Δεν έχουμε ξεμπερδέψει ακόμα με τις φωτιές ή καλύτερα, με τις δασικές πυρκαγιές. Δεν έχουμε ξεμπερδέψει φυσικά, ούτε με τις συνέπειες τους. Τις βραχυπρόθεσμες, τις μεσοπρόθεσμες και πολύ περισσότερο με τις μακροπρόθεσμες.

Η διοίκηση -ναι, μοιάζει με ειρωνεία η χρήση του όρου για την περιγραφή αυτής της παρωδίας διοίκησης αλλά εμείς μήπως δεν τη διαλέξαμε ή εμείς δεν είμαστε αυτοί που την ανεχόμαστε; Η διοίκηση λοιπόν, τοπική, περιφερειακή και κεντρική, μοιάζει να μη καταλαβαίνει τι της γίνεται. Από τα χιόνια και τις διαδοχικές αποτυχίες της στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων των κακοκαιριών, μέχρι τις πυρκαγιές και την παροιμιώδη ανικανότητα στην πρόληψη και την καταστολή τους, οι ανεύθυνοι και "αναρμόδιοι" πάντα αναζητούν κάποιο εξιλαστήριο θύμα να του επιρρίψουν τις ευθύνες. 

-Φταίει ο καιρός

-Φταίει η κλιματική αλλαγή

-Φταίνε τα "ακραία φαινόμενα"

-Φταίει ο ηλικιωμένος (πάντα υπάρχει ένας τέτοιος σύμφωνα με τα μέσα εξημέρωσης)

Ποτέ δε φταίνε όμως οι πραγματικά υπεύθυνοι για τις καταστροφές. Αυτό λένε το βράδυ στην ανύπαρκτη συνείδηση τους και μετά ...κοιμούνται ήσυχοι. Έχουν και υποχρεώσεις την επόμενη ημέρα. Πρέπει να ξεκουραστούν για να ανταπεξέλθουν. Τις υποχρεώσεις που είχαν όμως και στις οποίες απέτυχαν με πάταγο τις προσπερνούν. Και ας έκαψαν την Πεντέλη, το Μάτι, την αρχαία Ολυμπία ή τη Δαδιά.

-Έλα μωρέ. Θα το ξεχάσουν σε 1-2 μήνες το πολύ. Θα τους τακτοποιήσουμε και κανένα ρουσφετάκι και μετά,πάλι δικοί μας θα είναι

Ξεχνάμε. Ξεχνάμε εύκολα ή ξεχνάμε από συμφέρον οπότε γινόμαστε κοινωνοί της ίδιας πρόστυχης συνείδησης ¨του ενόχου που "κοιμάται ήσυχος μετά την καταστροφή. Και αυτός ο ένοχος δεν προσδιορίζεται από κανένα δικαστήριο. Προσδιορίζεται από τα γεγονότα που σίγουρα είναι πιο αμείλικτα κι από τον πιο αυστηρό δικαστή.

Τον χειμώνα που έρχεται δεν θα τον ξεχάσουμε. Μετά από την καταστροφή του ανατολικού Πεντελικού, λίγες έντονες βροχοπτώσεις ή ελάχιστες δυνατές καταιγίδες θα μας φέρουν το βουνό στην πόρτα μας. Το μαύρο πια βουνό. Και αν οι λασποχείμαρροι  που θα γεννήσουν οι καμένες λεκάνες απορροής και τα μαύρα ρέματα θα είχαν μία πιθανότητα να έχουν ηπιότερες επιπτώσεις, λόγω της  ανάσχεσης τους από το ριζικό σύστημα της εναπομείνασας δενδρώδους βλάστησης, αλλά η "διοίκηση" (τι φριχτή ειρωνεία!) θα φροντίσει να τα κλιμακώσει  Να τα κάνει ακόμα πιο έντονα. Υλοτομώντας ασύστολα και ασύδοτα ό,τι έχει απομείνει.

Σύντομα η "διοίκηση" θα κλιμακώσει το έγκλημα με τα επονομαζόμενα  "αντιπλημμυρικά" που οι συνήθεις επιτήδειοι θα προωθήσουν σαν πανάκεια στη συμφορά. Τα επονομαζόμενα αντιπλημμυρικά που επανειλημμένως έχουν αποδειχθεί άχρηστα. Και τότε, μπροστά στην αποτυχία τους, πάλι θα μιλούν οι "ειδήμονες" για "ακραία καιρικά φαινόμενα". Εδώ όμως δεν θα μας πνίξουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά τα απαράδεκτα και αποτυχημένα πολιτικά και αυτοδιοικητικά φαινόμενα. 

Μέσα στην αναμπουμπούλα των "κατεπειγόντων" αναθέσεων εργολαβιών κατασκευής τοίχων, τοιχίων και εγκιβωτισμένων αγωγών ομβρίων, οι μόνοι που θα χαίρονται θα είναι τα παρασκευαστήρια μπετού, οι έμποροι σιδηρού οπλισμού και οι κατασκευαστές. Άντε και αυτοί που τα πούλησαν στο πόπολο για να τους χρίσει και πάλι "ικανούς και αποτελεσματικούς". Ποιούς; Τους ενόχους της καταστροφής και αυτούς που τώρα ετοιμάζονται να  κερδοσκοπήσουν στη συμφορά...

Κουβέντα πάλι δεν θα γίνει για αντιδιαβρωτική προστασία, που δεν χρειάζεται μπετά και τεράστια κόστη. Που δεν καταστρέφει αλλά κρατά το έδαφος στη θέση του, μαζί με τον σπόρο που περιέχει και αποτελεί την ελπίδα για την αναγέννηση της ζωής που κάηκε. Που κατασκευάζεται από τα ίδια τα υλικά που τώρα απομακρύνονται ως σκουπίδια και ως "παράγοντες κινδύνου". Πάντως μην ανησυχείτε. Θα υπάρξει σχετική Μελέτη Επιπτώσεων που θα προκρίνει τις πιο καταστροφικές προτάσεις. Αυτές άλλωστε έχουν τα "μπικικίνια"

Πέρυσι λέγαμε πως είμαστε ξεβράκωτοι στο χιόνι. Φέτος στο ανατολικό Πεντελικό, αλλά και όπου πέρασε η πυρκαγιά στην Ελλάδα, θα λέμε πως είμαστε ξεβράκωτοι και στη λάσπη. Και μαζί με εμάς, ξεβράκωτο και απροστάτευτο θα είναι και το σπίτι μας. Η Πεντέλη. Ο τόπος που ζούμε και που τον είδαμε να τον καίνε ενώ εμείς διαβάζαμε το μήνυμα του 112 και τρέχαμε να ....εκκενώσουμε

Τα δεκαπέντε πρώτα λεπτά είναι τα κρίσιμα. Δεκαπέντε (15) κρίσιμα λεπτά για να σβήσει μία φωτιά, πριν εξελιχθεί σε πυρκαγιά. Δεκαπέντε λεπτά χωρίζουν το ελεγχόμενο  (φωτιά) από το ανεξέλεγκτο (πυρκαγιά). Στην άμεση, εντός δεκαλέπτου ή δεκαπεναλέπτου, επέμβαση αποσκοπεί η διασπορά των πυροσβεστικών δυνάμεων. Όχι για να μην εκδηλωθεί  μία εστία φωτιάς, αλλά για να μην εξελιχθεί σε πυρκαγιά.

Έχοντας αυτό κατά νου και προσπαθώντας να εκτοπίσουμε σοβαρές πληροφορίες, έστω και από μακριά, για τη φωτιά που εκδηλώθηκε στην Πεντέλη, διαβάζουμε την ανάρτηση του Γ. Παπαδιά, προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Δασοφυλάκων Δημοσίων Υπαλλήλων και τόσο μέσα στην ίδια την ανάρτηση όσο και τα σχόλια, βλέπουμε το ίδιο, σταθερό μοτίβο να επαναλαμβάνεται:

Σε μία φράση όλη η αλήθεια. Με την εκδήλωση της πυρκαγιάς ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΚΑΜΙΑ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ. Καμία βοήθεια σε φωτιά που εκδηλώθηκε μέσα στα όρια του δήμου που θρήνησε και θρηνεί ένα Μάτι, έναν Βουτζά, ένα Κόκκινο Λιμανάκι. Καμία βοήθεια στην πιο κρίσιμη ώρα της φωτιάς. Την ώρα που θα μπορούσε η φωτιά να σβήσει με "έναν κουβά νερό" και η πυρκαγιά που ξέφυγε να μην έχει γεννηθεί ποτέ.

Όλα τα άλλα είναι προφάσεις εν αμαρτίαις και σάπιες δικαιολογίες.

Τώρα τρεχάτε ποδαράκια μου για να δώσετε χωρίς ντροπή καμία συνέντευξη στα "μέσα" και να πείτε για την "τιτάνια προσπάθεια που  καταβάλλετε".

Η φωτογραφία της επικεφαλίδας είναι του Γ. Παπαδιά

Έχουμε πια χορτάσει από το σανό που ταΐζουν το πόπολο (δηλαδή όλους εμάς) οι διάφοροι ιθύνοντες υπουργείων, πολιτικά και διοικητικά στελέχη, όπως και οι διάφοροι κατά τόπους βλαχοδήμαρχοι, για την ανάπτυξη των "αναγκαίων υποδομών" που θα φέρουν τον "πολιτισμό και την ανάπτυξη" στη χώρα. Από τα οδικά συγκοινωνιακά έργα, τα σιδηροδρομικά, τα λιμάνια, τις τουριστικές υποδομές, τα κέντρα επεξεργασίας αποβλήτων μέχρι τις απαράδεκτες βιομηχανικού τύπου εγκαταστάσεις που εγκαθίστανται διάσπαρτες και χωρίς όρους στη χώρα, ακόμα και εντός οικιστικού ιστού, κοντά σε σχολεία, σπίτια, νοσοκομεία. Όλα δίχως μελέτες επιπτώσεων, αφού και αυτές που γίνονται, συντάσσονται πάντα με προσανατολισμό την προώθηση της "πρότασης"  του επισπεύδοντος. Μελέτες που εξαρχής απορρίπτουν πάντα τη "μηδενική λύση" δηλαδή την απόρριψη του τεχνικά προτεινόμενου έργου, λόγω της διαφαινόμενης πρόκλησης σοβαρών επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον και πάντα συγκρίνουν την "προτεινόμενη εγκατάσταση" με μία ανορθόδοξη ή μία ακόμα εξόφθαλμα απαράδεκτη, μόνο και μόνο για να καταλήξουν πως η δήθεν μελετώμενη πρόταση είναι "θείο δώρο". Και αν κάποιες επιπτώσεις είναι προφανείς σε όλους, φροντίζουν να μη τις αναφέρουν καν στη σχετική "Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων". Στις σχεδόν μόνιμες επικλήσεις των επισπευδόντων ανήκει και η "απειλή" προστίμων από την υπερεθνική Ευρωπαϊκή .Ένωση. Εδώ όμως βρίσκεται και ο τραγέλαφος, όπως θα δούμε παρακάτω, σε σχετικό δημοσίευμα του Αθηναϊκού - Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Στην παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της EE για τη μη ορθή μεταφορά της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε μεγάλα έργα υποδομής αποφάσισε την Παρασκευή (15/7) η Κομισιόν.

Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αποστείλει στην Ελλάδα προειδοποιητική επιστολή τον Οκτώβριο του 2019 και, στη συνέχεια, αιτιολογημένη τον Δεκέμβριο του 2020. Παρά την κάποια πρόοδο, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν αντιμετωπίσει πλήρως τις αιτιάσεις. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι παραβάσεις της Ελλάδας

Η οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε μεγάλα έργα υποδομής υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να διενεργήσουν εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ορισμένα μεγάλα έργα υποδομής και σύμφωνα με την Επιτροπή, η ελληνική νομοθεσία δεν εφαρμόζει, για παράδειγμα, τις διατάξεις της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε όλα τα έργα που εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άμυνας. Η οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορίζει ότι η εν λόγω εξαίρεση μπορεί να χορηγείται μόνο σε κατά περίπτωση εξέταση του έργου και μόνο αν το κράτος-μέλος θεωρεί ότι η εφαρμογή της διαδικασίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα επηρέαζε αρνητικά τους σκοπούς άμυνας ή έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας.

Επιπλέον, σύμφωνα με την Επιτροπή, η ελληνική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ούτε νομική διάταξη που να υποχρεώνει τις ελληνικές αρχές να ενημερώνουν το κοινό για οποιαδήποτε απόφαση λαμβάνεται από άλλο κράτος μέλος σχετικά με έργα με διασυνοριακές επιπτώσεις στην ελληνική επικράτεια.

Τέλος, η ελληνική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ακόμη την υποχρέωση διενέργειας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ορισμένα έργα, όπως εγκαταστάσεις επανεπεξεργασίας ακτινοβολημένων πυρηνικών καυσίμων ή τελική διάθεση ραδιενεργών αποβλήτων ή εσωτερικές πλωτές οδοί και λιμένες που επιτρέπουν τη διέλευση πλοίων άνω των 1 350 τόνων, σύμφωνα με το δημοσίευμα του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η καταστροφή της Χαμολιάς είχε έγκριση από "Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων"

Ποιος θα προστατέψει τελικά το φυσικό, αλλά και το ανθρωπογενές περιβάλλον;

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, όσον αφορά την Ελλάδα, είναι: Μάλλον κανείς. Εφόσον όσοι ενδιαφέρονται  για τη ζημιά που ετοιμάζονται να προκαλέσουν κάθε φορά, υπουργεία, δήμοι, οργανισμοί, μελετητές και εργολάβοι, είναι ελάχιστοι και μάλιστα φιμώνονται από την επίπλαστη αυθεντία αυτών που εξετάζουν -δήθεν επιστημονικά- τις επιπτώσεις των έργων στο περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές),  οι ζημιές θα συνεχίσουν να γίνονται, εις βάρος του μέλλοντος του τόπου. Όσες φορές και να δικαστεί και να καταδικαστεί η χώρα για την αδιαφορία της στα μείζονα ζητήματα του περιβάλλοντος, πάντα οι αναπτυξιολάγνοι ψηφοθηρευτές θα κερδίζουν τον όχλο που δεν σκέπτεται παραπέρα από το που θα στείλει τα απόβλητα του ή που θα παρκάρει το αυτοκίνητο του. Και για τις διαρκείς καταδίκες της χώρας θα ευθύνονται πάντα "οι άλλοι", "οι ξένοι". οι "κουτόφραγκοι"

Ζούμε την αλλαγή και την εντροπική πορεία προς την υποβάθμιση του τόπου μας ως αδιάφοροι θεατές, αν όχι και θιασώτες, όπως είναι οι παρατρεχάμενοι του συστήματος της καταστροφής. Είμαστε αδιάφοροι (και θιασώτες της καταστροφής οι παρατρεχάμενοι) γιατί το τίμημα θα το πληρώσουν οι επόμενες γενιές, αφού στον δικό μας ορίζοντα ζωής, οι επιπτώσεις δεν θα έχουν κλιμακωθεί. Όπως στη βιομηχανική Γερμανία, που η κάλυψη τμημάτων και αποχέτευση αποβλήτων στα ποτάμια (με πρώτο τον Ρήνο) έμοιαζε ενδεδειγμένη λύση στα μεταπολεμικά χρόνια, αλλά μόλις 3 δεκαετίες μετά προκάλεσε την ανάπτυξη του μεγάλου πράσινου κινήματος, που απαίτησε και έχει μερικώς πετύχει την αντιστροφή των παρεμβάσεων αυτών, με μία αδιόρατη σχεδόν ελπίδα της φυσικής αποκατάστασης των πληγών που προκάλεσε η απερισκεψία και η βλακεία των προηγούμενων γενεών.

Στην Ελλάδα εμείς είμαστε οι "προηγούμενοι" και οι επόμενοι θα έχουν κάθε λόγο να μας καταριούνται για όλα αυτά που τους κλέβουμε σήμερα.

Ποιο πτώμα όμως νοιάζεται ή θα νοιαστεί στο μέλλον, αν θα τον καταριούνται οι επόμενες γενιές;  Ποιο πτώμα νοιάζεται ή θα νοιαστεί ποτέ για την καταστροφή που προκάλεσε πριν καταλήξει πτώμα;

Πως κρίνει κάποιος τον πολιτισμό αν πρώτα δεν τον γνωρίσει; Πως γίνεται να εκφέρει κρίση για ένα έργο τέχνης -οποιασδήποτε τέχνης- αν πρώτα δεν σταθεί ενώπιος τη δημιουργίας που κρίνει και δεν βλέπει ή δεν ακούει αυτό που θέλει να του πει, μεταφορικά ή κυριολεκτικά ο δημιουργός; Και αν η αληθινή τέχνη απαιτεί ανοιχτά αισθητήρια όργανα αλλά κυρίως ανοιχτό μυαλό, η φτηνή τέχνη είναι εύληπτη και κυρίως εύπεπτη. Με κριτήριο λοιπόν την ευκολία λήψης του σημαινόμενου από μία δημιουργία, είναι ο εύκολος δρόμος για την πλάνη και την αυτόματη αναγόρευση των σκουπιδιών σε τέχνη. Ένα παράδειγμα οικείο σε εμάς που η τύχη μας περιέλαβε στην άγρια φυλή των νεοελλήνων, είναι η διάδοση που γνωρίζει στις μάζες που διαμορφώνει η διαφήμιση και τα μέσα της, των ελαφρολαϊκών, σκυλοπόπ τραγουδιών. Τα τραγούδια των playlist του ραδιοφώνου, τα οποία λόγω της ευληπτότητας τους, που επιπλέον υποστηρίζεται από τον άμεση και φτηνή αντανάκλαση τους στον καθημερινό βίο, γίνονται επιτυχίες. Γίνονται σουξέ και μεγάλο μέρος του πληθυσμού τα αναπαράγει. Άλλοι καλύτερα και άλλοι χειρότερα. Επιτυχίες γίνονται αλλά τέχνη δεν θα γίνουν ποτέ. Η τέχνη που συμφωνεί με τη φτήνια δεν είναι τέχνη. Η τέχνη διαφωνεί με τη φτήνια και παλεύει να διορθώσει την ασχήμια. Γι’ αυτό και στις οπισθοδρομούσες πολιτιστικά κοινωνίες, η τέχνη είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτη. Τα έργα της -τα έργα τέχνης- δεν είναι εύληπτα γιατί η επικρατούσα ασχήμια παραμορφώνει την κρίση μας και αχρηστεύει κάθε αισθητικό μας κριτήριο.

Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις ενός ανθρώπου που ούτε κριτικός τέχνης είναι αλλά ούτε θέλει να επιδείξει ανοχή στη λατρεία του εύκολου και της ασχήμιας, στάθηκε η επέτειος της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την πρώτη έκδοση ενός μνημειώδους λογοτεχνικού έργου, γέννημα του κορυφαίου Ιρλανδού λογοτέχνη. Του James Joyce, του συγγραφέα του «Οδυσσέα» (Ulysses). Ενός έργου που αποτελεί μέτρο της επάρκειας του αναγνώστη που θα το διαβάσει και δεν θα το φυλλομετρήσει ή απλά θα το «βιβλιοθετήσει», κατά τη συνήθεια του μεγαλύτερου μέρους των καταναλωτών βιβλίων, με όρους της σύγχρονης αγοράς.

Το κορυφαίο αυτό ευρωπαϊκό μυθιστόρημα, όταν εκδόθηκε το 1922, κάτω από δύσκολες εκδοτικά συνθήκες, σχεδόν αμέσως, απαγορεύτηκε για λόγους παραβίασης της βικτωριανής ηθικής. Η απαγόρευση αφορούσε τις αγγλοσαξωνικές χώρες, Αγγλία και ΗΠΑ κυρίως, οι οποίες κατά την προηγηθείσα κυκλοφορία του σε μέρη, από τις σελίδες του The Little Review, της επιθεώρησης του Έζρα Πάουντ που κυκλοφορούσε στο Λονδινο, αντέδρασαν στο ότι ο Λήοπολντ Μπλουμ αφόδευε ή αυνανιζόταν. Δεδομένου πως αυτά ήταν ανεπίτρεπτα πράγματα στην ακόμα ισχυρή βικτωριανή ηθική, η απαγόρευση της κυκλοφορίας του βιβλίου ήταν άμεση. Ταξιδιώτες έκρυβαν τα τεύχη της επιθεώρησης που το δημοσίευσε και αργότερα το ίδιο το βιβλίο, στις αποσκευές τους ανάμεσα στα ρούχα τους για να μην το εντοπίσουν οι τελωνειακές αρχές και το κατασχέσουν. Βικτωριανή ηθική και διαχρονική γελοιότητα, όπως ακόμα επιβιώνουν σε αρκετές «ευρωπαϊκές» χώρες, με άλλο όνομα αλλά με την ίδια κυρίαρχη αντίληψη. Σίγουρα δεν θα δυσκολευτείτε ιδιαίτερα να θυμηθείτε παρόμοιες περιπτώσεις που έλαβαν (και  δυστυχώς λαμβάνουν ακόμα) χώρα στην αντιδιαμετρική με την Ιρλανδία, ευρωπαϊκή χώρα του βαλκανικού νότου.(1)

Η 16^η Ιουνίου 1904 (στιγμιότυπα μίας αστικής Οδύσσειας)

Η Nora Barnacle, σύζυγος του James Joyce. 16/6/1904 βγήκαν για το πρώτο τους ραντεβού

Ο Οδυσσέας του Joyce περιγράφει μία μόνο μέρα του Leopold Bloom, ουγγρικής καταγωγής Εβραίου, που ζει στην Ιρλανδία και έχει ασπαστεί την Ιρλανδική υπηκοότητα και ζωή. Περιγράφει την Οδύσσεια της καθημερινότητας ενός ανθρώπου που ζει στο Δουβλίνο του 1904, μία δεκαετία μετά τον λιμό που προκάλεσε στη χώρα η καταστροφή της σοδειάς της πατάτας.(2)

Στο βρώμικο Δουβλίνο του 1904, όπου δεν υπάρχει κεντρικό δίκτυο αποχέτευσης ούτε καν για τα όμβρια και τα άλογα που σέρνουν στους δρόμους κάρα και άμαξες, δημιουργούν μία ασφυκτική ατμόσφαιρα από τις καβαλίνες, που η βροχή τις παροχετεύει στον ποταμό Λίφυ (Liffey) μαζί με τα λύματα και διάφορα σκουπίδια και απόβλητα. Εκεί, στις 16 Ιουνίου 1904, ο Λέπολντ Μπλουμ, αφού ξυπνήσει το πρωί και ετοιμάσει το πρωινό της συντρόφου του Μολυ, ξεκινάει τη δική του Οδύσσεια. Μία Οδύσσεια που περιέχει πολλές εικόνες της πόλης. Εικόνες- καταγγελία για τους Άγγλους που κατάντησαν την πόλη του όπως την κατάντησαν. Η περιδιάβαση του Μπλουμ στην πόλη μας δίνει εικόνες της. Πρόσωπα, όψεις, αντικείμενα φαινομενικά ασήμαντα, όλα αφορμές για σκέψεις. Σκέψεις που αναδεικνύονται από την τεχνική της «συνειδησιακής ροής», την οποία ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αριστοτεχνικά. (3) 

Ο Οδυσσέας, ο Λήοπολντ Μπλουμ, οι θεοί και οι άνθρωποι

Ο Οδυσσέας του Joyce είναι άθρησκος, όπως και ο ομηρικός ήρωας. Σε όλη την έκταση του έργου αυτό γίνεται φανερό. Όπως στην Οδύσσεια του Ομήρου, που ο ήρωας δεν σταματά να παλεύει και να αντιμάχεται τους ίδιους τους θεούς και τους φρικτούς τους υπηρέτες  που του επεφύλαξαν την περιπέτεια της ζωής του,  έτσι και ο Λ. Μπλουμ καλείται να διαχειριστεί τα σύγχρονα του τέρατα, εκείνα του εθνικισμού και του ρατσισμού. Ήδη από την πρώτη ενότητα του έργου, ο άλλος πρωταγωνιστής του Οδυσσέα, ο Στήβεν Ντένταλους (ο οποίος στη φάση της ομηρικής αναγνώρισης υπονοείται πως είναι ο ομηρικός Τηλέμαχος γιος το Οδυσσέα) αντιπαρατίθεται σε διάλογο με τον διευθυντή του σχολείου στο οποίο διδάσκει και ο οποίος αναπτύσσει έναν αντισημιτικό λόγο.

Επίσης στο επεισόδιο 12, των Κυκλώπων, ο Λ. Μπλουμ επισκέπτεται την Barney Kiernan's pub όπου εμφανίζεται ένας ανώνυμος χαρακτήρας, που το μόνο όνομα του είναι «Ο Πολίτης» (The Citizen). Ο Πολίτης είναι ένας εθνικιστής Ιρλανδός επαναστάτης και αντι-Σημίτης.  Στον αψύ διάλογο με τον Λ. Μπλουμ ο οποίος διατηρεί την ψυχραιμία του στην επίθεση που του γίνεται, διακρίνουμε γνωστά μας στερεότυπα που τα συναντάμε από τον τρομερό Γκας Πορτοκάλος (4) του «Γάμος ala ελληνικά» μέχρι πολλούς καθημερινούς ανθρώπους στην Ελλάδα του σήμερα. Ένα από αυτά είναι και ο ισχυρισμός του Πολίτη πως τα πάντα από κτίσεως κόσμου είναι Ιρλανδικά. Οι λέξεις, ο πολιτισμός, οι τέχνες, η τεχνολογία. Μετά από την υπόδειξη του Μπλουμ προς τον καθολικό «Πολίτη» πως και οι ίδιος ο Σωτήρας του είναι Εβραίος και αφού γυρίζει να φύγει από την pub, ο Πολίτης, θυμωμένος, ρίχνει ένα κουτί μπισκότων προς τον Μπλουμ, αλλά δεν τον πετυχαίνει.

H Barney Kiernan's pub

 Ο Μπλουμ παρέμεινε ψύχραιμος μπροστά στην κυκλώπεια εθνικο- παραφροσύνη και ευτυχώς γλίτωσε και από το κουτί που του πέταξε ο Πολίτης. Πρόκειτα για μία από τις εξοχότερες παρωδίες της εθνικιστικής μισαλλοδοξίας.

Ακολουθεί το επεισόδιο 13 (Ναυσικά), ένα επεισόδιο που προκάλεσε την αντίδραση των πιστών της βικτωριανής ηθικής. Στο επεισόδιο αυτό ο Μπλουμ συναντά μια νέα γυναίκα που ονομάζεται Γκέρτυ ΜακΝτάουελ η οποία κάθεται στα βράχια με φίλες της και προσέχουν τρία παιδιά. Ο Μπλουμ την παρακολουθεί και η  Γκέρτυ, που τον έχει αντιληφθεί, τον προκαλεί αποκαλύπτοντας τα πόδια και τα εσώρουχά της. Ο Μπλουμ αυνανίζεται. Την ώρα που ο Μπλουμ «κορυφώνει» την σηματοδοτούν  πυροτεχνήματα από ένα κοντινό παζάρι. Καθώς η Γκέρτυ φεύγει, ο Μπλουμ συνειδητοποιεί ότι είναι κουτσή και πιστεύει ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχει «μείνει στο ράφι». Ακολουθεί η επίσκεψη του Μπλουμ σε μαιευτήριο και την Μίνα Πιούριφοϊ που είναι ετοιμόγεννη. Εκεί συναντά και τον Στήβεν Ντένταλους για τον οποίο αρχίζει να γίνεται προστατευτική, πατρική φιγούρα.

Κορυφαίο θεωρείται (όχι από πολλούς αλλά για εμάς είναι) το επεισόδιο 15 (Κίρκη) το οποίο εκτυλίσσεται μέσα σε ένα πορνείο. Το «σπίτι» της Μπέλλα Κοέν. Εκεί μπερδεύονται παραισθήσεις και πραγματικότητα. Αφηγήσεις σεξουαλικών σκηνών, βίαιων ή μη, δίνουν έρεισμα στους ηθικολόγους της εποχής για να καταδικάσουν το σύνολο του έργου. Η σύγχυση φαντασίωσης και πραγματικότητας μάλλον φόρτωσε ανυπόφορα τα πνιγμένα στη βικτωριανή ηθική μυαλά τους.

Τα επεισόδια

Ο Λήοπολντ Μπλουμ είναι ο Οδυσσέας και η δική του Οδύσσεια της καθημερινότητας, έχει την ίδια δομή με το ομηρικό έπος. Μπορεί στον Όμηρο η περιπέτεια να είναι η καθημερινότητα θεών και ανθρώπων στον Joyce όμως οι θεοί είναι νεκροί και η περιπέτεια της καθημερινότητας βαραίνει μόνο τους ανθρώπους

Οι ενότητες και τα επεισόδια του είναι:

Μέρος Ι: Τα Τηλεμάχεια

Επεισόδιο 1, Τηλέμαχος

Επεισόδιο 2, Νέστωρ

Επεισόδιο 3, Πρωτέας

Μέρος ΙΙ: Η Οδύσσεια

Επεισόδιο 4, Καλυψώ

Επεισόδιο 5, Λωτοφάγοι

Επεισόδιο 6, Άδης

Επεισόδιο 7, Αίολος

Επεισόδιο 8, Λαιστρυγόνες

Επεισόδιο 9, Σκύλλα και Χάρυβδη

Επεισόδιο 10, Πλαγκταί

Επεισόδιο 11, Σειρήνες

Επεισόδιο 12, Κύκλωπες

Επεισόδιο 13, Ναυσικά

Επεισόδιο 14, Βόδια του Ήλιου

Επεισόδιο 15, Κίρκη

Μέρος ΙΙΙ: Ο Νόστος

Επεισόδιο 16, Εύμαιος

Επεισόδιο 17, Ιθάκη

Επεισόδιο 18, Πηνελόπη

Ο Άρης Μαραγκόπουλος, συγγραφέας, επιμελητής εκδόσεων, κειμενογράφος, κριτικός βιβλίου, μεταφραστής και εκδότης, από τους εμβριθέστερους μελετητές του James Joyce (Joycean) με βιβλία όπως το Ulysses: Οδηγός ανάγνωσης και το Αγαπημένο Βρωμοδουβλίνο, λέει σε συνέντευξη του στον Ν. Μπακουνάκη και στα Lifo podcasts

«…εδώ είναι το όμορφο αυτού του βιβλίου. Το ανεξίθρησκο και πέρα από τη συμβατική ηθική αυτού του βιβλίου, ότι ο καθένας μπορεί να βρει κάπου αλλού έναν πατέρα κάπου αλλού έναν γιο, κάπου αλλού έναν σύντροφο και ούτω καθεξής. Αυτό περνάει συνέχεια στο βιβλίο. Η ανοχή -πως να το πω- είναι το υπ’ αριθμόν ένα χαρακτηριστικό του βιβλίου. Η ανοχή στο διαφορετικό»

Η Bloomsday

Στην Ιρλανδία η 16^η Ιουνίου θεωρείται κάτι σαν εθνική εορτή. Το όνομα της είναι Bloomsday και η σχετική ευχή που ανταλλάσσουν οι Ιρλανδοί (και όχι μόνο) είναι «Happy Bloomsday». Οι Ιρλανδοί επίσης έχουν μετατρέψει το Δουβλίνο σε θεματικό πάρκο, αφιερωμένο στον Οδυσσέα του Joyce. Μάλιστα, όπως περιγράφει και ο Άρης Μαραγκόπουλος, το πρωί της 16^ης Ιουνίου τιμούν την Bloomsday φτιάχνοντας πρωινό ίδιο με αυτό που προτιμούσε ο Leopold Bloom και περιγράφει στο βιβλίο του. Εκτός από τα τοστάκια και το δυνατό μαύρο τσάι που προσέφερε στη σύντροφο του, ο ίδιος αγαπούσε τα εντόσθια και ειδικότερα τα τηγανητά νεφρά. Έτσι το πρωί κάθε 16^ης Ιουνίου, η πόλη μυρίζει παντού ψητά ή τηγανητά νεφρά που πλημμυρίζουν την ατμόσφαιρα με εκείνη την υπόξινη μυρωδιά των ούρων.

Με τους Πορτογάλους και το πάθος τους για τον Πεσσόα και τους Τσέχους με τις εκδηλώσεις τους για τον Κάφκα, οι Ιρλανδοί αποτελούν τον πιο παθιασμένο με λογοτέχνη, λαό. Καθόλου άδικα όπως θα διαπιστώσετε αν αποφασίσετε κάποια στιγμή να διαβάσετε και να απολαύσετε το απαιτητικό αλλά με πολλά ανταποδοτικά οφέλη έργο.

Παραπομπές

• Πρόσφατο παράδειγμα, η επίθεση που δέχτηκε η διοργάνωση συναυλίας ειρήνης στα Προπύλαια με αιχμές να αφορούν στα ονόματα καλλιτεχνών όπως ο Θανάσιμος ή ο Εισβολέας. Άνθρωποι που δεν τους έχουν ακούσει ποτέ εξέφρασαν «άποψη» πάντα στην κατεύθυνση της πιο ανερμάτιστης άποψης των πιο στερημένων καλλιτεχνικά αλλά και πιο φανατισμένων κομματικά, συντηρητικών κύκλων 

• Επρόκειτο για προσβολή της κύριας πηγής τροφής των Ιρλανδών, της πατάτας, από τον μύκητα Phytopthora infestans. Ο λιμός κορυφώθηκε μεταξύ 1845-1852 αλλά οι συνέπειες του διήρκεσαν σαράντα χρόνια μετά. Πέθαναν από πείνα 1.500.000 Ιρλανδοί και περίπου άλλοι τόσοι έφυγαν μετανάστες στην Αμερική για να επιβιώσουν. Οι προτεστάντες Άγγλοι οι οποίοι έλεγχαν πλήρως την οικονομία της φτωχής, πεινασμένης και πλέον κατεστραμμένης, καθολικής Ιρλανδίας επέτειναν κι άλλο τη συμφορά, με τους πολιτικούς τους χειρισμούς. 

• Οι Θεσσαλονικείς λογοτέχνες και κριτικοί της δεκαετίας του 1930, στους οποίους χρωστάμε τη γρήγορη γνωριμία του ελληνικού κοινού με τον Joyce, με προεξάρχοντα τον Ν.Γ. Πεντζίκη, είχαν αποδώσει τη συνειδησιακή ροή που χρησιμοποιεί ο Joyce, λανθασμένα ως «εσωτερικό μονόλογο», θέση που δεν ακριβολογεί αφού αποδίδει την τεχνική ως ψυχολογική κατάσταση του ήρωα και όχι ως καθαρή αλληλουχία συνειρμών πάνω σε πραγματικές εικόνες και γεγονότα 

• Παροιμιώδης είναι ο διάλογος με την ερμηνεία του Γκας Πορτοκάλος για την προέλευση της λέξης «κιμονό».

-Πως λένε την εποχή που κρυώνουμε και πρέπει να φοράμε ρόμπα;

-Χειμώνα

-Άρα Χειμώνας – Κιμώνας – …..Κιμονό

Πηγές: 

Τζαίημς Τζόυς -  ΟΔΥΣΣΕΑΣ. Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, Αθήνα 1990 (μετάφραση Σωκράτης Καψάσκης)

Συνέντευξη Άρη Μαραγκόπουλου στον Ν. Μπακουνάκη, 8/2/2022 – Βιβλία και συγγραφείς - LiFO podcasts

To δεύτερο Quiz του κύκλου "Μαθαίνω τον τόπο μου" δημοσιεύεται σήμερα, Κυριακή, στην Attica Voice. 

Διασκεδάστε τη θλίψη που προκαλούν οι καθημερινές εικόνες της Ραφήνας, προσπαθώντας να εντοπίσετε τα σημεία των φωτογραφιών και ψηφίστε τα χειρότερα, τόσο από αισθητικής, όσο και από υγειονομικής πλευράς. Ο εντοπισμός τους δε, θα σας βοηθήσει να αξιολογήσετε καλύτερα τις επιπτώσεις της διασποράς και εγκατάλειψης των απορριμμάτων στα διάφορα σημεία της πόλης. Άλλωστε και αυτό το χάλι "είναι στο DNA μας" όπως είναι το πρόσφατο αντιφατικό,  "απορρυπαντικό" motto που λανσάρει η δημοτική εξουσία.

Ο νικητής θα είναι εκείνος ή εκείνη που θα εντοπίσει τα περισσότερα σημεία και θα κερδίσει μια πρόσκληση σιωπηλής συμμετοχής σε κάποιο από τα εικαζόμενα ως "δια ζώσης" δημοτικά συμβούλια της Ραφήνας.

Ο προσκεκλημένος νικητής του quiz οφείλει να είναι σιωπηλός στο δημοτικό συμβούλιο που θα παρακολουθήσει  και σε περίπτωση που δεν τηρήσει τον όρο αυτόν,  θα αποβληθεί και θα χάσει το υπερθέαμα και υπερακρόαμα της τοποθέτησης του άλλου "καλεσμένου", δηλαδή του δημάρχου

Σημείο 1

Σημείο 2

Σημείο 3

Σημείο 4

Σημειο 5

Σημείο 6

Σημείο 7

Σημείο 8

Σημείο 9

Καλή σας επιτυχία και οι απαντήσεις στέλνονται στο email μας Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. μέχρι τις 31 Ιουλίου 2022, με θέμα "Είναι στο DNA"

Διαβάζοντας στα  «Ποιήματα του Σβέντμποργκ» -ποιητική συλλογή του Μπέρτολτ Μπρεχτ, από το 1939-  το  «Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου»  μοιάζει σα να γράφτηκε για τη χώρα μας, όπως και για όλες τις χώρες που ο πληθυσμός τους επιλέγει πολύ προσεκτικά σε ό,τι αφορά το ατομικό του συμφέρον, την προσωπική του ευημερία και εντελώς απερίσκεπτα (ή και με ενδεχόμενο  δόλο) σε ό,τι αφορά το κοινό, το δημόσιο καλό. Το καλό του λαού και τελικά και της χώρας.

Εκτός αν το καλό  του λαού δεν κάνει καλό στη χώρα, όπως θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε.

Αλλιώς πως να εξηγήσει κανείς την ανάθεση της τύχης του τόπου σε έναν άνθρωπο (;) που αποδεδειγμένα, τον διακρίνει η πλήρης έλλειψη ενσυναίσθησης και τελικά η πλήρης έλλειψη συνείδησης της σκληρής πραγματικότητας, του λαού. Του λαού που υποτίθεται πως τον ανέδειξε δια της ψήφου του, για  να διαχειριστεί την τύχη του;

Δεν χρειάζονται περισσότερα για να καταλάβει κανείς πως η απορία μας αυτή αφορά στον σημερινό πρωθυπουργό της Ελλάδας, τον Κ. Μητσοτάκη.

Η τελευταία του αναφορά στο βιοτικό επίπεδο των ιθαγενών της ελληνικής χερσονήσου ήταν ακόμα μία ένδειξη για το μαύρο αύριο που μας υπόσχεται χαμογελώντας, ο άνθρωπος αυτός, που δεν έχει καταλάβει τίποτα απ’ όσα συμβαίνουν στη χώρα εδώ και 12 συνεχή χρόνια.

Είπε:

«Η Ελλάδα, το έχω πει πολλές φορές και παρότι της αντιπολίτευσης της αρέσει να μου ασκεί κριτική γι΄ αυτό, θα επιμείνω σε αυτό, μπορεί να προσφέρει μία εξαιρετική ποιότητα ζωής και σε ένα κόσμο όπου τα ζητήματα αυτά αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Όπου ο σκοπός πλέον δεν είναι απλά πόσα λεφτά θα βγάλω, είναι πολύ σημαντικό αυτό, αλλά δεν είναι το μοναδικό κίνητρο, το να βγάζει κανείς ολοένα και περισσότερα λεφτά, αλλά να βλέπουμε τη ζωή μας λίγο πιο σφαιρικά, λίγο πιο ολιστικά».

Και στο σημείο αυτό, ο ποιητής προσφέροντας μας την καθαρή ματιά του, έντιμα μας μιλάει και παρατηρεί:

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά

Θεωρούνε ταπεινό

Να μιλάς για το φαΐ

Ο λόγος; Έχουνε κιόλας φάει

Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο

Χωρίς να  ’χουνε δοκιμάσει κρέας της προκοπής

Πώς ν’ αναρωτηθούν πούθε  έρχονται

Και πού πηγαίνουν

Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι

Το βουνό και την πλατιά τη θάλασσα

Δεν τα ’χουν ακόμα δει

Όταν σημαίνει η ώρα τους

Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί

Γι’ αυτό που είναι ταπεινό

Ποτέ δεν θα υψωθούν

Το ημερολόγιο

Δεν δείχνει ακόμα την ημέρα

Όλοι οι μήνες, όλες οι ημέρες

Είναι ανοιχτές

Κάποια απ’ αυτές θα σφραγιστεί

Μ’ έναν σταυρό

Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί

Οι έμποροι φωνάζουν γι’ αγορές

Οι άνεργοι πεινούσαν

Τώρα πεινάνε κι όσοι εργάζονται

Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι

Κηρύχνουν τη λιτότητα

Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα

Ζητάνε θυσίες

Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους

Για τις μεγάλες εποχές που θα ’ρθουν

Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο

Λες πως η τέχνη να κυβερνάς το λαό

Είναι πολύ δύσκολη για τους ανθρώπους του λαού

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε

Πόλεμος και ειρήνη

Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά

Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους

Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα

Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους

καθώς ο γιος από την μάνα

έχει τα δικά της απαίσια χαρακτηριστικά

ο πόλεμός τους σκοτώνει

ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους

Όταν αυτοί που είναι ψηλά

Μιλάνε για ειρήνη

Ο απλός λαός ξέρει

Πως έρχεται ο πόλεμος

Όταν αυτοί που είναι ψηλά

Καταριούνται τον πόλεμο

Διαταγές για επιστράτευση

Έχουν υπογραφεί

Στον τοίχο με κιμωλία γραμμένο

Θέλουνε πόλεμο

Αυτός που το ΄χε γράψει

Έπεσε κιόλας

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε

Να ο δρόμος για τη δόξα

Αυτοί που είναι χαμηλά λένε

Να ο δρόμος για το μνήμα

Τούτος ο πόλεμος που έρχεται

Δεν είναι ο πρώτος

Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμοι

Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος

Υπήρχαν νικητές και νικημένοι

Στους νικημένους ο φτωχός λαός

Πέθαινε απ’ την πείνα

Στους νικητές ο φτωχός λαός

Πέθαινε το ίδιο

Σαν θα ’ρθει η ώρα της πορείας

Πολλοί δεν ξέρουν

Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους

Η φωνή που διαταγές τους δίνει

Είναι του εχθρού τους η φωνή

Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει

Είναι ο ίδιος τους ο εχθρός

Νύχτα

Τ’  ανδρόγυνα ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους

Οι νέες γυναίκες θα γεννήσουν ορφανά

Στρατηγέ το τανκς σου

Είναι δυνατό μηχάνημα

Θερίζει δάση ολόκληρα

Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

-χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό

Είναι πολυδύναμο

Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο

Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

-χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ

Ξέρει να πετάει

Ξέρει και να σκοτώνει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα

-ξέρει να σκέφτεται

Οι πεποιθήσεις είναι μεγαλύτεροι αντίπαλοι της αλήθειας από τα ψέματα, υποστήριζε ο Friedrich Nitzsche και τον αφορισμό του αυτόν τον χρησιμοποιούν οι σύγχρονοι κάτοχοι και νομείς του πλούτου και της εξουσίας, για να κυβερνούν τον πλανήτη, εξασφαλίζοντας την απαραίτητη κοινωνική ανοχή, αν όχι και συναίνεση στα πιο αδιάφορα κοινωνικά στρώματα.

Καλλιεργώντας απατηλές πεποιθήσεις- αυταπάτες στις χειραγωγούμενες μάζες και εκμεταλλευόμενος την ακόρεστη πείνα του ανθρώπου για όλο και περισσότερα, ο εξελιγμένος καπιταλισμός προσεγγίζει το αποκορύφωμα του. Καταναλώνει πια αυτό που ορεγόταν εδώ και 400 χρόνια. Τον ίδιο τον πλανήτη.

Οι άνθρωποι μετατράπηκαν σε μάζες, δίχως συνείδηση αυτών που συμβαίνουν γύρω τους. Αδρανούν, βουτηγμένοι στο ψέμα που τους σερβίρουν οι εξουσίες, τοπικές  και παγκόσμιες. Ο καπιταλισμός εξαγόρασε την οικολογία όταν την βρήκε γυμνή από πολιτικό περιεχόμενο και εκείνη έπεσε εύκολα στα νύχια του αρπακτικού που εκτός από το χρήμα, αυτή τη φορά χρησιμοποίησε αποτελεσματικότερα το ψέμα και την προπαγάνδα.

«Πράσινη ενέργεια», «Οικολογία και όχι πολιτική», «Πράσινα Βραβεία», «Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», «Βιωσιμότητα», «Περιβαλλοντικό ισοζύγιο», «οικολογικό αποτύπωμα» όλες έννοιες και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται πια για κρύψουν τη φρίκη πίσω τους. Τη φρίκη που δεν θα μείνει πολύ στο παρασκήνιο και οσονούπω θα αποτελεί τη ζωή που ετοιμάζουν οι εξουσίες για το μέλλον, με την ανοχή και την αδράνεια μας, αν όχι και την υποστήριξη μας.

Η Νέλλη Ψαρρού και ο Ιωάννης Λαζάρου, κινηματογραφιστές γνωστοί από την ερευνητική δουλειά τους (το ντοκιμαντέρ «Το Σχέδιο» για τις πυρκαγιές στη Β. Εύβοια είναι η τελευταία τους δουλειά) υποτίτλισαν και ανάρτησαν στο YouTube το ντοκιμαντέρ του 2019, των Jeff Gibbs, Ozzie Zehner και Michael Moore «Planet of the Humans» (Ο πλανήτης των ανθρώπων) το οποίο σας προτείνουμε και σας παρουσιάζουμε μέσα από την Attica Voice, σε μία εποχή που είναι άκρως επίκαιρο. Σε μία εποχή που τα ψέματα ξεχείλισαν και βάφτισαν «πρόοδο» την καταστροφή υγροτόπων και ρεμάτων και «προστασία» την τσιμεντοποίηση ποταμών, ειδικά στην ανατολική Αττική.

Για τη δράση αλληλεγγύης στους πρόσφυγες της Ραφήνας (και όχι μόνο), οι φίλοι της Attica Voice που παίρνουν ενεργά μέρος σε κάθε δράση αλληλεγγύης στην περιοχή, εδώ και χρόνια, έφτιαξαν την αφίσα που δημοσιεύουμε σήμερα. Σας καλούμε να την κοινοποιήσετε, προκειμένου να εξασφαλίσουμε τη μέγιστη συγκέντρωση ειδών που χρειάζονται αυτές οι ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

Σημειώνουμε εδώ πως η στήριξη των προσφύγων δεν εξαντλείται στην παροχή ειδών διαβίωσης, αλλά πρέπει να έχουμε στον νου μας πάντα, το πως θα τους δώσουμε αυτά που χρειάζεται κάθε άνθρωπος για να νιώσει πράγματι καλοδεχούμενος στον τόπο μας. 

Ζούμε σε μία χώρα του «φαίνεσθαι» και τα γεγονότα –και δυστυχώς και οι άνθρωποι-  έχουν υπόσταση μόνο όσο τα φώτα της δημοσιότητας είναι εστιασμένα πάνω τους. Η διαπίστωση αυτή, η οποία κοντεύει να γίνει αξίωμα στην ελληνική καθημερινότητα, ίσχυσε και στην περίπτωση των Ουκρανών προσφύγων που μετά βαΐων, κλάδων και φωτογράφων, έγινε η υποδοχή τους στα μέσα του προηγούμενου Μαρτίου.

Με την υποδοχή, πλήθος επισήμων παρέστησαν για να προβάλλουν «τη συμπάθεια τους προς τον συνάνθρωπο», τον ικέτη, τον εκπατρισμένο. Πέρασαν όμως οι μέρες και ελλείψεις άρχισαν να εμφανίζονται. Ελλείψεις σε είδη τα οποία δεν περιλαμβάνονται στα συνηθισμένα είδη «άμεσης βοήθειας και αλληλεγγύης» στα οποία ανατρέχει ο νους μας, όταν ακούσουμε πως πρόσφυγες βρίσκονται στον τόπο μας και έχουν την ανάγκη της κοινωνίας μας. Οι ελλείψεις αυτές αφορούν σε είδη που έχουν ανάγκη μωρά, παιδιά, εγκυμονούσες γυναίκες και ηλικιωμένοι. Οι ασθενέστερες ομάδες προσφύγων δηλαδή.

Ακόμα και αν η εκκλησία φροντίζει για την καθημερινή διατροφή των ανθρώπων και τους παρέχεται υποτυπώδης στέγη σε κατασκηνώσεις, ανάμεσα στους πρόσφυγες βρίσκονται μωρά και παιδιά που έχουν ανάγκη από βρεφικές και παιδικές τροφές. Υπάρχουν ηλικιωμένοι που έχουν ανάγκη από ζεστά ρούχα για τον φετινό  παρατεταμένο χειμώνα, αλλά και αξιοπρεπή ρούχα για να μπορέσουν να βγουν και να κυκλοφορήσουν χωρίς να τραβάνε τα αδιάκριτα (και συχνά  οικτίροντα) βλέμματα.

Εδώ η κοινωνία μας καλείται να παρέμβει και να βοηθήσει, έστω από το υστέρημα της. Εκείνοι που κανονικά θα έπρεπε να φροντίσουν για τους ανθρώπους αυτούς, έχουν αποφασίσει πως μακαρόνια, ζάχαρη, γάλα εβαπορέ και χαρτί υγείας είναι τα μόνα απαραίτητα. Άντε και μερικά ρούχα που προέρχονται από ξεσκαρτάρισμα της ντουλάπας των συμπονετικών. Ζητείται αλληλεγγύη και όχι συμπόνοια

• Σας καλούμε σε μία συγκέντρωση αγαθών που είναι απαραίτητα για βρέφη (υπάρχουν και εγκυμονούσες γυναίκες στην κατασκήνωση). Ρούχα και για τις εγκυμονούσες. Είδη για την ατομική τους υγιεινή. Για τις μητέρες και τα μωρά.
• Επίσης, βρεφικά γάλατα και πάνες όλων των μεγεθών, από το 1 ως το 7. Επίσης πάνες βρακάκια για μεγαλύτερα παιδιά. Ανοιχτές πάνες, Πάνες βρακάκι, Μωρομάντηλα, Υποσέντονα
• Αφρόλουτρα και σαμπουάν για μωρά, πετσέτες. Βραστήρες για τα μπιμπερό (αν υπάρχουν) καθώς και μπιμπερό
• Παιδικές τροφές (όχι γαλακτοκομικά που χρειάζονται ψυγείο)
• Ειδικές τροφές, για παιδιά που έχουν αλλεργίες (ενδεικτικά μας είπαν οι γυναίκες και αναφέρουμε το σκεύασμα των φωτογραφιών) και μωρά με ιδιαίτερες διατροφικές ανάγκες 

Για τους ηλικιωμένους, ενδύματα, παντόφλες και παπούτσια. Υπάρχει ιατρική και φαρμακευτική μέριμνα, μέχρι στιγμής

Η συγκέντρωση της βοήθειας θα γίνει στη Ραφήνα, στην πλατεία Δημητρακού 8 (απέναντι από τον "Καίσαρα") την Κυριακή 15/5/2022 και ώρες 12:00-14:00  οπότε στο τέλος, θα πάμε να τα παραδώσουμε και να μιλήσουμε με τους ανθρώπους. Η ανθρώπινη συναναστροφή βλέπετε, ούτε αγοράζεται ούτε πουλιέται, ούτε συλλέγεται.

Στην ευτυχή περίπτωση που η προσφορά ξεπεράσει τις τοπικές ανάγκες, υλικό βοήθειας θα κατευθυνθεί προς τους πρόσφυγες που φιλοξενούνται στην Ελευσίνα. Η αλληλεγγύη δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς ούτε σύνορα

Τον Ιούνιο του 2020, το Δ΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική την πώληση του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στην «Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ» (ΕΕΣΥΠ δηλαδή το Υπερταμείο). Και οι δύο υποθέσεις (ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ) παραπέμφθηκαν προς οριστική κρίση στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, (του ΣτΕ).

Στο σκεπτικό των αποφάσεων, οι Σύμβουλοι Επικράτειας επικαλούνται την απόφαση 1906/2014 του ΣτΕ, που είχε κρίνει αντισυνταγματική την μετατροπή της ΕΥΔΑΠ σε ιδιωτική επιχείρηση. Μάλιστα, όπως εξηγούν, η πώληση του  50,003% της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ (Θεσσαλονίκη) είναι αντίθετη στα άρθρα 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος, όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι των Αθηνών και της συμπρωτεύουσας, αλλά και το Σωματείο των εργαζομένων στην ΕΥΑΘ, που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ.

Στην παραπάνω υπόθεση, συζητήθηκε η  προσφυγή πολιτών και του Σωματείου Εργαζομένων της ΕΥΑΘ, με την οποία ζητείται η ακύρωση του νομοθετικού πλαισίου (4389/2016, κ.λπ.). Πρόκειται για το νομοθετικό πλαίσιο με το οποίο -μέσω του ΤΑΙΠΕΔ- μεταβιβάζονται οι μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στην  ΕΕΣΥΠ. Στην προσφυγή υπογραμμίστηκε το ότι οι δύο κρατικές εταιρείες ύδρευσης πρέπει να διατηρήσουν το ιδιοκτησιακό και πραγματικό έλεγχο των επιχειρήσεων τους, προκειμένου να αποφευχθούν σημαντικές ανατιμήσεις στη χρήση του νερού και για να διασφαλιστεί η κρατική εγγύηση της ποιοτικής, ασφαλούς, συνεχούς, αδιάλειπτης και καθολικής πρόσβασης σε αυτές, αλλά και για λόγους εθνικής ασφάλειας.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας της αυξημένης, 7μελούς, σύνθεσης του  Δ΄  Τμήματος του ΣτΕ, με τις υπ΄  αριθμ. 1223/2020 και 1224/2020 αποφάσεις τους έκριναν ότι είναι βάσιμοι οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων κατοίκων, αναφέροντας ότι «ο έλεγχος της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. δύναται να ασκείται όχι μόνο ευθέως από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά και εμμέσως από αυτό, δια της παρεμβολής άλλου νομικού προσώπου. Τούτο όμως είναι επιτρεπτό μόνο υπό την προϋπόθεση ότι το παρεμβαλλόμενο νομικό πρόσωπο έχει συσταθεί για την εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, υπόκειται, ως προς τις εξουσίες που διαθέτει σε σχέση με τη διαχείριση της ΕΥΔΑΠ -δια της κατοχής της πλειοψηφίας του μετοχικού της κεφαλαίου- στις ουσιαστικές δεσμεύσεις οι οποίες απορρέουν από το Σύνταγμα σε σχέση με την παρεχόμενη συγκεκριμένη υπηρεσία κοινής ωφέλειας και, επιπροσθέτως, το Ελληνικό Δημόσιο, αφενός, κατέχει το μετοχικό του κεφάλαιο και, αφετέρου, ελέγχει πλήρως τα όργανα διοίκησής του, δια του διορισμού, ιδίως, των μελών του Διοικητικού του Συμβουλίου».

Επιπλέον, κατά την ομόφωνη γνώμη του Τμήματος, «με τις ρυθμίσεις του ν. 4389/2016 δεν διασφαλίζεται ο έλεγχος του Ελληνικού Δημοσίου επί του  Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ ΑΕ, η οποία κατέχει ποσοστό 50,003% του μετοχικού κεφαλαίου της θυγατρικής της ΕΥΔΑΠ ΑΕ. Και τούτο διότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ που, αφενός, έχει το τεκμήριο αρμοδιότητας για όλα τα σχετιζόμενα με τη διαχείριση της Εταιρείας θέματα και, αφετέρου, ασκεί τα δικαιώματα ψήφου της ΕΕΣΥΠ στις θυγατρικές της, διορίζοντας, μεταξύ άλλων, τα όργανα διοίκησης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, δεν ορίζεται από τη Γενική Συνέλευση της ΕΕΣΥΠ, δηλαδή από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά από ειδικό συλλογικό όργανο, το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ».

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι δικαστές σε άλλο σημείο της απόφασης, «η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας· υπό τις παρούσες όμως συνθήκες, ήτοι υπό συνθήκες παροχής των υπηρεσιών μονοπωλιακώς, από δίκτυα μοναδικά στην περιοχή της Αττικής και ανήκοντα, ιδιοκτησιακώς, στην ΕΥΔΑΠ ΑΕ, φορέα που παρέχει τις υπηρεσίες αυτές με βάση σύμβαση παραχώρησης, ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ ΑΕ από το Ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτής, αλλά και δια του μετοχικού της κεφαλαίου, είναι συνταγματικώς επιβεβλημένος (ΣτΕ 1906/2014 Ολομ)».

Σε επιμέρους ζητήματα υπήρξε και η διατύπωση μειοψηφούσας άποψης, ενώ εξαιτίας της σοβαρότητας και της σπουδαιότητας του ζητήματος, το Δ´ τμήμα κρίνει την αναγκαιότητα παραπομπής της υπόθεσης στην Ολομέλεια για οριστική κρίση.

Στην Ολομέλεια

Τον Φεβρουάριο του 2022 συνεδρίασε η Ολομέλεια του ΣτΕ για τις υποθέσεις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, τις οποίες είχε παραπέμψει σε αυτήν το Δ’ τμήμα του ΣτΕ. Με πρόεδρο την επίτιμη πρόεδρο του ΣτΕ Ειρήνη Σαρπ, έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του νόμου που ψηφίστηκε το 2016 και μεταβίβασε την πλειοψηφία των μετοχών των δύο εταιρειών ύδρευσης (Αθήνας και Θεσσαλονίκης) στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, που ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο. Επικύρωσε δηλαδή την απόφαση του Δ’ τμήματος. Το σκεπτικό της απόφασης της  Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, τον Φεβρουάριο του 2022 ήταν πως δεν αρκεί το ελληνικό Δημόσιο να έχει την εποπτεία μέσω εταιρείας που ελέγχει το ίδιο, στην οποία έχει μεταβιβαστεί το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της ΕΥΔΑΠ και του αντίστοιχου φορέα για την ύδρευση της Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ), αλλά πρέπει να έχει και τον έλεγχο της διοίκησής της, διότι αυτό επιτάσσει το Σύνταγμα.»

Στην ίδια απόφαση, η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε πως «Κατά το Σύνταγμα, η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης στον πληθυσμό της Αττικής δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας και, συνεπώς, δύναται να ανατίθεται σε δημόσια επιχείρηση υπό μορφή ανώνυμης εταιρείας, όπως η ΕΥΔΑΠ Α.Ε.»

Τελικά η μεταβίβαση των μετοχών των εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης κρίθηκαν αντισυνταγματικές και η σοβαρότατη εξήγηση που δόθηκε από το ΣτΕ (αλλά κάποια κρανία, κατακλυσμένα από νεοφιλελεύθερα δόγματα και αυταρχικές ονειρώξεις επιμένουν αν αγνοούν) ήταν πως «Η μεταβίβαση δυνάμει του ν. 4389/2016 από το Δημόσιο στην ΕΕΣΥΠ Α.Ε. ποσοστού μεγαλύτερου του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος, καθόσον το Δημόσιο, καίτοι είναι ο μοναδικός μέτοχος της εταιρείας αυτής, δεν ασκεί έλεγχο επί του διοικητικού συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ και δεν πληρούται, ως εκ τούτου, η συνταγματική προϋπόθεση σύμφωνα με την οποία είναι επιβεβλημένος ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. από το ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτής, αλλά και διά του μετοχικού της κεφαλαίου, επιπροσθέτως δε, η ΕΕΣΥΠ Α.Ε. είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου παρεμβαλλόμενο μεταξύ του Δημοσίου και της ΕΥΔΑΠ»

Τώρα, τα γνωστά, ίδια ζόμπι του νεοφιλελευθερισμού* επιστρέφουν από άλλη πόρτα και επιδιώκουν την ιδιωτικοποίηση του. Σήμερα (μέσω του υπουργείου του «ανιψιού» Καραμανλή, επιδιώκουν την παραχώρηση και ιδιωτικοποίηση μέσω ΣΔΙΤ του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος της Αθήνας.

Το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) Αθήνας

Τον Ιανουάριο του 2022 προχώρησε η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον διαγωνισμό-ΣΔΙΤ που αφορά το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) της Αττικής.

Στον διαγωνισμό κατέβηκαν 3 σχήματα:

1. ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ - ΗΛΕΚΤΩΡ

2. ΙΝΤΡΑΚΑΤ ΑΕ & ΤΕΡΝΑ ΑΕ

3. ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΕ

Το κόστος του έργου με ΦΠΑ ανέρχεται σε 291 εκατ. ευρώ (ποσό χωρίς ΦΠΑ 235 εκατ. ευρώ). Η διάρκεια της σύμπραξης θα ανέρχεται σε είκοσι έτη. Το έργο είναι το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα και κινητοποίησε την αγορά. Η ΕΥΔΑΠ δεν μπόρεσε να συμμετάσχει αφού έπρεπε πρώτα να τροποποιηθεί ο ιδρυτικός της νόμος. Ούτε η γαλλική Suez δεν κατέβηκε καθώς εξαγοράστηκε από την Veolia και έχει διοικητικά ζητήματα να διευθετήσει.

Το πρόσχημα είναι πως ο διαγωνισμός του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει ως στόχο τον εκσυγχρονισμό και τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του υδροδοτικού δικτύου της Αττικής. Ο ανάδοχος θα αναλάβει το έργο λειτουργίας, συντήρησης, επισκευής και αποκατάστασης του εξωτερικού υδροδοτικού δικτύου της Αττικής. Στο συγκεκριμένο σχέδιο ΣΔΙΤ συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών που αφορούν στη λειτουργία, συντήρηση, επισκευή και αποκατάσταση των εγκαταστάσεων του εξωτερικού υδροδοτικού δικτύου συλλογής, αποθήκευσης και μεταφοράς του αδιύλιστου νερού. Από τις πηγές μέχρι την είσοδο των μονάδων επεξεργασίας του.

Ως επιχειρηματικό σχέδιο θα επιδιώκει και τη βελτιστοποιώντας την οικονομική του απόδοσης ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζεται η ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων. Αυτός ο συνδυασμός οδηγεί σε συνειρμούς που προοιωνίζονται την επερχόμενη Αττική Έρημο.

Σήμερα Τρίτη, 10/5/2022, στις 9:30 συζητείται η προσφυγή των Συλλόγων της ΕΥΔΑΠ και πολιτών κατά της παράδοσης μέσω ΣΔΙΤ σε ιδιώτες του ΕΥΣ Αττικής.

Σύμφωνα με την προσφυγή, η παράδοση σε ιδιώτες του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος μέσω ΣΔΙΤ, αποτελεί περαιτέρω τεμαχισμό της ενιαίας διαχείρισης του κύκλου του νερού της Αττικής και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην απαξίωση των υδραγωγείων μεταφοράς νερού, στην υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού και στην αύξηση της τιμής του νερού όπως προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία. Και αυτή η διεθνής εμπειρία το επιβεβαιώνει. Αλλά στην Ελλάδα, όπου ζούμε τα γεγονότα με καθυστέρηση 50 ετών, πρέπει να πάθουμε για να μάθουμε. Όπως με τις διευθετήσεις, υπογειοποιήσεις, κλεισίματα  και χτισίματα ελεύθερων ποταμών, όπου σε όλον τον κόσμο τα καταργούν και επαναφέρουν ποτάμια και ρέματα στη φυσική τους κατάσταση, την ώρα που στην Κωλοπετεινίτσα της Ευρώπης πράττουμε τα ακριβώς αντίθετα, έτσι και με τη διαχείριση των εξωτερικών δικτύων υδροδότησης. Προωθούνται ενέργειες οι οποίες απέτυχαν παντού και τώρα αποκαθίστανται –όχι πάντα με επιτυχία- όπου διέπραξαν τα μεγάλα και συχνά μοιραία για τους λαούς, λάθη.

Σήμερα οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ ζητάνε άμεσα να σταματήσει η διαδικασία Εκποίησης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (Ε.Υ.Σ) σε ιδιωτικά συμφέροντα. «Το νερό είναι κοινωνικό αγαθό και συνδέεται με την ύπαρξη και την ευημερία του ανθρώπου», όπως αναφέρει η ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας για τη δημόσια διαχείριση του νερού. Η στήριξη όλων μας είναι αναγκαία, πριν ζήσουμε χειρότερα από αυτά που ζούμε σήμερα με το ηλεκτρικό ρεύμα και τις διάφορες «ρήτρες» που μας φόρεσε ο αποκαλούμενος «υγιής ανταγωνισμός» των θηρίων της οικονομικής μας ζούγκλας.

Παραπομπές:

*Από τον Μητσοτάκη και τον Χατζηδάκη μέχρι τους ιδιώτες μετόχους, όπως ο Τζον Πόλσον, που κατέχει το 10% της ΕΥΔΑΠ, και η γαλλική SUEZ που ελέγχει το 5,46% της ΕΥΑΘ.

Πηγές:

Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ(16/6/2020)

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (5/2/2022)

Ypodomes.gr (21/1/2022)