εκλογικού σώματος που τους αναδεικνύει. Κατ’ αυτή και μόνο κατ’ αυτή τη θέση, μπορεί να κατανείμει κανείς την ενοχή των ανεύθυνων αυτοδιοικητικών και στους ψηφοφόρους. Κατά κανέναν άλλο τρόπο οι αυτοδιοικητικοί (που όπως είπαμε εκλέγονται γιατί διατείνονται πως διαθέτουν αίσθημα ευθύνης) δεν δικαιούνται να δηλώνουν «άσχετοι με το έγκλημα».

Το κατηγορητήριο κατά των ανεύθυνων αυτών ατόμων, μιλάει για τέλεση αδικημάτων σε βαθμό πλημμελήματος. Εφόσον ο νόμος έτσι ορίζει. Ή απλά λέγεται, πως ο νόμος έτσι ορίζει.

Ας δούμε τι ορίζει αλλά και το δεν ορίζει ο -απρόσωπος όπως λέγεται- νόμος. Ανά κατηγορία και είδος ενόχου, ή φερόμενου ως ενόχου.

1. Οι φυσικοί αυτουργοί (ο τύπος που καίει ξερόχορτα ή κάνει υπαίθριο BBQ σε δάσος χαλεπίου στην Πεντέλη τον Αυγυστο κλπ) 

«Το νομικό πλαίσιο που υπάρχει στον Ποινικό Κώδικα για τους εμπρησμούς είναι πλήρες και ικανοποιητικό στις ποινές που προβλέπει για τους δράστες. Οι ποινές είναι αυστηρές. Στα άρθρα 264, 265 και 266 του Ποινικού Κώδικα οι ποινές που προβλέπονται ξεκινούν από φυλάκιση σε συνδυασμό με χρηματικές ποινές και μπορεί να φτάσουν μέχρι και σε ισόβια κάθειρξη στις περιπτώσεις που έχει προκληθεί θάνατος από την πυρκαγιά», αναφέρει στη «Νέα Σελίδα» της 9ης Αυγούστου 2019  ο ποινικολόγος Γιώργος Λαμπριανός.  Αυτό όμως ισχύει για τους φυσικούς αυτουργούς. Αυτούς που άναψαν τη φωτιά με το χέρι τους και όχι με την αδιαφορία και την ανευθυνότητα τους (ή και την μικροπρέπεια τους που τους κάνει να πιστεύουν πως πάντα κάποιο κορόιδο θα βρεθεί  για να του ρίξουν την ευθύνη).

  2. Τα σώματα ασφαλείας

Στο fire.gr και στην ανάρτηση του Ανδριανού Γκουρμπάτση* με τίτλο «Η δια παραλείψεως τέλεση του εμπρησμού από αμέλεια από τον επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων» (21/6/2016), η ενδελεχής ανάλυση του πεπειραμένου πραγματογνώμονα και νομικού καταλήγει στο συμπέρασμα  πως “ο επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων μπορεί να ευθύνεται  για την δια παραλείψεως τέλεση του αδικήματος του εμπρησμού από αμέλεια (κοινού ή δάσους) κατά την τέλεση πυροσβεστικής επιχείρησης πυρόσβεσης ή δασοπυρόσβεσης. Άρα έχουμε μία περίπτωση «πλημμελήματος» κατά τα πιο πάνω άρθρα του ΠΚ (παρ.1)

Η περίπτωση που αναφέρεται ως θεμελιώδες επιχείρημα για το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η μελέτη του κ. Γκουρμπάτση είναι η περίπτωση των αναζωπυρώσεων και η πλημμελής φροντίδα εξασφάλισης της μη εκδήλωσης τους. Πέραν αυτού, ειδικά στο κομμάτι που αφορά στην πρόληψη εκδήλωσης πυρκαγιάς, δεν αποδεικνύεται πως ο εξεταζόμενος ως υπαίτιος είχε νομική υποχρέωση για την παρεμπόδιση της πυρκαγιάς. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από το πόρισμα της παραπομπής των αυτοδιοιηκητικών όπου απαλλάσσονται  4 άτομα τα ονόματα των οποίων είχαν αναφερθεί σε μηνυτήριες αναφορές συγγενών θυμάτων. Αυτοί είναι ο Κωνσταντίνος Τσουβάλας πρώην αρχηγός ΕΛΑΣ, ο διευθυντής της Διεύθυνσης Τροχαίας Αττικής ταξίαρχος Νίκος Σπανουδάκης, η περιφερειακή σύμβουλος Αττικής Ιωάννα Τσούπρα, υπεύθυνη για την Πολιτική Προστασία, ο πρώην αναπληρωτής διευθυντής της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής Κωνσταντίνος Καλύβας. Το αιτιολογικό της απαλλαγής σχετίζεται με το ότι δεν είχαν την ανωτέρω νομική υποχρέωση.

Αντίθετα με την περιφερειάρχισσα και τους δημάρχους, που όσο και να κλαίνε και να προσποιούνται τους αθώους, ο νόμος τους καθιστά υπεύθυνους για την πρόληψη της πυρκαγιάς (και την άμεση προσβολή της μέχρι την άφιξη των πυροσβεστικών δυνάμεων θα μπορούσαμε να προσθέσουμε)

3. Οι αυτοδιοικητικοί 

 Για τους επιφορτισμένους από την κοινωνία (δια της ψήφου της) με το έργο της πρόληψης και της πολιτικής προστασίας, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως στην περίπτωση των σωμάτων ασφαλείας. Η παραπομπή των αυτοδιοικητικών έρχεται να επιβεβαιώσει ότι φωνάζει όλος ο κόσμος, ήδη από την επόμενη της πυρκαγιάς. Πως είναι ένοχοι για την απουσία μέτρων πρόληψης αλλά και την εγκληματική έλλειψη σχεδίων αντιμετώπισης εκτάκτων κινδύνων και αναγκών. Δεν τους ενδιέφερε ποτέ άλλωωστε.

 Συνεπώς, εδώ προκύπτει και για αυτούς το πλημμέλημα του εξ αμελείας εμπρησμού, αφού έχουν τη σχετική νομική υποχρέωση της αποτροπής και παρεμπόδισης της πυρκαγιάς.  Είναι δηλαδή υπεύθυνοι, αλλά….

Όλοι δηλώνουν «υπεύθυνοι» και διεκδικούν την ψήφο «με αίσθημα ευθύνης» αντιλαμβανόμενοι όμως την ευθύνη ως διαφημιστική ατάκα. Όταν έρχεται η ώρα της ευθύνης αρχίζουν τους μυκτηρισμούς, όπως:

η περιφερειάρχισσα που μιλούσε για «στραβή στη βάρδια της», ή

ο Ψηνάκης που μίλαγε για το «καμένο σπίτι του» ή

ο άλλος «πυρόπληκτος» ο Μπουρνούς που μυκτήριζε πως «δεν του έδωσαν εντολή εκκένωσης» και είχε βέβαια και αυτός καμένο σπίτι (συγγενή του αλλά η κοινοκτημοσύνη είναι χαρακτηριστικό αυτών των ανθρώπων)

Και θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες διώξεις και κανείς δεν ξέρει πότε θα ολοκληρωθεί η απονομή της δικαιοσύνης για ένα έγκλημα που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο και συχνότατα οι υπαίτιοι, φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί, απαλλάσσονται  ή οι καταδίκες τους είναι προκλητικά μικρές και δυσανάλογες προς το μέγεθος της καταστροφής. Το έγκλημα όμως της 23ης Ιουλίου 2018, το μέγεθος της τραγωδίας είναι πελώριο και δεν αφήνει περιθώρια επιείκειας, λήθης ή ακόμα χειρότερα αδιαφορίας.

Ειδικά για αυτούς που ενώ βαρύνονται για τη δημιουργία των προϋποθέσεων ανάφλεξης (κανένα σχέδιο, καμία πρόληψη, καμία διασπορά πυροσβεστικών δυνάμεων με βαθμό κινδύνου

4, χάιδεμα των αυθαιρετούχων, αφανισμό της φύσης και των προστατευτικών της δομών κλπ) αλλά και κλιμάκωσης της συμφοράς (εγκαταλελειμμένοι σωροί οργανικών απορριμμάτων στις γειτονιές του δήμου τους, ιώδη περιγράμματα  και αυθαίρετα παντού) δεν πρέπει  να υπάρξει καμία επιείκεια. Δεν έδειξαν καμία μεταμέλεια και απεναντίας είχαν το θράσος να φτύνουν κατάμουτρα τον κόσμο υποκρινόμενοι τους «συμπονετικούς» και τους «συμπαραστάτες» την ώρα που το μόνο πάνω στο οποίο δούλευαν ήταν η εικόνα τους και το ξέπλυμα του αίματος από τα χέρια τους.

Αν πραγματικά υπάρχει η βούληση για να μπουν κανόνες και να υπάρξει πια προστασία των φυσικών πόρων και της ανθρώπινης ζωής, θα πρέπει να παραπεμφθούν  και όλοι αυτοί που οδήγησαν την δασική υπηρεσία στον μαρασμό. Που την κατέστησαν ανίκανη να δράσει. Που την κατέστησαν ανενεργή. Τη μόνη υπηρεσία που έχει τη γνώση την παρόπλισαν και δεν έχουν δώσει ακόμα λόγο για το έγκλημα τους αυτό. Τώρα είναι η στιγμή.

Μετά την ολοκλήρωση των παραπομπών δεν πρέπει το θέμα να ξεφύγει από τα μάτια κανενός. Αυτά που συνήθως ακολουθούν, δεν πρέπει να ισχύσουν και σε αυτή την τραγική περίπτωση.  

Αυτά που συνήθως ακολουθούν τις παραπομπές για εμπρησμό στην Ελλάδα,  κατά τη διαδικασία απόδοσης δικαιοσύνης και μετά από πολιτικές παρεμβάσεις συνήθως είναι:

1. Κωλυσιεργίες και επίτευξη της de facto παραγραφής, δια της λήθης του εγκλήματος λόγω του χρόνου που πέρασε
2. Καθυστερήσεις και κηλίδωση των διαδικασιών με ισχυρισμούς από πλευράς των κατηγορουμένων πως αντιμετωπίζουν «πολιτικές  διώξεις»
3. Προσβολή της αξιοπιστίας των μαρτύρων με διάφορους τρόπους

Ας ελπίσουμε πως τίποτα από τα παραπάνω δεν θα συμβεί στο δικαστήριο που θα ακολουθήσει. Είναι σημαντικό το να λάμψει η αλήθεια και μαζί της να αποκαλυφθεί ο ζόφος που συνοδεύει τόσο καιρό την πλημμελή και λαθεμένα αποκαλούμενη «Τοπική Αυτοδιοίκηση» και των δύο βαθμών στην καταματωμένη Αττική.

ΥΓ: Για εκείνους που ιχυρίζονται πως κανένα πόρισμα δεν τους εμπλέκει ως συνενόχους στην τραγωδία της 23/7 ας θυμηθούν το πόρισμα του πραγματογνώμωνα αντισυταυήγου - νομικού κ. Γκουρμπάτση

_________________________

*Αντιστράτηγος - Υπαρχηγός Π.Σ. έ.α - Νομικός

Τη μια μέρα παίρνει αλά μπρατσέτα τη Βαρδινογιάνναινα και εγκαινιάζουν παρέα ένα υπνωτήριο για αστέγους στο Δήμο Νίκαιας-Ρέντη. Την άλλη μέρα πηγαίνει στην Ταινιοθήκη και χαιρετίζει μια κινηματογραφική προβολή που έγινε με συνθήκες προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία.

Κινήσεις μαυρογιαλουρισμού από τη Δούρου, που συνοδεύονται με την εκφώνηση «δεκάρικων», γεμάτων με αφόρητες κοινοτυπίες και με κάτι εξυπνακίστικες ατάκες που της γράφουν οι image makers που στηρίζουν την καμπάνια της για επανεκλογή στο θώκο του περιφερειάρχη Αττικής.

Ενδιαμέσως, η Δούρου πετάχτηκε και μέχρι το εργοτάξιο του Μελισσανίδη στη Νέα Φιλαδέλφεια, για να… επιθεωρήσει την πρόοδο στο φαραωνικό έργο και να επαναβεβαιώσει ότι η περιφέρεια είναι έτοιμη να «χώσει» τα λεφτά του φορολογούμενου πολίτη για να γίνει ένα ιδιωτικό έργο. Πρόκειται για την ίδια Δούρου που το 2014 ξιφουλκούσε ενάντια στους «κοτσαμπάσηδες του ποδοσφαίρου» και κατήγγειλε τον Σγουρό που είχε καβατζώσει 20 εκατομμύρια της Περιφέρειας για το γήπεδο του Μελισσανίδη, με συνέπεια να της οργανώσει ο καπιταλιστής αντισυγκέντρωση χουλιγκάνων που έφτιαχναν με το όνομά της εκείνα τα… ωραία λογοπαίγνια-συνθήματα που ξέρουν να φτιάχνουν οι χουλιγκάνοι.

«Ηρθα σήμερα εδώ όπως και χθες στη Νέα Φιλαδέλφεια…» είπε η Δούρουμιλώντας στη Νίκαια. Το γήπεδο του Μελισσανίδη στην ίδια κατηγορία με έναν ξενώνα αστέγων!

ΥΓ. Στη Φιλαδέλφεια-Χαλκηδόνα ο Μελισσανίδης κατεβάζει για υποψήφιο δήμαρχο τον Βούρο (ως γνωστόν, ο Γεωργαμλής, που με δυσκολία φτάχνει πρόταση με τις λέξεις «λαγός - κυνηγός - δάσος», δεν έκανε τίποτα το 2014). Το γεγονός ότι ο Βούρος έχει ως σκοπό να πάρει τον Δήμο για λογαριασμό του Μελισσανίδη (το φαινόμενο είναι ανάλογο μ' αυτό των Μώραλη-Μαρινάκη στον Πειραιά), ουδόλως ενοχλεί τη Δούρου. Αντίθετα, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι η αυτοπρόσωπη παρουσία της στο εργοτάξιο του Μελισσανίδη ήταν και ένα έμμεσο -πλην σαφές- μήνυμα: «ψηφίστε Βούρο και όχι Βασιλόπουλο».

*Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΟΝΤΡΑ στις 15/12/2018

Φασίστες εισβάλουν στα σχολεία, με την ανοχή διδασκόντων και γονέων. Με την υποστήριξη ΜΜΕ και μηχανισμών προώθησης της φασιστικής άνοιας, και της ιστορικής αφασίας.

Σχολεία που «ένστολοι της γειτονιάς» τα θέλουν πρόθυμα να ανοίξουν τις πόρτες τους στον φασισμό με την αποπολιτικοποίηση της σκέψης και της διδασκαλίας.

Ο συνεπής νεοφιλελεύθερος, ο πιστός στις χρηματοοικονομικές επιταγές ακόμα και αν πρόκειται για την εξαγορά δικαιώματος επί της Φύσης ή ακόμα και επί της εξασφάλισης της ίδιας του της ζωής, δεν μπορεί να ισχυριστεί πως  έσκασε κιόλας, μετά τις φετινές, ολέθριες πυρκαγιές. Ναι. Ήταν ολέθριο αυτό που συνέβη. Ήταν ολέθριο για τον τόπο και τους ανθρώπους του, όχι όμως για τον συνεπή νεοφιλελεύθερο. Αυτός σε κάθε καταστροφή βλέπει μία ευκαιρία να προβάλλει. Η απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος, όπως και ο ανθρώπινος πόνος, αποτελούν γι’ αυτόν ευκαιρία και μάλιστα χρυσή. Όσο μεγαλύτερη η απώλεια, όσο μεγαλύτερος ο πόνος, τόσο μεγαλύτερη και η ευκαιρία για τον Μητσοτάκη, τον Χατζηδάκη, τη Ντόρα,  τον Σκυλακάκη, τον Τζήμερο και τους φίλους τους, τραπεζίτες ή κυβερνητικά υποπόδια κεφαλαιούχων.

Η Ελληνική Δασολογική Εταιρεία εξέδωσε το ακόλουθο Δελτίο Τύπου, στο οποίο εκφράζει επιγραμματικά τις θέσεις της για τις τραγικές δασικές πυρκαγιές του 2021. Μίας χρονιάς που αποτελεί την πιο μαύρη χρονιά στον τομέα του πλήθους, της έντασης καταστροφής και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών. Μίας χρονιάς που απέδειξε με οδυνηρό τρόπο πως το σοβαρότατο θέμα της δασοπροστασίας και της δασικής διαχειριστικής στην Ελλάδα, είναι το μεγάλο θύμα πολιτικών επιλογών, κυβερνήσεων και αυτοδιοίκησης.  Ειδικά της αυτοδιοίκησης όλων των βαθμίδων, η οποία δεν είναι μόνο ανίκανη, ανεπαρκέστατη και εχθρική απέναντι στη διατήρηση, τη διαχείριση και  την προστασία του δασικού πλούτου της χώρας, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι εκείνη που οδηγεί τα δάση και το φυσικό περιβάλλον σε παρακμή, μαρασμό και σε οριστικό αφανισμό. Αντιμετωπίζει το δάσος και το περιβάλλον εν γένει μόνο ως βάθρα διαφημιστικής προβολής, με «χαντρούλες και καθρεφτάκια», με ψεύτικα, δήθεν φιλοπεριβαλλοντικά σχέδια, που κρύβουν ανόσιους και επικίνδυνους σχεδιασμούς. Κάποτε πρέπει να έρθει η στιγμή που θα απαλλαγούμε από αυτή τη γάγγραινα, αλλά μέχρι να το αποφασίσουμε τελεσίδικα, ας φροντίσουμε να βρισκόμαστε από την πλευρά της προστασίας περιβάλλοντος και δάσους και όχι των εχθρών τους.

Μετά τη μακρά εισαγωγή, ακολουθεί το Δελτίο τύπου της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, το οποίο περιέχει και τις προτάσεις της, οι οποίες όμως προϋποθέτουν μία νέα, δημοκρατική δομή Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

 Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*

Μερικές μέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με την οποία δεν χωράει η παραμικρή αμφιβολία για το ότι οι εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων θερμαίνουν τον πλανήτη, προκαλώντας λιώσιμο των πάγων, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και πολλά άλλα, μια νέα μεγάλη επιστημονική έρευνα ήρθε να επιβεβαιώσει την επιτάχυνση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών του.

Στην Ελλάδα, μαζί με τους νεοέλληνες, έχουν την ατυχία να επιβιώνουν περίπου 12 διαφορετικά είδη δρυός, εκ των οποίων μία είναι η πιο διαδεδομένη χωρικά (το πουρνάρι – Quercus coccifera) και δύο είναι ενδημικές, με περιορισμένη εξάπλωση. Η μία στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, Quercus aucheri (με σχετική εξάπλωση και στην Τουρκία και το υποείδος της μακεδονικής δρυός (trojana) Quercus trojana subsp euboica, σπάνιο και τρωτό είδος, ενδημικό της βορειοανατολικής Εύβοιας.

Όπως γίνεται άμεσα αντιληπτό, οι πυρκαγιές της Β. Εύβοιας δεν άφησαν ανέπαφο την σπάνια, τρωτή και ενδημική δρυ.  Θεωρητικά το είδος πρέπει να χαρακτηρίζεται «προσωρινά εξαφανισμένο» από τη γη και μόνο η ριζο -πρεμνοβλαστική ικανότητα που χαρακτηρίζει τις δρύες, μπορεί να το επανεμφανίσει και να το σώσει.

Αναμένεται η αναβλάστηση του μικρού ενδημικού πληθυσμού και αφού είναι και ολιγαρκέστατο, η υποβάθμιση των εδαφών του βιότοπου του δεν θα το εμποδίσει να ξαναμεγαλώσει. Μέχρι η νεοελληνική ανάπτυξη επιτύχει την οριστική εξαφάνιση και του είδους και των βιοτόπων του.

Όταν εντοπίστηκε και περιγράφηκε το σπάνιο, τρωτό  και ενδημικό υποείδος, το 1948, φυόταν σε θέσεις ανάμεσα στα χωριά Στράφοι, Κερασιά, Τσαπουρνιά, Βασιλικά και Παπάδες. Πληθυσμός δεν είχε καταγραφεί. Μετά από σχεδόν 30 χρόνια, στην  πυρκαγιά του 1977 στη βόρεια Εύβοια, σε συνδυασμό με τη βόσκηση τα έτη που ακολούθησαν, οι πληθυσμοί  της ευβοϊκής δρυός μειώθηκαν.

Στο σήμερα

Μεταπτυχιακή Διατριβή (2010) του δασολόγου Δ. Δογάνου στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πάτρας, με θέμα «Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica  Papaioannou) K. I. Chr.»  βρήκε ότι το είδος έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τις περιοχές των Στράφων και της ευρύτερης περιοχής προς τους Αμέλαντες και την ευρύτερη περιοχή του Τσαπουρνιά. (βλ. πηγές)

Εντοπίσθηκαν και ορισμένες ομάδες της Ευβοϊκής βαλανιδιάς προς την παραλία των Βασιλικών όπου δεν είχε βρεθεί μέχρι το 2010. Η θέση στο Προκόπι εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια της χαρτογράφησης πεδίου των ενδιαιτημάτων και τύπων βλάστησης της προταθείσας για ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 περιοχής «Όρος Κανδήλι –Κοιλάδα Προκοπίου – Δέλτα Κηρέα». Παρ’ όλες τις ενέργειές των ερευνητών  το είδος δεν επετεύχθη να μπει σε καθεστώς νομικής προστασίας έως σήμερα. Παρ’ όλο που έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) στην κατηγοριοποίησης της IUCN (2001), συνεχίζει να απειλείται και να υπόκειται σε έντονες ανθρωπογενείς επιδράσεις.

Η μεγαλύτερη απειλή για το είδος είναι η βόσκηση, αφού είναι ολιγαρκές και αντέχει την υποβάθμιση των εδαφών και με την ριζοβλαστική και πρεμνοβλαστική του ικανότητα ανταπεξέρχεται και στις πυρκαγιές.

Πρεμνοφυής Quercus trojana subsp. euboice - διακρινονται τα πρεμνοβλαστήματα

Η παραπάνω μελέτη κατέδειξε πως σχεδόν το σύνολο των ατόμων της Ευβοίκής δρυός προέρχονταν από ριζοβλαστήματα των ατόμων που επιβίωσαν από τη φωτιά του 1977. Αυτά κάηκαν φέτος και περιμένουμε να δούμε τα νέα ριζοβλαστήματα μέχρι την προσεχή άνοιξη. Η βόσκηση όμως η οποία λόγω των καταστροφών, βρίσκεται υπό πίεση, είναι ικανή να εξαφανίσει τα βλαστήματα μόλις εμφανιστούν. Γι’ αυτό, πέρα από την αναγκαία προστασία από τη βοσκή, πρέπει να υπάρξει πρόνοια για την ικανοποίηση των διατροφικων αναγκών των κοπαδιών από ειδικά προσανατολισμένους πόρους.

Η βιοποικιλότητα απειλείται διαρκώς στην Ελλάδα των πάνω από 6.000 βοτανικών ειδών, με τα 900 να είναι προστατευόμενα με ποικίλους τρόπους.  

Εχθρός της βιοποικιλότητας παραμένει ο ίδιος ο άνθρωπος και ειδικότερα το ενδημικό υποείδος του, που κατοικεί στο νότιο άκρο της Βαλκανικής, ο Neoellinopithecus Skupidius. Φανατικός οπαδός της «ανάπτυξης με κάθε τίμημα» και θιασώτης των δεινών της χώρας, αρνείται να καταλάβει πως πρέπει να υποχωρεί όταν η Φύση το επιτάσσει, αλλιώς το τίμημα της απώλειας θα είναι τρομερό.

Φυσικά ο Neoellinopithicus skupidius θα αποδώσει τα κακά στην κλιματική κρίση ή οπουδήποτε αλλού, αφού αυτός ισχυρίζεται πως είναι «πάντα αθώος σαν την περιστερά»,  αλλά η βρώμα των έργων του τον ακολουθεί και δεν σταματά να τον προδίδει. Όπως η βρώμα που αναδίδεται από την επικείμενη εξαφάνιση του οικοτόπου ιτιάς -πλατάνου στην Πετρέζα Αττικής και στα πλαίσια των έργων διευθέτησης  του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.

Πόσες καταστροφές αντέχουμε;

Πηγές:

«Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. euboica (Papaioannou) K. I. Chr.»

 Quercus trojana -votaniki.gr

 Αθανασιάδης Ν. Δασική Βοανική Μέρος Β, 1986 Θεσσαλονίκη – Γιαχούδη - Γιαπούλη

Άμεσα μέτρα και παρεμβάσεις που πρέπει να υλοποιηθούν μετά τις πυρκαγιές, μέσα στον Σεπτέμβριο και τους προσεχείς μήνες, συνιστά το τμήμα Δασολογίας και Φυσικού  Περιβάλλοντος του ΑΠΘ. Απέναντι στον ορυμαγδό για την υλοποίηση του ό,τι ο καθένας θεωρεί σωστό με τον νου του, σε άρθρο-παρέμβαση, η πρόεδρος του τμήματος, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Θέκλα Τσιτσώνη, ιεραρχεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τις επείγουσες ενέργειες που πρέπει να ξεκινήσουν τις ερχόμενες ημέρες και τα έργα αποκατάστασης των καμένων δασών που προτείνει το τμήμα Δασολογίας και Φ.Π. του ΑΠΘ. Οι ειδικοί μιλούν, οι υπεύθυνοι ακούν ή άλλα έχουν στον δικό τους νου;

----------------------

Τις τελευταίες μέρες βιβλική καταστροφή πλήττει τη χώρα μας, δημιουργώντας σε όλους και όλες  ιδιαίτερη οδύνη.  Πολλές και σε διαφορετικές περιοχές εκδηλώθηκαν πυρκαγιές ιδιαίτερα καταστροφικές, ανεξέλεγκτες, μεγάλης διάρκειας και έντασης και σε περιόδους καύσωνα. Η χώρα μας βρίσκεται σε πύρινο κλοιό, εκατοντάδες κάτοικοι χρειάστηκε να μετακινηθούν σε ασφαλές μέρος και ευτυχώς μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν ανθρώπινες απώλειες. Η καταστροφή όμως χιλιάδων στρεμμάτων δασών και δασικών εκτάσεων δημιουργεί τεράστιες απώλειες στη βιοποικιλότητα. Ζώα, πουλιά, έντομα, ερπετά καίγονται ζωντανά διότι δεν έχουν περιθώριο μετακίνησης και κανείς δεν οργανώνει εκκένωση για αυτά ώστε να σωθούν. Επιπλέον, κάποια που ενδεχομένως θα σωθούν θα αντιμετωπίσουν σύντομα το φάσμα της πείνας και της έλλειψης καταφυγίων.  Η τροφική τους αλυσίδα έχει καταστραφεί και θα πάρει πολλά χρόνια για να επανέλθει.

Φυτά σπάνια ή και πιο κοινά που απαιτούν συγκεκριμένο περιβάλλον  για να αυξηθούν δεν μπορούν πια να επιβιώσουν και εξαφανίζονται. Η Ελλάδα, χώρα της βιοποικιλότητας, έχει χάσει, και ίσως οριστικά, κάτι ακόμη. Αυτό το γεγονός αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα όταν καίγονται προστατευόμενες περιοχές, ανεκτίμητης οικολογικής και περιβαλλοντικής αξίας και ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.

Η Ελλάδα ως μεσογειακή χώρα πλήττεται από αρχαιοτάτων χρόνων από πυρκαγιές, οι οποίες αποτελούν μέρος των φυσικών διεργασιών των οικοσυστημάτων της.  Η συχνότητα όμως και η έκταση των πυρκαγιών, που συνεχώς αυξάνονται, δημιουργούν τεράστια προβλήματα που θα επηρεάσουν την οικολογική ισορροπία της χώρας μας κάνοντας σύντομα αισθητή την αλλαγή του κλίματος.

Ακόμα μία φορά ζούμε την τραυματική εμπειρία των συνεπειών των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Είναι πολλές δεκαετίες που κάθε καλοκαίρι έχουμε τη μονότονη επανάληψη των ίδιων και των ίδιων αφορισμών. Από τους «οικοπεδοφάγους» της δεκαετίας του 1960 και του 1970, ακόμα και μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975 όπου υπήρχε πρόνοια (το τροποποιημένο σήμερα άρθρο 24) για την προστασία των δασών, στις «ανεμογεννήτριες» και τις «επενδύσεις». Η διαφορά βέβαια μεταξύ των «οικοπεδοφάγων» και των «επενδύσεων» ήταν πως οι πρώτοι υποβάθμιζαν τον τόπο πριν εισβάλλουν ενώ οι δεύτεροι μετά την εισβολή τους. Αλλά αυτά έχουν καταντήσει γραφικά. Σήμερα η προστασία του περιβάλλοντος υπάρχει ως ψευδεπίγραφο πρόταγμα, το οποίο καλύπτει συχνά μεγάλα περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Αυτή η προστασία, προϋπέθετε  πολιτική βούληση. Όμως η εθνική στρατηγική άλλα προβλέπει και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες της Πολιτείας είναι προφανώς πλαστές. Έτσι αφαιρέθηκε η ευθύνη για την προστασία της Φύσης από αυτούς που μπορούσαν να την οργανώσουν και να την πετύχουν. Και αφαιρέθηκε είτε ρητώς, με νόμους και ερμηνευτικές εγκυκλίους είτε στην πράξη, μέσα από τη σταδιακή υποβάθμιση (υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση και όλα τα υπό-) των διαχειριστικών και εκτελεστικών βραχιόνων του κράτους. Η αντίδραση της κοινωνίας  ήταν να αναπτυχθεί ένα κακοφορμισμένο οικολογικό κίνημα, με αγαθότατες προθέσεις και πολλή ορμή, αλλά δίχως πολιτικό πρόταγμα και πλαίσιο, δίχως γνώση και δίχως σοβαρά εργαλεία ανάλυσης και δράσης. Τουλάχιστον μέχρι να εμπεδωθούν οι βασικές αρχές της οικολογικής προστασίας και διαχείρισης, οι οποίες έχουν σαφώς πολιτικό περιεχόμενο.

Μετά την καταστροφή και δεδομένης της υπερανάπτυξης επικοινωνιακών διαύλων, το οικολογικό κίνημα, έστω και κατακερματισμένο λόγω της έλλειψης πολιτικών συγκολλητικών θέσεων,  έκανε βροντερή παρουσία. Και πολύ καλώς την έκανε. Μαζί όμως έκανε και κακό. Με θέσεις και χύδην απόψεις, οι οποίες δεν άντεχαν σε λογική και πολύ παραπάνω σε επιστημονική επεξεργασία, έδωσε λαβές στους ενόχους και τους συνενόχους τους στην καταστροφή να μη παύουν να απαξιώνουν το κύμα που σηκώθηκε για να απαιτήσει τα ανθρωπίνως αυτονόητα. Την προστασία των δασών, των βουνών, των θαλασσών, των φυσικών αποθεμάτων και του φυσικού περιβάλλοντος στο σύνολο του. Και μαζί και όλων των κοινωνικών αγαθών.

Το κίνημα έβλεπε ανεμογεννήτριες πίσω από τις πυρκαγιές, παραβλέποντας τις πολιτικές και τις στρατηγικές που οδήγησαν σε εγκατάλειψη της υπαίθρου, διανομή πολύτιμων γαιών σε οικοδομικούς συνεταιρισμούς προνομιούχων, αστικοποίηση, αντιπλημμυρικά έργα που προωθούν την πλημμύρα και δεν την προλαμβάνουν, εξόντωση  της «ενοχλητικής» πανίδας και ένα σωρό άλλα εγκλήματα. Εγκλήματα που δεν γεμίζουν τη σκηνή όπως οι δασικές πυρκαγιές του 1.000.000 στρεμμάτων. Πρόληψη και σοβαρός σχεδιασμός δεν υπάρχουν. Οι συνέπειες όλων είναι ολέθριες και η αντιμετώπιση τους ανύπαρκτη. Οι εντυπώσεις και η ένταση τους μόνο αλλάζουν. 

Ο  Δημήτρης Μπακαλούδης είναι δασολόγος, καθηγητής του τομέα Λιβαδοπονίας και Άγριας Πανίδας - Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων στο ΑΠΘ,  με γνωστικό αντικείμενο «Διαχείριση Άγριας Πανίδας» και από τους σοβαρότερους, έμπειρους και πλέον καταρτισμένους δασολόγους. Μετά την μακροσκελή εισαγωγή που παραθέσαμε, αναδημοσιεύουμε μία ανάρτηση του που είχε ως εφαλτήριο τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές του 1.000.000 στρεμάτων .

Ο Δ. Μπακαλούδης εκτός από τις παρατηρήσεις – προτάσεις του, μας δίνει και μία εικόνα που επιβεβαιώνεται από τις μακάβριες στατιστικές όλων των δασικών πυρκαγιών από το 1998 μέχρι σήμερα

Δ. Μπακαλούδης: "τό δέ προνοεῖν καί προλαμβάνειν κρεῖττον ἔστι τοῦ θεραπεῦειν"

Οι δασικές πυρκαγιές, μικρής ή μεγάλης έκτασης και έντασης, ήταν και θα συνεχίσουν να είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εξέλιξης των μεσογειακών οικοσυστημάτων. Άλλωστε, τα περισσότερα φυτικά είδη (ξυλώδη και μη) έχουν αναπτύξει μοναδικές προσαρμογές όχι μόνο για να αντεπεξέρχονται στιγμιαία, αλλά και να συνεχίζουν να υπάρχουν μετά από την πυρκαγιά. Ωστόσο, οι νέες συνθήκες που εμφανίζονται στη μεσογειακή λεκάνη, όπως συχνοί και παρατεταμένοι καύσωνες, άνυδροι χειμώνες, βροχερά καλοκαίρια, αυξημένη παρουσία και πίεση από τον άνθρωπο στις παράκτιες περιοχές, αλλά και των προβλημάτων που προκύπτουν στη χώρα μας από τη διαχείριση των δασών και των φυσικών οικοσυστημάτων (αλλαγή τρόπου διαχείρισης, μείωση δασεργατικού δυναμικού, μείωση εκτατικής κτηνοτροφίας, εγκατάλειψη υπαίθρου κλπ) αποτελούν μονόδρομο για εντονότερες καταστροφές, εφόσον τα παθήματα του πρόσφατου παρελθόντος (βλέπε Πελοπόννησος 2007 με 84 νεκρούς, 268.834 ha καμένης έκτασης και 3,5 δις ευρώ ζημιά, Μάτι 2018 με 102 νεκρούς και μόνο 13.000 στρ. καμένης έκτασης, και 2021, Μέγαρα, Εύβοια, Αττική, Πελοπόννησος και το καλοκαίρι δεν τελείωσε ακόμη) δεν μας έδωσαν ορισμένα βασικά διδάγματα. Το σημαντικότερο, ότι το τρίπτυχο Πρόληψη, Καταστολή πυρκαγιών-Αποκατάσταση πληγέντων φυσικών εκτάσεων, πρέπει να είναι υπό την εποπτεία ενός φορέα, της Δασικής Υπηρεσίας (σαφώς στελεχωμένης), που επιστημονικά είναι ο αρμόδιος για την οργάνωση, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση τους, όπως συμβαίνει στα ανεπτυγμένα κράτη.

Παραθέτω την άποψή μου ως Δασολόγος, αν και μη ειδικός στις πυρκαγιές, ωστόσο, συμμετείχα στην κατάσβεση αρκετών δασικών και μη πυρκαγιών πριν την μεταφορά της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα.

Πρόληψη: Με την πρόληψη γίνεται αφαίρεση ή διάσπαση ή μείωση της καύσιμης ύλης ώστε να αποτρέπεται η διάδοση της φωτιάς ή να αποφεύγεται η δημιουργία υψηλού θερμικού φορτίου. Η πρόληψη επιτυγχάνεται με τη συντήρηση των δασικών δρόμων, των αντιπυρικών ζωνών και λωρίδων, τη δημιουργία ή και συντήρηση των υδατοδεξαμενών και καλλιέργεια των φυσικών πηγών, την απομάκρυνση βιομάζας από τα κράσπεδα των δρόμων, την υλοτόμηση των δασών και τη διαχείριση των δασικών εκτάσεων, τη μακροχρόνια δημιουργία πράσινων στεγασμένων αντιπυρικών ζωνών με πυρανθεκτικά δασοπονικά είδη, κλπ κλπ. Επίσης, με τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών περιμετρικά των κατοικημένων περιοχών που γειτνιάζουν με δάση, με την απομάκρυνση βιομάζας από τα κράσπεδα του εθνικού οδικού δικτύου, αλλά και από τις αγροτικές εκτάσεις.  Επίσης, με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα δάση και τους λόγους προστασίας τους. Τέλος, με συστήματα πρόβλεψης και έγκαιρης προειδοποίησης για έναρξη και εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών.  Όταν αυτά έχουν παραμεληθεί από την ίδια την πολιτεία και υποχρηματοδοτούνται είναι αναμενόμενο η μετάδοση της πυρκαγιάς να είναι ταχύτατη, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν και ευνοϊκές καιρικές συνθήκες (πχ δυνατοί άνεμοι), και να δημιουργούνται καταστάσεις δύσκολα ελεγχόμενες τόσο από το έδαφος όσο και από τον αέρα.

Καταστολή: ο έγκαιρος εντοπισμός και η άμεση αναγγελία έναρξης πυρκαγιάς αποτελεί τον κρισιμότερο παράγοντα για την άμεση επέμβαση από το έδαφος και την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Αυτό απαιτεί την ύπαρξη ενός πυκνού δικτύου πυροφυλακείων, καθώς και σε περιόδους υψηλού κινδύνου την παρακολούθηση από γης και αέρος όλων των δασικών εκτάσεων.  

Στα πρώτα λεπτά έναρξης της πυρκαγιάς απαιτείται ελάχιστη προσπάθεια και όγκος νερού για την κατάσβεση της. Αυτό το γνώριζε πολύ καλά η Δασική Υπηρεσία, γι' αυτό και οι περισσότερες πυρκαγιές πριν το 1998 έκαιγαν μικρή σχετικά έκταση, συγκριτικά με την περίοδο μετά την μεταφορά της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα.

Οι πυρκαγιές στην πλειονότητα τους έσβηναν ταχύτατα με επίγεια μέσα, λόγω της άμεσης κινητοποίησης των δασεργατών, οι οποίοι πάντα εξαρτώνταν οικονομικά και διοικητικά από τη Δασική Υπηρεσία, αλλά και των δασικών υπαλλήλων/δασοπυροσβεστών που γνώριζαν το ανάγλυφο, τους δρόμους και τα μονοπάτια της περιοχής. Μόνο σε απρόσιτα σημεία χρησιμοποιούνταν εναέρια μέσα κατάσβεσης.

 Το Πυροσβεστικό Σώμα όπως και οι δήμοι, βοηθούσαν στη μεταφορά νερού και προστάτευαν τα κράσπεδα των κατοικημένων περιοχών για την αποφυγή εισόδου πυρκαγιάς στον αστικό ιστό. Η καθυστερημένη προσέγγιση στην εστία της πυρκαγιάς σε κάθε περίπτωση οδηγεί στα αποτελέσματα που παρατηρούμε σήμερα, δηλαδή  τεράστια μέτωπα πυρκαγιάς, ανάπτυξη ιδιαίτερων συνθηκών καύσης, με τη φωτιά να σβήνει όταν φτάσει σε περιοχή χωρίς καύσιμη ύλη (δηλ. σε θάλασσα ή σε ήδη καμένη έκταση εάν αλλάξουν οι συνθήκες φοράς ανέμων).

Σημείωση (Δ. Μπακαλούδη): έχω βρεθεί σε πυρκαγιά που χρησιμοποιήθηκε αντιπύρ και βοήθησε στην κατάσβεση της πυρκαγιάς. Η απόφαση χρησιμοποίησης αντιπύρ, ωστόσο, ήταν καθαρά προσωπική των τότε Δασολόγων του Δασαρχείου Σουφλίου όπου και έσβησαν την πυρκαγιά.

Αποκατάσταση: κλαδοπλέγματα και αντιπλημμυρικά έργα όπου απαιτούνται (μεγάλες κλίσεις, ύπαρξη σπορέων δέντρων κλπ) για τη συγκράτηση του εδάφους και την ευνόηση της φυσικής αναγέννησης. Τεχνητή αναδάσωση με αυτόχθονα δασικά είδη, μόνο όπου δεν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες που θα δημιουργήσουν φυσικό δάσος. Κλπ κλπ κλπ.....

Η παραπάνω αλυσίδα "Πρόληψη-Καταστολή-Αποκατάσταση" έχει διαρρηχθεί το 1998. Από τότε, ιδιαίτερα η πρόληψη και η αποκατάσταση, έχουν υποβαθμιστεί στο μεγαλύτερο μέρος τους όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία της δασικής υπηρεσίας.

Χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω το έργο των εμπλεκόμενων υπηρεσιών στο παραπάνω τρίπτυχο, αν και αυτό εξαρτάται από τη βούληση και τους πόρους που διαθέτει η πολιτεία, όλοι μπορούμε να καταλάβουμε ότι εάν η πολιτεία λειτουργούσε προληπτικά αξιοποιώντας την υπάρχουσα επιστημονική γνώση και τις πρακτικές της δασολογικής επιστήμης θα είχαμε διαφορετικά αποτελέσματα, και θεωρώ ότι η καταστολή των πυρκαγιών θα ήταν αποτελεσματικότερη χωρίς απώλειες ανθρώπινων ζωών και του δυσβάσταχτου κοινωνικο-οικονομικού και περιβαλλοντικού κόστους. 

Εάν δεν ανασυνταχθεί άμεσα η Δασική Υπηρεσία και εάν δεν αντιμετωπιστεί ολιστικά το τρίπτυχο από αυτήν, είμαστε υποχρεωμένοι να ξαναζήσουμε τις ίδιες καταστροφές, με υψηλότερο κόστος για την οικονομία, το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

"Τό δέ προνοεῖν καί προλαμβάνειν κρεῖττον ἔστι τοῦ θεραπεῦειν" των αρχαίων προγόνων μας, είναι τόσο επίκαιρο που ίσως θα έπρεπε να μας αφυπνήσει.

Δημήτρης Μπακαλούδης

Δασολόγος - Καθηγητής ΑΠΘ

Σημείωση της Attica Voice: Η φράση που αποδίδεται στον Ιπποκράτη, ισχύει πολύ περισσότερο για τους ανθρώπους – εισβολείς των θερμομεσογειακών δασών, όπως αυτά που απέμειναν στην Αττική, την Εύβοια, τη Βοιωτία, την Πελοπόννησο και εκείνα της νότιας νησιωτικής Ελλάδας. Περισσότερο δε, στους κατοίκους της Αττικής και ακόμα περισσότερο στους θιασώτες των πογκρόμ εναντίον των πεύκων και των κωνοφόρων γενικά. Δεν είναι τα πεύκα που σαν άλλοι ταλιμπάν ήρθαν να αυταναφλεχθούν στο σπίτι μας. Όπως δεν φταίνε τα ρέματα όταν υπερχειλίζουν. Εμείς είμαστε που εισβάλλαμε σε ένα οικοσύστημα που η φωτιά είναι παράγοντας της εξέλιξης του. Άλλωστε αυτό είναι και η πρώτη φράση στην ανάρτηση του καθηγητή Μπακαλούδη